There are many genera and species of ticks in the families Ixodidae (hard ticks) that are of public health importance. Some representative genera, and diseases they are known vectors for, include: Amblyomma (tularemia, ehrlichiosis, Rocky Mountain spotted fever [RMSF], boutonneuse fever); Dermacentor (RMSF, Colorado tick fever, tularemia, Siberian tick typhus, and Central European tick-borne encephalitis, as well as being an agent of tick paralysis); Hyalomma (Siberian tick typhus, Crimean-Congo hemorrhagic fever); Ixodes (Lyme disease, babesiosis , human granulocytic ehrlichiosis, Russian spring-summer encephalitis); and Rhipicephalus (RMSF and boutonneuse fever).
Members of the family Ixodidae undergo either one-host, two-host or three-host life cycles. During the one-host life cycle, ticks remain on the same host for the larval, nymphal and adult stages, only leaving the host prior to laying eggs. During the two-host life cycle, the tick molts from larva to nymph on the first host, but will leave the host between the nymphal and adult stages. The second host may be the same individual as the first host, the same species, or even a second species. Most ticks of public health importance undergo the three-host life cycle, whereby the tick leaves the host after the larval and nymphal stages. The three hosts are not always the same species, but may be the same species, or even the same individual, depending on host availability for the tick.
Els ixòdids (Ixodidae) conformen una família d'aràcnids que conté les paparres dures. Es distingeixen de les paparres toves (Argasidae) per la presència d'un scutum o escut dur.[1] Tant les nimfes com els adults tenen un capitulum prominent (cap) que es projecta cap enfora de l'animal i en canvi en els Argasidae el capitulum no ho fa.
Hi ha 702 espècies en 14 gèneres,[2] algunes d'elles són d'importància econòmica com vector de malalties com Rickettsia i Borrelia.[1]
PDF). Zootaxa, vol. 2528, 2010, pàg. 1–28.
Els ixòdids (Ixodidae) conformen una família d'aràcnids que conté les paparres dures. Es distingeixen de les paparres toves (Argasidae) per la presència d'un scutum o escut dur. Tant les nimfes com els adults tenen un capitulum prominent (cap) que es projecta cap enfora de l'animal i en canvi en els Argasidae el capitulum no ho fa.
Klíšťatovití (Ixodidae) je čeleď roztočů řazená obvykle do řádu klíšťatovci (Ixodida). Zahrnuje asi 650 druhů[1] cizopasníků (ektoparazitů) známých běžně jako klíšťata. V ČR je nejznámějším klíštětem klíště obecné (Ixodes ricinus).
Celý cyklus trvá 1–4 roky – typicky 2 roky.
Vajíčko – jedna samice vyprodukuje 2500–4000 vajíček (bez infekce); vajíčka snáší samice na zem.
Larva – po vylíhnutí z vajíčka ihned hledá hostitele, 1 až 2 dny saje a odpadá na zem nebo mezi chlupy srsti – začíná přeměna v nymfu. Larva je již podobná klíštěti, ale měří jen 0,8 mm a má pouze tři páry nohou. Není nositelem infekce, ale již může nasát infikovanou krev.
Nymfa – 4 páry nohou, velikost 1,2 mm, hledá hostiltele, nasaje krev a odpadá (zem, srst). Již je přenašeč infekcí.
Dospělec – 4 páry nohou, dělí se na samice (vetší, 4 × 3 mm a s hnědo-červeným zadečkem) a samce (menší 2,5 × 1,5 celý černý). Samice se snaží spářit a nasát krev – až desetinásobek své váhy (to je umožněno vrásčitou kůží). Sání trvá až 14 dní, poté odpadá na zem, kde bude snášet vejce. Samec ve stadiu dospělce nesaje krev. Snaží se spářit se samičkou – poté brzy umírá.
Dýchací otvory (stigmata) jsou vyústěny až za posledním, tedy čtvrtým párem končetin. Podobně jako ostatní roztoči jsou i klíšťatovci gonochoristé (mají odlišená pohlaví); larva je šestinohá, z ní se postupně vyvíjí osminohá nymfa a později dospělec.[2] Pro klíšťata je typický i tzv. hřbetní štítek pokrývající horní část těla (u samců celé, u samic a nedospělých jedinců jen část). Hlava je dobře viditelná, hypostom je naopak někdy (u samců) spíše redukovaný. Na konci každé nohy jsou přísavky a smyslový Hallerův orgán.[3]
Většina zástupců je obligátně parazitická, tzn. umí se vyživovat pouze cizopasně a až na výjimky všechna vývojová stadia sají krev na savcích, ptácích nebo ještěrkách. Sání trvá obvykle několik dní, výjimkou je však klíšť lesostepní (Haemaphysalis inermis), jehož larvy sají jen několik hodin. Klíšťata žijí na vegetaci nebo v úkrytech hostitelů (v norách, hnízdech apod.).[3]
Mnoho klíšťat patří mezi významné lidské parazity; vzácně může u některých druhů působit újmu samotné sání (např. u australského klíštěte Ixodes holocyclus a amerického druhu Dermacentor andersoni), přičemž u člověka je to raritou a častěji se to stává u domácích zvířat.[2] Proto klíšťata především představují hrozbu v tom, že jsou přenašeči některých infekčních onemocnění, a to jak lidských, tak nemocí dobytka a divoce žijících zvířat.
