Alma (lat. Malus) – gülçiçəklilər (Rosaceae) fəsiləsindən bitki cinsi.
Azərbaycanda almanın üç yüzə qədər müxtəlif növü və çeşidi vardır. Bunlardan altmışı sənaye üçün əhəmiyyətlidir. Digər şirəli meyvələrdən almanın üstünlüyü odur ki, onu bütün il boyu saxlayıb istifadə etmək mümkündür. Almanın yetişmə fəsli aşağıdakı kimidir: yay (iyul, avqust), payız (sentyabr, oktyabr), qış (noyabrdan fevral ayına qədər). Eyni sort alma iqlim şəraitindən asılı olaraq yetişmə dövrünü dəyişə bilər.
Almanın növündən və sortundan asılı olaraq rəngi, dadı və ətri müxtəlif olur.
Almadan təbii halda istifadə etməklə yanaşı, bir sıra qiymətli konservləşdirilmiş məhsullar – kompot, mürəbbə, povidlo, şirə, püre və s. hazırlanır.
Almanın və ondan hazırlanan müxtəlif konserv məhsullarının ürək zəifliyinə, qanazlığına, xroniki mədə-bağırsaq xəstəliklərinə, eləcə də vitamin azlığına çox yaxşı müalicəvi təsiri olur.
Azərbaycanın Quba rayonu əsas almaçılıq rayonu sayılır. Burada müxtəlif növ almalar yetişdirlir. Burada son dövrlər Quba regional aqrar elm mərkəzi tərəfindən "Frazer" layihəsi çərçivəsində Fransadan gətirilmiş müxtəlif alma, gilas və armud sortlarının tingliyi salınmışdır. Bu gün Qrani Smit (Granny Smith), Fuci (Fuji), Conocold, Ağ renet, Reyn reneti, Qolden Delişes (Golden Delicious) sortlarının tingləri əkilmiş 24 hektarlıq alma bağı mövcuddur. Bununla yanaşı, daha 4,5 hektar sahədə fransız texnologiyası ilə salınmış pilot bağ becərilir. Rayonun əsas almaçılıq kəndi kimi I və II Nügədi kəndləri daha çox tanınır.
Almanın tərkibində 5-24%-ə qədər şəkər, 1,3%-ə yaxın üzvü turşular (alma, limon, kəhraba), pektin və aşı maddələri, B və C vitaminləri, karotin, mineral maddələrdən isə kalium, natrium və dəmir duzları vardır. Almada olan dəmir duzu böyük müalicəvi əhəmiyyətə malikdir. Almanın tərkibində olan şəkərin əsas hissəsini qlükoza və fruktoza təşkil edir ki, onlar da ürək-damar sistemi üçün çox faydalıdır. Almanın mineral tərkibi (mq/100 qr.) aşağıdakı şəkildədir: kalsium-3, mis-az miqdarda, dəmir-0,1, maqnezium-az miqdarda, fosfor-9,5, kalium-12,9, selen-0,4, natrium-1, sink-az miqdarda.
Quru alma nəfəs darlığı və ürək xəstəliklərinə qarşı qoruyucu əhəmiyyətə malikdir. Bədəndən zəhərli maddələrin xaric edilməsinə kömək olur. Lifli olduğu üçün bağırsaqları təmizləyir. Qaraciyərindən şikayət edənlər, revmatizması olanlar və hətta şəkər xəstələri belə, quru almadan faydalana bilərlər. Alma sakitləşdirici, yuxuvericidir və baş ağrılarına da yaxşı təsir göstərir. Kiçik hissələrə bölünmüş almaları qabığıyla qaynadaraq, üzərinə limon, portağal, darçın əlavə edib çay kimi də içmək həmçinin faydalıdır[1].
Alma (lat. Malus) – gülçiçəklilər (Rosaceae) fəsiləsindən bitki cinsi.
Malus hopa (lat. Malus hopa) - gülçiçəyikimilər fəsiləsinin alma ağacı cinsinə aid bitki növü.
İkiləpəlilər ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. Malus hopa (lat. Malus hopa) - gülçiçəyikimilər fəsiləsinin alma ağacı cinsinə aid bitki növü.
La pomera o amb el seu nom científic Malus és un gènere d'arbres i arbusts que floreixen de la família de les rosàcies que conté entre 42 i 55 espècies a més de tota una sèrie d'híbrids de vegades difícils per distingir.
L'espècie més coneguda és la pomera comuna (malus domesticus) amb un gran nombre de varietats, un dels arbres fruiters més cultivat arreu per les pomes. Altres espècies, d'origen d'Àsia oriental amb fruites molt petites però decoratives són cultivades com a plantes ornamentals com la pomera japònica (Malus floribunda) o la pomera cirerera (Malus baccata) entre d'altres.
El nom científic prové del llatí mālus que significa arbre fruiter en general i pomera en particular. Com que el llatí no té diacrítics, la paraula és homògraf amb l'adjectiu mǎlus que significa «dolent» el que va conduir a tota una sèrie de malentesos. La paraula és parent amb el grec μηλεα (melea).[1] «Poma», i els seus derivats «pomera» provenen del plural del llatí pomum que significava a l'origen fruita però la significació ja al l'era clàssica va restringir-se a la sola poma.[2] En la iconografia tradicional, «l'arbre del coneixement» del qual es parla en el llibre Gènesi de la bíblia sempre s'ha pintat com una pomera, de la qual Eva hauria collit la poma fatídica, tot i que al text original només es parla del «del fruit de l'arbre que hi ha al mig del jardí» sense precisar l'espècie.[3]
Són arbres i arbusts caducifolis originaris de de l'Àsia central i del Caucas. No floreixen en les zones tropicals, car requereixen acumular major quantitat d'hores de fred (temperatures inferiors a 7 °C.) durant el repòs hivernal. Els conreus de pomeres amb fruites comestibles foren introduïts a la península Ibèrica pels romans.
Flors hermafrodites en inflorescència racemosa, agrupades en corimbes o raïms simples. Corol·la dialipètala amb cinc pètals blancs/rosats, calze amb 5 sèpals. Androceu format per dos verticils amb estams centrípets (múltiples) i gineceu d'ovari ínfer en flor epígina. El fruit és un pom.
Les plagues més temudes són dos corcs:
La cinquantena d'espècies s'ha subdividit en huit seccions:[4]
La pomera o amb el seu nom científic Malus és un gènere d'arbres i arbusts que floreixen de la família de les rosàcies que conté entre 42 i 55 espècies a més de tota una sèrie d'híbrids de vegades difícils per distingir.
L'espècie més coneguda és la pomera comuna (malus domesticus) amb un gran nombre de varietats, un dels arbres fruiters més cultivat arreu per les pomes. Altres espècies, d'origen d'Àsia oriental amb fruites molt petites però decoratives són cultivades com a plantes ornamentals com la pomera japònica (Malus floribunda) o la pomera cirerera (Malus baccata) entre d'altres.
Jabloň (Malus) je rod opadavých listnatých stromů z čeledi růžovitých, patří mezi jádroviny. Jabloně široce pěstované pro plody zvané jablka jsou označovány jako taxonomický druh jabloň domácí, na křížení současných odrůd se ovšem podílelo více druhů rodu jabloň. Jabloň je cizosprašný strom. Je převážně diploidní, triploidní. Jabloně patří mezi dlouhověké stromy. Běžně se dožívají 60-80 let i nad 100 let a dorůstají výšky až 15 metrů v závislosti na druhu, odrůdě a podmínkách. V ovocnářské praxi se uplatnily pupenové mutace (trvalá změna genotypu) na určité části stromu, které nazýváme spur-typy.
Přirozeně se vyskytuje v mírném pásu severní polokoule a velmi často se pěstují některé odrůdy.
Květy jabloně jsou narůžovělé, pětičetné, s kalichem a korunou, oboupohlavné, sdružené v chocholíky. Květní lístky srůstají v pohárek, ze kterého se vyvíjí dužina plodu. Plodem je jablko – malvice s asi 5–12 semeny v jádřinci, jde o plod dužnatý, dozrávající v přírodních podmínkách v období srpna–září.
Rod Malus zahrnuje přibližně 35 druhů a z nich jsou nejvýznamnější:
Jabloň lesní (Malus sylvestris) se nachází v Evropě až po Ural. V 21. století je kriticky ohrožena. Nebývá vyšší než 10 metrů. Hustě rozvětvená koruna začíná již nízko nad zemí. Mladé větvičky bývají kůlovitě zakončené. Borka šedohnědá šupinatá.
Jabloň domácí (Malus × domestica) je více druhový kříženec, který dal vzniknout naším kulturním odrůdám. Je to kříženec Malus pumila. Šlechtitelskou činností byla po celém světě vypěstována pestrá škála odrůd, známé jsou např. Jonathan, Ontario, Golden Delicious, Spartan. Jabloň je v České republice nejpěstovanější ovocnou dřevinou.
Jabloň nízká (Malus pumila) má původ v Zakavkazsku. Je to velmi významný druh pro šlechtění podnoží a vznikly 2 typy podnoží: janče-> Malus pumila var. paradisica., jančata mají křehký kořen. duzén-> Malus pumila var. milis
Jabloň sieversova (Malus sieversii) pochází z Asie a slouží k šlechtění. Je to opadavý strom dorůstající do výšky 5-12 m, vzhledem velmi podobný kulturním jabloním. Jeho plod je největším ze všech druhů rodu Malus, až 7 cm v průměru, takže se velikostí vyrovná mnoha soudobým odrůdám jablek.Tento druh nedávno pěstovala americká služba pro zemědělský výzkum (United States Agricultural Research Service), v naději, že naleznou genetické informace, které by měly cenu pro šlechtění moderních jabloní. Některé, ale ne všechny, z výsledných stromů vykazují mimořádnou odolnost proti chorobám. Rozptyl jejich individuální odezvy na onemocnění je sám o sobě znamením toho jak jsou geneticky rozmanitější než dnešní kulturní jabloně.
Jabloň drobnoplodá (Malus baccata) se používá ke šlechtění.
Ovocné odrůdy jabloní lze dělit podle více kritérií, například podle použití, způsobu růstu nebo podle pomologických znaků či podle doby zrání.
Sklizeň probíhá do 15. srpna. Tyto odrůdy mají krátkou dobu skladovatelnosti.
Sklizeň probíhá do 15. srpna až do 20. září. Skladovatelnost je přibližně 2-8 týdnů.
Sklizeň probíhá do 20. září až do 30. září. Skladovatelnost je přibližně 8-12 týdnů.
Sklizeň probíhá od konce září. Skladovatelnost je přibližně 12-24 týdnů.
Při pěstování jabloní jsou využívány různé tvary ovocných dřevin, které se liší vedením výhonů, výškou štěpování nebo založení korunky a podobně. Různé odrůdy jabloní jsou různě tvarovány a udržovány i s ohledem na způsob růstu a tvoření plodů.
Spur-typy se vyznačují méně bujným vzrůstem a krátkými internodii. Spur-typy se často využívají, protože jsou vhodné pro pěstování nižších tvarech. Na počátku 21. století jsou vyšlechtěny sloupovité jabloně (jedná se o svislý kordon), sloupovité jabloně nazýváme též - baleríny, kolumnární, sloupovité nebo sloupcovité jabloně. Tyto tvary jsou vhodné pro silně zahuštěné krátkověké výsadby, kdy je cílem vysoký výnos z malé intenzivně ošetřované plochy, podobně jako je tomu u palmet (kordón).
Prořezávání spočívá v odstranění nadbytečných nebo nežádoucích větví ze stromů a rostlin. Bez ohledu na význam prořezávání, je výrazný rozdíl v názorech mezi ovocnáři na řez jabloní jako takový a je třeba připustit, že je předmětem, který obecně není zcela prozkoumán.[1]
Prořezávání snižuje asimilační plochu. V některých případech, například při výsadbě je nutné snížit asimilační plochu, protože kořeny byly omezeny a tím se snižuje schopnost stromu přijímat vodu z půdy. Pokud je ponechána plná asimilační plocha, je zde nebezpečí, že odpařování může být tak velké, jak oslabí podstatně strom, nebo dokonce způsobí jeho úhyn během suchého léta. Prořezávání snižující asimilační plochu může být také nutné případě starých stromů, jejichž koruny se staly velmi velkými, v případě slabých stromů, v případě stromů rostoucích v půdě, kde kořeny jabloní nejsou schopny proniknout hluboko, a v případě stromů, jejichž dřevo bylo silně poškozeno během zimy. [1]
Vegetační klid jabloní nastává když je pod 6 °C. Při teplotách nad 6 °C jabloně přerušují vegetační klid. Kritická teplota pro květ je přibližně -2 °C. Pro poupě přibližně -1,5 °C až -4 °C. Dřevo zmrzne když je přibližně -35 °C, za určitých okolností může být kritická teplota -10 °C až -20 °C, základní podmínkou pro zamrznutí při nižších teplotách je rychlá změna teplot. Při výrazně nízkých teplotách po období teplot kolem 0 °C může dojít k poškození mrazem. Při jasném počasí se osluněná část stromu zahřeje při následném ochlazení během noci, okolo -15 °C, dojde poškození. Tvoří se mrazové trhliny, mrazové desky na kmeni. Významné jsou poškození květů vlivem chladného počasí během kvetení a mladých plůdků.
