Gallus Brisson 1760

Ayaziṭ n tẓegwa (Assaɣ usnan: Gallus) d isem n tegrawt n iylalen yettidiren deg unẓul n Asya d idurar n Anden, Dɣa iwuzaṭ n wexxam n tura d imadaren-is (kkan-d dges)

Tasartut

Ayaziṭ n tẓegwa d tawsit yeṭṭafaren tawacult n tferdet yellan deg tfesna n Tyuzaṭ

Tilmas

• Yuzaṭ

Ẓeṛ daɣen

Djungelhanen (Gallus) san en skööl faan hanenfögler mä schauer slacher. Jo lewe fööraal uun Indien. Diar kem üüs hüshanen faan uf.

Slacher

• Bankivahan (Gallus gallus)
• Sonnerathan (Gallus sonneratii)
• Lafayettehan (Ceylonhan, Gallus lafayettei)
• Furkstörthan (Gallus varius)

Bilen

• Bankivahan (höön)

• Sonnerathan (höön)

• Lafayettehan (höön)

• Furkstörthan (höön)

Gallus (Brisson, 1760) è nu gennere 'e aucielle 'e ll'ordene d"e gallinacee.^[1]

Lista d''e specie

• Gallus gallus (Linnaeus, 1758) - vallo commune
• Gallus lafayettii (Lesson, 1831) - vallo d"o Sri Lanka
• Gallus sonneratii (Temminck, 1813) - vallo griggio
• Gallus varius (Shaw, 1798) - vallo vierde

Ate pruggette

• contiene immaggene o ate file ncopp"a
• contiene nfurmazione ncopp"a

Gallus (kamhoenders) is e geslacht van veugels van de familie fazantachtign (Phasianidae).

Soortn

't Geslacht kent de volgnde nog leevnde soortn:

• Gallus gallus (Bankivahoene of rooie kamhoene)
  • Gallus gallus domesticus (Kiekn)
• Gallus lafayettii (Ceylonhoene)
• Gallus sonneratii (Sonnerathoene of grysde kamhoene)
• Gallus varius (Vorksteirthoene of groene kamhoene)

• Ceylonhoene (Gallus lafayetti)
• Sonnerathoene (Gallus sonneratii)
• Groene kamhoene (Gallus varius)

Para sa ibang gamit, tingnan ang Gallus (paglilinaw).

Ang sari ng Gallus ay ang apat na nabubuhay na mga uri ng ibon ng pamilya Phasianidae. Sila ay matatagpuan sa India, Sri Lanka at Timog-silangang Asya.

Ang mga Gallus ay mga malalaking ibon kung saan ang mga lalaki ay may mga makukulay na mga balahibo. Subalit ang mga ito ay mahirap hanapin sa kanilang masukal na tirahan.

Tulad ng mga ibang ibon ng Phasianidae, ang mga makukulay na mga lalake ay hindi tumutulong sa pagkupkop ng mga itlog or pag-alaga ng mga batang precocial. Ang mga gawaing ito ay ginagampanan ng mga babae na malalam at naka-camouflage.

Ang Gallus ay kalimitang kumakain ng mga buto ng mga halaman ngunit maari rin silang kumain ng mga kulisap, lalo na ang mga batang ibon.

Ang Gallus gallus ay maaring ninuno ng manok subalit ang Gallus sonneratii ay maari ding isa sa mga ninuno nito.^[1].

Mga Uri

• Gallus gallus
• Gallus lafayetii
• Gallus sonneratii
• Gallus varius

Ang saring Gallus ay makikita sa boung Eurosya noong pre-kasaysayan. Maari itong nag-evolve sa timog-silangang Europa. Maraming kusilba na mga uri ang nakita ngunit hindi lahat ay napatunayan:

