Ang tsa, tsaa o saa (Ingles: tea, Intsik: 茶, Chá[1] kung inumin; pero kung halaman: Tsinong payak: 茶花, Tsinong tradisyonal: 茶花, pinyin: Cháhuā; pangalan sa agham: Camellia sinensis[1]) ay isang uri ng inumin o puno.[2]
Mayroong tatlong uri ng tsa: ang lunting tsa, itim na tsa, at oolong na tsa (bigkas: /u-long/).[1]
Ginagawa ang lunting tsa sa pamamagitan ng pagpiprito ng bata pa at sariwang mga dahon at mga usbong ng dahon ng tsa. Ibinibilot o pinatutuyo ang mga ito pagkaraang iprito.[1]
Ginagawa ang itim na tsa sa pamamagitan ng paglalanta ng sariwang mga dahon sa ilalim ng sinag ng araw. Ginagasgas ng bahagya ang mga dahon, at pinapaasim o isinasailalim ng kaunti sa proseso ng permentasyon.[1]
Ginagawa ang tsaang oolong sa pamamagitan ng lubos na pagsasagawa ng pagpapaasim o permentasyon. Malawakang iniinom ito sa Europa, Indiya, at Hilagang Amerika.[1]
Bilang yerba o halamang-gamot, iniinom na ito ng mga Intsik magmula pa noong 3,000 BK. Itinuturing nila itong pampasigla o estimulante, astringhente para sa pagpapalabas o pagtatanggal ng plema, at gamot sa panunaw o dihestiyon.[1]
May pananaliksik mula sa silangang bahagi ng mundo na nagpapakitang nakababawas ang lunting tsa sa pagkakaroon ng kanser sa sikmura o tiyan.[1] Mayaman ito sa plorina, kaya't nakababawas sa pagkasira ng mga ngipin. Nagagamit itong panggamot para sa mga kagat ng mga kulisap, at pagpigil ng pagdurugo ng mga sugat. Panlaban din ito sa mga kanser sa balat at sikmura. Nakapagpapasigla rin ito ng sistemang imyuno.[1]
Mainam ang uri ng itim na tsaang Pu erh para sa pagpapababa ng antas ng kolesterol, partikular na pagkaraang kumain ng matataba o mamamantikang mga pagkain. Batay sa pananaliksik ng mga Hapones, nakababawas ito ng mataas na presyon ng dugo, at nakapagpapababa rin ng panganib ng pagkakaroon ng karamdamang arteryal.[1]
Mayaman ito sa mga tanino. Malakas na astringhente ito, kaya't nagagamit bilang mabuting lunas laban sa pagtatae.[1]
Ang lathalaing ito na tungkol sa Halaman at Inumin ay isang usbong. Makatutulong ka sa Wikipedia sa nito.
Ing Camellia sinensis ing species ning tanaman nung nu gagawan de ing pikabaluan a inuman a tsa. Kayabe ya king genus a Camellia (simplified Chinese: 茶花; traditional Chinese: 茶花; pinyin: Cháhuā, literal a kabaldugan: "sampagang tsa"), a genus of flowering plants in the family Theaceae. Deng White tea, yellow tea, green tea, oolong, pu-erh tea ampong black tea are all ibat la ngan king species a ini, oneng dadalan la kareng miayaliwang prosesu ba rong dasan deng miayaliwang ketasan o lebel ning oxidation. Ing Kukicha (twig tea) mapupupul ya mu naman king Camellia sinensis, oneng sanga ampong tangke ing gagamitan para kaniti, at e bulung.
Adwa la reng manimunang uri o varieties a gagamitan para king tsa, ing Chinese tea, Camellia sinensis var. sinensis, ampo ing Assam tea, Camellia sinensis var. assamica.[1]
Ing Camellia sinensis ing species ning tanaman nung nu gagawan de ing pikabaluan a inuman a tsa. Kayabe ya king genus a Camellia (simplified Chinese: 茶花; traditional Chinese: 茶花; pinyin: Cháhuā, literal a kabaldugan: "sampagang tsa"), a genus of flowering plants in the family Theaceae. Deng White tea, yellow tea, green tea, oolong, pu-erh tea ampong black tea are all ibat la ngan king species a ini, oneng dadalan la kareng miayaliwang prosesu ba rong dasan deng miayaliwang ketasan o lebel ning oxidation. Ing Kukicha (twig tea) mapupupul ya mu naman king Camellia sinensis, oneng sanga ampong tangke ing gagamitan para kaniti, at e bulung.
Adwa la reng manimunang uri o varieties a gagamitan para king tsa, ing Chinese tea, Camellia sinensis var. sinensis, ampo ing Assam tea, Camellia sinensis var. assamica.
Camellia sinensis is a species o evergreen shrub or smaa tree whase leafs an leaf buds is uised tae produce tea.
Ang tsa, tsaa o saa (Ingles: tea, Intsik: 茶, Chá kung inumin; pero kung halaman: Tsinong payak: 茶花, Tsinong tradisyonal: 茶花, pinyin: Cháhuā; pangalan sa agham: Camellia sinensis) ay isang uri ng inumin o puno.