Pěstování jabloní začalo 300 př.n.l. a na počátku našeho letopočtu byla jablka u Římanů velmi oblíbená. Římané jabloně uměli i roubovat. Na území ČR se s určitostí začaly jabloně pěstovat v 9.století. Další rozkvět pěstování byl během vlády Karla IV. V ČR byl dalším mezníkem rozvoje pěstování začátek 19. století, kdy také vznikla pomologická společnost, která registrovala odrůdy.
Jabloně a jablka doprovází člověka od počátku historie. Jako jabloň bývá zobrazován, například na obrazech Lucase Cranacha staršího, biblický Strom poznání v rajské zahradě, ze kterého Adam a Eva ochutnali zakázané ovoce. V bibli se ovšem o onom stromě a jeho plodu nepíše nic bližšího. V řecké mytologii hlídaly jabloň se zlatými jablky Hesperidky, ale neuhlídaly před bohyní sváru Eris, která z plodu učinila jablko sváru, který posléze vedl k trojské válce.
Obrázky, zvuky či videa k tématu jabloň ve Wikimedia Commons
Jabloň (Malus) je rod opadavých listnatých stromů z čeledi růžovitých, patří mezi jádroviny. Jabloně široce pěstované pro plody zvané jablka jsou označovány jako taxonomický druh jabloň domácí, na křížení současných odrůd se ovšem podílelo více druhů rodu jabloň. Jabloň je cizosprašný strom. Je převážně diploidní, triploidní. Jabloně patří mezi dlouhověké stromy. Běžně se dožívají 60-80 let i nad 100 let a dorůstají výšky až 15 metrů v závislosti na druhu, odrůdě a podmínkách. V ovocnářské praxi se uplatnily pupenové mutace (trvalá změna genotypu) na určité části stromu, které nazýváme spur-typy.
For alternative betydninger, se Æble (flertydig). (Se også artikler, som begynder med Æble)
Æble-slægten (Malus) er udbredt med ca. 50 arter i de tempererede egne på den nordlige halvkugle. Det er løvfældende småtræer eller buske, der oftest er uden torne. Bladene sidder spredtstillet, og de er stilkede, ovale til ægformede eller elliptiske med glat eller savtakket rand (i sjældne tilfælde: lappet rand). Nogle af arterne får kraftigt røde høstfarver. Blomsterne er samlet i små stande, som sidder på knudrede kortskud. Den enkelte blomst er regelmæssig og 5-tallig med hvide eller lyserøde kronblade. Frugterne er kernefrugter med et femrummet kernehus.
Her beskrives kun nogle få arter, som er vildtvoksende, eller som dyrkes i Danmark.
Beskrevne arter
For alternative betydninger, se Æble (flertydig). (Se også artikler, som begynder med Æble) Æble-slægten (Malus) er udbredt med ca. 50 arter i de tempererede egne på den nordlige halvkugle. Det er løvfældende småtræer eller buske, der oftest er uden torne. Bladene sidder spredtstillet, og de er stilkede, ovale til ægformede eller elliptiske med glat eller savtakket rand (i sjældne tilfælde: lappet rand). Nogle af arterne får kraftigt røde høstfarver. Blomsterne er samlet i små stande, som sidder på knudrede kortskud. Den enkelte blomst er regelmæssig og 5-tallig med hvide eller lyserøde kronblade. Frugterne er kernefrugter med et femrummet kernehus.
Die Äpfel (Malus) bilden eine Pflanzengattung der Kernobstgewächse (Pyrinae) aus der Familie der Rosengewächse (Rosaceae). Die Gattung umfasst etwa 42 bis 55 Arten laubwerfender Bäume und Sträucher aus Wäldern und Dickichten der nördlichen gemäßigten Zone in Europa, Asien und Nordamerika, aus denen auch eine große Anzahl an oft schwer unterscheidbaren Hybriden hervorgegangen ist.
Die weltweit mit Abstand bekannteste und wirtschaftlich sehr bedeutende Art ist der Kulturapfel (Malus domestica). Daneben werden manche aus Ostasien stammende Arten mit nur etwa kirschgroßen Früchten, wie etwa der Japanische Apfel (Malus floribunda), der Kirschapfel (Malus baccata) und Malus ×zumi in gemäßigten Klimagebieten als Ziersträucher und -bäume angepflanzt. Nicht zu verwechseln mit den Äpfeln sind die nicht näher verwandten Granatäpfel (Punica granatum).
Das Wort Apfel wird auf die indogermanische Grundform *h₂ébōl zurückgeführt, die nur Fortsetzungen im Nordwestindogermanischen (Germanisch, Keltisch, Baltisch und Slawisch) hat und dort in allen Formen den Apfel bezeichnet. In der Forschung herrscht Uneinigkeit darüber, wie die Form genau anzusetzen ist und ob es sich um das indogermanische Apfelwort handelt oder eine Entlehnung aus einer nicht-indogermanischen Sprache (vgl. kasachisch alma, burushaski báalt[1]).[2][3] Aus der idg. Genitivform *h₂eb-l-ós[4] entwickelt sich das urgermanische Apfelwort *aplaz, aus dem (mit westgermanischer Gemination vor -l-) althochdeutsch apful, afful> Apfel (Mehrzahl epfili> Äpfel), englisch apple und niederländisch appel hervorgehen.[5]
Der wissenschaftliche Gattungsname Malus ist abgeleitet von dem lateinischen Wort malum, was auf deutsch soviel wie Apfel oder apfelförmige Baumfrucht bedeutet.
Die Arten der Gattung Äpfel (Malus) sind sommergrüne Bäume oder Sträucher. Sie sind meist unbewehrt. Die wechselständig angeordneten Laubblätter sind gestielt. Die einfache Blattspreite ist oval bis eiförmig oder elliptisch. Die Blattränder sind meist gesägt, selten glatt und manchmal gelappt. Einige Arten bzw. Sorten werden wegen ihres purpurnen Laubes im Herbst geschätzt. Nebenblätter sind vorhanden, verwelken aber oft früh.
Die gestielten Blüten der Apfelbäume stehen einzeln oder in doldigen schirmrispigen Blütenständen. Die fünfzähligen, zwittrigen, radiärsymmetrischen Blüten sind meist flach becherförmig und weisen meist einen Durchmesser von 2 bis 5 cm auf. Häufig duften die Blüten. Die Blütenachse ist krugförmig. Die fünf grünen Kelchblätter sind auch noch an den Früchten erhalten. Die fünf freien Kronblätter sind weiß, rosa oder rot. In jeder Blüte sind viele (15 bis 50) Staubblätter vorhanden, mit weißen Staubfäden und gelben Staubbeuteln. Aus drei bis fünf Fruchtblättern besteht der unterständige Fruchtknoten. Die drei bis fünf Griffel sind nur an ihrer Basis verwachsen. Bei einigen Züchtungen sind die Blüten, durch Umwandlung der Staubblätter in kronblattähnliche Blütenblätter, halbgefüllt oder gefüllt.
Gemeinhin bekannt sind die mehr oder minder rundlichen, essbaren Früchte. Bei einigen Arten sind sie roh ungenießbar. Das fleischige Gewebe, das normalerweise als Frucht bezeichnet wird, entsteht nicht aus dem Fruchtknoten, sondern aus der Blütenachse; der Biologe spricht daher von Scheinfrüchten. Genauer ist die Apfelfrucht eine Sonderform der Sammelbalgfrucht. Ein Balg besteht aus einem Fruchtblatt, das mit sich selbst verwächst. Innerhalb des Fruchtfleisches entsteht aus dem balgähnlichen Fruchtblatt ein pergamentartiges Gehäuse. Im Fruchtfleisch selbst sind höchstens noch vereinzelt Steinzellennester enthalten. Die Samen sind braun oder schwarz; sie enthalten geringe Mengen an giftigen Cyaniden.
Die Gattung Malus gehört zur Subtribus Pyrinae der Tribus Pyreae in der Unterfamilie Spiraeoideae innerhalb der Familie Rosaceae. Der Gattungsname Malus wurde 1754 durch Philip Miller in Gard. Dict. Abr. 4. Auflage, S. 835 erstveröffentlicht. Synonyme für Malus Mill. sind: Docyniopsis (C.K.Schneid.) Koidz., Eriolobus (DC.) M.Roem.[6]
Es gibt etwa 42 bis 55 Malus-Arten; hier eine Auflistung mit Heimatangaben. Zu den bekannten Sorten der fruchtliefernden Apfelbäume siehe Kulturapfel und Apfelsorten. In China sind etwa 25 Arten zu finden, davon 15 nur dort. Die Gattung Malus wird in (sechs[6] bis) acht Sektionen (2006 und 2008 zwei dazu gekommen) gegliedert:
Es gibt auch Gattungskreuzungen innerhalb des Untertribus Pyrinae, zum Beispiel Sorbus × Malus und sogar Dreifachkreuzungen: (Cydonia × Pyrus) × Malus.
Die Äpfel (Malus) bilden eine Pflanzengattung der Kernobstgewächse (Pyrinae) aus der Familie der Rosengewächse (Rosaceae). Die Gattung umfasst etwa 42 bis 55 Arten laubwerfender Bäume und Sträucher aus Wäldern und Dickichten der nördlichen gemäßigten Zone in Europa, Asien und Nordamerika, aus denen auch eine große Anzahl an oft schwer unterscheidbaren Hybriden hervorgegangen ist.
Die weltweit mit Abstand bekannteste und wirtschaftlich sehr bedeutende Art ist der Kulturapfel (Malus domestica). Daneben werden manche aus Ostasien stammende Arten mit nur etwa kirschgroßen Früchten, wie etwa der Japanische Apfel (Malus floribunda), der Kirschapfel (Malus baccata) und Malus ×zumi in gemäßigten Klimagebieten als Ziersträucher und -bäume angepflanzt. Nicht zu verwechseln mit den Äpfeln sind die nicht näher verwandten Granatäpfel (Punica granatum).
Tekst üüb Öömrang Aapelbuumer (Malus) san en skööl faan 42 bis 55 slacher uun det plaantenfamile faan a ruusenplaanten (Rosaceae). Di wichtagst slach as was di Malus domestica, huar en hialer rä suurten faan aptaanj wurden san.
Aapelbuumer (Malus) san en skööl faan 42 bis 55 slacher uun det plaantenfamile faan a ruusenplaanten (Rosaceae). Di wichtagst slach as was di Malus domestica, huar en hialer rä suurten faan aptaanj wurden san.
't Geslach appel (Latien: Malus) bevat bomen dee de algemeen bekende vruchen dragen, veural op 't noordelijk halfrond. Oek bin der sierappels, dee kleine appels dragen. Appels greuien veural in gebieden mit een emaotig klimaot.
De vleizige vruch besteet uut dreje lagen, mar soms vormen tweje of dreje lagen één geheel en bin ze ampart neet meer te herkennen. Zo ku-j vake bie de appel gien verschil meer zien tussen 't exocarp en de mesocarp en vormen samen mit de op-ezwöllen bloembojem 't vruchvleis. 't Klokhuus is 't endocarp mit daorin de pitten en in 't midden de vaotbundel naor 't steeltjen.
De appel (Malus pumila) is de meestbekende soorte en wonnen vake rauw egeten. De appel wonnen oek vake gebruuk in de keuken, bieveurbeeld in appeltaarte of apfelstrudel mar oek as versiering op pannenkoeken. Verschillende predukken wonnen emaak van (onder aandere) appels, bieveurbeeld: appelsap, appelcider, appelmoes, appelstreup en ovaritmaoltiejen. De appel ku-j kriegen in verschillende smaken, texturen, kleuren en geuren.
In Nederlaand kump in 't wild allinnig de appel Malus sylvestris veur. Disse soorte is, meestentieds verwilderd, te vienen in de bossen en barmen.
Al iewig lange bin de meensen in Nederlaand begunnen mit 't kweken van appels. Veural in de 19e eeuw bin der veule rassen ekweek dee der noen nog de heeltied bin: Parrediezen (Paradijsappel), Netaorisappel, Lunterse Pippeling, Braobanse Bellefleur, Grunninger Krone, Eijsdener Klumpke, Gronsvelder Klumpke en zo wat meer.