V ČR se lidé setkávají téměř výhradně s klíštětem obecným (Ixodes ricinus) – člověk může hostit jakékoliv stadium tohoto klíštěte, tedy larvy, nymfy i dospělce. Na jižní Moravě se navíc vyskytuje jednak klíšť lužní (Haemophysalis concinna), ale na člověka se přisaje výjimečně, jednak vzácně piják lužní (Dermacentor reticulatus), jehož výskyt je monitorován (viz https://najdipijaka.cz/). V ČR klíšťata přenášejí hlavně dva typy infekčního onemocnění: virovou klíšťovou encefalitidu a bakteriální Lymskou borreliózu.[2]
V Severní Americe jsou významné druhy Dermacentor variabilis, Dermacentor andersoni, Amblyomma americanum (česky klíště americké), Rhipicephalus sanguineus (ten se však objevil např. na Slovensku[4]) a Ixodes dammini. Druhy rodu Dermacentor přenáší horečku Skalistých hor (Rocky Mountain spotted fever), tularémii a Q horečku. Druhy rodu Ixodes přenáší Lymskou boreliózu, zatímco Amblyomma americanum a Dermacentor variabilis přenáší ehrlichiózu.[5]
Ve světovém měřítku přenášejí klíšťata na hospodářská zvířata cowdrióza, theilerióza a další choroby.[2]
Klíšťatovití se s jistotou objevují již v průběhu druhohor, přinejmenším před 100 miliony let (počátek svrchní křídy). Velmi dobře zachovalé druhy známe například z barmského jantaru, odkud byly popsány druhy Cornupalpatum burmanicum a Deinocroton draculi. Tyto parazitické druhy se pravděpodobně živily krví tehdejších opeřených dinosaurů a dalších teplokrevných obratlovců, podobně jako jejich recentní příbuzní.[6][7][8]
Obrázky, zvuky či videa k tématu klíšťatovití ve Wikimedia Commons
Klíšťatovití (Ixodidae) je čeleď roztočů řazená obvykle do řádu klíšťatovci (Ixodida). Zahrnuje asi 650 druhů cizopasníků (ektoparazitů) známých běžně jako klíšťata. V ČR je nejznámějším klíštětem klíště obecné (Ixodes ricinus).
Die Schildzecken (Ixodidae) gehören zu den Milben. Sie zeichnen sich durch eine lederartig dehnbare Haut aus und sind temporäre Ektoparasiten.
Gegenüber den Lederzecken unterscheiden sie sich in einer Reihe von gut abgrenzbaren Merkmalen. Sie besitzen eine harte Außenhaut und einen am Bruststück sitzenden besonders verstärkten Hautbereich, den Schild (Scutum). Bei Männchen kann er die ganze Zecke bedecken, bei Weibchen ist er oft nur klein und unscheinbar ausgebildet. Von diesem Merkmal leitet sich auch der Name der Familie ab.
Schildzecken kommen weltweit vor und sind auch in Mitteleuropa die am weitesten verbreitete Zeckenfamilie. Sie halten sich vermehrt im Freien, besonders in Wiesen mit hohem Grasbestand auf. Daher suchen sie helle feuchte Plätze auf, um sich durch direkten Kontakt an den Wirt zu heften.
Der bekannteste europäische Vertreter ist der Gemeine Holzbock (Ixodes ricinus). Bei der Wirtswahl sind Zecken nicht auf einen speziellen Wirt beschränkt, sondern können alle Wirbeltiere (Reptilien, Vögel, Säugetiere) befallen. Der Grund dafür ist die Tatsache, dass Zecken sich vornehmlich von Proteinen, wie Hämoglobin, Albumin, Globulin und Lipiden wie Cholesterin ernähren, die bei allen Wirbeltieren ähnlich sind. Manche Arten benötigen nur einen Wirt, während andere bis zu drei Wirtswechsel in ihrer Entwicklung durchmachen. Bei manchen Ixodes-Arten sind die ausgewachsenen Männchen nicht mehr auf eine Blutmahlzeit angewiesen.
Als Blutsauger können Schildzecken auch diverse Krankheiten übertragen, siehe ausführlicher unter Zecken bzw. Zeckenstich.
Schildzecken der Gattung Hyalomma sind vor allem Parasiten von Huftieren. Sie übertragen u. a. das von einem Virus ausgelöste, hämorrhagische Krim-Kongo-Fieber (CCHF), welches große Epidemien unter Menschen und Huftieren verursachen kann.
Die Holzböcke übertragen vor allem Borreliose, seltener Babesiose und FSME. Die in den wärmeren Gebieten Europas häufige, in Deutschland jedoch nur in wärmeren Gegenden wie dem Oberrheingraben vorkommende Schafzecke (Dermacentor marginatus) überträgt Q-Fieber, Tularämie, Hundebabesiose, das Rocky-Mountain-Fleckfieber und Rinderanaplasmose. Die Schafzecke fällt durch eine bunt schillernde, emailartige Färbung auf.
Die „Lone Star Tick“ (Amblyomma americanum) kommt vor allem in feuchten Wäldern im Süden der USA vor (Texas und Staaten etwas weiter nördlich) und überträgt hauptsächlich das Rocky-Mountain-Fleckfieber, die Hundebabesiose und die Lyme-Borreliose (Southern Tick-Associated Rash Illness).
Die Schildzecken sind in 14 Gattungen mit über 700 Arten aufgeteilt:[1]
Die Schildzecken (Ixodidae) gehören zu den Milben. Sie zeichnen sich durch eine lederartig dehnbare Haut aus und sind temporäre Ektoparasiten.
Gegenüber den Lederzecken unterscheiden sie sich in einer Reihe von gut abgrenzbaren Merkmalen. Sie besitzen eine harte Außenhaut und einen am Bruststück sitzenden besonders verstärkten Hautbereich, den Schild (Scutum). Bei Männchen kann er die ganze Zecke bedecken, bei Weibchen ist er oft nur klein und unscheinbar ausgebildet. Von diesem Merkmal leitet sich auch der Name der Familie ab.