Choy (Thea) — 1) choydoshlar oilasiga mansub koʻp yillik doim yashil butalar yoki daraxtlar turkumi. Vatani — Jan. Osiyo. Xitoy, Hindiston, Indoneziya, Shri Lanka, Keniya, Argentina asosiy choy yetishtiruvchi mamlakatlar qatorida turadi. Jahon boʻyicha ekin maydoni 2291 ming ga, qosildorligi 1254 kg/ga, yalpi hosili 2872 ming t (1999). 2 turi bor. Xitoy 4.n(T.sinensis; Jan. Sharqiy Osiyoning togʻli rnlarida tarqalgan) butasimon, boʻyi 1 – 3 m, sershox, bargining uz. 10 sm gacha, shakli ponasimon chuzinchoq. As s om Ch.i (T.assamica; Hindiston oʻrmonlarida oʻsadi) daraxt, boʻyi tik, shoxlangan, bargining uz. 7 sm gacha. Bu turga Xitoy va assom Ch.ining tabiiy duragayi boʻlgan Seylon Ch.i ham kiradi. Ildizi oʻqildiz, 1–3 m gacha tuproqqa kirib boradi. Guli qizil, oq, chetdan changlanadi, mevasi 3—4 uyali chanoq, 1000 dona urugʻi vazni 1 kg ga yaqin. Ch. issiqsevar va namsevar oʻsimlik, —12° ga qadar qisqa sovuqlarga chidaydi. Tropiklarda yil boʻyi oʻsadi. 100 yil va undan ortiq yashaydi. 10—70 yoshida yaxshi hosil beradi. Qizil tusli va sariq tusli tuproklarda yaxshi oʻsadi. Urugʻi 60—70% namlikda va 20— 25° da unib chiqadi, 4—5 yoshidan boshlab har yili gullaydi. Havo harorati 20° va namligi 70% boʻlgan sharoitlarda yaxshi rivojlanadi. Yosh barglarining tarkibida 72—80% suv va 20— quruq modda, oqsil, tanin (8— ), kofein (2,1—4,2%), qand, organik va aminokislotalar va mineral moddalar (4,7% gacha), V,, RR, V2, S vitaminlari, fermentlar (xlorofill, karotin, ksantofil), efir moyi bor. Ch.ning kimyoviy tarkibi uning yoshiga, turxiliga, bargni terish muddatiga, novdalarining oʻsish tezligiga bogʻliq. Yosh barglarda ekstraktiv moddalar kup.
CH. urugʻi va qalamchalaridan koʻpaytiriladi. Bahorda va kuzda qator oralari kultivatsiya qilinadi, tropik mintaqalarda har 2—3 haftada yumshatiladi, oʻgʻitlanadi. Ch. oʻsimligi 2—3 yoshlik boʻlganda tuplarga shakl beriladi, yon shoxlar kesiladi. 6 yoshga yetgan oʻsimliklardan eng yosh novda uchidagi 2—3 ta barglar — hosil qoʻdda may oyidan okt. oyigacha terib olinadi. Yigʻilgan barg 2—3 soat ichida choy fkalariga topshiriladi yoki salqin joylarda saklanadi.
CH. barglaridan choy sanoati korxonalarida qadoqyaangan, barglari oʻralgan qora Ch., koʻk Ch., koʻk va qora taxta (presslangan) Ch. mahsulotlari ishlab chiqariladi. Baʼzi mamlakatlarda (Hindiston, Xitoy, Yaponiya) sariq va qizil Ch. ham tayyorlanadi. Ch. bargining chiqindilaridan kofein, turli vitamin preparatlari va boshqa dorivor moddalar olinadi. Ch.ning urugʻidan olinadigan moy kosmetikada, konserva sanoatida va boshqalarda ishlatiladi. Xitoy va Myanmada yangi Ch. bargi isteʼmol (salat va oshkoʻk) qilinadi.
Qora oliy nav Ch. tayyorlash uchun choy bargi 40—50° (suv bugʻlanib, mahsulot elastik boʻlishi uchun)da soʻldiriladi, keyin barglar oʻraladi va fermentatsiya qilinadi. Fermentlar taʼsirida taninning achchiq fraksiyalari oksidlanadi, natijada yoqimli taxirroq taʼmli tanin, xushboʻy efir moylari hosil boʻladi. Koʻk Ch. tayyorlash usuli xuddi kora Ch.nikidek, faqat barglar soʻldirilishidan oldin (barglarning koʻk rangini saqlab qolish va fermentlarning parchalanishi uchun) oʻtkir bugʻ bilan (100°) ishlanadi.Qora tosh Ch. oliynavliCh.tayyorlashdan chiqqan chiqitlardan (125— 250 g presslanib) tayyorlanadi. Koʻk tosh Ch. kuzgi asosiy yigʻim kampaniyasi tamom boʻlgandan keyin qolgan dagʻal barglardan yoki koʻklamgi daraxtlarni butash paytida yigʻilgan barglardan tayyorlanadi.
CH.ning asosiy mahsuloti — bargi va undan olinadigan quruq Ch.dir. Miloddan avvalgi 4-asrda Xitoyda Ch. bargi uchun ekila boshlagan. Ch. ichimligi toʻgʻrisidagi dastlabki maʼlumotlar miloddan avvalgi 2700- yillarga oid qoʻlyozma manbalarida uchraydi. 9-asrdan Yaponiya va Koreyada, 19-asrdan Indoneziya, Hindiston, Shri Lankada ekila boshladi. 1885 yildan Gruziyada, 1901 yildan Rossiyaning Krasnodar oʻlkasida, 1913 yildan Ozarbayjonda Ch. plantatsiyalari tashkil topdi.
Rossiyada Ch. ichimligi 1638 yildan kiborlar doiralarida isteʼmol qilina boshlagan. 18-asrga kelib bu ichimlik ancha ommaviylashgan va rus samovarlarining paydo boʻlishi shu davrga toʻgʻri keladi.