't Geslach appel (Latien: Malus) bevat bomen dee de algemeen bekende vruchen dragen, veural op 't noordelijk halfrond. Oek bin der sierappels, dee kleine appels dragen. Appels greuien veural in gebieden mit een emaotig klimaot.
De vleizige vruch besteet uut dreje lagen, mar soms vormen tweje of dreje lagen één geheel en bin ze ampart neet meer te herkennen. Zo ku-j vake bie de appel gien verschil meer zien tussen 't exocarp en de mesocarp en vormen samen mit de op-ezwöllen bloembojem 't vruchvleis. 't Klokhuus is 't endocarp mit daorin de pitten en in 't midden de vaotbundel naor 't steeltjen.
De appel (Malus pumila) is de meestbekende soorte en wonnen vake rauw egeten. De appel wonnen oek vake gebruuk in de keuken, bieveurbeeld in appeltaarte of apfelstrudel mar oek as versiering op pannenkoeken. Verschillende predukken wonnen emaak van (onder aandere) appels, bieveurbeeld: appelsap, appelcider, appelmoes, appelstreup en ovaritmaoltiejen. De appel ku-j kriegen in verschillende smaken, texturen, kleuren en geuren.
In Nederlaand kump in 't wild allinnig de appel Malus sylvestris veur. Disse soorte is, meestentieds verwilderd, te vienen in de bossen en barmen.
Al iewig lange bin de meensen in Nederlaand begunnen mit 't kweken van appels. Veural in de 19e eeuw bin der veule rassen ekweek dee der noen nog de heeltied bin: Parrediezen (Paradijsappel), Netaorisappel, Lunterse Pippeling, Braobanse Bellefleur, Grunninger Krone, Eijsdener Klumpke, Gronsvelder Klumpke en zo wat meer.
De Appels oder Appeln (Malus) sünd en Geslecht mank de Karnaaftplanten (Pyrinae) un höört to de Familie vun de Rosenplanten (Rosaceae). To dat ganze Geslecht höört um un bi 42 bit 55 Sorten to. Dor hannelt sik dat um Böme un Strüker bi, de ehr Loof afsmieten doot. Wassen doot se in Holt un Unnerholt in de matigen Zonen in’n Norden, in Europa, Asien un Noordamerika. Ok en grote Antahl vun Hybriden gifft dat, de een knapp ut’neen holen kann. De Appel, de in de ganze Welt wiet vor de annern Sorten bekannt is, is de Huusappel (Malus domestica). He speelt en grote Rull in den Landbo. Dat gifft avers ok en Reeg vun Sorten ut Oostasien, de dreegt blot Frücht so groot, as Kassbeeren. Dor höört de Japanappel (Malus floribunda) to, man ok de Kassbeerappel (Malus baccata) un de Smuckappel (Malus ×zumi). Se weert in Gemarken mit matig Klima as Smuckplanten paat’. De Granatappels (Punica granatum) sünd mit de Appels nich wieter verwandt un dröövt dor nich mit dör’nanner smeten weern.
De Sorten ut dat Geslecht vun de Appels sünd summergröne Böme oder Strüker. De Blöer stoht in’n Wessel un hefft en Steel. De Blattrand is meist utsaagt, hen un wenn blot mol glatt un towielen gifft dat Lappen. Dat gifft Sorten, de weern geern plant vunwegen de Blöer, de sik in’n Harvst purpur farvt. Biblöer gifft dat woll, man faken verdröögt se fröh.
De Appels ehre Blöten stoht enkelt oder in Schirmblöten. De Blötenblöer stoht in’n Krink um en Ass umto, se hefft meist de Form vun en platten Beker un sünd in’n Dörmeter 2 bit 5 cm groot. Se rüükt faken goot. De fiev grönen Kelkblöer sünd ok noch an de Früchte to finnen. De fiev Kroonblöer stoht free und sünd witt, rosa oder root. In jede Blöte gifft dat allerhand (15 bit 50) Stoffblöer, mit witte Stofffadens un gele Stoffbüdels. De Fruchtknutten, de unnen ansitten deit, besteiht ut dree bit fiev Fruchtblöer. De dree bit fiev Greepe sünd man blot ganz unnen tosamen wussen. Dat gifft ok Tucht-Sorten, dor sünd de Blöten halv oder ganz füllt. Dor sünd de Stoffblöer denn in Blötenblöer ummuddelt wurrn, de utseht, as Kroonblöer.
Allerwegens bekannt sünd de mehr oder minner runnen Früchte, de een eten kann. Bi en poor Sorten smeckt se gräsig. Dat Fruchtfleesch wasst nich ut den Fruchtknotten, man ut de Blötenass. In de Biologie warrt vundeswegen vun Schienfrüchte snackt. De Appelfrucht is en sunnerliche Form vun de Sammelhuutfrücht. En Huutfrucht besteiht ut en Fruchtblatt, dat mit sik sülms tohopenwassen deit. Binnen dat Fruchtfleesch warrt ut dat huutardige Fruchtblatt en Kabuus, dat as Pergament utsehn deit. De Saat is bruun oder swatt. Dor sitt en lütt beten vun giftige Cyanide in.
De Naam Malus for dat Plantengeslecht is 1754 dör Philip Miller in Gard. Dict. Abr., 4. Uplage, S. 835 to’n eersten Mol bruukt wurrn. Synonyme for Malus Mill. sünd Docyniopsis (C.K.Schneid.) Koidz., Eriolobus (DC.) M.Roem..[1]
Dat gifft bi 42 bit 55 Malus-Aarden. Hier weert se uptellt. Dor steiht denn jummers bi, wo se tohuse sünd. In China gifft dat um un bi 25 Sorten, 15 vun jem sünd blot dor to finnen.Dat Geslecht Malus warrt in 8 Sektschonen (2006 un 2008 weern dor noch mol twee tokamen, vordem sünd dat blot 6 Sektschonen ween) updeelt:
. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons. 
Wiktionary: Appel – Bedüdensverklaren, Woortherkamen, Synonymen, ÖversettenDe Appels oder Appeln (Malus) sünd en Geslecht mank de Karnaaftplanten (Pyrinae) un höört to de Familie vun de Rosenplanten (Rosaceae). To dat ganze Geslecht höört um un bi 42 bit 55 Sorten to. Dor hannelt sik dat um Böme un Strüker bi, de ehr Loof afsmieten doot. Wassen doot se in Holt un Unnerholt in de matigen Zonen in’n Norden, in Europa, Asien un Noordamerika. Ok en grote Antahl vun Hybriden gifft dat, de een knapp ut’neen holen kann. De Appel, de in de ganze Welt wiet vor de annern Sorten bekannt is, is de Huusappel (Malus domestica). He speelt en grote Rull in den Landbo. Dat gifft avers ok en Reeg vun Sorten ut Oostasien, de dreegt blot Frücht so groot, as Kassbeeren. Dor höört de Japanappel (Malus floribunda) to, man ok de Kassbeerappel (Malus baccata) un de Smuckappel (Malus ×zumi). Se weert in Gemarken mit matig Klima as Smuckplanten paat’. De Granatappels (Punica granatum) sünd mit de Appels nich wieter verwandt un dröövt dor nich mit dör’nanner smeten weern.
Eppelmuorat (Malus) leat ruvsušattuide (Rosaceae) gullevaš šaddosohka.
Jablokpu (latin.: Malus) om plodpuiden i penzhiden heim Rozanvuiččed-sugukundaspäi. Libub Pohjoižen mapoliškon venon klimatan zonoišpäi.
Kuctas jablokpun ploduid jablokoikš, ned oma šurunvuiččed magedad vai muigedmagedad.
Toś ten nastawk z temu bom jo pó lema na drugi nastawk pódobny. Drugi lema Jabłuko ma temu płod. Jabłušcyna[1][2] (teke jabłukowy bom[2], Malus) jo rod ze swójźby rožow. Rod wopśimjejo něźi 40 až do 55 družynow listochytacych bomow a kerkow z lěsow a gusćinow pódpołnocneje měrneje cony w Europje, Aziji a pódpołnocnej Americe, z kótarychž teke wjelika licba jo na cesto śěžko se rozeznawacych hybridow nastawała.
Nejwažnjejše družyny:
Swětodaloko z wótstawkom nejznaśejše a góspodarski wjelgin wuznamna družyna jo kultiwěrowana jabłušcyna (Malus × domestica). Mimo togo bu někotare z pódzajtšneje Azije pochadźane družyny z jano něźi wišničkowjelikimi płodami, kaž na pśi. Japańska jabłušcyna (Malus floribunda), wišnjojta jabłušcyna (Malus baccata) a Malus × zumi w měrnych klimowych regionach kaž pyšne kerki a štomy nasajźane. Nic zaměnjowaś z jabłušcynami su nic bliže pśiswójźbne granatowe jabłuka (Punica granatum).
Kwiśonka jabłušcyny
Płody jabłušcynow, jabłuka
Jabłuce sorty "Idared" na štomje
Rod Malus słuša k subtribusoju Pyrinae tribusa Pyreae w pódswójźbje Spiraeoideae znutśika swójźby Rosaceae. Mě roda Malus bu w lěśe 1754 wót Philip Miller w Gard. Dict. Abr., 4. nakład, S. 835, nejpjerwjej wózjawjone. Synonymy za Malus Mill. su Docyniopsis (C.K.Schneid.) Koidz., Eriolobus (DC.) M.Roem.[3]
Eksistěrujo něźi 42 až 55 Malus-družynow; tu listowanje z informacijami wó domownje. W Chinskej se góźe něźi 25 družynow namakaś z kótarychž 15 jano tam. Rod Malus se do (šesć[3] hač) wósym sekcijow (2006 a 2008 dwa k tomu pśišłej) rozrědujo:
Eksistěrujo teke rodowe kśicenja znutśika pódtribusa Pyrinae, na pśikład Sorbus × Malus a samo trójne kśicenja: (Cydonia × Pyrus) × Malus.
Wó znatych sortach płody dawacych jabłušcynow glědaj zagrodna jabłušcyna a sorty jabłušcynow.
Jabłušcyna (teke jabłukowy bom, Malus) jo rod ze swójźby rožow. Rod wopśimjejo něźi 40 až do 55 družynow listochytacych bomow a kerkow z lěsow a gusćinow pódpołnocneje měrneje cony w Europje, Aziji a pódpołnocnej Americe, z kótarychž teke wjelika licba jo na cesto śěžko se rozeznawacych hybridow nastawała.
Nejwažnjejše družyny:
źiwa jabłušcyna (Malus sylvestris) zagrodna jabłušcyna (Malus x domestica)Swětodaloko z wótstawkom nejznaśejše a góspodarski wjelgin wuznamna družyna jo kultiwěrowana jabłušcyna (Malus × domestica). Mimo togo bu někotare z pódzajtšneje Azije pochadźane družyny z jano něźi wišničkowjelikimi płodami, kaž na pśi. Japańska jabłušcyna (Malus floribunda), wišnjojta jabłušcyna (Malus baccata) a Malus × zumi w měrnych klimowych regionach kaž pyšne kerki a štomy nasajźane. Nic zaměnjowaś z jabłušcynami su nic bliže pśiswójźbne granatowe jabłuka (Punica granatum).
Kwiśonka jabłušcyny
Płody jabłušcynow, jabłuka
Jabłuce sorty "Idared" na štomje
Malus ye un chenero d'árbols y arbustos caducifolios d'a familia Rosaceae, en a subfamilia Maloideae, conoixius popularment como manzaneras u mazaneras. O chenero contiene qualques especies que se cautiva ta la obtención de a suya fruita, a manzana.
O chenero cuenta con especies autoctonas en as zonas fridas d'Europa, Asia y Nordamerica, que producen hibridos con qualque facilidat. A especie más conoixida d'o chenero ye Malus domestica, a manzanera domestica, que en a suya forma actual tiene acervo chenetico de Malus sieversii (Asia central), Malus baccata (Siberia) y Malus sylvestris (Europa), de forma que no s'ha puesto establir a suya procedencia cheografica orichinal. Manimenos, bell autor sinyala a M. sieversii como l'antipasada más probable d'as manzaneras de cultura.
As especies de Malus son arbustos u árbols menudos, no guaire alters, que nomás en os exemplars viellos arriban a fer 6 u 7 metros d'altaria. Con freqüencia se fan con l'aspecto d'arbustos, pus gosan dar muitos verdugos dende a base, que en as manzaneras domesticas se saca ta amillorar o creiximiento d'o tranco principal.
A crosta ye lisa, de color escura. As follas son simples, con peciolo y ovaladas, en qualques casos lobuladas, y tienen a ladera aserrada. A sobén son pilosas, de tacto suau, con a reversa tomentosa, de color blanquinyosa por a firme presencia de tomento.