Iksod kanalar (Ixodidae) - parazit kanalar oilasi. Och I. k. ning kat-taligi 1—10 mm. Tanasi elastik kutikula bilan qoplangan. Oziklanganda kutikulasi choʻzilish xususiyatiga ega. 1000 ga yaqin turi bor. Antarktidadan tashqari hamma qitʼalarda, ayniqsa tropik va subtropik mintaqalarda, Oʻrta Osiyoda esa Hyalomma, Ornithodorus va b. urugʻlarining turlari keng tarqalgan. Yovvoyi va uy hayvonlarining qonini soʻradi. Bir qancha turlari odamlarga ham yopishadi. I. k. odamlari kana ensefaliti, tulyaremiya; q. x. xayvonlarida piraplazmoz va b. infeksi-on kasalliklarning qoʻzgʻatuvchilarini tarqatadi. I.k. dan it kanasi (Ixodes ricinus), tayga kanasi (I. persulcatus) shim. mintaqalarda keng tarqalgan xav-fli parazitlar boʻlib, Oʻrta Osiyoda uch-ramaydi. Voyaga yetgan kanalar — yirik hayvonlarning qonini soʻradi; lichinkalari mayda sut emizuvchilardan kemiruvchilarga va qushlarga yopishib parazitlik qilib yashaydi. I. k. 10 min-gga yaqin, tropik mintakada uchraydigan ayrim turlari 30 mingtagacha tu-xum qoʻyadi.[1]
Iksod kanalar (Ixodidae) - parazit kanalar oilasi. Och I. k. ning kat-taligi 1—10 mm. Tanasi elastik kutikula bilan qoplangan. Oziklanganda kutikulasi choʻzilish xususiyatiga ega. 1000 ga yaqin turi bor. Antarktidadan tashqari hamma qitʼalarda, ayniqsa tropik va subtropik mintaqalarda, Oʻrta Osiyoda esa Hyalomma, Ornithodorus va b. urugʻlarining turlari keng tarqalgan. Yovvoyi va uy hayvonlarining qonini soʻradi. Bir qancha turlari odamlarga ham yopishadi. I. k. odamlari kana ensefaliti, tulyaremiya; q. x. xayvonlarida piraplazmoz va b. infeksi-on kasalliklarning qoʻzgʻatuvchilarini tarqatadi. I.k. dan it kanasi (Ixodes ricinus), tayga kanasi (I. persulcatus) shim. mintaqalarda keng tarqalgan xav-fli parazitlar boʻlib, Oʻrta Osiyoda uch-ramaydi. Voyaga yetgan kanalar — yirik hayvonlarning qonini soʻradi; lichinkalari mayda sut emizuvchilardan kemiruvchilarga va qushlarga yopishib parazitlik qilib yashaydi. I. k. 10 min-gga yaqin, tropik mintakada uchraydigan ayrim turlari 30 mingtagacha tu-xum qoʻyadi.
Kupe ni arithropodi wa familia Ixodidae katika ngeli Arachnida (arakinida). Hujiama kwenye mwili wa mnyama na kufyonza damu kama chakula. Spishi nyingi ni wasumbufu juu ya wanyama wafugwao na wanaweza kusambaza magonjwa. Kwa kawaida kupe hujificha kwa nyasi au kwa udongo na hungojea wanyama kama ngombe au muzi ili amng'ate na kumnyonya damu. Kupe ni hatari sana maana huenda akawa ameyabeba magonjwa kama ule wa Lyme.
Makala hii kuhusu mdudu fulani bado ni mbegu. Иксодовой лемтэйёс (латин кылын Ixodidae ) – чонари выжыысь векчи лулос. Трос висёнъёсты (энцефалит, туляремия, бруцеллёз, сыпной тиф) нулльсь лулосъёс луо. Куд-огъёсыз лемтэйёс, адямилэсь яке пудо-животлэсь кузэ пасяса, пушказ пыро но кормаськыто.
The Ixodidae are the family of hard ticks or scale ticks,[1] one of the three families of ticks, consisting of over 700 species. They are known as 'hard ticks' because they have a scutum or hard shield, which the other major family of ticks, the 'soft ticks' (Argasidae), lack. They are ectoparasites of a wide range of host species, and some are vectors of pathogens that can cause human disease.
They are distinguished from the Argasidae by the presence of a scutum.[2] In both the nymph and the adult, a prominent gnathosoma (or capitulum, mouth and feeding parts) projects forward from the animal's body; in the Argasidae, conversely, the gnathosoma is concealed beneath the body.
They differ, too, in their lifecycle; Ixodidae that attach to a host bite painlessly and are generally unnoticed, and they remain in place until they engorge and are ready to change their skin; this process may take days or weeks. Some species drop off the host to moult in a safe place, whereas others remain on the same host and only drop off once they are ready to lay their eggs.
There are 702 species in 17 genera.[3] The family contains these genera:[3]
Many hard ticks are of considerable medical importance, acting as vectors of diseases caused by bacteria, protozoa, and viruses, such as Rickettsia and Borrelia.[2] The saliva of female ticks is toxic, causing ascending paralysis in animals and people, known as tick paralysis. Tick species that are commonly associated with tick paralysis are Dermacentor andersoni, Dermacentor occidentalis, Dermacentor variabilis, and Ixodes holocyclus.[4]
Other tick-borne diseases include Lyme disease, babesiosis, ehrlichiosis, Rocky Mountain spotted fever, anaplasmosis, Southern tick-associated rash illness, tick-borne relapsing fever, tularemia, Colorado tick fever, Powassan encephalitis, and Q fever.[5]
The Ixodidae are the family of hard ticks or scale ticks, one of the three families of ticks, consisting of over 700 species. They are known as 'hard ticks' because they have a scutum or hard shield, which the other major family of ticks, the 'soft ticks' (Argasidae), lack. They are ectoparasites of a wide range of host species, and some are vectors of pathogens that can cause human disease.
Iksodedoj - aŭ laŭ latina scienca nomo Ixodidae – estas familio de akaroj de la ordo Ixodida en la superordo parazitoforma (Parasitiformes). Estas pli ol 650 specioj. Inter ili estas la danĝera sangosuĉantoj kaj vektoroj de malsanoj kiaj encefalito kaj boreliozo, kiam kaŭzitaj de iksodoj.
Ĉe maskloj, la dorsa rigida plato kovras la tutan korpon. Ĉe virinoj, trionon de la dorso.
Ili povas ĉeesti tra la tuta mondo. Ili troviĝas eĉ en la Arkto kaj Antarkto (Ixodes uriae nome parazito de pingvenoj kaj aliaj birdoj).
Iksodedoj - aŭ laŭ latina scienca nomo Ixodidae – estas familio de akaroj de la ordo Ixodida en la superordo parazitoforma (Parasitiformes). Estas pli ol 650 specioj. Inter ili estas la danĝera sangosuĉantoj kaj vektoroj de malsanoj kiaj encefalito kaj boreliozo, kiam kaŭzitaj de iksodoj.
Ixodidae es una familia de garrapatas que son comúnmente llamadas garrapatas duras debido a que poseen escutelo o coraza dorsal, a diferencia del taxón Argasidae que carecen del mismo.[1]
Tanto las ninfas como los adultos poseen una prominente cabeza que se posiciona de frente hacia el cuerpo del animal, en cambio los Argasidos poseen la cabeza bajo al cuerpo en el momento de alimentarse. Las piezas bucales están situadas en la parte anterior del cuerpo. Se fijan al huésped por periodos prolongados de tiempo.