Oʻzbekistonda Ch. ichish qachondan boshlab urf boʻlgani haqida aniq maʼlumotlar yoʻq. Ayrim manbalarga koʻra, Turkiston shaharlarida hind savdogarlari Ch. savdosi bilan shugullanganlar. Shaharlar va yirik qishloqlar guzarlarida faqat Ch. ichimligi va tamaddi (non, qandqurs) bilan savdo qiladigan choyxonalar boʻlgan. 20-asr boshlarida xind savdogarlari Samarqandda Ch. qadoklash korxonasini tashkil etganlar. 1913 yilda Oʻrta Osiyoga chetdan 720 ming pud Ch. keltirilgan (75%i koʻk Ch.), uning 240 ming pudi Turkiston ulkasida, 150 ming pudi Buxoro xonligida, 40 ming pudi Xiva xonligida sotilgan.
1923 yilda Oʻrta Osiyoda yagona va chetdan keltiriladigan xom ashyoda ishlaydigan Samarkand choy qadoqlash fabrikasi ishga tushirildi.
90- yillar boshidan Samarkand, Namangan, Toshkent shaharlarida Buyuk Britaniya, Hindiston, Argentina, Shri Lanka, Xitoy firmalari ("Veta Tea", "Tata", "Impra", "Akbar", "Lipton" va boshqalar) bilan xamkorlikda Ch. importi, qadoqlash va sotish bilan shugʻullanadigan qoʻshma korxonalar tashkil topdi yoki chet el firmalarining vakolatxonalari ochildi. Oʻzbekistonda 2002 yilda 4847 t qadoqdangan Ch. ishlab chiqarildi;Xolima Otaboyeva.
2) maxsus ishlov berilgan Ch. barglaridan tayyorlanadigan ichimlik. Choy damlashning oʻziga xos qoidalari bor. Chinni yoki fayans choynak yaxshilab yuviladi, sungra isitish uchun qaynagan suv bilan 2—3 marta chayiladi, keyin quruq choy solib, qaynab turgan suv quyiladi (choynakning 1/2 hajmida), choynakni qalin qilib sochiq yoki maxsus yopqich bilan urab 5—7 min. damga qoʻyiladi, soʻngra choynakka toʻlguncha qaynab turgan suv quyiladi. Ch. shamasi choynak tubiga chukkandagina choy tayyor hisoblanadi. Ch.ni turli shirinliklar (qand, murabbo, asal), sut, qaymoq bilan ichish mumkin.
CH.ning organizmni tetiklashtiruvchi xususiyati uning tarkibidagi kofein (4%) miqdoriga bogʻliq. Ch. kofeyni qahva kofeiniga nisbatan organizmga yengil taʼsir qiladi va organizmda yigʻilmaydi.
Oʻzbekistonda asosan koʻk choy (Toshkent shahri va Toshkent viloyatida kora choy) ishlatiladi, organizmni tetiklantiruvchi xususiyati va tarkibidagi R vitaminining koʻpligi jihatidan qora choydan ustun turadi. Ch.ni ovqat oddidan, ovqatdan keyin, hazmni yengillashtiruvchi, chanqoqbosar ichimlik sifatida, asosan issiq yoki yaxna holida ichiladi.
Oʻzbek xalqi urfodatlariga koʻra, mehmon oddiga non bilan birga, albatta Ch. ham keltiriladi.
Mchai (Camellia sinensis) ni kichaka ambacho majani, na pengine matawi, yake hutumika kutengeneza chai. Spishi hii inatoka Asia ya Mashariki, ya Kusini-Mashariki na ya Kusini, lakini sikuhizi hupandwa mahali pengi pa kanda tropiki na nusutropiki.
Kichaka
Ua
Matunda
Camellia sinensis - Museum specimen
Makala hii kuhusu mmea fulani bado ni mbegu. Mchai (Camellia sinensis) ni kichaka ambacho majani, na pengine matawi, yake hutumika kutengeneza chai. Spishi hii inatoka Asia ya Mashariki, ya Kusini-Mashariki na ya Kusini, lakini sikuhizi hupandwa mahali pengi pa kanda tropiki na nusutropiki.
Tee (Camellia sinensis) as en plaantenslach faan a Kameelien uun det famile Theaceae. Faan a bleeden woort tee maaget.
De Teeplant (Camellia sinensis) is en Plantenaart. Ut de ehre Delen warrt echten Tee vun maakt.
De Teeplanten wasst as Strüker oder lüttje Böme mit jummerlos gröne Blöer. Se weert vun een bit fiev Meter hooch, hen un wenn kann dat ok mol bit negen Meter in’e Hööchd gahn. Wenn de jungen Twiegen utdrieven doot, sünd se toeerst root un witte Haare sitt doran. Man de fallt gau af un de Twiegen weert geel un gries. Ok an de Knuppen an’t Enn sitt Sülverhaare an.
De Blöer staht in’n Wessel un hefft en korten Stengel. Se sund rund oder ok wat länger. An den Blattrand sitt Tähn. De Blöer sünd fiev bit 14 cm lang un twee bit 7,5 cm breet. Boven sünd se dunkelgröön, glatt un glimmert wat, unnen sünd se wat heller un dor könnt Haare an sitten. Vun de Middelrippen gaht seven bit negen Blattnerven up jede Siet af.
Bleihn doot de Teestrüker vun Oktober bit Februar. In de Blattasseln wasst denn een bit dree Blöten. Se sünd 2,5 bit 3,5 cm groot. An’n Blötenstengel sitt twee Hochblöer, man de fallt slank af. De Blöte besteiht ut fief Kelkblöer, sess bit acht witte Kroonblöer, en ganze Reeg vun Stoffblöer un dat Gynoeceum. Binnen an de Kelkblöer un an den Fruchtknutten sitt meist ok Haare an. De Knotten mit den een oder de twee Saatköörn dorin is wat platt. De Saat warrt in’n August bit Oktober riep.