• Gallus aesculapii (Late Miocene/Early Pliocene sa Gresya) - maaaring napapabilang sa Pavo
• Gallus moldovicus (Late Pliocene sa Moldavia) - sinusulat rin bilang moldavicus, maaring synonym ng Pavo bravardi
• Gallus beremendensis (Late Pliocene/Early Pleistocene sa Silangang Europa)
• Gallus karabachensis (Early Pleistocene sa Nagorno-Karabakh)
• Gallus tamanensis (Early Pleistocene? sa Tangway ng Taman)
• Gallus kudarensis (Early/Middle Pleistocene sa Kudaro, Timog Ossetia)
• Gallus europaeus (Middle Pleistocene sa Italia)
• Gallus sp. (Middle/Late Pleistocene sa Kuweba ng Trinka, Moldavia)
• Gallus imereticus (Late Pleistocene sa Gvardjilas-Klde, Imeretia)
• Gallus meschtscheriensis (Late Pleistocene sa Soungir, Rusya)
• Gallus georgicus (Late Pleistocene - Early Holocene sa Georgia)
• Gallus sp. (Late Pleistocene sa Kuweba ng Krivtcha, Ukraine)
• Gallus sp. (Early Holocene sa rehiyon ng Dnieper)

Sanggunian

1. ↑ Eriksson J, Larson G, Gunnarsson U, Bed'hom B, Tixier-Boichard M, et al. (2008) Identification of the Yellow Skin Gene Reveals a Hybrid Origin of the Domestic Chicken. PLoS Genet January 23, 2008 [1].

• Madge and McGowan, Pheasants, Partridges and Grouse ISBN 0-7136-3966-0

Gallus es un taxon.

Classification

Rango taxinomic

• genere

Supertaxones

• classe Aves

Subtaxones

• specie Gallus gallus
  • subspecie Gallus gallus domesticus
• specie Gallus lafayettii
• specie Gallus sonneratii
• specie Gallus varius

Kasintu; basa Latina (Gallus gallus) nyaéta hayam leuweung anu hirup di daérah tropical asalna tina kulawarga ''Phasianidae''. Kasintu dipercaya mangrupa karuhun atawa bibit buitna tina hayam leuweung hawuk jeung anu kiwari loba di ingu/dipiara, kalawan geus ngarandapan sabaraha parobahan tina kelir jeung wanda buluna.^[2] Kasintu geus dikukut/diingu sina baranahan pikeun diarah daging jeung endogna sahenteuna geus lima rébu taun anu kaliwat dimimitian di Asia, ti wangkid harita kasintu ngarekahan ka sakuliah dunya.^[3]

Tempat hirup

Kasintu kapanggih hirup liar ti mimiti Tamil Nadu, India kalér (didaérah ieu kasintu geus pacampur katurunana jeung hayam asli iéu wewengkon), kitu ogé kabeulah kidulna China nepika Malaysia, Singapura, Philipina tur Indonésia. Ieu hayam ogé kapireungeuh hirup di pulo Hawai, kaasup dijerona Kauai, pulo Christmas , Vanuatu, jeung Mariana Islands.

Kasintu diunggal daérah mibanda katurunan (subspecies of Gallus gallus), tayalian :

• G. g. gallus – ti daérah Indochina
• G. g. bankiva – ti daérah Jawa
• G. g. jabouillei – ti daérah Vietnam
• G. g. murghi – ti daérah India
• G. g. spadiceus – ti daérah Burma
• G. g. domesticus – (hayam domestik/pituin geus maneuh)

Ciri mandiri

Kasintu anu jalu pangawakan leuwih badag ti batan bikangna. Jawér saluhureun huluna panjang rérégéan kawas ragaji mibanda kurang leuwih lima bagian anu maréncos kelirna beureum, kulit pipi handapeun ceulina katutup ku bagéan anu bodas kawas apu/wedak sagedé tapak jempol, bulu dina beuheungna gomplok ngabulen kawas simbut kelirna beurem hinyay ngagurilap semu konéng, buntutna mibanda kurang leuwih 20 bulu seseg kelirna hideung hinyay semu bulao, mangsa katojo panonpoé. Bijil tina tungir panjangna lima ramoan sawaréhna (aya dua) mencenghul kaluar melengkung ukuranna leuwih panjang 2 nepika 3 kali panjang bulu buntut anu séjéna, sisit cékérna abu-abu/hawuk mibanda siih anu méncos tur seukeut, bulu dina puhu ping-ping hideung hinyay semu bulao, Bulu jangjang kelirna beureum kaselang ku kelir hideung kawas soléndang.

Kasintu bikang pangawakan leuwih leutik jawérna pondok méh méhan henteu katempo, buluna carambang hawuk dina palebah beuheungna kaselang jeung kelir konéng, lolondokan méh teu katempo mangsa keur aya dina jujukutan atawa luhureun kalakay anu murag, buntutna pondok kurang leuwih lima ramo, pamatuk jeung irungna hawuk semu hideung.