Anatomía general de una garrapata Ixodidae hembra.
Garrapata macho de perro antes de alimentarse.
Garrapata hembra de perro tras alimentarse.
Existen 702 especies en 14 géneros,[2] algunos de los cuales son considerados vectores de importancia médica o veterinaría y económica como Rickettsia y Borrelia.[1]
La familia contiene los siguientes géneros:[2]
Ixodidae es una familia de garrapatas que son comúnmente llamadas garrapatas duras debido a que poseen escutelo o coraza dorsal, a diferencia del taxón Argasidae que carecen del mismo.
Puutiaiset (Ixodidae) on punkkien tunnetuin heimo. Se on lahkonsa ainoa heimo.[1] Puutiaisiin kuuluu noin 900 lajia, jotka jaetaan noin 18 sukuun.
Aikuisilla puutiaisilla on kahdeksan jalkaa. Koiraat ovat mustia, naarailla on punainen vatsapuoli. Niiden muodonmuutosketjussa munasta tulee toukka, siitä nymfi ja siitä sukukypsä aikuinen. Sekä nuoruusmuodot että aikuiset imevät verta villieläimistä, kotieläimistä tai joskus myös ihmisistä.[2]
Puutiaiset saattavat tartuttaa tauteja purressaan ihmistä. Ne levittävät borrelioosia ja puutiaisaivotulehdusta, jänisruttoa ja joitakin muita tauteja.[3][4]
Puutiaiset (Ixodidae) on punkkien tunnetuin heimo. Se on lahkonsa ainoa heimo. Puutiaisiin kuuluu noin 900 lajia, jotka jaetaan noin 18 sukuun.
Aikuisilla puutiaisilla on kahdeksan jalkaa. Koiraat ovat mustia, naarailla on punainen vatsapuoli. Niiden muodonmuutosketjussa munasta tulee toukka, siitä nymfi ja siitä sukukypsä aikuinen. Sekä nuoruusmuodot että aikuiset imevät verta villieläimistä, kotieläimistä tai joskus myös ihmisistä.
Puutiaiset saattavat tartuttaa tauteja purressaan ihmistä. Ne levittävät borrelioosia ja puutiaisaivotulehdusta, jänisruttoa ja joitakin muita tauteja.
Les Ixodidae sont une famille de tiques. Elle regroupe les tiques dites dures. Cette famille compte plus de 700 espèces dans 14 genres dont 12 actuels.
Les tiques de cette famille sont de taille très variable, avec un capitulum antérieur bien visible et un scutum dorsal dont la présence est constante.
Des clés dichotomiques permettent d'identifier les adultes d'Ixodidae, mais aussi leurs larves[1].
La longueur du corps des femelles affamées de tiques ixodides ne dépasse pas 3 à 5 mm, les mâles sont plus petits; forme ovale, aplatie dans le sens dorso-abdominal, rétrécie vers le bord avant. Sur le bord avant étroit, il y a une trompe, c'est avec elle que la tique s'enfonce dans la peau de sa victime.[2]
Selon Guglielmone et al., 2010[3] :
et
Les Ixodidae sont une famille de tiques. Elle regroupe les tiques dites dures. Cette famille compte plus de 700 espèces dans 14 genres dont 12 actuels.
Gli Ixodidae, comunemente noti come "zecche dure", sono una famiglia di aracnidi caratterizzati dalla presenza di uno scudo dorsale chitinoso in tutti gli stadi di sviluppo.
Lo scudo copre tutto il dorso nel maschio, mentre nella femmina è presente solo anteriormente. La parte posteriore del corpo della femmina è costituita da tessuto elastico che consente l'ingestione di grosse quantità di sangue. Gli occhi sono assenti nei generi Ixodes e Haemaphysalis, presenti negli altri.
Il ciclo biologico degli Ixodidae consta di quattro stadi: uovo, larva, ninfa, adulto. Per passare da uno stadio all'altro la zecca necessita di un pasto di sangue, che può compiere su uno stesso ospite (parassiti monoxeni) o, più frequentemente, su due o più ospiti (dixeni e eteroxeni), essendo generalmente il primo ospite (per larva e ninfa) roditore, uccello o rettile ed il secondo ospite (per la zecca adulta) un mammifero, soprattutto bovini ed equini. Il ciclo vitale si compie mediamente in un anno (talvolta si hanno due generazioni in un anno).
Gli Ixodidae, comunemente noti come "zecche dure", sono una famiglia di aracnidi caratterizzati dalla presenza di uno scudo dorsale chitinoso in tutti gli stadi di sviluppo.
Lo scudo copre tutto il dorso nel maschio, mentre nella femmina è presente solo anteriormente. La parte posteriore del corpo della femmina è costituita da tessuto elastico che consente l'ingestione di grosse quantità di sangue. Gli occhi sono assenti nei generi Ixodes e Haemaphysalis, presenti negli altri.
Il ciclo biologico degli Ixodidae consta di quattro stadi: uovo, larva, ninfa, adulto. Per passare da uno stadio all'altro la zecca necessita di un pasto di sangue, che può compiere su uno stesso ospite (parassiti monoxeni) o, più frequentemente, su due o più ospiti (dixeni e eteroxeni), essendo generalmente il primo ospite (per larva e ninfa) roditore, uccello o rettile ed il secondo ospite (per la zecca adulta) un mammifero, soprattutto bovini ed equini. Il ciclo vitale si compie mediamente in un anno (talvolta si hanno due generazioni in un anno).
Iksodinės erkės (Ixodidae) – erkių (Acari) šeima. Dydis 0,1-1 cm (pasimaitinusios išpampsta ir tampa žymiai didesnės). Spalva įvairi, nuo geltonos iki raudonos arba tamsiai rudos. Vystymasis vyksta su metamorfoze. Iš kiaušinėlio išsirita lerva, kuri kelis kartus neriasi, kol tampa suaugusia erke (imago). Iš pradžių lerva turi tris poras vaikštomųjų kojų, o virtusi nimfa – jau keturias.
Pasaulyje žinoma apie 650 rūšių. Daugelis iksodinių erkių perneša žmonių, naminių gyvulių ir paukščių ligas.