De Teeplant wasst in de Subtropen in de Gemarken mit en Monsumklima. In’n Summer is dat dor natt un heet un in’n Winter blifft dat tämlich dröge un küll. Se hett sik utbreedt vun Japan un Korea ehrn Süden över de süüdliche Hälft vun China hen bit na Noordoost-Indien. Na Süden to is de Plant ok noch bit Laos, Myanmar, Thailand un Vietnam tohuse. Se wasst in dat Unnerholt vun duergröne Wolden. Vunwegen datt de Minsch de Plant al so lang in Kultur hett, kann een hüdigendags nich mehr seggen, wo se toeerst tohuse ween is.
Ut Delen vun de Teeplant (Blöer, Knuppen, Blomen, Stengels u.s.w.) warrt hett en Upguss-Drank vun maakt, dat is de Tee. Tee gifft dat al siet dusenden vun Johren, de Geschicht langt al torüch bit in de Antike.
An un for sik sünd de Teeplanten in twee Aarten anboot wurrn. dat een weer de Camellia sinensis var. sinensis. Dat is en Struuk mit lüttje Blöer, de wat Kull verdrägen kann. Se is sunnerlich in China un Darjeeling anplant wurrn. De Aart Camellia sinensis var. assamica is eerst 1830 in Assam funnen wurrn. Se is en lüttjen Boom, de slank wassen deit un wat gröttere Blöer hett. Düsse Plant is in Indien un Sri Lanka de Teesoort ween, de dor begäng weer. Hüdigendags weert düsse beiden reinen Sorten up de ganze Welt jummers mehr vun Hybriden an’e Sieten schaven.
De 10 gröttsten Teeproduzenten 2005De wichtigsten Importlänner för Tee sünd Grootbritannien, Russland, pakistan, de USA un de Länner in Arabien.
De teeplant (Camellia sinensis) is in plant dy't fan oarsprong groeit yn Súdeast-Aazje. De jonge leaten fan dizze plant wurde brûkt om tee te meitsjen. Sinensis is Latyn foar Sineesk. Tsjintwurdich wurdt tee oer de heule wrâld yn tropyske en subtropyske gebieten ferboud. Fan dizze plant wurde wite tee, griene tee, oalong en swarte tee makke.
De teeplant is een grienbliuwende strûk of lytse beam dy't sa'n 17 m heech wurde kin, mar meastal oant ûnder de twa meter snoeid wurdt as it om de blêden kweekt wurdt. De plant hat in sterke pinnewoartel. De blommen binne giel-wyt mei in diameter fan sa'n 2,5-4 sm mei 7 of 8 blomblêdsjes.
De siedden fan de teeplant kinne fynmeald wurde foar tee-oalje, in swiete oalje om iten te sieden dy't net betize wurde moat mei Tea Tree-oalje, in etearyske oalje dy't brûkt wurdt foar medyske en kosmetyske doelen en makke wurdt fan de blêden fan in oare plant.
De Teeplant (Camellia sinensis) is en Plantenaart. Ut de ehre Delen warrt echten Tee vun maakt.
Li teyî, c' est èn ahivé bouxhon k' on cod ses foyes po fé do té.
I provént d' Chine.
No d' l' indje e sincieus latén : Camellia sinensis
Tiy yura (Camellia sinensis) nisqaqa huk thansam, Piruwpi musuq yuram. Ch'akisqa raphinkunataqa q'uñi yakuwan chaqruspa tiy nisqa upyanatam ruranchik.
Tê-châng (Camellia sinensis) sī chi̍t-chéng khui-hoe si̍t-bu̍t, i ê hio̍h-á kap hio̍h-á-sim ē-tàng chò tê, chhin-chhiūⁿ âng-tê, o͘-liông-tê, chheⁿ-tê, pe̍h-tê téng.
Čaj (latinski: Camellia sinensis)[1] je zimzeleno malo drvo, iz porodice Theaceae od čijeg lišća se pravi čaj. Cvjetovi su bijeli ili ružičasti, a plod je bobica koja ima više sjemenki. Najviše se gaje u Aziji (Kina, Indija, Kavkaz).
Sadrži: tein, adein, etarsko ulje i vitamin C.
Nedovršeni članak Čaj (biljka) koji govori o biologiji treba dopuniti. prema pravilima Wikipedije.
Čaj (latinski: Camellia sinensis) je zimzeleno malo drvo, iz porodice Theaceae od čijeg lišća se pravi čaj. Cvjetovi su bijeli ili ružičasti, a plod je bobica koja ima više sjemenki. Najviše se gaje u Aziji (Kina, Indija, Kavkaz).
Sadrži: tein, adein, etarsko ulje i vitamin C.
Цайгæрдæг (лат. Camellia sinensis) у, камелийы мыггагмæ чи хауы, ахæм зайæгойты хуыз.
Чајна билка (лат. Camellia sinensis) е вид растение чии лисја и пупки се користат за правење на чај. Од овој ист вид се добива бел чај, зелен чај, улонг и црн чај, но потоа подлежат на различна обработка за добивање на различни нивоа на оксидација.
Името sinensis на латински значи „кинески“. Други застарени имиња на ова растение се Thea bohea, Thea sinensis и Thea viridis.
Чајната билка потекнува од јужна и југоисточна Азија, но денес се одгледува ширум светот, во тропски и суптропски краишта. Растението е зимзелена грмушка или мало дрво кое се кастри до под два метра кога се одгледува за лисјата. Има силен главен корен. Цветовите се жолто-бели, со пречник од 2.5–4 см и 7 до 8 ливчиња.
Семињата на оваа билка и билката маслодајна камелија (Camellia oleifera) се притискаат за добивање на чајно масло, сладок додаток и масло за готвење (кое сепак не е исто што и маслото од чајно дрво). Ова е етерично масло кое се користи за медицински и козметички цели и се добива од листовите на различни растенија.