Mangsana begér kasintu remen kadéngé kongkorongok ngageroan bikangna.^[4] Kongkorongok ogé mangrupa tanggara pikeun kasintu lian sangkan ngajauhan éta daérah ku sabab mangrupa kakawasaana, lamun henteu nyingkah tur pasarandog geus bisa dipastikeun bakal ngadon diadu.^[5][6]

Kabiasaan sapopoé

Bikang

Jalu

Kasintu jaluna ngoréhan hakaneun, di mana geus manggih geuwat disada keketok ngageroan bikangna .^[7] Mangsa bikangna geus nyamperkeun geuwat hakaneun dipacok deui tuluy dipuragkeun deui hareupeun bikangna, bikangna tuluy ngahakan éta paméré jaluna, jaluna teu eureun disada bari ngurilingan bikangna tur mébérkeun jangjangna sabeulah, minangkana ngahelaran ka éta bikang..^[8] Sabot kitu kasintu jaluna tetep waspada sok gentak curinghak bari jeung disada keketok méré tangara ka kasintu séjén mangsa aya bahaya ^[9] Kasintu jalu anu kieu dipikaresep ku kasintu bikang^[10]

Kasintu kasebut sato ''omnivora'' sagigireun ngahakan sisikian anu kapanggih ogé ngahakan sabangsaning simeut, cacing, hileud jeung sajabana^[11]

Kasintu kalan-kalan ngupuk (mandi maké taneuh kebul atawa keusik) ieu maksudna nyingkahkeun kutu jeung kokotor anu nyelap dina sela-sela buluna.^[12]

Kasintu mah henteu hiber jauh, sapopoé hirup luhureun taneuh bari nyiar hakaneun, sakapeungna hiber henteu jauh ngan saukur ngahontal dahan anu deukeut paragi eunteup nyingkahan bahaya ogé mangsana datang peuting hiber kana dahan sangkan aman tina bahaya tempona mareuting.

Gambaran kasintu jalu jeung bikang

Sajarah

Sajeroning taun 2012 geus diréngsékeun hiji panalungtikan kana DNA mitokondria tina hiji conto tulang kuno ti sabaraha tempat : Eropa, Chili, ogé tina galian situs kolonial Spanyol di Florida jeung Republik dominika, ieu panalungtikan meunang hiji kacindekan yén kasintu baheulana bisa waé aya anu ngingu/ngukut sanajan sababaraha panalungtikan nyebutkeun cenah meureun tina kasintu tapi béda spesiesna sahenteuna dina taun 7.400 anu geus kaliwat. Panalungtikan ieu ogé ngajentrékeun deui yén dina taun 5.400 SM anu kaliwat geus di mangpaatkeun pikeun hayam inguan ieu dumasar kana galian situs di Chishan provinsi hebei Cina. Sanajan kitu, ieu masih jadi padungdengan para élmuwan ngeunaan kasintu/hayam anu dikukut ku manusa^[3]

Asal muasal

Tilu genus anu béda — kasintu Sri Lanka(Gallus lafayetii), Kasintu hawuk (Gallus sonneratii), Kasintu héjo (Gallus varius)— kanyahoan henteu bisa dihibridasi/kawin silang, ku lantaran ngahasilkeun kasintu anu bajir/mandul, ku alatan kitu bisa dicokot kacindekan maranéhna mangrupa karuhun/bibit buit tina hayam anu kiwari loba dikukut.^[2] A culturally significant hybrid between the red junglefowl and the green junglefowl in Indonésia is known as the bekisar.

Kasintu jaluna keur kongkorongok diluhureun tangkal

Kahirupan kasintu mimiti nyanghareupan ancaman daria tayalian baris (tumpur) ku lantaran mahabuna hibridisasi/kawin silang spesies hayam pikeun dikukut dina ukuran anu kacida lobana^{[13][14][15][16][17][18][19][20][21][22][23]}