Lietuvoje šiai šeimai priklauso:
Multimedia w Wikimedia Commons Kleszczowate (Ixodidae) – rodzina pajęczaków z podgromady roztoczy i rzędu kleszczy. Liczy ponad 700 opisanych gatunków. Takson kosmopolityczny. Przedstawiciele są obligatoryjnymi pasożytami zewnętrznymi kręgowców lądowych. Mają w cyklu życiowym trzy stadia rozwoje: larwę, nimfę i postać dorosłą oraz 1–3 żywicieli. Larwy mają trzy, a pozostałe stadia cztery pary odnóży. Samce mają grzbietową stronę idiosomy w całości, a samice i stadia młodociane w przedniej części przykrytą tarczką grzbietową. W zapisie kopalnym znane od kredy.
Pajęczaki te żerując mogą wywoływać różne choroby, jak również są przenosicielami innych organizmów chorobotwórczych. Wskutek tego mają duże znaczenie medyczne i weterynaryjne.
Kleszczowate mają ciało długości do 30 mm, złożone z gnatosomy i idiosomy, u osobników głodnych silnie spłaszczone grzbietobrzusznie, u najedzonych samic nawet kuliste. Gnatosoma (kapitulum) składa się z podstawy (basis capituli) i osadzonych na niej: nogogłaszczków, hypostomu i wsuwanych do pochowek szczękoczułków[1]. Hypostom ma skierowane w tył ząbki lub wcięcia[2][1], a szczękoczułki nożycowate szczypce[1]. Z kątów tylno-bocznych listewki grzbietowej gnatosomy wyrastać mogą cornua, a za panewkami nasad nogogłaszczków auriculae[2]. Nogogłaszczki u dorosłych są 4-członowe i mają zmysłowy organ głaszczkowy na członie ostatnim[2][1]. Na grzbietowej stronie części nasadowej gnatosomy występują u dorosłych samic pola porowate (areae porosae)[2]. Gnatosoma ulokowana jest w kamerostomie na przednim krańcu idiosomy, przy czym u najedzonych nimf, larw i samic zagięta jest na spodnią stronę[1].
Z wierzchu idiosomy leży tarczka grzbietowa, która u samców pokrywa cały jej grzbiet (conscutum), a u samic, nimf i larw pokrywa tylko przednią jego część (scutum), podczas gdy reszta pozostaje błoniasta (alloscutum). Kształt tarczy może być okrągły, owalny, sześciokątny lub sercowaty, mogą się na niej znajdować przednie wyrostki (scapulae) oraz różne bruzdy, wyniosłości czy żeberka. Na bokach lub brzegach tarczki grzbietowej znajdować się mogą oczy[2]. U obu płci niektórych rodzajów brzegi boczne idiosomy podzielone są bruzdkami tworząc festony. U osobników dorosłych i nimf z tyłu bioder czwartej pary leżą przecinkowate lub prawie owalne tarczki oddechowe, na których znajdują się przetchlinki[2]. Powszechnie występuje zawór analny (płytka z odbytem)[1]. U samców ponadto występować mogą inne tarczki brzuszne: analne, adanalne, subanalne i dodatkowe[3][1]. Istotne w diagnostyce mogą być także położone w okolicy odbytu bruzdy, tzw. anal grooves[3][2].
Odnóża są siedmioczłonowe. Nimfy i dorosłe mają 4 pary, a larwy 3 pary. Pierwsza para ma na stopach zmysłowe narządy Hallera[1]. Biodra często wyposażone są w 1 lub więcej ostróg, a u niektórych gatunków zakrywa je częściowo oskórek idiosomy, tworząc syncoxae[2].
Kleszczowate są kosmopolityczne i występują wszędzie, gdzie można znaleźć kręgowce lądowe, których są obligatoryjnymi pasożytami zewnętrznymi[2][1]. Kleszczowate są rodzielonopłciowe, ale mogą się też rozmnażać partenogenetycznie. Samica składa jaja poza ciałem gospodarza. Z jaj wylęgają się sześcionogie i pozbawione przetchlinek larwy. Po linieniu larwy zmieniają się w ośmionogie nimfy, które po kolejnym linieniu przechodzą w postać dorosłą. Nimfy różnią się od dorosłych nierozwiniętymi otworami płciowymi i brakiem pól porowatych u samic[2]. Większość kleszczowatych przechodzi wylinki poza ciałem gospodarza i ma w cyklu życiowym trzech żywicieli – po jednym na każde stadium. Niektóre gatunki mają 2 żywicieli (larwa i nimfa żerują na tym samym gospodarzu) lub tylko jednego[1].
Większość kleszczowatych prowadzi pozagniazdowy tryb życia – wszystkie ich stadia rozwojowe występują w środowisku, gdzie poszukują żywicieli. Inne, jak kleszcz łąkowy, przechodzą wylinkę między larwą a nimfą w gnieździe gospodarza i tylko larwy i dorosłe występują w środowisku. Z kolei u gatunków jednożywicielowych larwa po znalezieniu gospodarza przechodzi cały cykl rozwojowy na jego ciele[1].
Takson ten wprowadził w 1834 Antoine Louis Dugès[4]. Przedstawiciele kleszczowatych znani są w zapisie kopalnym od kredy, a najstarsze okazy pochodzą z birmańskiego bursztynu. Jako ich żywicieli w mezozoiku rozważa się żółwie, gady ssakokształtne i opierzone dinozaury[5]. Kleszczowate łączone bywają z Nuttalliellidae w grupę kleszczy właściwych[1], ale wyniki molekularne każą je raczej łączyć z obrzeżkowatymi, a Nuttalliellidae uznawać za klad bazalny[6].
Dotychczas opisano ponad 700 gatunków kleszczowatych (702 z 14 rodzajów według listy z 2010). Należą tu rodzaje[7]:
Część autorów umieszcza rodzaje Amblyomma, Dermacentor, Haemaphysalis, Hyalomma, Rhipicephalus w osobnej rodzinie Amblyommidae[1][8].