As flors son simples, pentameras, con 5 sepalos y 5 petalos de forma arronchadeta, blancos u rosaus. Os estambres bailan d'entre una quincena y una cinqüentena, en numero multiplo de 5 (tot en a flor ye pentamero), y son luengos y con l'antera de color amariella viva.
A manzana, a fruita d'a manzanera, ye un pseudofruito de tipo pomo. Se forma por o creiximiento y maduración d'o receptaclo a on que se sustenta os verticilos florals mientres a flor ye flor, tot rodeyando l'ovario infero quan s'ha fecundau, y que se cierra por a part apical con os 5 sepalos que forman o caliz floral, que ye persistent en o fruito, y que qualsiquiera puet observar como a roseta pentamera vestichial que queda en o "cul" (o extrimo oposau a'l rabet) de a manzana madura.
En Aragón, se conoix a istes árbols mayoritariament por o fitonimo de «manzaneras», voz con a qual se les designa en aragonés y tamién en o castellano d'Aragón, que en tiene un fuerte substrato. Manzanera dimana de «manzana», y o nombre d'ista fruita viene d'o latín <(MALA) MATTIANA[1], que designa a una variedat concreta d'ista fruita, conoixida en cheneral como <MALA, caso declinativo de <MALU(S).
O termin manzana pareix que ye una evolución de «mazana» (<MATTIANA), una forma antiga que no s'ha documentau en l'aragonés vivo sique en a fabla d'as vals d'Echo[2] y d'Ansó[2], en a parte nord-occidental de a Chacetania. Manzana, por contra, s'ha documentau extensament en aragonés en a resta de a cheografía. Os derivaus de <MATTIANA son comuns en tot o grupo evolutivo d'as luengas ibero-romances, en contraposición con as derivadas de <POMMU que s'ha preferiu en os grupos occitano-romance (catalán y occitano) y galo-romance (francés). Tanto «manzana» como «mazana» existiban mesmo en castellán antigo[1].
A sola excepción lexica a isto, en o dominio de l'aragonés, ye a forma benasquesa «poma»[3] (lat. <POMMA), y a conseqüent forma «pomera»[4] ta referir-se a l'árbol que da las ditas «pomas». Se tracta, pues, d'una forma local no cheneralizable a tot l'aragonés y que no queda guaire claro, conoixendo as particularidatz de o dialecto d'a val de Benás, si no ye un catalanismo lexico.
M. hupehensis en flor.
Flor de M. asiatica.
Manzanyons de M. baccata.
M. prunifolia.
M. transitoria
Malus je rod sa oko 30 do 55 vrsta[2] malih listopadnih drveća ili grmova iz porodice Rosaceae, uključujući i dobro poznatu i "pripitomljenu" domaću jabuku (M. domestica). Druge vrste ovog roda općenito su poznate kao divlje jabuke. Ovaj rod uglavnom raste u umjerenim zonama sjeverne hemisfere.
Drvo jabuke obično dosegne punu visinu od 4 do 12 m, sa grmovitom i gustom krošnjom. Listovi su obično dugi 3 do 10 cm, naizmjenični i jednostavni, sa neznatno nazubljenom ivicom. Cvjetovi su skupljeni u cvasti, svaki sa pet latica, obično bijelih, mada postoje i crvene i ružičaste vrste. Cvjetovi su dvospolni, tj. svaki cvijet na svakoj jedinci ima i muške i ženske dijelove, obično sa crvenim prašnicima koji obilno daju polen te polu-inferiorne tučke. Cvjetanje se dešava u proljeće nakon 50 do 80 akumuliranih temperaturnih suma (GDD) (što dosta varira u zavisnosti od podvrste i sorte).
Jabukama je potrebno međusobno oprašivanje između jedinki pomoći insekata (obično pčela, koje neometano posjećuju cvjetove tražeći nektar i polen). Cvjetovi ne mogu oprašiti sami sebe (uz izuzetak nekoliko posebno uzgojenih sorti), a samooprašivanje je nemoguće, tj. oprašivanje pomoću insekata je nezamjenjivo. Nekoliko vrsta iz ovog roda, uključujući i domaću jabuku, može se slobodno ukrštati.[3] Jabuke koriste za hranu larve mnogih vrsta iz reda Lepidoptera.
Plod je ovalnog, loptastog oblika, različitih veličina od 1 do 4 cm u promjeru kod većine divljih vrsta, do 6 cm kod vrste M. sylvestris sieversii, do 8 cm kod većine domaćih jabuka (M. domestica), a čak i veći kod određenih kultiviranih domaćih jabuka. U središtu ploda nalazi se pet karpela, smještenih u obliku zvijezde sa po jednom ili dvije sjemenke u svakom.
Divlje jabuke su popularne kao ukrasna drveća, koje daju lijepe cvijetove u proljeće i plodove živih boja u jesen. Plodovi se mogu dosta dugo čuvati tokom zime. Odabrani su i mnoge hibridne sorte, među kojima su naprimjer sorte Everest[4] i Crveni sentinel[5] dobile nagradu za vrtne zasluge Kraljevskog hortikulturnog društva. Drugi varijeteti su obrađeni pod imenima svojih vrsta.
Neke vrste divljih jabuka koriste se kao osnova za kalemljenje domaćih jabuka, kojima daju i određene željene osobine.[6] Naprimjer, stablo varijeteta vrste M. baccata, poznate i kao sibirska divlja jabuka koriste se za dobijanje dodatne otpornosti na hladnoću za sorte domaće jabuke u hladnim sjevernim područjima.[7]
_-_DSC03854.JPG){kind=spacer}
|accessdate=, |archivedate= (pomoć)
Ang Malus,[1] ang mga mansanas, ay isang sari ng mga 30–35 mga uri ng maliliit na mga puno o palumpong na nangungulag o nalalagasan ng mga dahon taun-taon na nasa pamilyang Rosaceae. May ibang mga pag-aaral na umaabot hanggang sa 55 mga uri[2] kabilang ang domestikadong mansanas o mansanas ng taniman, kilala rin dati bilang "mansanas pangmesa" o "mansanas ng mesa" (M. domestica, hinango mula sa M. sieversii, kasingkahulugan ng M. pumila). Pangkalahatang nakikilala ang ibang mga uri at mga kabahaging uri bilang "ligaw na mansanas", "alimangong mansanas," o mga "alimango".
Katutubo ang sari sa mga sonang matimpi o banayad ang klima sa Hilagang Hemispero, sa Europa, Asya, at Hilagang Amerika.
Ang lathalaing ito na tungkol sa Prutas, Pagkain at Puno ay isang usbong. Makatutulong ka sa Wikipedia sa nito.
Le malus (Malus) es un genere de Maloideae. Illo produce Pomo.
Iste action ha essite automaticamente identificate como damnose, e per consequente es prohibite. Si tu crede que tu action esseva constructive, per favor informa un administrator de lo que tu tentava facer. Un breve description del regula anti-abuso correspondente a tu action es: Iste articulo es troppo curte. Per favor, adde alcun phrases.
Malus je rod sa oko 30 do 55 vrsta malih listopadnih drveća ili grmova iz porodice Rosaceae, uključujući i dobro poznatu i "pripitomljenu" domaću jabuku (M. domestica). Druge vrste ovog roda općenito su poznate kao divlje jabuke. Ovaj rod uglavnom raste u umjerenim zonama sjeverne hemisfere.
Ang Malus, ang mga mansanas, ay isang sari ng mga 30–35 mga uri ng maliliit na mga puno o palumpong na nangungulag o nalalagasan ng mga dahon taun-taon na nasa pamilyang Rosaceae. May ibang mga pag-aaral na umaabot hanggang sa 55 mga uri kabilang ang domestikadong mansanas o mansanas ng taniman, kilala rin dati bilang "mansanas pangmesa" o "mansanas ng mesa" (M. domestica, hinango mula sa M. sieversii, kasingkahulugan ng M. pumila). Pangkalahatang nakikilala ang ibang mga uri at mga kabahaging uri bilang "ligaw na mansanas", "alimangong mansanas," o mga "alimango".
Katutubo ang sari sa mga sonang matimpi o banayad ang klima sa Hilagang Hemispero, sa Europa, Asya, at Hilagang Amerika.
Malus ye un chenero d'árbols y arbustos caducifolios d'a familia Rosaceae, en a subfamilia Maloideae, conoixius popularment como manzaneras u mazaneras. O chenero contiene qualques especies que se cautiva ta la obtención de a suya fruita, a manzana.
O chenero cuenta con especies autoctonas en as zonas fridas d'Europa, Asia y Nordamerica, que producen hibridos con qualque facilidat. A especie más conoixida d'o chenero ye Malus domestica, a manzanera domestica, que en a suya forma actual tiene acervo chenetico de Malus sieversii (Asia central), Malus baccata (Siberia) y Malus sylvestris (Europa), de forma que no s'ha puesto establir a suya procedencia cheografica orichinal. Manimenos, bell autor sinyala a M. sieversii como l'antipasada más probable d'as manzaneras de cultura.
Mtofaa au mtufaha ni mti mdogo wa familia Rosaceae. Matunda yake huitwa matofaa au matufaha (kwa Kiingereza: "apple").
Mti huo unapandwa kila mahali katika kanda za wastani au juu ya milima. Haukui vizuri katika kanda za tropiki, kwa sababu takriban aina zote za mtofaa zinahitaji halijoto za chini ili kurahisisha kuchanua na kutoa matunda.
Mitofaa ichanuayo
Matumba na maua
Jozi la matofaa matawini
Tofaa lililokatwa
Mbegu
Makala hii kuhusu mambo ya biolojia bado ni mbegu. Mtofaa au mtufaha ni mti mdogo wa familia Rosaceae. Matunda yake huitwa matofaa au matufaha (kwa Kiingereza: "apple").
Mti huo unapandwa kila mahali katika kanda za wastani au juu ya milima. Haukui vizuri katika kanda za tropiki, kwa sababu takriban aina zote za mtofaa zinahitaji halijoto za chini ili kurahisisha kuchanua na kutoa matunda.
Punmié (Malus ) (in frinsé: pommier)
Алмагач (лат. Málus) — розачәчәклеләр гаиләлегенә керүче агачлар һәм куаклар ыругы, җимеш культурасы. . Җимеше — шарсыман, әчкелтем-баллы тәмле. Алмада 15-16% коры матдәләр (10-12% шикәр, 0,2-1,6% органик кислоталар, 10-30 мг% С витамины, пектин, дуплау матдәләре һ.б.) бар. Алмалары яңа өлгергән килеш һәм эшкәртелеп (киптереп, җебетеп, кайнатма, джем, повидло, сок, шәраб һ.б.) кулланыла.
Алмагачларның биеклеге бакчаларда 3,5-5 м, кыргый хәлдә 7-10 м. га җитә. Алмагачның тамырлары яхшы үсә, 3 м. га кадәр тирәнгә китә. Утыртканнан соң 4-7 елдан алма бирә башлый. 12-18 елдан соң иң мул уңыш бирү чорлары. Чәчәк бөреләре көздән нигезләнә, майның өченче декадасында чәчәк ата. Чәчәкләре эре, ике җенесле, ак яки алсу төстә, чатырсыман чәчәк төркеменә 5-12 данә булып җыела. Җимешләре зурлыгы, формасы, төсе (бертөсле, төрле төсле, кызылның төрле төсмерләре) белән аерыла. Җәйге сортлары – августның икенче яртысында, көзгеләре – сентябрьнең беренче яртысында, иртә өлгерә торган кышкылары – сентябрьнең икенче яртысында, кышкылары октябрьдә өлгерә. Җәйге сортлар 2 атна, көзгеләре 1-1,5 ай, иртә өлгерә торган кышкылары 2-3 ай, кышкылары март-апрель ахырына кадәр саклана. Идел-Урал шартларында алмагач кышка чыдамлыгы һәм озак яшәве белән (30-35 ел) аерылып тора.
Алмагачның туфрак уңдырыш-лылыгына таләпчәнлеге уртача. Уртача һәм авыр – балчыксыл селтесезләнгән кара туфраклы, соры һәм кызгылт-соры урман, кәсле-көлсу, ачылыгы аз булган яисә нейтраль (рН 6-7) туфрак алмагач өчен иң яраклы дип санала.
Ыруга барлыгы 36 төр керә. Хуҗалыкларда күп очракта Йорт алмасы (Культуралы алма) — Malus domestica төре үстерелә.
Төп корткычлар – алмагач чәчәк-ашары һәм алмагач җимешашарлары. Аерым елларда алмагач яфракларын алмагач көясе һәм парсыз ефәк күбәләге зарарлый. Авырулардан иң зыянлысы – кутыр авыруы, ул бигрәк тә җәй дымлы килгән елларда киң тарала.
