Czyściec (Stachys L.) – rodzaj roślin z rodziny jasnotowatych (Lamiaceae). Liczy ok. 300[3]–375[4] gatunków, występujących w strefach umiarkowanych i ciepłych, głównie na półkuli północnej[5]. W strefie tropikalnej spotykany tylko w górach. Rośliny różnych siedlisk, najczęściej jednak miejsc suchych i skalistych[6]. W obrębie rodzaju wyróżnia się dwa podrodzaje – Stachys i Betonica, przy czym pozycja tego drugiego jako podrodzaju lub odrębnego rodzaju nie jest ustalona i wciąż podlega debacie. Liczne gatunki uprawiane są jako ozdobne (zwłaszcza bukwica zwyczajna, czyściec wielkokwiatowy, czyściec wełnisty). Czyściec bulwiasty ma jadalne bulwy[6].
Zasięg rodzaju obejmuje wszystkie kontynenty z wyjątkiem Australii i Antarktydy[6]. Najbardziej jest jednak zróżnicowany na półkuli północnej[5], w strefie klimatu umiarkowanego[6]. Do obszarów o szczególnym zróżnicowaniu rodzaju należy Turcja, w której występują 72 gatunki, w tym 25 endemitów, w całej Europie rośnie 81 gatunków (w tym 26 endemitów), liczne gatunki rosną w Azji południowo-zachodniej (tylko w Iranie 47 gatunków, w tym 25 endemitów) i pozostałej części Azji (np. w Chinach 18 gatunków, w tym 13 endemitów), poza tym w Afryce Północnej rośnie 20 gatunków (7 endemitów). Wyraźnie izolowany ośrodek znajduje się w Afryce Południowej, gdzie wśród 41 gatunków aż 40 to endemity). W Ameryce Północnej występuje 28–32 gatunków (w tym 22–25 endemitów), w Ameryce Środkowej 38 gatunków (wszystkie to endemity), w Ameryce Południowej – 12 (w tym 7 endemitów)[7].
Rodzaj typowy plemienia Stachydeae w obrębie podrodziny Lamioideae w rodzinie jasnotowatych Lamiaceae Martinov, nom. cons.[9]
W obrębie rodzaju wyróżniane są dwa podrodzaje – Stachys i Betonica (L.) Bhattacharjee, przy czym pozycja tego drugiego jako podrodzaju lub odrębnego rodzaju nie jest ustalona i wciąż podlega debacie. Badania molekularne wskazują na bazalną i odrębną pozycję roślin z grupy Betonica w stosunku do pozostałych roślin z rodzaju Stachys[10][11][12], przemawiają za tym także wyniki analiz biochemicznych[13] i z zakresu morfologii (odrębna budowa włosków)[14].
Niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny ozdobne. Czyściec bulwiasty ma jadalne bulwy[6]. Uprawiany jest zwłaszcza w Japonii, ale na przełomie XIX i XX wieku uprawiany był także w różnych krajach europejskich. Gatunek ten jest blisko spokrewniony z europejskim czyśccem błotnym, także o zgrubiałych i jadalnych kłączach[17].
Czyściec (Stachys L.) – rodzaj roślin z rodziny jasnotowatych (Lamiaceae). Liczy ok. 300–375 gatunków, występujących w strefach umiarkowanych i ciepłych, głównie na półkuli północnej. W strefie tropikalnej spotykany tylko w górach. Rośliny różnych siedlisk, najczęściej jednak miejsc suchych i skalistych. W obrębie rodzaju wyróżnia się dwa podrodzaje – Stachys i Betonica, przy czym pozycja tego drugiego jako podrodzaju lub odrębnego rodzaju nie jest ustalona i wciąż podlega debacie. Liczne gatunki uprawiane są jako ozdobne (zwłaszcza bukwica zwyczajna, czyściec wielkokwiatowy, czyściec wełnisty). Czyściec bulwiasty ma jadalne bulwy.