Żerowanie kleszczowatych wywołuje u żywicieli liczne negatywne skutki zdrowotne. U zwierząt hodowlanych stres wywołany przez licznie żerujące kleszcze skutkować może anoreksją i anemią, co przyczynia się do obniżenia tempa wzrostu i produkcji mleka[9][10]. Uszkodzenia fizyczne skóry powodują m.in. obniżenie jej wartości handlowej, a w przypadku większych ran narażają żywiciela na muszyce[11][12]. Substancje zawarte w ślinie kleszczowatych wywoływać mogą u ludzi, psów, bydła i owiec paraliż kleszczowy[13][14][15][16] – choroba ta może prowadzić do śmierci, a wśród ludzi szczególnie podatne są na nią dzieci do 2. roku życia[1].
Kleszczowate są przenosicielami wielu chorobotwórczych drobnoustrojów. Do przenoszonych przez nie wirusów należą np.: flawiwirusy wywołujące kleszczowe zapalenie mózgu[17], CTFV wywołujący gorączkę kleszczową Kolorado[18], NSDV wywołujący chorobę Nairobi u owiec oraz CCHFV wywołujący u wielu ssaków, w tym ludzi, gorączkę krwotoczną krymsko-kongijską[13][19]. Do przenoszonych bakterii należą m.in.: krętki Borrelia wywołujące boreliozę[20], riketsje wywołujące gorączkę plamistą, Francisella tularensis wywołująca tularemię[21], Anaplasma wywołujące anaplazmozy (np. A. phagocytophilum wywołuje anaplazmozę granulocytarną ludzi[1]) oraz Ehrlichia ruminantium wywołująca wodosierdzie bydła, owiec i kóz[22][23]. Wśród przenoszonych przez kleszczowate pierwotniaków znajdują się: Babesia wywołująca babeszjozy[1], Theileria annulata wywołująca tropikalną teileriozę bydła[24], Theileria parva wywołująca gorączkę wschodniego wybrzeża Afryki[25] oraz Cytauxzoon felis wywołujący u kotów cytaukszoonozę[26].
U ludzi w terenie zasiedlonym przez kleszczowate zaleca się stosowanie odpowiedniego ubioru (długie spodnie zaciśnięte na wysokich butach, podkolanówkach lub skarpetkach oraz górne nakrycie włożone w spodnie i zaciśnięte paskiem) oraz częste przeglądanie odzieży, celem usunięcia wędrujących po niej osobników. 2-3 razy dziennie należy również dokonać przeglądu ciała. Stosować można również repelenty odstraszające lub zapobiegające przyczepianiu się ich do ciała[1]. W ochronie psów stosuje się miejscowe opryski preparatami typu spot-on oraz impregnowane akarycydami obroże[27].
W przypadku znalezienia kleszcza już przyczepionego należy go jak najszybciej usunąć, gdyż np. ryzyko zarażenia boreliozą zarówno u ludzi jak i innych zwierząt wzrasta znacząco po 1 i jeszcze silniej po 2 dobie od przyczepienia[28]. Najefektywniejszą, zalecaną m.in. przez WHO, metodą jest uchwycenie pajęczaka jak najbliżej skóry i ciągnięcie go prosto wzdłuż osi wkłucia[29][28]. W przypadku postaci dorosłych najlepiej sprawdza się w tym celu gięta, tępa pęseta lub kleszcze o średnich rozmiarów wierzchołkach[28]. W przypadku osobników młodocianych (nimf) w jednym z badań lepiej sprawdziły się produkty do usuwania kleszczy wyposażone w V-kształtny rowek – przy ich użyciu ryzyko pozostawienia w ciele aparatu gębowego tych stadiów było mniejsze. Według wyników jednego z badań holenderskich obracanie kleszcza przy wyciąganiu zwiększa ryzyko pozostawienia aparatu gębowego w skórze, stąd nie jest ono zalecane[29]. Nie należy używać do usuwania rozgrzanych zapałek ani żadnych substancji chemicznych – wszystkie testowane w badaniach okazały się nieefektywne[29][28], a ponadto mogą one wywoływać u pajęczaka ślinienie i wymioty, teoretycznie zwiększając ryzyko zakażenia[28]. Inne metody mechaniczne (np. lasso) zostały niedostatecznie przebadane (stan w 2006)[29]. Po usunięciu kleszcza należy upewnić się, że usunięty został również aparat gębowy i przemyć miejsce antyseptykiem[28].
Kleszczowate (Ixodidae) – rodzina pajęczaków z podgromady roztoczy i rzędu kleszczy. Liczy ponad 700 opisanych gatunków. Takson kosmopolityczny. Przedstawiciele są obligatoryjnymi pasożytami zewnętrznymi kręgowców lądowych. Mają w cyklu życiowym trzy stadia rozwoje: larwę, nimfę i postać dorosłą oraz 1–3 żywicieli. Larwy mają trzy, a pozostałe stadia cztery pary odnóży. Samce mają grzbietową stronę idiosomy w całości, a samice i stadia młodociane w przedniej części przykrytą tarczką grzbietową. W zapisie kopalnym znane od kredy.
Pajęczaki te żerując mogą wywoływać różne choroby, jak również są przenosicielami innych organizmów chorobotwórczych. Wskutek tego mają duże znaczenie medyczne i weterynaryjne.
Ixodidae é uma família de carrapatos que agrupa as carraças duras, as espécies que apresentam um scutum endurecida a servir de carapaça protectora.
Os membros desta família distinguem-se da outra grande família de carrapatos, as carraças moles (Argasidae), por apresentarem um scutum (escudo) protector endurecido.[1] Tanto as ninfas como os adultos apresentam capitulum (aparelho bucal) proeminente, projectando-se para a frente do corpo do animal (ao contrário do Argasidae, em que o capitulum se esconde na face ventral).
São conhecidas 702 espécies, distribuídas por 14 géneros,[2] alguns dos quais são considerados de importância económica e sanitária por serem vectores de doenças como a rickettsiose e a borreliose.[1]
A família inclui os seguintes géneros:[2]
Ixodidae é uma família de carrapatos que agrupa as carraças duras, as espécies que apresentam um scutum endurecida a servir de carapaça protectora.
Ixodidae este o familie de căpușe, cu circa 700 de specii.
Familia conține următoarele genuri:[1]
Cladogramă conform Catalogue of Life:[2]
Ixodida Ixodidae
.jpg)
|access-date= (ajutor)Mentenanță CS1: Nume multiple: lista autorilor (link) 
Hårda fästingar (Ixodidae) är en familj spindeldjur av gruppen fästingar som ingår i ordningen fästingar.