Алмагач (лат. Málus) — розачәчәклеләр гаиләлегенә керүче агачлар һәм куаклар ыругы, җимеш культурасы. . Җимеше — шарсыман, әчкелтем-баллы тәмле. Алмада 15-16% коры матдәләр (10-12% шикәр, 0,2-1,6% органик кислоталар, 10-30 мг% С витамины, пектин, дуплау матдәләре һ.б.) бар. Алмалары яңа өлгергән килеш һәм эшкәртелеп (киптереп, җебетеп, кайнатма, джем, повидло, сок, шәраб һ.б.) кулланыла.
Алмагачларның биеклеге бакчаларда 3,5-5 м, кыргый хәлдә 7-10 м. га җитә. Алмагачның тамырлары яхшы үсә, 3 м. га кадәр тирәнгә китә. Утыртканнан соң 4-7 елдан алма бирә башлый. 12-18 елдан соң иң мул уңыш бирү чорлары. Чәчәк бөреләре көздән нигезләнә, майның өченче декадасында чәчәк ата. Чәчәкләре эре, ике җенесле, ак яки алсу төстә, чатырсыман чәчәк төркеменә 5-12 данә булып җыела. Җимешләре зурлыгы, формасы, төсе (бертөсле, төрле төсле, кызылның төрле төсмерләре) белән аерыла. Җәйге сортлары – августның икенче яртысында, көзгеләре – сентябрьнең беренче яртысында, иртә өлгерә торган кышкылары – сентябрьнең икенче яртысында, кышкылары октябрьдә өлгерә. Җәйге сортлар 2 атна, көзгеләре 1-1,5 ай, иртә өлгерә торган кышкылары 2-3 ай, кышкылары март-апрель ахырына кадәр саклана. Идел-Урал шартларында алмагач кышка чыдамлыгы һәм озак яшәве белән (30-35 ел) аерылып тора.
Алмагачның туфрак уңдырыш-лылыгына таләпчәнлеге уртача. Уртача һәм авыр – балчыксыл селтесезләнгән кара туфраклы, соры һәм кызгылт-соры урман, кәсле-көлсу, ачылыгы аз булган яисә нейтраль (рН 6-7) туфрак алмагач өчен иң яраклы дип санала.
Алмағас (лат. Málus) — роза сәскәлеләр ғаиләһенә ҡараған, ҙур булмаған ағастар йәки ҡыуаҡтар ырыуы. Был ағастың емештәренең формаһы йоморо, шәрбәт йәки асы тәмле. Тикшереүҙәр алмағас ырыуында 55 тирәһе төр бар тигән мәғлүмәт бирә. Алма ағасының киң таралған төрҙәре: өй алмаһы (йәки культур — Malus domestica), ҡытай (Malus prunifolia), һәм тәпәш алмағас (Malus pumila).
Алмағастың ҡайһы бер төрҙәрен парктарҙа һәм баҡсаларҙа декоратив үҫемлек итеп үҫтерәләр. Алмағастың бөтә төрҙәре лә һәйбәт бал биреүсе үҫемлектәр. Алама ағасы ныҡлы, сыҙамлы, еңел юныла һәм шымартыла; столяр һәм токарь эштәрендә ҡулланыла ала.
Алмағастың бейеклеге 4−12 метр тирәһе, ағасы үҙе ныҡлы. Емеш биргән ботаҡтары оҙон түгел; үҫә торған ботаҡтары оҙон була. Ҡырағай алмағастың ботаҡтарында энәләр бар. Япраҡтары 3—10 см тирәһе, япраҡтар ботаҡта бер-бер артлы (сиратлап) урынлашалар, япраҡтың сите ваҡ өсмөйөштәрҙән тора. Сәскәләре махсус ярым сатырҙарҙа йыйылған. Сәсһенең таж япраҡтары бишәү, төҫө аҡ, алһыу йәки ҡыҙыл, сәскә һеркәләре, күбеһенсә ҡыҙыл төҫтә була. Алмағас яҙын үҫә башлағандан һуң («ҡышҡы йоҡонан уянып») 50—80 көн үткәс сәскә ата башлай (сортына һәм төрөнә ҡарай).
Алмағас аталаныр өсөн, уны бөжәктәр аталандырырға тейеш, сөнки алмағас уҙе аталана алмай; тик махсус рәүештә сығарылған алмағас ҡына үҙе аталана ала. Алмағасты күбеһенсә тик бал ҡорттары аталандыра. Бал ҡорттары алма сәскәһендә сәскә һуты һәм сәскә һеркәһе йыйғанда, алма сәскәһен аталандыра.
Алмағастың тамырҙары яҡшы үҫә, 3 метрға тиклем тирәнгә китә. Ултыртҡандан һуң 4—7 йылдан алма бирә башлай. 12—18 йылдан һуң тулыһынса уңыш бирә. Сәскә бөрөләре көҙҙән нигеҙләнә, майҙың 3-сө декадасында сәскә ата. Сәскәләре эре, ике енесле, аҡ йәки алһыу төҫтә, сатар һамаҡ сәскә төркөмөнә 5-12 дана булып йыйыла. Емештәре ҙурлығы, формаһы, төҫө (бер төҫлө, төрлө төҫлө, ҡыҙылдың төрлө төҫмөрҙәре) менән айырылалар. Йәйге сорттары − августың 2-се яртыһында, көҙгөләре − сентябрҙың 1-се яртыһында, иртә өлгөрә торған ҡышҡылары − сентябрҙың 2-се яртыһында, ҡышҡылары октябрҙа өлгөрә. Йәйге сорттар 2 аҙна, көҙгөләре 1-1,5 ай, иртә өлгөрә торған ҡышҡылары 2-3 ай, ҡышҡылары март-апрель ахырына тиклем һаҡлана.
Алмала 15—16 % ҡоро матдәләр (10-12 % шәкәр, 0,2-1,6 % органик кислоталар, 10-30 мг% С витамины, пектин, дуплау матдәләре һ.б.) бар. Алмалары яңы өлгөргән килеш һәм эшкәртелеп (киптереп, ебетеп, ҡайнатма, джем, һут, шарап һ.б.) ҡулланыла.
Алмағастың тупраҡ уңдырышлылығына талапсанлығы уртаса. Уртаса һәм ауыр − балсыҡлы һелтеһеҙләндерелгән ҡара тупраҡлы, һоро һәм ҡыҙғылт-һоро урман, кәҫле-көлһыу, әселеге аҙ булған йә иһә нейтраль (рН 6-7) тупраҡ алмағас өсөн иң яраҡлы тип һанала. Алмағасты ялғап үрсетәләр. Ялғанма сифатында «Мәскәү грушовкаһы», эре алмалы ҡытай алмағастарының үҫентеләре алына. Алмағас, башлыса, умарта ҡорттары ярҙамында һеркәләнә. Алмағас уртаса дымлылыҡты ярата, фәҡәт ҡоро йәйҙәрҙә генә һуғарарға мохтаж. Дым һаҡлау өсөн көҙгө һуғарыуҙы йыл һайын үткәрергә кәрәк. Тупраҡта артыҡ дымлылык хлорозға килтерә, япраҡтар ваҡытынан алда ҡойола, актив тамырҙар серей.
«Мәскәү грушовкасы», «Июльское Черненко», «Солнцедар» − йәйге сорттар; иртә өлгөрөшлө − «Буй-буй әнис»; көҙгө — «Боровинка», «Алһыу әнис», «Волжская красавица», «Осеннее полосатое»; һуң өлгөрөшлө − «Жигулёвское»; иртә өлгөрә торған ҡышҡы − «Антоновка»; ҡышҡы — «Башҡорт сибәре», «Татар ренеты» сорттары үҫтерелә. 3,5—4 метрҙан артыҡ үҫмәҫлек итеп һәм яҡтылыҡ тигеҙ төшһөн өсөн ботаҡтарын тигеҙ ҡалдырып, системалы рәүештә алмағас ябалдашын формалаштырып киҫеп тороу кәрәк. Был ябалдаш юғары уңыш алырга һәм ҡышҡа сыҙамлылыҡты тәъмин итергә мөмкинлек бирә. Баҡсала алмағасты 6×6 метр ара ҡалдырып ултыртыу отошло. Төп ҡоротҡостары — алмағас ҡорттары һәм емеш ҡорттары. Айырым йылдарҙа алмағас япраҡтарын алмағас көйәһе һәм парһыҙ ебәк күбәләге зарарлай. Ауырыуҙарҙың иң зыянлыһы — ҡутыр ауырыуы, бигерәк тә йәй дымлы килгән йылдарҙа киң тарала.
Алмағасты ҡайһы бер тәңкәле ҡанатлыларҙың (күбәләк кеүектәр) личинкаларын үрсетеү өсөн ҡулланалар.
Алма — алмағастың емеше. Ҡырағай алмағаста диаметры 1—4 см, ә баҡсала үҫтерелгән культураларҙа диаметры 6 сантиметрҙан башлап һәм унан да ҙурыраҡ була ала. Алманың уртаһында орлоҡтар урынлаша; ошо орлоҡтар махсус емеш эргәлегендә икешәрләп урынлаша (ҡайһы берҙә өсөшәрләп), әгәр алманы арҡыры киҫеп ҡараһаң, емеш эргәлеге һәм ундағы орлоҡтар йондоҙ формаһында урынлашҡан була. Алмала органик кислоталар (шул иҫәптән алма кислотаһы, лимон кислотаһы, уксус кислотаһы һ. б.), шәкәрҙәр (глюкоза, сахароза), витаминдар (C, A, B1, каротин), микроэлементтар (тимер, калий, кальций, магний һ. б.), эфир майҙары һәм башҡа матдәләр бар.
Алмағас (лат. Málus) — роза сәскәлеләр ғаиләһенә ҡараған, ҙур булмаған ағастар йәки ҡыуаҡтар ырыуы. Был ағастың емештәренең формаһы йоморо, шәрбәт йәки асы тәмле. Тикшереүҙәр алмағас ырыуында 55 тирәһе төр бар тигән мәғлүмәт бирә. Алма ағасының киң таралған төрҙәре: өй алмаһы (йәки культур — Malus domestica), ҡытай (Malus prunifolia), һәм тәпәш алмағас (Malus pumila).
Алмағастың ҡайһы бер төрҙәрен парктарҙа һәм баҡсаларҙа декоратив үҫемлек итеп үҫтерәләр. Алмағастың бөтә төрҙәре лә һәйбәт бал биреүсе үҫемлектәр. Алама ағасы ныҡлы, сыҙамлы, еңел юныла һәм шымартыла; столяр һәм токарь эштәрендә ҡулланыла ала.
Алмағастың бейеклеге 4−12 метр тирәһе, ағасы үҙе ныҡлы. Емеш биргән ботаҡтары оҙон түгел; үҫә торған ботаҡтары оҙон була. Ҡырағай алмағастың ботаҡтарында энәләр бар. Япраҡтары 3—10 см тирәһе, япраҡтар ботаҡта бер-бер артлы (сиратлап) урынлашалар, япраҡтың сите ваҡ өсмөйөштәрҙән тора. Сәскәләре махсус ярым сатырҙарҙа йыйылған. Сәсһенең таж япраҡтары бишәү, төҫө аҡ, алһыу йәки ҡыҙыл, сәскә һеркәләре, күбеһенсә ҡыҙыл төҫтә була. Алмағас яҙын үҫә башлағандан һуң («ҡышҡы йоҡонан уянып») 50—80 көн үткәс сәскә ата башлай (сортына һәм төрөнә ҡарай).
Алмағас аталаныр өсөн, уны бөжәктәр аталандырырға тейеш, сөнки алмағас уҙе аталана алмай; тик махсус рәүештә сығарылған алмағас ҡына үҙе аталана ала. Алмағасты күбеһенсә тик бал ҡорттары аталандыра. Бал ҡорттары алма сәскәһендә сәскә һуты һәм сәскә һеркәһе йыйғанда, алма сәскәһен аталандыра.
Алмағастың тамырҙары яҡшы үҫә, 3 метрға тиклем тирәнгә китә. Ултыртҡандан һуң 4—7 йылдан алма бирә башлай. 12—18 йылдан һуң тулыһынса уңыш бирә. Сәскә бөрөләре көҙҙән нигеҙләнә, майҙың 3-сө декадасында сәскә ата. Сәскәләре эре, ике енесле, аҡ йәки алһыу төҫтә, сатар һамаҡ сәскә төркөмөнә 5-12 дана булып йыйыла. Емештәре ҙурлығы, формаһы, төҫө (бер төҫлө, төрлө төҫлө, ҡыҙылдың төрлө төҫмөрҙәре) менән айырылалар. Йәйге сорттары − августың 2-се яртыһында, көҙгөләре − сентябрҙың 1-се яртыһында, иртә өлгөрә торған ҡышҡылары − сентябрҙың 2-се яртыһында, ҡышҡылары октябрҙа өлгөрә. Йәйге сорттар 2 аҙна, көҙгөләре 1-1,5 ай, иртә өлгөрә торған ҡышҡылары 2-3 ай, ҡышҡылары март-апрель ахырына тиклем һаҡлана.