Листовите се долги 4–15 см и широки 2–5 см. Свежите листови содржат околу 4% кофеин. Младите, светлозелени листови се претпочитаат за производство на чај; на опачината имаат кратки влакненца. Постарите листови пак, се со потемна зелена боја. Квалитетот на чајот зависи од староста на листовите, заради нивниот хемиски состав. Обично врвот (пупката) и првите 2-3 листа се оние кои се берат за чај. Оваа рачна берба се повторува секоја недела до две.
За производството на чај се користат неколку сорти на чајни билки:
Највеќето чај е од сортата Асам (лат. C. sinensis var. assamica или C. assamica) која главно расте во регионот Асам, Индија. Ова е мало дрво (со едно стебло) со големи листови. Во дивина достигнува височина од 6 до 20 и потекнува од североисточна Индија, Мјанмар, Виетнам и јужна Кина. На плантажите се кастри до височина малку над човечкиот струк. Бидејќи е низинско растение, бара обилни дождови но истовремено и добро отцедување. Не трпи многу високи температури. Откриено е во 1823 (но користено локално и пред тоа), и како такво е едно од двете изворни чајни билки. Сите асамски и највеќето цејлонски чаеви се добиват од ова растение. Асамската чајна билка дава сладест чај со растителен вкус, за разлика од цветните карактеристики на кинеските чаеви.
Кинеската сорта (лат. C. sinensis var. sinensis) е ситнолисна грмушка со повеќекратни стебла која достигнува височина до 3 м. Потекнува од југоисточна кина. Ова е првата откриена чајна билка која се користела за правење на чај уште пред 3000 години.
Камбоџанската сорта (лат. C. sinensis var. parvifolia) има листови со големина помеѓу оние на асамската и кинеската сорта и е мало дрво со неколку стебла. Понекогаш се вели дека е вкрстена од гореспоменатите две сорти.
Чајна билка (лат. Camellia sinensis) е вид растение чии лисја и пупки се користат за правење на чај. Од овој ист вид се добива бел чај, зелен чај, улонг и црн чај, но потоа подлежат на различна обработка за добивање на различни нивоа на оксидација.
Името sinensis на латински значи „кинески“. Други застарени имиња на ова растение се Thea bohea, Thea sinensis и Thea viridis.
चाय (कामेल्या सीनेन्सीस्) महत्वपूर्ण बागान फसल है। ग्रीन टी और ब्लैक टी एक ही पौधे से मिलती हैं। ब्लैक व ग्रीन टी में समान मात्रा में फ्लेवनायड्स पाए जाते हैं। हालांकि दोनों तरह की चाय में पाए जाने वाले अलग-अलग प्रकार के फ्लेवनायड्स मौजूद होते हैं, जिनकी कार्यप्रणाली भी अलग-अलग होती है।
भारत में ४३६०५७ हैक्टेयर में चाय की खेती होती है। जिसमें से ८७९९३ हैक्टेयर दक्षिण भारत में है। असम (५३प्रतिशत) पश्चिम बंगाल (२३.९ प्रतिशत), तमिलनाडु (११.३ प्रतिशत) और केरल ८.४४ प्रतिशत) प्रमुख चाय उत्पादक राज्य हैं। त्रिपुरा, कर्नाटक, हिमाचल, उत्तर प्रदेश, सिक्किम, बिहार, मणिपुर, उड़ीसा, नागालैंड और अरूणाचल प्रदेश में भी चाय उगायी जाती है। भारत में चाय उद्योग १५० से अधिक वर्ष पुराना है जिससे ६००० करोड़ रूपए का राजस्व प्राप्त होता है। इस उद्योग से १० लाख लोगों को प्रत्यक्ष रोजगार मिलता है। जिन पर ४० लाख लोग आश्रित हैं। भारत में चाय का उत्पादन १९४७ में २५ करोड़ किग्रा. था जो १९९९ में ८०.५ करोड़ किग्रा. हो गया।
कामेल्या सीनेन्सीस्, पुष्प एवं बीज
बीज सहित फल
Camellia sinensis - Museum specimen
चाय (कामेल्या सीनेन्सीस्) महत्वपूर्ण बागान फसल है। ग्रीन टी और ब्लैक टी एक ही पौधे से मिलती हैं। ब्लैक व ग्रीन टी में समान मात्रा में फ्लेवनायड्स पाए जाते हैं। हालांकि दोनों तरह की चाय में पाए जाने वाले अलग-अलग प्रकार के फ्लेवनायड्स मौजूद होते हैं, जिनकी कार्यप्रणाली भी अलग-अलग होती है।
தேயிலை (Tea, Camellia sinensis) ஒரு பசுமைத் தாவரம். இது ஒரு வாணிகப் பயிராகும் இந்தத் தாவரத்தின் கிளைகளின் நுனியிலுள்ள இலையரும்பையும், அதற்கு அடுத்ததாக இருக்கும் இரு இளம் இலைகளையும் கொய்து அதனை உலர வைத்து, நொதிக்கச் செய்து, பொடியாக்கி, பின்னர் படிப்படியாக பக்குவப்படுத்தி தேநீர் தயாரிக்கப் பயன்படுத்தப்படுகிறது. இந்நிலைத்திணை தொடக்கத்தில் கிழக்கு, தெற்கு, தென்கிழக்கு ஆசியாவில் காணப்பட்டது. வெள்ளைத் தேயிலை, பச்சைத் தேயிலை, ஊலோங் தேயிலை, கறுப்புத் தேயிலை போன்ற வெவ்வேறு வகையான தேயிலைகள் இவ்வின நிலைத்திணையிலிருந்து பெறப்பட்டாலும், பக்குவப்படுத்தல் முறையில் வேறுபடுகின்றன. குக்கிச்சாவில் இவ்வின நிலைத்திணையின் இலைகளுக்குப் பதிலாக கொப்பு, தண்டு என்பவற்றைப் பக்குவப்படுத்திச் செய்யப்படுகிறது.