Arten Ixodes ricinus är vanlig i Sverige. Den angriper framförallt hundar, men också de flesta andra däggdjur och även fåglar. Från att ha varit endast 2-3 mm lång sväller den ut till en längd av 11 mm, på 9 dagar. Kroppen är då så elastisk att den studsar som en gummiboll. Till färgen är den vit, blåaktig eller brun, bortsett från den mörkbruna, glänsande kitinplåten på ryggens främre del.
Det är framförallt den överordnade taxa fästingar och kvalster som har omdiskuterad status.
Wikimedia Commons har media som rör Hårda fästingar.
Hårda fästingar (Ixodidae) är en familj spindeldjur av gruppen fästingar som ingår i ordningen fästingar.
Arten Ixodes ricinus är vanlig i Sverige. Den angriper framförallt hundar, men också de flesta andra däggdjur och även fåglar. Från att ha varit endast 2-3 mm lång sväller den ut till en längd av 11 mm, på 9 dagar. Kroppen är då så elastisk att den studsar som en gummiboll. Till färgen är den vit, blåaktig eller brun, bortsett från den mörkbruna, glänsande kitinplåten på ryggens främre del.
Yaz kenesigiller (Ixodidae), örümceğimsiler (Arachnida) sınıfının akarlar (Acarina) alt sınıfından kene familyasıdır.
Türkçede yaz kenesi, kır kenesi, çayır kenesi, otlak kenesi ya da mera kenesi olarak bilinirler. İngilizce adından (hard tick) Türkçeye uyarlanan sert kene adı da kullanılır.
Türce en zengin kene familyasıdır. İnsan ve hayvan sağlığını tehdit eden hastalıkların taşınmasında rol oynar. Türkiye'deki kenelerin çoğu bu familyadandır.
Cinsleri, ağız organellerinin uzun ya da kısa olmasına göre birbirinden ayırtedilebilir. Ayrıca anal oluğun anüsü önden ve arkadan çevirmesi de cins ayrımında kullanılır.
Biyolojik gelişmeye göre konak değiştirmeleri esas alınarak Ixodidae familyasına bağlı türler 3 grupta toplanır:[1]
Larva, nimf ve ergin safhalar bir hayvanda geçer. Merada yumurtadan çıkan larvalar konak hayvana hücum eder, ondan kan emip doyduktan sonra konak üzerinde deri değiştirip nimf olur. Aç nimf kan emip doydukyan sonra konak üzerinde deri değiştirir. Ortaya çıkan aç ergin kenenin erkek ve dişisi kan emdikten sonra çiftleşir, dişiler konak hayvanı terkedip toprağa düşer yumurtlar ve ölür. Örnek olarak, Boophilus türleri verilebilir.
Larva ile nimf bir hayvanda, ergini ise başka bir hayvanda geçer. Larva ve nimf dönemini bir konakda geçirir, nimfler kan emip doyduktan sonra konak hayvanı terkederler. Meskende veya merada deri değiştirip aç olgun hale gelirler. Aç ergin keneler ikinci bir hayvana hücum ederek ondan kan emer, çiftleşir ve doyar. Daha sonra dişi kene toprağa düşer, yumurtlar ve ölür. Örnek olarak, Hyalomma türleri ve Rhipicephalus bursa verilebilir.
Larva, nimf ve olgun dönemlerinde ayrı ayrı veya aynı hayvana 3 kez gelmek suretiyle kan emer, deri değiştirme dönemlerini ise toprakta geçirirler. Larva bir hayvandan kan emip doyar ve toprağa düşer. Toprakta deri değiştirip aç nimf olur. Aç nimfler ikinci bir hayvana hücum ederler. Ondan kan emip doyduktan sonra toprağa düşerler ve deri değiştirip aç olgun kene haline gelirler. Aç olgun keneler üçüncü bir hayvana hücum eder, kan emer ve çiftleşirler. Doyduktan sonra dişiler konak hayvanı terkedip toprakta yumurtlar ve ölürler. Örnek olarak, Ixodes ricinus, Dermacentor marginatus ve Haemophysalis punctata verilebilir.
Keneler kan emerek ve birçok hastalık etkeninin vektörü olarak hayvan ve insan sağlığını tehdit eden önemli ektoparazitlerdir. Türkiye, iklimi, yüzey şekli ve bitki örtüsü bakımından, kenelerin biyolojik aktivitelerini sürdürmeleri için uygun koşullara sahip bir ülkedir. Kenelerin ısı ve nem gibi iklim faktörleri ile sıkı ilişkileri vardır. Kuraklığın hüküm sürdüğü ve rutubetin az olduğu yerlerde dişi kenelerin toprağa bıraktıkları yumurtaların çoğu kurur ve bunlardan larva çıkmaz; sonuçta bu bölgelerde kene populasyonu azalır. Doymuş larva ve nimfler gömlek değiştirmek amacıyla konakçılarını terk edip toprağa düştükleri zaman eğer ortam kuru ise ölebilirler. Bölgesel iklim değişiklikleri enfeste hayvanlar üzerindeki kene populasyonunu da etkiler
Türkiye'de büyükbaş ve küçükbaş hayvanlardaki kene türlerinin yoğunluğunu göstermesi açısından, Ekim 1999 ve Eylül 2000 ayları arasında Zara-Sivas ve çevre köylerinde 240 sığır, 275 koyun ve 252 keçide yapılan kene tür tespit araştırmasına[2] göre, 240 sığırdan 71'inde (%29,6), 275 koyundan 66'sında (%24) ve 252 keçiden 50'sinde (%19,9) kene enfestasyonunun varlığı tespit edilmiştir:
Yaz kenesigiller (Ixodidae), örümceğimsiler (Arachnida) sınıfının akarlar (Acarina) alt sınıfından kene familyasıdır.
Türkçede yaz kenesi, kır kenesi, çayır kenesi, otlak kenesi ya da mera kenesi olarak bilinirler. İngilizce adından (hard tick) Türkçeye uyarlanan sert kene adı da kullanılır.
Türce en zengin kene familyasıdır. İnsan ve hayvan sağlığını tehdit eden hastalıkların taşınmasında rol oynar. Türkiye'deki kenelerin çoğu bu familyadandır.