Умарина, лиякс: Умарьчувто[2], умарькс[2], умарьксчувто[3] — (лат. Malus Mill, руз. Яблоня)— те чувто прыцялопань буень чувттнэнь ды якстере цецянсетнень раськестэ (Rosáceae) ламбамо эли ризаня-ламбамо эмеж марто.
Умарина, лиякс: Умарьчувто, умарькс, умарьксчувто — (лат. Malus Mill, руз. Яблоня)— те чувто прыцялопань буень чувттнэнь ды якстере цецянсетнень раськестэ (Rosáceae) ламбамо эли ризаня-ламбамо эмеж марто.
Яблыня (Malus) — род пладовых дрэваў сямейства ружавых.
Дрэвы вышынёй да 10 м. Лісьце чараньковае, эліптычнае, яйкападобнае або круглае. Кветкі найчасьцей ружовыя, у шчытках. Плод — яблык, мае сакавітую мякаць. Яблыкі ўтрымліваюць цукры, арганічныя кісьлі, каратын, вітаміны С і В, пэктыны.
На Беларусі расьце 6 відаў. Дзікія яблыні часам сустракаюцца ў шыракалістых і мяшаных лясах. Найбольшае гаспадарчае значэньне мае яблыня дамашняя — галоўная пладовая культура. Шмат сартоў яблынь вырошчваецца ў спэцыялізаваных гаспадарках, а таксама садаводамі-аматарамі. Скарасьпелыя сарты пачынаюць пладаносіць на 4—5 год, позьнія на 10—12 год пасьля пасадкі. Пэрыяд гаспадарчага выкарыстаньня да 40—50 гадоў. Плады высьпяваюць у жніўні — верасьні.
Культура яблыні зьявілася вельмі даўно, яшчэ ў дагістарычны пэрыяд[1].
Яблыня (Malus) — род пладовых дрэваў сямейства ружавых.
Дрэвы вышынёй да 10 м. Лісьце чараньковае, эліптычнае, яйкападобнае або круглае. Кветкі найчасьцей ружовыя, у шчытках. Плод — яблык, мае сакавітую мякаць. Яблыкі ўтрымліваюць цукры, арганічныя кісьлі, каратын, вітаміны С і В, пэктыны.
На Беларусі расьце 6 відаў. Дзікія яблыні часам сустракаюцца ў шыракалістых і мяшаных лясах. Найбольшае гаспадарчае значэньне мае яблыня дамашняя — галоўная пладовая культура. Шмат сартоў яблынь вырошчваецца ў спэцыялізаваных гаспадарках, а таксама садаводамі-аматарамі. Скарасьпелыя сарты пачынаюць пладаносіць на 4—5 год, позьнія на 10—12 год пасьля пасадкі. Пэрыяд гаспадарчага выкарыстаньня да 40—50 гадоў. Плады высьпяваюць у жніўні — верасьні.
Iаж (лаьт: Málus, эрс: Яблоня) —- гIаьнаш Iолега тайпа, Хьармакхашa дезала бургацакепа мерзи къахьа-мерзи сомашца йола га я.
lажий фу lажаш (Maleae)яхача гуола чура йоагlаш я хьа, Хьачаш (Spiraeoídeae) oaлача кlалдезала чура. 36 бессаш лоархlаш я. Эггара цlи хазараш я: Коараlаж (Malus domestica), Чинкаlаж (Malus prunifolia), Лохаlаж (Malus pumila) а.
Дукхагlа дола гаьнабессаш духьал хозабаьцовгlаш бахьан а долаш леладеш да бешамашк а иззамо лораеш лелаеча хьунашк а. Деррига дола lажий бессаш - дика модзлуш йола гаьнаш я. lажий ардакх оарали онди да. Чlоагlа атта тедаш а дика дIашаьрлуш а да.
Гаьнаш дlахьадаьржа бухьоца 2,5—15 эрш хилал я. Ткъовронаш — дlалоацаяь, сомаш тlабувлаш я. Акха гаьнаш тlа кIарцхалаш нийслуш хул.
lажий га
lажий гаьна бешамаш
Зиза теха lажий га
Гаьний сомаш
Са Беш - Iажгаьний бесаш (эрс.)
Iаж (лаьт: Málus, эрс: Яблоня) —- гIаьнаш Iолега тайпа, Хьармакхашa дезала бургацакепа мерзи къахьа-мерзи сомашца йола га я.
lажий фу lажаш (Maleae)яхача гуола чура йоагlаш я хьа, Хьачаш (Spiraeoídeae) oaлача кlалдезала чура. 36 бессаш лоархlаш я. Эггара цlи хазараш я: Коараlаж (Malus domestica), Чинкаlаж (Malus prunifolia), Лохаlаж (Malus pumila) а.
Дукхагlа дола гаьнабессаш духьал хозабаьцовгlаш бахьан а долаш леладеш да бешамашк а иззамо лораеш лелаеча хьунашк а. Деррига дола lажий бессаш - дика модзлуш йола гаьнаш я. lажий ардакх оарали онди да. Чlоагlа атта тедаш а дика дIашаьрлуш а да.
უშქური (ლათ. - Malus) — ჯა დო ქვერჩხამი ჩანარეფიშ გვარი ვარდიშობურეფიშ (Rasaceae) ფანიაშე. მიშმურს 33 ტყარი სახეობა, ნამუთ მოსოფელიშ შხვადოშხვა ქიანასიე გოფაჩილი. ჭიჭე აზიას დო კავკაციას ფართოთიე კულტივირებული ბჟაეიოლური უშქური (მაჟალო) (Malus Orientalis).
უშქური (ლათ. - Malus) — ჯა დო ქვერჩხამი ჩანარეფიშ გვარი ვარდიშობურეფიშ (Rasaceae) ფანიაშე. მიშმურს 33 ტყარი სახეობა, ნამუთ მოსოფელიშ შხვადოშხვა ქიანასიე გოფაჩილი. ჭიჭე აზიას დო კავკაციას ფართოთიე კულტივირებული ბჟაეიოლური უშქური (მაჟალო) (Malus Orientalis).
Malus yw genas a 30-55 ehen a wydhen vyhan yn teylu Rosaceae.
Яблоня — база-ла каттыг ыяштарга хамааржыр. Чечээ ак азы аксымаар өңнүг. Кады борбак, янзы-бүрү хемчээлдиг амданныг, чаагай чыттыг. Тывада дуржулга станцияларында, огородтар, садтарда сайзырадып өстүрүп турар. Яблоко янзы-бүрү сорттарлыг болгаш арыларга ары чигири чыырынга кончуг ажыктыг болуп турар. Чижээ: 1 га яблок садындан арылар 30 кг чедир ары чигирин чыыр. Ооң картындан кызыл будук база үндүрүп ап болур.
Яблоктуң кадында чигир (хөй нуруузунда фруктоза),органиктиг кислоталар (яблоктуг болгаш лимоннуг кислоталар), эфирлиг үстер, С, В1, Р, А деп витаминнер, клетчатка, пектиннер, минералдыг дустар (демир, марганец,каий, натрий, кальций), фитонцидтер дээш өске-даа бүдүмелдер хөй. Яблоктан компот, пюре, варенье, повидло, мармелад, уксус, квас, араганы кылып турар. Яблоктуң суундан кылган ижер суксунну кайда-даа хөйү-биле бүдүрүп үндүрүп турар.
Яблокода пектиннер хөй чүве болганда, ижин аарыгларынга, эң ылаңгыя бичии уругларга ону чиртирге, ижиртирге ажыктыг. Чүрек, хан-дамыр аарыгларынга, семириичел кижилер яблокту чиирге кончуг аҗыктыр. Ынчангаш яблокту шимчевес орар, ажылдыг кижилерге сүмелеп турар. Оон ыңай витамин С хөй чүве болганда, витамин четпестээн аарыгларга база ажыглап турар.
Улуста ажыглап турары-биле алырга, хан четпестээнде, чөдүргенде, кара-бүүрек аарыгларынга, өрттеннишкиннерге, чигир аарыынга хөй нуруузунда ажыглап турар.
Яблоня — база-ла каттыг ыяштарга хамааржыр. Чечээ ак азы аксымаар өңнүг. Кады борбак, янзы-бүрү хемчээлдиг амданныг, чаагай чыттыг. Тывада дуржулга станцияларында, огородтар, садтарда сайзырадып өстүрүп турар. Яблоко янзы-бүрү сорттарлыг болгаш арыларга ары чигири чыырынга кончуг ажыктыг болуп турар. Чижээ: 1 га яблок садындан арылар 30 кг чедир ары чигирин чыыр. Ооң картындан кызыл будук база үндүрүп ап болур.
Яблоктуң кадында чигир (хөй нуруузунда фруктоза),органиктиг кислоталар (яблоктуг болгаш лимоннуг кислоталар), эфирлиг үстер, С, В1, Р, А деп витаминнер, клетчатка, пектиннер, минералдыг дустар (демир, марганец,каий, натрий, кальций), фитонцидтер дээш өске-даа бүдүмелдер хөй. Яблоктан компот, пюре, варенье, повидло, мармелад, уксус, квас, араганы кылып турар. Яблоктуң суундан кылган ижер суксунну кайда-даа хөйү-биле бүдүрүп үндүрүп турар.
Яблокода пектиннер хөй чүве болганда, ижин аарыгларынга, эң ылаңгыя бичии уругларга ону чиртирге, ижиртирге ажыктыг. Чүрек, хан-дамыр аарыгларынга, семириичел кижилер яблокту чиирге кончуг аҗыктыр. Ынчангаш яблокту шимчевес орар, ажылдыг кижилерге сүмелеп турар. Оон ыңай витамин С хөй чүве болганда, витамин четпестээн аарыгларга база ажыглап турар.
Улуста ажыглап турары-биле алырга, хан четпестээнде, чөдүргенде, кара-бүүрек аарыгларынга, өрттеннишкиннерге, чигир аарыынга хөй нуруузунда ажыглап турар.
Malus (/ˈmeɪləs/[2] or /ˈmæləs/) is a genus of about 30–55 species[3] of small deciduous trees or shrubs in the family Rosaceae, including the domesticated orchard apple, crab apples and wild apples.
The genus is native to the temperate zone of the Northern Hemisphere.
Apple trees are typically 4–12 metres (13–39 feet) talI at maturity, with a dense, twiggy crown. The leaves are 3–10 centimetres (1+1⁄4–4 inches) long, alternate, simple, with a serrated margin. The flowers are borne in corymbs, and have five petals, which may be white, pink, or red, and are perfect, with usually red stamens that produce copious pollen, and a half-inferior ovary; flowering occurs in the spring after 50–80 growing degree days (varying greatly according to subspecies and cultivar).
Many apples require cross-pollination between individuals by insects (typically bees, which freely visit the flowers for both nectar and pollen); these are called self-sterile, so self-pollination is impossible, making pollinating insects essential.
A number of cultivars are self-pollinating, such as 'Granny Smith' and 'Golden Delicious', but are considerably fewer in number compared to their cross-pollination dependent counterparts.
Several Malus species, including domestic apples, hybridize freely.[4]
The fruit is a globose pome, varying in size from 1–4 cm (1⁄2–1+1⁄2 in) in diameter in most of the wild species, to 6 cm (2+1⁄4 in) in M. sylvestris sieversii, 8 cm (3 in) in M. domestica, and even larger in certain cultivated orchard apples. The centre of the fruit contains five carpels arranged star-like, each containing one or two seeds.
32 species and hybrids are accepted. [5] The genus Malus is subdivided into eight sections (six, with two added in 2006 and 2008). The oldest fossils of the genus date to the Eocene (Lutetian), which are leaves belonging to the species Malus collardii and Malus kingiensis from western North America (Idaho) and the Russian Far East (Kamchatka), respectively.[6]
After[6]
Crabapples are popular as compact ornamental trees, providing blossom in spring and colourful fruit in autumn. The fruits often persist throughout winter. Numerous hybrid cultivars have been selected.
Some crabapples are used as rootstocks for domestic apples to add beneficial characteristics.[10] For example, the rootstocks of Malus baccata varieties are used to give additional cold hardiness to the combined plants for orchards in cold northern areas.[11]
They are also used as pollinizers in apple orchards. Varieties of crabapple are selected to bloom contemporaneously with the apple variety in an orchard planting, and the crabs are planted every sixth or seventh tree, or limbs of a crab tree are grafted onto some of the apple trees. In emergencies, a bucket or drum bouquet of crabapple flowering branches is placed near the beehives as orchard pollenizers.