இந்நிலைத்திணையின் இருசொற்பெயர் Camellia sinensis என்பதாகும், இங்கு sinensis என்பது இலத்தீன் மொழியில் சீனாவைச் சேர்ந்த என்ற பொருள்படும். Camellia என்பது அருட்திரு. செரொக் காமெல் (1661-1706) என்ற இயேசு சபை பாதிரியாருடைய பெயரின் இலத்தீனாக்கப்பட்ட வடிவமாகும். அருட்திரு. செரொக் காமெல் தேயிலைச் செடியைக் கண்டுபிடிக்கவோ அல்லது பெயரிடவோ இல்லை எனினும் திணைவகையீட்டை உருவாக்கிய கரோலஸ் லின்னேயஸ் அறியப்பட்ட தாவரவியலாளரான அருட்திரு. செரொக் காமெல் அடிகள் அறிவியல் துறைக்காற்றிய சேவையை பாராட்டும் வகையில் இப்பேரினத்துக்கு இப்பெயரை இட்டார்.
தேயிலை முதலில் சீனாவில் கண்டுபிடிக்கப்பட்டது. இதனை சீனர்கள் மருத்துவ குணமுள்ள மூலிகையாகவே முதலில் அறிந்திருந்தனர். பின் சீனாவிற்கு புத்த மதத்தைக் கற்க வந்த ஜப்பானிய புத்தமதத் துறவிகள் மூலமாக கி.மு 800 களில் தேயிலை ஜப்பானுக்குப் பரவியது. ஜப்பானிலிருந்து டச்சுக்காரரகள் வழியாக இங்கிலாந்து, பிரான்ஸ் போன்றஐரோப்பிய நாடுகளில் தேயிலை அறிமுகம் ஆனது. 1840-50 களில் இந்தியாவிலிருந்தும் சீனாவிலிருந்தும் வரவழைக்கப்பட்ட தேயிலை இலங்கையில் சோதனை முயற்சியாக பயிரிடப்பட்டது. அதன் பிறகு தென்கிழக்காசியா மற்றும் ஆப்பிரிக்கா போன்ற நாடுகளுக்கு தேயிலை பரவியது.
இந்தியாவில் தேயிலைத் தொழில் சுமார் 180 ஆண்டுகள் பழமையானது ஆகும். உலகில் மிகப் பெரிய தேயிலை உற்பத்தி நாடாகவும், தேயிலை நுகர்வு நாடாகவும் இந்தியா திகழ்கிறது. இந்தியாவின் வாணிகப் பயிர்களில் தேயிலை மிகவும் முக்கியமான ஒன்றாகும். 1830 ஆம் ஆண்டின் பிற்படுதியில் தான் இந்தியாவில் தேயிலையின் வணிக உற்பத்தி ஆரம்பமானது. அதற்கு முன்பு அசாம் காடுகளில் தான் பெரும்பாலும் தேயிலை விளைந்தது. அசாம் தேயிலை, டார்ஜிலிங் தேயிலை, தமிழகத்தின் நீலகிரித் தேயிலை ஆகியவை சிவப்பு புவிக்குறியீட்டு எண் பெற்றவையாகும்.
இந்தியாவில் தேயிலை உற்பத்தியில் புவியியல் ரீதியான தனித்த பகுதிகள் பிரிக்கப்பட்டுள்லன. தேயிலையின் தரம், மணம், சுவை ஆகியவற்றில் வேறுபட்ட தேயிலை வகைகள் இந்தப் பகுதிகளில் பயிர் செய்யபடுகின்றன. அந்த வகையில் டார்ஜிலிங், அசாம், நீலகிரி ஆகியவை தேயிலை விளையும் சிறப்பு பூகோளப் பகுதியாகும்.
இமயமலையின் பனி படர்ந்த அடிவாரத்தில் பயிர் செய்யப்படுபவை டார்ஜிலிங் தேயிலையாகும். இப்பகுதிக்கே உரிய அதிக குளிர், ஈரப்பதமான பருவநிலை, மழையளவு, மண்வளம் மற்றும் மலைச் சரிவுகளின் சாகுபடி ஆகிய தன்மைகளால் டார்ஜிலிங் தேயிலை சிறப்பு சுவை கொண்ட தனித் தன்மையைப் பெற்றுள்ளது. இந்த வகைத் தேயிலை உலகில் வேறெங்கும் பயிரிடப்படுவதில்லை என்பது இதன் தனிச் சிறப்பாகும். டார்ஜிலிங் தேயிலையைப் போலவே அசாம் தேயிலையும் உலகப் புகழ் வாய்ந்தது. அசாமில் விளையும் தேயிலை மிகவும் சுவையான பளிச்சென்ற நிறம் கொண்ட தேநீரைத் தரும் தேயிலையாகும். தமிழ் நாட்டில் நீலகிரி மலைப் பகுதியின் சரிவான நிலப்பகுதிகளில் பயிராகும் தேயிலை மிகவும் சுவை கொண்டதாகும். அதிகபட்ச தேநீர் சுவையை விரும்புவோர் நீலகிரித் தேயிலையைத் தேர்வு செய்வர். இந்தியாவில் உற்பத்தியாகும் தேயிலை ருஷ்யா, பிரிட்டன், அமெரிக்கா, சிங்கப்பூர், இலங்கை, போலந்து, ஜெர்மனி, ஆப்கானிஸ்தான் உள்ளிட்ட பல்வேறு நாடுகளுக்கு ஏற்றுமதி செய்யப்படுகிறது.