Dicutat tina

Tutumbu kaluar

• Malaysian Red Junglefowl
• Red Junglefowl: Pure-bred v/s Cross-bred
• ARKive – images and movies of the Red Junglefowl (Gallus gallus)
• BirdLife Species Factsheet
• Red Junglefowl
• View the red junglefowl genome in Ensembl
• Citakan:Eol
• Gallus bankiva (illustration) in Sir William Jardine, The natural history of gallinaceous birds: Vol. I., publ. W.H. Lizars, and Stirling and Kenney, 1834 at Google Books.
• Reference guide to the four species of the genus Gallus, commonly known as junglefowl. Contains information and photographs of each of the species
• Ancestors of chickens studied for conservation; 7 Aug, 2008; The Economic Times, Times of India
• Babasan anu make kecap kasintu

Pitik alas iku jeneng umum kanggo jinis-jinis pitik alasan kang urip ing alas. Ing basa Madura ajem alas lan ing basa Inggris junglefowl; kabèh ngrujuk ing papan uripé lan sifaté kang alasan.

Pitik-pitik iki saka segi wangun awak lan prilaku sarupa banget karo pitik-pitik ingon, amarga pancèn wujud leluhur saka pitik ingon. Jantan karo wadon béda wangun awaké, warna lan ukurané (dimorfisme sèksual, sexual dimorphism). Pitik alas lanang duwé wulu kang manéka warna lan éndah, béda karo pitik betinané kang cenderung duwé warna monoton lan kusem.

Rupa jinis lan Penyebaran

Kabèh, ana patang spésies pitik alas kang nyebar wiwit saka India, Sri Lanka nganti Asia Kidul-Wétan kalebu Kapuloan Nusantara. Papat spésies iku:

• Pitik alas abang, Gallus gallus
• Pitik-alas Srilangka, Gallus lafayetii
• Pitik-alas klawu, Gallus sonneratii
• Pitik-alas ijo, Gallus varius

Rong jinis ana ing Indonésia, nyebar alami mligi ing pérangan kulon kapuloan. Rong jinis pitik iku: (1) Pitik-alas abang, kang seneng pérangan alas kang rélatif katutup; lan (2) Pitik-alas ijo, kang luwih seneng alas-alas kabukak lan tlatah mawa bukit-bukit.

Kabiasaan

Pitik alas iku mangan apa waé, sanajan cenderung minangka pamangan wiji-wijian. Nanging kaya déné pitik lumrahé, pitik alas uga mangan pucuk-pucuk suket, gegremet lan manéka kéwan cilik kang ditemoni.

Manuk iki racaké urip pasangan utawa sajeroning kelompok cilik. Turu ing dhuwur pang perdu utawa semak, ora adoh banget saka dhuwur lemah. Nalika usum ngendhog, wadon gawé susuh prasaja ing sadhuwuré lemah lan ngengkremi endhogé nganti netes. Anak-anak pitik alas dimong déning baboné.

Ora kaya pitik ingon, pitik alas pinter mabur; ora suwé sawisé ninggal susuh papané netes.

Dhomèstikasi

Pitik alas wujud salah siji jinis unggas kang wis didhomèstikasi manungsa wiwit èwonan taun kapungkur. Pitik alas abang dikawruhi minangka nenek-moyang langsung saka anéka jinis pitik ingon. Éwadéné pasilangan pitik alas ijo karo pitik ingon ngasilaké pitik bekisar, kang misuwur banget ing Jawa Wétan amarga swara kluruké kang apik lan wuluné kang éndah.

Pitik alas sajeroning dongèng

Sapérangan carita rakyat tradhisional nampilaké pitik alas minangka salah siji tokohé. Dongèng rakyat kaya déné Ciung Wanara saka tlatah Sunda, utawa vèrsi Jawané kang mawa judhul Panji Laras utawa Cinde Laras, nyritakaké tokoh baku kang duwé pitik jago utawa pitik alas jago kang pinter tarung lan kluruk.

Lan kluruké iku dudu kluruk biyasa, nanging isi carita ngenani nasib bendarané iku. Minangka conto, kluruké pitik jago Ciung Wanara muni:

Blak ! Blak ! kukuruyuuuuk

“Bapa raja Ibu uga ratu !

Suwé kandhutan setaun !

Paraji ibu ratu !

Sanajan manis nanging madu !”

Kanthi wengi mata ditutup !

Kanthi wengi kuping ditutup !

Kaloro tangan dibanda !

Nalika lair sajeroning kandaga kèli !

Bebarengan sabutir endhog... !