Because of the plentiful blossoms and small fruit, crabapples are popular for use in bonsai culture.[12][13][14]
These cultivars have won the Royal Horticultural Society's Award of Garden Merit:-[15]
Other varieties are dealt with under their species names.
The seeds contain cyanide compounds.[24]
Crabapple fruit is not an important crop in most areas, being extremely sour due to malic acid (which like the genus derives from the Latin name mālum), and in some species woody, so is rarely eaten raw. In some Southeast Asian cultures, they are valued as a sour condiment, sometimes eaten with salt and chilli or shrimp paste.
Some crabapple varieties are an exception to the reputation of being sour, and can be very sweet, such as the 'Chestnut' cultivar.[25]
Crabapples are an excellent source of pectin, and their juice can be made into a ruby-coloured preserve with a full, spicy flavour.[26] A small percentage of crabapples in cider makes a more interesting flavour.[27] As Old English Wergulu, the crab apple is one of the nine plants invoked in the pagan Anglo-Saxon Nine Herbs Charm, recorded in the 10th century.
Applewood gives off a pleasant scent when burned, and smoke from an applewood fire gives an excellent flavour to smoked foods.[28] It is easier to cut when green; dry applewood is exceedingly difficult to carve by hand.[28] It is a good wood for cooking fires because it burns hot and slow, without producing much flame.[28] Applewood is used to make handles of hand saws; in the early 1900s 2,000,000 board feet of applewood were used annually for this purpose.[29]
Apple blossom. Eastern Siberia
Ripe wild crab apples (Malus sylvestris)
Baskets of crab apples for sale in Connecticut in 1939
Trunk
.jpg)
{{cite book}}: CS1 maint: others (link) Malus (/ˈmeɪləs/ or /ˈmæləs/) is a genus of about 30–55 species of small deciduous trees or shrubs in the family Rosaceae, including the domesticated orchard apple, crab apples and wild apples.
The genus is native to the temperate zone of the Northern Hemisphere.
Pomarbo, pomujo aŭ maluso (Malus) estas genro de la familio de rozacoj. Ĝi estas la arbo sur kiu kreskas pomoj. La genro konsistas el ĉirkaŭ 40 ĝis 55 specioj de arboj kaj arbustoj el arbaroj de la norda zono de Eŭropo, Azio kaj Nordameriko.
Ekzistas ĉirkaŭ 40 ĝis 55 Malus-specioj kaj kelkaj hibrigoj (kun devenlando):
Ekzistas ankaŭ genrokrucaĵoj ene de la subfamilio Maloideae, ekzemple Sorbus × Malus kaj eĉ trioblaj krucaĵoj: (Cydonia × Pyrus) × Malus.
Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Pomarba kancero.Pomarba kancero estas la plej grava el la pomarbaj malsanoj. Ĝi troviĝas ĉie en la mondo, kie pomarboj kreskas. La malsana atako ofte pererigas la arbon, eĉ la tutan ĝardenon, pro tio oni nomas ĝin “kancero”. Por efike kuraci la malsanon, Huang Yinbao faris esploradon kune kun aliaj agrikulturaj specialistoj. Longa esplorado dum 10 jaroj liveris fine bonefikan fungicidon en 2009.
Pomarbo, pomujo aŭ maluso (Malus) estas genro de la familio de rozacoj. Ĝi estas la arbo sur kiu kreskas pomoj. La genro konsistas el ĉirkaŭ 40 ĝis 55 specioj de arboj kaj arbustoj el arbaroj de la norda zono de Eŭropo, Azio kaj Nordameriko.
Malus es un género de árboles y arbustos de la familia Rosaceae, que incluye varias especies cultivadas por sus frutos, como la manzana en diferentes variedades; recibe también nombres como pomera, sagarrondo, pumar, maciñeira, etc.[2] El género tiene 35 especies aceptadas del centenar descritas.[3]
Árboles y arbustos caducifolios, normalmente con hojas simples, ocasionalmente lobuladas, aserradas. Flores normalmente en racimos umbeliformes, de color blanco o con varios tonos de rosa o púrpura. Poseen cinco sépalos, cinco pétalos redondeados y entre quince y cincuenta estambres, normalmente de anteras amarillas. El fruto es un pomo y suele estar coronado con el cáliz persistente, y su forma depende de la variedad; pero por lo general es redondeado u ovoide. Comprende unas 35 especies nativas de zonas templadas de Europa, Asia y Norteamérica. Algunas especies son importantísimos árboles frutales.
Hay más de 7500 especies de manzanas. Las diferentes especies se encuentran en climas templados y subtropicales ya que los manzanos no florecen en las zonas tropicales, pues necesitan algunas heladas.
Malus fue descrito por Philip Miller y publicado en The Gardeners Dictionary...Abridged...fourth edition, vol. 2, en el año 1754.[4] La especie tipo es: Malus sylvestris Mill.
Malus es el término genérico en Latín de un nombre clásico antiguo dado a la manzana.[5] En Virgilio, Geórgicas 2, 70.
Malus es un género de árboles y arbustos de la familia Rosaceae, que incluye varias especies cultivadas por sus frutos, como la manzana en diferentes variedades; recibe también nombres como pomera, sagarrondo, pumar, maciñeira, etc. El género tiene 35 especies aceptadas del centenar descritas.
Õunapuu (Malus Mill.) on roosilaadsete seltsi roosõieliste sugukonda kuuluv puude perekond.
Metsikult kasvavaid õunapuuliike tuntakse umbes 33. Need kasvavad kõik eranditult põhjapoolkeral parasvöötmes.
Minevikus arvati vahel õunapuu perekonda ka pirnipuud. Nemad erinevad siiski piisavalt, et õigustada eraldamist omaette perekonda. Õunapuul avanevad tavaliselt valged või roosad õied pärast puu lehtimist alates väikese kännasja õisiku tipust, aga pirnipuul avanevad õied õisiku aluselt alates. Õunapuul on 2–5 alusel liitunud emakakaela, aga pirnipuul on emakakaelad vabad. Õunapuul on palju kollaste tolmukottidega tolmukaid, aga pirnipuul on need enamasti lillad.[1]
Õunapuu on Eesti 2012. aasta puu.[2]
Õunapuud on tavaliselt 4–12 m kõrged ja tiheda võraga. Lehed on 3–10 cm pikad, paiknevad oksal vahelduvalt ja on terve, mõnikord saagja servaga.
Õie ehitus on roosõielistele väga tüüpiline. Kroonlehti on 5. Sigimiku seis on keskmine. Õied on iseenese õietolmu suhtes viljatud ja vajavad seetõttu risttolmlemist. Õunapuud on putuktolmlejad. Tavaliselt tolmeldavad õunapuuõisi mesilased, kes külastavad õisi niihästi nektari kui õietolmu pärast.
Õunapuudel on õunvili. See tekib alumise sigimiku ja sellega liitunud kausja õiepõhja liitumisel lihakaks viljaks. Õuna sisemine osa ehk õunasüda areneb sigimikust. See on viiepesaline ja igas pesas on kuni 2 seemet. Erinevalt pirnipuudest ei ole õunapuudel viljalihas enamasti kivisrakke.[1]
Õunapuu vilja nimetatakse õunaks erinevalt pirnipuu viljast, mida nimetatakse pirniks. Õun sisaldab rikkalikult õunhapet erinevalt pirnist, mis selle asemel sisaldab pirnhapet.
Eri liiki õunad on väga erinevad. Suuruselt võivad nad olla sõstra kuni lapsepea suurused. Nad võivad olla rohelised, punased, valkjasrohelised või muud värvi. Suuresti erinevad nende koore ja viljaliha maitse, lõhn ja muud omadused.[1]
Õunasortide uurimise ja kirjeldamisega tegeleb pomoloogia, mis on teadus puuvilja- ja marjasortidest.[1]
Õunapuu diploidne kromosoomiarv on 34.[3]
Õunapuu on üks kõige vanemaid kultuurtaimi. Ta kodustati juba vanemal kiviajal nähtavasti sõltumatult Euroopas, Kaukaasias, Kesk-Aasias ja Hiinas.[4]
Enamik õunapuusorte ühendatakse liiki aed-õunapuu. Selle liigi tekkelugu alustavad mõned uurijad juba nooremast kiviajast 7 tuhat aastat tagasi.[1]
Lisaks sellele, et õunapuu on levinud viljapuu, kasvatatakse teda ka ilupuuna ja sellest lähtudes on aretatud eriti kaunite õitega sorte.
Maailma suurim õunatootja on Hiina, kes 2007. aasta andmetel ületab teisel kohal oleva USA 6–7 korda. Järgnevad Türgi, Iraan ja Poola. Euroopas on veel suured õunatootjad Prantsusmaa, Itaalia, Venemaa ja Saksamaa, Aasias India ja Jaapan ning Lõuna-Ameerikas Argentina, Tšiili ja Brasiilia. Suured õunakasvatajad on ka Uus-Meremaa ja Austraalia.[5]
Õunakasvatus ei saa levida troopilises ega ekvatoriaalses kliimas, sest õunapuu vajab puhkeperioodi läbimiseks paari kuu jooksul madalaid plusstemperatuure (0–7 °C). Sellegipoolest on LAV peaaegu sama suur õunakasvataja kui Hispaania ja Egiptus peaaegu sama suur kui Ukraina. Lõuna-Indias sunnitakse taimi kunstlikult puhkama: nende juured raiutakse läbi ja pärast seda nopitakse puudelt lehed ära. Nii saadakse kaks saaki aastas: sügisel ja kevadel.[5]
Eestis on pärismaine üks liik: mets-õunapuu. Viljapuuna kasvatatakse väga tihti aed-õunapuu sorte, mis võivad samuti metsistuda.
Õunapuude süstemaatika nõuab veel palju uurimistööd. Veel hiljaaegu olid õunapuude kohta käivad väliuuringud ja herbaariumid laialdastel aladel väga kasinad või puudusid üldse. Samuti on keeruline vahet teha metsikute ja metsistunud liikide ning nende hübriidide vahel. Alles hiljaaegu selgus, et paljud Kesk-Aasias kirjeldatud liigid ei ole üldse liigid, vaid teiste liikide asurkonnad, mis näevad omapäraste loodusolude, näiteks kõrgel mägedes kasvamise tõttu ebatavalised välja.[1]
Õunapuu (Malus Mill.) on roosilaadsete seltsi roosõieliste sugukonda kuuluv puude perekond.
Metsikult kasvavaid õunapuuliike tuntakse umbes 33. Need kasvavad kõik eranditult põhjapoolkeral parasvöötmes.
Minevikus arvati vahel õunapuu perekonda ka pirnipuud. Nemad erinevad siiski piisavalt, et õigustada eraldamist omaette perekonda. Õunapuul avanevad tavaliselt valged või roosad õied pärast puu lehtimist alates väikese kännasja õisiku tipust, aga pirnipuul avanevad õied õisiku aluselt alates. Õunapuul on 2–5 alusel liitunud emakakaela, aga pirnipuul on emakakaelad vabad. Õunapuul on palju kollaste tolmukottidega tolmukaid, aga pirnipuul on need enamasti lillad.
Malus edo sagar barnean 30–55 espezie dituen Rosaceae familiaren generoa da[1]. Espezierik ezagunena sagarrondoa (M. domestica) da, etxekoturik dagoen bakarra. Besteak sagarrondo basatiak dira. Ipar Hemisferioaren eskualde epeletan du jatorria.
Malus edo sagar barnean 30–55 espezie dituen Rosaceae familiaren generoa da. Espezierik ezagunena sagarrondoa (M. domestica) da, etxekoturik dagoen bakarra. Besteak sagarrondo basatiak dira. Ipar Hemisferioaren eskualde epeletan du jatorria.
Omenapuut (Malus) on ruusukasvien (Rosaceae) heimoon kuuluva kasvisuku. Lajit kasvavat alkuperäisinä pohjoisen pallonpuoliskon lauhkealla vyöhykkeellä.
Omenapuut ovat kesävihantia puita tai pensaita, joilla on yleensä ehyet ja sahalaitaiset lehdet. Sarjamaisessa kukinnossa on 2–6 kukkaa. Terälehdet ovat yleensä valkoisia tai vaaleanpunaisia.[1] Hedelmä on pohjushedelmä, jossa siementen ympärillä olevia sikiäimestä kehittyneitä kovia kalvoja ympäröi mehevöitynyt kukkapohjus.