தேயிலை சீனா, இலங்கை, கென்யா, துருக்கி, இந்தோனேசியா, வியட்நாம், வங்காளதேசம், மாலாவி, உகண்டா, தன்சானியா, மலேசியா போன்ற பல நாடுகளும் தேயிலையைப் பெருமளவு உற்பத்தி செய்கின்றன.
தேயிலையில் கறுப்புத் தேயிலை. பச்சைத் தேயிலை வெண்மைத் தேயிலை என பல வகைகள் உள்ளன. தேநீரின் நிறத்தைப் பொருத்து ,இவை இவ்வாறு பிரிக்கப்படுகின்றன.
தேயிலை, உடல் நலத்திற்கும், ஆரோக்கியத்திற்கும் நன்மை செய்யக்கூடியதாகும். பச்சைத் தேயிலையை உட்கொண்டால் சில வகைப் புற்று நோய், அல்சிமர் நோய் மற்றும் இதய நோய்கள் ஏற்படுவதற்கான வாய்ப்புகள் குறைவதாக உலகம் முழுவது நடத்தப்பட்ட பல்வேறு ஆய்வு முடிவுகள் தெரிவிக்கின்றன.
உடல் எடை குறைக்கவும் தேயிலை உதவுகிறது. சீனாவிலும் ஜப்பானிலும் நடத்தப்பட்ட ஆய்வுகளில் நீண்ட நாள் வாழத் தேயிலைத் துணை புரிவதாகக் கண்டறியப்பட்டுள்ளது. தேநீர் பருகுவதால் உடல் சோர்வும் , களைப்பும் நீங்கிப் புத்துணர்ச்சி ஏற்படுகிறது. அத்துடன் சுறு சுறுப்பாகவும், துடி துடிப்புடன் திகழவும் தேநீர் உதவுகிறது.
தேநீரில் உள்ள ஆன்ட்டி ஆக்சிடென்டுகள். குறைவான கொழுப்புஅளவு ஆகியவற்றால் இதய நோய்கள் வராமல் தடுக்கப்படுகின்றன. தேநீர் தோல் புற்று நோய் வராமல் தடுப்பதாகவும் ஆய்வுகள் தெரிவிக்கின்றன. தேயிலையில் உள்ள சத்துக்கள் பல் ஈறுகளின் வளர்ச்சிக்கு உதவுகின்றன. தேயிலையில் உள்ள புளோரைடு , பற்கள் சொத்தையாகாமல் தடுக்கிறது. கறுப்புத் தேநீர் பருகுவது இதயம் மற்றும் ஈரல் நோய்களைத் தடுப்பதாக சில ஆய்வு முடிவுகள் கூறுகின்றன.
இலங்கையில், நுவரெலியா மாவட்டத்தைச் சேர்ந்த ராகலை என்ற இடத்தில் ஒரு தேயிலைத் தோட்டத்தில் தேயிலை கொய்யும் காட்சி
இலங்கையில், நுவரெலியா மாவட்டத்தைச் சேர்ந்த ராகலை என்ற இடத்தில் தேயிலை பறித்துவந்து ஓரிடத்தில் சேகரிக்கும் காட்சி
இலங்கையில், நுவரெலியா மாவட்டத்தைச் சேர்ந்த ராகலை என்ற இடத்தில் உள்ள ஒரு தேயிலைத் தொழிற்சாலை
தேயிலைத் தொழிற்சாலை ஒன்றில் பறித்து, சேகரித்து கொண்டு வரப்பட்ட தேயிலை அரைக்கப்படுவதற்கு முன்னர் வாடவிடப்படும் இடம்
தொழிற்சாலையினுள் வாடவிடப்பட்ட தேயிலையை அரைக்கும் இயந்திரம்
தொழிற்சாலையினுள் அரைக்கப்பட்ட தேயிலை நொதிக்க விடப்படும் படுக்கை
தொழிற்சாலையினுள் அரைத்து, நொதிக்க விடப்பட்ட தேயிலை உலர்த்தப்படுவதற்காக கூடிய வெப்பநிலை கொடுக்கும் இயந்திரம்.
தொழிற்சாலையினுள் தூளாக்கப்பட்ட தேயிலையை உலர்த்தும் இயந்திரம்
தொழிற்சாலையினுள் அரைத்து, உலர்த்தப்பட்ட தேயிலையை தரம்பிரிக்கும் இயந்திரம்
தொழிற்சாலையினுள் தரம்பிரித்தபின் பொதி செய்யப்படுவதற்குத் தயாராக பெட்டிகளில் இடப்பட்டிருக்கும் தேயிலை.
தேயிலை (Tea, Camellia sinensis) ஒரு பசுமைத் தாவரம். இது ஒரு வாணிகப் பயிராகும் இந்தத் தாவரத்தின் கிளைகளின் நுனியிலுள்ள இலையரும்பையும், அதற்கு அடுத்ததாக இருக்கும் இரு இளம் இலைகளையும் கொய்து அதனை உலர வைத்து, நொதிக்கச் செய்து, பொடியாக்கி, பின்னர் படிப்படியாக பக்குவப்படுத்தி தேநீர் தயாரிக்கப் பயன்படுத்தப்படுகிறது. இந்நிலைத்திணை தொடக்கத்தில் கிழக்கு, தெற்கு, தென்கிழக்கு ஆசியாவில் காணப்பட்டது. வெள்ளைத் தேயிலை, பச்சைத் தேயிலை, ஊலோங் தேயிலை, கறுப்புத் தேயிலை போன்ற வெவ்வேறு வகையான தேயிலைகள் இவ்வின நிலைத்திணையிலிருந்து பெறப்பட்டாலும், பக்குவப்படுத்தல் முறையில் வேறுபடுகின்றன. குக்கிச்சாவில் இவ்வின நிலைத்திணையின் இலைகளுக்குப் பதிலாக கொப்பு, தண்டு என்பவற்றைப் பக்குவப்படுத்திச் செய்யப்படுகிறது.
