Multimedia w Wikimedia Commons Sępnik czarny[6], urubu czarny (Coragyps atratus) – gatunek dużego ptaka padlinożernego z rodziny kondorowatych (Cathartidae), jedyny przedstawiciel rodzaju Coragyps. Zamieszkuje w trzech podgatunkach na terenie obu Ameryk: w południowych stanach USA i północnym Meksyku oraz w centralnej, północno-wschodniej oraz zachodniej części Ameryki Południowej. Z reguły osiadły.
Taksonomia
Takson po raz pierwszy opisał niemiecki przyrodnik Johann Matthäus Bechstein w 1793 roku nadając mu nazwę Vultur atratus[7]. Autor bazował na tekście „Black Vulture or Carrion Crow” Williama Bartrama z 1791 roku[8] i jako miejsce typowe wskazał rzekę St. John's na Florydzie[7]. Jedyny przedstawiciel rodzaju Coragyps utworzonego przez Emmanuela Le Maouta w 1853 roku[3].
Etymologia
Nazwa rodzajowa: gr. κοραξ korax, κορακος korakos „kruk” (tj. czarny), od κρωζω krōzō „krakać”; γυψ gups, γυπος gupos „sęp”[9].
Epitet gatunkowy: łac. atratus „ubrany w żałobę”, od ater „czarny”[10].
Morfologia
-
Cechy gatunku
- Długość ciała 56–74 cm; masa ciała 1100–1940 g; rozpiętość skrzydeł 133–160 cm[11]. Najmniejszy z kondorów. Upierzenie całego ciała czarne. Skrzydła szerokie, ogon krótki. Nieopierzona, łupkowoszara głowa.
Ekologia
Pomimo tego, że większość sępów ma słabe powonienie i poszukuje pożywienie wzrokiem to sępnik ma tak dobry węch, że w Ameryce wykorzystuje się go do wykrywania nieszczelności rurociągów. Stoddart w 1980 roku opisał przypadki, gdzie stada urubu czarnego koncentrowały się wokół miejsca wydobywania się gazu z zawartością silnie pachnącego zgnilizną merkaptanu [12].
-
Biotop
- Zamieszkuje w dużych stadach różne środowiska – od leśnego i otwartego po tereny zurbanizowane.
-
Gniazdo
- Gnieździ się we wnękach skalnych, spróchniałych pniach starych drzew, załomach murów lub na ziemi pod osłoną krzewów.
-
Jaja
- Samica składa 2 – 3 jaja.
-
Wysiadywanie
- Jaja wysiadywane są przez okres 38 – 45 dni przez obydwoje rodziców. Młode pozostają pod bezpośrednią opieką rodziców przez 90 dni, a następnie towarzyszą im wiele lat w poszukiwaniu pokarmu.
-
Pożywienie
- Najczęściej odżywia się padliną, ale nie gardzi również drobnymi kręgowcami i owadami. Często żeruje w dużych grupach na wysypiskach śmieci.
Status i ochrona
Mimo braku naturalnych wrogów, w wielu regionach stał się rzadki głównie ze względu na brak odpowiednich miejsc gniazdowania. W Kanadzie, Meksyku i Stanach Zjednoczonych jest objęty ochroną gatunkową.
Przypisy
-
↑ Coragyps atratus, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.).
-
↑ Coragyps, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.) [dostęp 29 grudnia 2010]
-
↑ a b E. Le Maout: Histoire naturelle des oiseaux, suivant a classification de Isidore Geoffroy-Saint-Hilaire; avec l’indication de leurs moeurs et de leurs rapports avec les arts, le commerce et l'agriculture. Paris: L. Curmer, 1854, s. 66. (fr.)
-
↑ American Black Vulture (Coragyps atratus) (ang.). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 29 grudnia 2010].
-
↑ BirdLife International 2012, Coragyps atratus [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016 [online], wersja 2015-4 [dostęp 2016-05-11] (ang.).
-
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Cathartidae Lafresnaye, 1839 - kondorowate - New World Vultures (Wersja: 2015-09-05). W: Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2016-08-31].
-
↑ a b J.M. Bechstein: Twente Gattung. Falfen. W: J. Latham: Allgemeine Übersicht der Vögel. T. 1. Cz. 2. Nürnberg: T. Weigel und Schneider, 1793, s. 655. (niem.)
-
↑ W. Bartram: Travels through North and South Carolina, Georgia, East and West Florida, the Cherokee country, the extensive territories of the Muscogulges or Creek confederacy, and the country of the Chactaws, containing an account of the soil and natural productions of those regions, together with observations on the manners of the Indians, embellished with copper-plates. Philadelphia: Printed by James and Johnson, 1791, s. 152, 289. (ang.)
-
↑ J.A. Jobling: Key to Scientific Names in Ornithology. W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2016. [dostęp 2016-08-31]. (ang.)
-
↑ J.A. Jobling: Key to Scientific Names in Ornithology. W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2016. [dostęp 2016-08-31]. (ang.)
-
↑ D. Houston, G.M. Kirwan, P. Boesman: American Black Vulture (Coragyps atratus). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2016. [dostęp 2016-05-11]. (ang.)
-
↑ Henryk Szarski: Historia zwierząt kręgowych. Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998.
