Iris spuria subsp. demetrii (Achv. & Mirzoeva) B. Mathew

Prilipko süsəni (lat. Iris prilipkoana Kem. –Nath.). Süsənkimilər - (İridaceae Juss.) fəsiləsinə aid bitki növü.^[1]

IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu “Nəsli kəsilməyə həssas olanlar” kateqoriyasına aiddir –VU D2. Azərbaycanın nadir, Qafqazın endemik növüdür.^[2]

Qısa morfoloji təsviri

Çoxillik ot bitkisidir. Kökümsovu yoğun, üfüqi, gövdəsi 35—60 sm-dir. Yarpaqlar hamar, xətvari, 10—15 mm enində, sivri, adətən uzun, bəzən gövdəyə bərabərdir. Təpə yarpaqları yumurtavari-neştərşəkilli, təpə hissəsi və kənarları pərdəlidir. Çiçək qrupu 2-3 iri, mavi, bənövşəyi çiçəklərdən ibarətdir. Çiçəkyanlığının xarici tərəfi 5-7 sm uzunluğunda, enli, oval, daxili tərəf xarici tərəfdən qısa uzunsov-yumurtavari, təpə hissəsi dairəvi və ya xarici tərəf oyuqludur. Sütuncuğun tərəfi çiçəkyanlığının xarici tərəfinin dırnaqcığına bərabərdir, uzunsov, yumurtavari dişcikli, kürəklidir. Tozcuq parlaq-bənövşəyi, yumurtalıq silindirvari, 6 qabırğalıdır. ^[3][2]

Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri

Çiçəkləmə iyul ayına təsadüf edir. Kökümsov və toxum vasitəsilə çoxalır. Orta dağ qurşağında dağ yamaclarında və meşə talalarında yayılmışdır. Mezokserofitdir. ^{[3] [4] [5]}

Yayılması

Naxçıvanın dağlıq ərazisi. ^{[3] [6] [7][8] [5]}

Sayı və tendensiyası

Populyasiyalarda azalma tendensiyası müşahidə olunur. ^[9]

Məhdudlaşdırıcı amillər

Otarılma, tapdalanma və əhali tərəfindən yığılması nəticəsində yaşama ərazisi məhdudlaşır.^{[6] [9]}

Mühafizə tədbirləri

Mühafizəsi üçün tədbirlər görülməmişdir. Yeni yayılma ərazilərinin axtarılması, yasaqlıqların yaradılması vacibdir. ^{[4] [9]}

Sinonimlər

Iris demetrii Achv. & Mirzoeva

Iris spuria ssp. demetrii (Achv. & Mirzoeva) Mathew

İstinadlar