Всі іксодові кліщі є тимчасовими кровосисущими ектопаразитами людини і тварин. Тимчасовий господар, на якому вони харчуються, називається господарем. Це досить великі кліщі (їх розмір до 2 см залежно від ступеня насичення). Характерною особливістю цих кліщів є те, що покриви тіла і травна система самиці сильно розтяжні. Це дозволяє їм харчуватися рідко (іноді раз в житті), але багато. Ротовий апарат пристосований для проколювання шкіри і висмоктування крові. Хоботок має гіпостом: довгий сплощений виріст, на якому розташовані гострі, спрямовані до заду зубці. Хеліцери зазубрені з бічних сторін. З їх допомогою на шкірі хазяїна утворюється ранка, в яку занурюється гіпостом. При укусі в ранку вводиться слина, яка застигає навколо хоботка. Так кліщ може щільно прикріплятися до тіла господаря і мешкати на ньому довгий час (іноді до 1 місяця).
У самиці хітиновий щиток покриває не більше половини поверхні тіла, тому вони можуть поглинати значну кількість крові. Самці ж покриті нерозтяжним хітиновим щитком повністю.
Іксодові кліщі мають значну плодовитість, яка протистоїть їх масовій загибелі в період голодування і відсутності господаря. Після харчування самиця відкладає в землю (нори дрібних гризунів, тріщини ґрунту, лісову підстилку) до 20 000 яєць. Але до статевозрілого стану з них доживає лише невелике число. З яйця вилуплюється личинка, яка харчується зазвичай одноразово на дрібних ссавцях (гризунах, комахоїдних). Потім сита личинка падає на землю, линяє і перетворюється в німфу . Вона крупніше попередньої стадії і харчується на зайцях, білках, щурах. Після линьки вона перетворюється в статевозрілу особину — імаго. Дорослий кліщ смокче кров великих домашніх і диких ссавців (лисиць, вовків, собак) і людини.
Найчастіше кліщ під час розвитку змінює трьох господарів, на кожному з яких він харчується тільки один раз.
Багато іксодових кліщів пасивно підстерігають своїх господарів, але в таких місцях, де зустріч максимально імовірна: на кінцях гілочок на висоті до 1 м по стежинках, де пересуваються тварини. Однак деякі види здатні здійснювати активні пошукові рухи.
Багато іксодових кліщів є переносниками збудників небезпечних захворювань людини і тварин. Серед цих захворювань найбільш відомі кліщовий весняно-літній енцефаліт (це вірусне захворювання). Віруси розмножуються в організмі кліща та накопичуються в слинних залозах і яєчниках. При укусі віруси потрапляють в ранку (відбувається трансмісивна передача вірусу). При відкладанні яєць віруси передаються наступним поколінням кліщів (трансоваріальна передача — через яйця).
Серед іксодових кліщів як переносників і природних резервуарів захворювань мають значення такі види: кліщ тайговий (Ixodes persulcatus), кліщ собачий (Ixodes ricinus), кліщі роду Dermatocenter (пасовищний кліщ) і Hyalomma.
Родина містить 702 види у 14 родах,[1]:
.png){kind=small}
Це незавершена стаття з арахнології.Иксодовые клещи[2][3] (лат. Ixodidae) — семейство клещей из отряда Ixodida надотряда паразитиформных (Parasitiformes). Насчитывают свыше 650 видов[4]. Среди них встречаются опасные кровососы и переносчики клещевого энцефалита и клещевого боррелиоза.
Всесветное, встречаются даже в Арктике и Антарктике (клещ Ixodes uriae паразитирует на пингвинах и других птицах)[5][6][7][8]. В ископаемом состоянии семейство известно из бирманского[9] и балтийского[10] янтарей.
Длина самки 3—4 мм в голодном состоянии (увеличивается до 10 мм у насосавшейся самки, цвет которой меняется на светло-серый). Самцы до 2,5 мм. У самцов спинной жесткий щиток прикрывает все тело, у самок треть.
Самки иксодовых клещей откладывают до 17 тысяч яиц в землю, но в связи со сложным онтогенезом до взрослой стадии доживают единицы. Вылупившиеся из яиц личинки питаются однократно, обычно на мелких млекопитающих (грызуны, насекомоядные, куньи). Сытая личинка падает на землю и через некоторое время превращается в нимфу. Нимфа после питания и линьки превращается во «взрослую» стадию — в имаго. Половозрелые самки иксодовых клещей питаются однократно и преимущественно на крупном рогатом скоте.
Иксодовые клещи являются кровососущими паразитами, и при укусе заражённого энцефалитом клеща вирус со слюной попадает в кровь теплокровного животного. Большинство случаев укусов в России связано с двумя видами клещей рода Ixodes: собачьим (Ixodes ricinus) и таёжным (Ixodes persulcatus) клещами. Эти виды, наряду с некоторыми клещами рода Dermacentor (например, D. silvarum), являются переносчиками клещевого энцефалита, клещевого боррелиоза (болезни Лайма) и некоторых других болезней.
15 родов и около 650 видов[11][12][4]. Ранее, например, среди российских иксодологов семейство принято делить на две части, одна из которых включает один род Ixodes, а другая объединяет остальные роды, то есть следовать взглядам Бенкса (Bancs, 1908), который этим группам придавал ранг подсемейств: Ixodinae и Amblyomminae (Померанцев, 1948, Филиппова, 1977, 1984, 1994, 1997, Волцит, 1999). Американские иксодологи согласно Варбуртону (Warburton, 1907) делят иксодовых клещей на две секции: Prostriata и Metastriata, соответствующих подсемействам Бенкса[13]. В последнее время акарологи не выделяют трибы (подтрибы) в связи с выяснившейся их парафилией[11][12].
Согласно исследованиям 2013 года, в семействе выделяют следующие подсемейства и роды[11][12]:
Советский и российский акаролог Н. А. Филиппова в 1997 году классифицировала семейство более подробно[13]:
Иксодовые клещи (лат. Ixodidae) — семейство клещей из отряда Ixodida надотряда паразитиформных (Parasitiformes). Насчитывают свыше 650 видов. Среди них встречаются опасные кровососы и переносчики клещевого энцефалита и клещевого боррелиоза.
.jpg)