(Saka Ciung Wanara, sawijining carita pantun Sunda, déning Ajip Rosidi. Jakarta: Gunung Agung, 1985)

Жапайы тоок (Gallus gallus).

Таажылуу тооктор (лат. Gallus) — тоок сымалдуулардын бир уруусу.

Колдонулган адабияттар

• А. А. Алдашев. Биология терминдеринин жана айбанат аттарынын орусча-кыргызча сөздүгү. - Бишкек, 1998. ISBN 9967-11-027-9

ਸੁਖਨਾ ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ ਰੱਖ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, ਭਾਰਤ)

ਜੰਗਲੀ ਮੁਰਗਾ ਮੁਰਗੀ,ਸੁਖਨਾ ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ ਰੱਖ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ,ਭਾਰਤ)

ਜੰਗਲੀ ਮੁਰਗਾ ਮੁਰਗੀ,ਸੁਖਨਾ ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ ਰੱਖ,(ਅੰਦਰਲਾ ਟਰੈਕ), ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, ਭਾਰਤ)

ਜੰਗਲੀ ਮੁਰਗੇ ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਭਾਰਤ, ਦਖਣੀ ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ, ਸ੍ਰੀ ਲੰਕਾ ਅਤੇ ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹਨਾ ਦੀ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਜੋ ਲਾਲ ਰੰਗ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਘਰੇਲੂ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਾਲਤੂ ਮੁਰਗੇ ਦੀ ਕਿਸਮ ਨਾਲ ਮਿਲਦੀ ਜੁਲਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।^[1]

ਹਵਾਲੇ

காட்டுக் கோழி (Junglefowl) என்பது காடுகளில் வாழும் கோழி இனப் பறவையாகும். இவை இந்தியா, இலங்கை மற்றும் தென்கிழக்காசியா போன்ற பகுதிகளில் காணப்படுகின்றன. இவை பெரிய பறவைகளாகவும், வண்ணமயமான இறகுகளைக் கொண்டு இருக்கும்.

பல பறவைகள்போல இவற்றில் ஆண்பறவைகளான சேவல்கள் முட்டைகளை அடைக்காப்பதில் பங்குவகிப்பதில்லை. பெண் பறவைகளான கோழிகளே இந்தப் பணிகளை செய்கின்றன இந்தக் கோழிகள் உருமறைப்பை செய்யக்கூடியன.

காட்டுக் கோழிகளின் உணவு விதைகள் என்றாலும் இவை பூச்சிகளையும் உண்ணக்கூடியன குறிப்பாக இதன் குஞ்சுகளுக்கு உணவாகத் தரும்.

காட்டுக் கோழிகளில் ஒரு இனமான சிவப்புக் காட்டுக்கோழி தற்போதைய வீட்டுக் கோழிகளுக்கு மூதாதை என்று கருதப்படுகிறது. என்றாலும் வீட்டுக் கோழிகளின் மூதாதையாக சிலர் வெள்ளைக் கானாங்கோழிதான் எனக் கருதுவோரும் உள்ளனர்..^[1]

இலங்கைக் காட்டுக்கோழி இலங்கையின் தேசியப்பறவையாக உள்ளது.

இனங்கள்

• சிவப்புக் காட்டுக்கோழி, Gallus gallus
• இலங்கை காட்டுக்கோழி, Gallus lafayettii
• வெள்ளை கானாங்கோழி, Gallus sonneratii
• பச்சைக் காட்டுக்கோழி, Gallus varius

காலஸ் பேரினம் யூரேசியா முழுக்க கண்டுபிடிக்கப்பட்டுள்ளது.உண்மையில் இது தென்கிழக்கு ஐரோப்பாவில் உருவானது என்று தோன்றுகிறது.

மேற்கோள்கள்

1. ↑ Eriksson J, Larson G, Gunnarsson U, Bed'hom B, Tixier-Boichard M, et al. (2008) Identification of the Yellow Skin Gene Reveals a Hybrid Origin of the Domestic Chicken.

• Steve Madge; Philip J. K. McGowan; Guy M. Kirwan (2002). Pheasants, Partidges and Grouse: A Guide to the Pheasants, Partridges, Quails, Grouse, Guineafowl, Buttonquails and Sandgrouse of the World. A&C Black. பன்னாட்டுத் தரப்புத்தக எண்:978-0-7136-3966-7.