இந்நிலைத்திணையின் இருசொற்பெயர் Camellia sinensis என்பதாகும், இங்கு sinensis என்பது இலத்தீன் மொழியில் சீனாவைச் சேர்ந்த என்ற பொருள்படும். Camellia என்பது அருட்திரு. செரொக் காமெல் (1661-1706) என்ற இயேசு சபை பாதிரியாருடைய பெயரின் இலத்தீனாக்கப்பட்ட வடிவமாகும். அருட்திரு. செரொக் காமெல் தேயிலைச் செடியைக் கண்டுபிடிக்கவோ அல்லது பெயரிடவோ இல்லை எனினும் திணைவகையீட்டை உருவாக்கிய கரோலஸ் லின்னேயஸ் அறியப்பட்ட தாவரவியலாளரான அருட்திரு. செரொக் காமெல் அடிகள் அறிவியல் துறைக்காற்றிய சேவையை பாராட்டும் வகையில் இப்பேரினத்துக்கு இப்பெயரை இட்டார்.
తేయాకు ఒక చిన్న పొద. దీని లేత ఆకులు, చిగుర్లు నుండి తేనీరు తయారుచేస్తారు. తేయాకు మొక్క శాస్త్రీయ నామం (కెమాలియా సైనెన్సిస్). ఇది పుష్పించే మొక్కలలోని థియేసి కుటుంబంలోని కెమాలియా ప్రజాతికి చెందినది. అన్ని రకాల తేనీరు ఈ మొక్కలలోని వివిధ జాతుల నుండి వివిధ పద్ధతులలో తయారుచేస్తారు. కొన్ని రకాల తేనీరు ఈ మొక్క లేత కొమ్మల నుండి లేదా కాండం నుండి తయారుచేస్తారు. ప్రతి సంవత్సరం డిసెంబరు 15న అంతర్జాతీయ టీ దినోత్సవం నిర్వహించబడుతుంది.[1]
ఈ మొక్క పేరులోని 'సైనెన్సిస్' అనగా లాటిన్ భాషలో చైనీస్ అని అర్ధం. 'కెమాలియా' పేరును లిన్నేయస్ క్రైస్తవ మతబోధకుడైన రివరెండ్ జార్జి జోసెఫ్ కేమెల్ (1661-1706) పేరును లాటిన్ లోకి మార్చగా వచ్చినది. ఈ మొక్క పాత పేర్లు థియా సైనెన్సిస్ లేదా థియా విరిడిస్.
Several varieties of C. sinensis are used for tea production:
The most volume comes from the Assam variety (sometimes called C. sinensis var. assamica or C. assamica), predominantly grown in the Assam region. It is a small tree (single stemmed) with large leaves. In the wild it reaches a height of 6 to 20 meters (20–65 feet) and is native to north-east India, Myanmar, Vietnam, and south China. In tea estates it is kept trimmed to just above waist level. A lowland plant, it requires a high rainfall but good drainage. It does not tolerate extreme temperatures. Discovered in 1823 (though used earlier by local people in their brews), it is one of the two original tea plants. All Assam teas and most Ceylon teas are from this plant. The Assam plant produces malty, earthy drinks, unlike the generally flowery yield of the China plant.
The Chinese plant (sometimes called C. sinensis var. sinensis) is a small-leaved bush with multiple stems that reaches a height of some 3 meters. It is native to south-east China. The first tea plant to be discovered, recorded and used to produce tea three thousand years ago, it yields some of the most popular teas.
C. sinensis var. waldenae was considered a different species, Camellia waldenae by S.Y.Hu,[2] but it was later identified as a variety of C. sinensis[3]. This variety is commonly called Walden's Camellia. It is seen on Sunset Peak and Tai Mo Shan in Hong Kong. It is also distributed in Guangxi Province, China.[4]
The Cambodian plant is sometimes called C. sinensis var. parvifolia. Its leaves are in size between the Assam and Chinese varieties; it is a small tree with several stems. It is sometimes referred to as a hybrid of the Assam and China plants.
|website= (help) తేయాకు ఒక చిన్న పొద. దీని లేత ఆకులు, చిగుర్లు నుండి తేనీరు తయారుచేస్తారు. తేయాకు మొక్క శాస్త్రీయ నామం (కెమాలియా సైనెన్సిస్). ఇది పుష్పించే మొక్కలలోని థియేసి కుటుంబంలోని కెమాలియా ప్రజాతికి చెందినది. అన్ని రకాల తేనీరు ఈ మొక్కలలోని వివిధ జాతుల నుండి వివిధ పద్ధతులలో తయారుచేస్తారు. కొన్ని రకాల తేనీరు ఈ మొక్క లేత కొమ్మల నుండి లేదా కాండం నుండి తయారుచేస్తారు. ప్రతి సంవత్సరం డిసెంబరు 15న అంతర్జాతీయ టీ దినోత్సవం నిర్వహించబడుతుంది.
ఈ మొక్క పేరులోని 'సైనెన్సిస్' అనగా లాటిన్ భాషలో చైనీస్ అని అర్ధం. 'కెమాలియా' పేరును లిన్నేయస్ క్రైస్తవ మతబోధకుడైన రివరెండ్ జార్జి జోసెఫ్ కేమెల్ (1661-1706) పేరును లాటిన్ లోకి మార్చగా వచ్చినది. ఈ మొక్క పాత పేర్లు థియా సైనెన్సిస్ లేదా థియా విరిడిస్.