Taloudellisesti tärkein laji on tarhaomenapuu (Malus domestica). Omenapuista on jalostettu myös monia lajikkeita koristekasvikäyttöön. Koristekasveina käytetään esimerkiksi koristeomenapuita eli purppuraomenapuita (Malus Purpurea-ryhmä), paratiisiomenapuita (Malus Prunifolia-ryhmä), pilariomenapuita (Malus Ballerina-ryhmä), marjaomenapuuta (Malus baccata) ja japaninmarjaomenapuun (Malus toringo) lajikkeita.
Omenapuut (Malus) on ruusukasvien (Rosaceae) heimoon kuuluva kasvisuku. Lajit kasvavat alkuperäisinä pohjoisen pallonpuoliskon lauhkealla vyöhykkeellä.
Malus
Les pommiers sont des arbres du genre botanique Malus et de la famille des Rosacées, dont le fruit est la pomme. Ce genre comprend une quarantaine d'espèces d'arbres ou d'arbustes dont la plus importante, sur le plan de l'alimentation humaine, est le pommier domestique (Malus domestica). On connaît aujourd'hui plus de 20 000 variétés (sous-espèces et cultivars). Bien que tous les pommiers produisent des fleurs et des pommes, les espèces cultivées uniquement à titre ornemental sont souvent appelées de manière générique « pommier à fleurs » ou encore « pommier d'ornement » quand ils donnent de petits fruits décoratifs. Certaines espèces et cultivars sont appelées des pommetiers en Amérique du Nord francophone.
Le pommier Malus sieversii (fruits comestibles) est originaire du Kazakhstan, dans la région d'Almaty (ex Alma-Ata). Sa présence est attestée il y a environ 50 millions d'années.[2] On y trouve des forêts originelles de pommiers dont certains mesurent 30 mètres de haut pour deux mètres de circonférence et vivent jusqu'à 300 ans. Ces forêts originelles ont été longtemps menacées, mais le gouvernement kazakh semble actuellement prendre conscience de la nécessité de préserver cet unique pool de diversité génétique, qui d'ores et déjà commence à servir pour la création de nouvelles variétés plus résistantes.
Malus sieversii est déjà présent et exploité en Europe occidentale au Néolithique : de petites pommes sauvages sont cueillies, coupées et séchées sur des claies dès le IVe millénaire dans la combe d'Ain[3].
La sélection des pommiers sauvages se serait faite durant les dizaines de milliers d'années précédentes grâce aux ours locaux qui, privilégiant les pommes les plus sucrées et les plus grosses, les auraient disséminées en permettant à leurs pépins de pousser depuis leurs selles. [4]
À la suite des interventions pendant et post période soviétique du généticien russe Nicolaï Vavilov qui a découvert l'importance du lieu, puis de son successeur Aymak Djangaliev, qui s'est donné comme mission de défendre ces forêts originelles et qui avait fondé consécutivement trois conservatoires de pommiers sauvages (tous trois détruits), c'est en France Catherine Peix[5], fondatrice de l'association ALMA, qui poursuit le combat pour la préservation de ce patrimoine unique au monde.
Les espèces du genre Malus sont des petits arbres ou des arbustes à feuilles alternes caduques, parfois épineux. Les fleurs blanches ou roses, parfois rouges sont groupées en petites ombelles et donnent une floraison souvent décorative. Elles se caractérisent par un ovaire infère à 2 ou 3 loges.
Certaines espèces de pommiers sont cultivées, soit pour leurs fruits (les pommes), soit comme pollinisateurs, soit comme arbres d'ornement (les pommiers à fleurs), soit pour leur bois.
Pommier Malus sieversii.
Fleurs de pommier.
Plusieurs variétés de pommes.
Arbre ornemental Malus baccata.
Pommier 'Särsö', à Lysekil (commune), Suède. Le rouge des pommes est dû à la chaleur exceptionnelle de l'été 2018.
Outre les parasites et les maladies le pommier est sujet à l'alternance biennale qui affecte inégalement selon les cultivars la régularité de la production et la qualité du fruit.
Les chenilles de papillons de nuit (hétérocères) suivantes (classées par famille) se nourrissent de pommiers :
Une maladie, la tavelure du pommier est due à un champignon ascomycète nommé Venturia inaequalis. Pour lutter contre ce champignon, des variétés de pommiers résistantes ont été créées grâce au recours à la cisgénèse[6],[7],[8].
Le pommier est sensible à l'alternance bisannuelle phénomène partiellement élucidé. Les techniques horticoles (taille, architecture, éclaircissement, action sur les régulateurs de floraison, etc.) sont des moyens efficaces de prévention. La thèse de C.C.Gottschalk (Université du Michigan - 2020) est une étape importante de la compréhension de l'induction florale chez le pommier. Elle identifie les gènes impliqués dans l'initiation florale, caractérise leur expression (favoriser ou réprimer la floraison) et compare la diversité de l'expression chez 6 cultivars de pommier, décrit les effets favorables, y compris sur la qualité des fruits) de l'application de gibbérelline, inhibiteur de floraison usuel [9].
Les acides alpha-naphtylacétique[10] et naphtyl-1 acétique[11] sont spécialement appliqués aux pommiers pour provoquer un éclaircissement, soit sur les jeunes fruits < 12 mm, soit 2 semaines avant la récolte. Une étude russe montre qu'un dosage à 300 ml/ha d'acide alpha-naphtylacétique donne des résultats positifs sur le nombre de fruits et leur grosseur[12].
Malus
Les pommiers sont des arbres du genre botanique Malus et de la famille des Rosacées, dont le fruit est la pomme. Ce genre comprend une quarantaine d'espèces d'arbres ou d'arbustes dont la plus importante, sur le plan de l'alimentation humaine, est le pommier domestique (Malus domestica). On connaît aujourd'hui plus de 20 000 variétés (sous-espèces et cultivars). Bien que tous les pommiers produisent des fleurs et des pommes, les espèces cultivées uniquement à titre ornemental sont souvent appelées de manière générique « pommier à fleurs » ou encore « pommier d'ornement » quand ils donnent de petits fruits décoratifs. Certaines espèces et cultivars sont appelées des pommetiers en Amérique du Nord francophone.
Malus é un xénero de árbores e arbustos da familia Rosaceae, que inclúe varias especies cultivadas polos seus froitos, como as maceiras en diferentes variedades, recibindo tamén os nombres de maciras, maciñeiras ou mazairas.[1] A maceira común (Malus domestica) é unha das froiteiras máis importantes de Galiza dende a antigüidade, tanto para a obtención de froita fresca, como para a elaboración da sidra. Tamén atopamos no país a maceira brava (Malus sylvestris).
Árbores e arbustos caducifolios, normalmente con follas simples, ocasionalmente lobuladas, aserradas. Flores normalmente en acios umbeliformes, de cor branca ou con varios tons de rosa ou púrpura. Posúen 5 sépalos, 5 pétalos arredondados e 15-50 estames, normalmente de anteras amarelas. O froito é un pomo e adoita estar coroado co cáliz persistente, e a súa forma depende da variedade, mais polo xeral é arredondado ou oval. Comprende unhas 35 especies nativas de zonas temperadas de Europa, Asia e América do Norte. Algunhas especies son importantísimas árbores froiteiras, as maceiras. Hai máis de 7.500 especies de mazás. As diferentes especies atópanse en climas temperados e subtropicais xa que as maceiras non florean nas zonas tropicais, pois necesitan dalgunhas xeadas invernais.
Malus foi descrito por Philip Miller e publicado en The Gardeners Dictionary...Abridged...fourth edition vol. 2, no ano 1754.[2] A especie tipo é a maceira brava: Malus sylvestris Mill.
Malus: nome xenérico dunha verba clásica antiga dada á mazá.[3]
Malus é un xénero de árbores e arbustos da familia Rosaceae, que inclúe varias especies cultivadas polos seus froitos, como as maceiras en diferentes variedades, recibindo tamén os nombres de maciras, maciñeiras ou mazairas. A maceira común (Malus domestica) é unha das froiteiras máis importantes de Galiza dende a antigüidade, tanto para a obtención de froita fresca, como para a elaboración da sidra. Tamén atopamos no país a maceira brava (Malus sylvestris).
Jabuka (lat. Malus), biljni rod iz porodice ružovki sa 62 priznate vrste. najpoznatiji je po plodu poznatom kao jabuka, o kojih je najpoznatija vrsta domaća jabuka ili M. domestica koja je nastala križanjem divlje vrste M. sylvestris, s još nekoliko drugih vrsta, M. fusca (sin. Malus rivularis, Malus roemer), M. orientalis, M. sieversii i M. baccata.[1]
Catalogue of Life: 2019 Annual Checklist:
Malus sylvestris, stablo
Divlje jabuke, Malus sylvestris
Malus orientalis
Malus asiatica
Malus yunnanensis
Malus florentina
Malus niedzwetzkyana
Nedovršeni članak Jabuka koji govori o biljkama treba dopuniti. Dopunite ga prema pravilima Wikipedije.
Jabuka (lat. Malus), biljni rod iz porodice ružovki sa 62 priznate vrste. najpoznatiji je po plodu poznatom kao jabuka, o kojih je najpoznatija vrsta domaća jabuka ili M. domestica koja je nastala križanjem divlje vrste M. sylvestris, s još nekoliko drugih vrsta, M. fusca (sin. Malus rivularis, Malus roemer), M. orientalis, M. sieversii i M. baccata.
Tutón nastawk z temu štom je po hesle na druhi nastawk podobny. Druhe hesło Jabłuko ma temu płód. Jabłučina[1][2][3] (tež jabłoń[1][2][3], Malus) je ród ze swójby róžowych rostlinow (Rosaceae). Ród wobsahuje něhdźe 40 hač do 55 družinow lisćomjetacych štomow a kerkow z lěsow a husćinow sewjerneje měrneje cony w Europje, Aziji a sewjernej Americe, z kotrychž tež wulka ličba je na často ćežko so rozeznawacych hybridow nastawała.
Najwažniše družiny:
Swětodaloko z wotstawkom najznaćiše a hospodarsce jara wuznamna družina je kultiwowana jabłučina (Malus × domestica). Nimo toho buchu někotre z wuchodneje Azije pochadźane družiny z jenož něhdźe wišničkowulkimi płodami, kaž na při. Japanska jabłučina (Malus floribunda), wišnjojta jabłučina (Malus baccata) a Malus × zumi w měrnych klimowych regionach kaž pyšne kerki a štomy nasadźane. Nic zaměnjować z jabłučinami su nic bliže přiwuzne granatowcy (Punica granatum).
Kćenje jabłučiny
Płody jabłučinow, jabłuka
Jabłuki sorty "Idared" na štomje
Ród Malus słuša k subtribusej Pyrinae tribusa Pyreae w podswojbje Spiraeoideae znutřka swójby Rosaceae. Mjeno roda Malus bu w lěće 1754 wot Philip Miller w Gard. Dict. Abr., 4. nakład, S. 835, najprjedy wozjewjene. Synonymy za Malus Mill. su Docyniopsis (C.K.Schneid.) Koidz., Eriolobus (DC.) M.Roem.[4]
Eksistuje něhdźe 42 hač 55 Malus-družinow; tu listowanje z informacijemi wo domiznje. W Chinskej so hodźa něhdźe 25 družinow namakać z kotrychž 15 jenož tam. Ród Malus so do (šěsć[4] hač) wósom sekcijow (2006 a 2008 dwaj k tomu přišłoj) rozrjaduje:
Eksistuje tež rodowe křižowanki znutřka podtribusa Pyrinae, na přikład Sorbus × Malus a samo trójne křižowanki: (Cydonia × Pyrus) × Malus.
Wo znatych sortami płody dawacych jabłučinow hlej zahrodna jabłučina a sorty jabłučinow.
Jeli sy jedyn z mjenowanych njedostatkow skorigował(a), wotstroń prošu potrjecheny parameter předłohi {{Předźěłuj}}. Podrobnosće namakaš w dokumentaciji.
Jabłučina (tež jabłoń, Malus) je ród ze swójby róžowych rostlinow (Rosaceae). Ród wobsahuje něhdźe 40 hač do 55 družinow lisćomjetacych štomow a kerkow z lěsow a husćinow sewjerneje měrneje cony w Europje, Aziji a sewjernej Americe, z kotrychž tež wulka ličba je na často ćežko so rozeznawacych hybridow nastawała.
Najwažniše družiny:
dźiwja jabłučina (Malus sylvestris) zahrodna jabłučina (Malus x domestica)Swětodaloko z wotstawkom najznaćiše a hospodarsce jara wuznamna družina je kultiwowana jabłučina (Malus × domestica). Nimo toho buchu někotre z wuchodneje Azije pochadźane družiny z jenož něhdźe wišničkowulkimi płodami, kaž na při. Japanska jabłučina (Malus floribunda), wišnjojta jabłučina (Malus baccata) a Malus × zumi w měrnych klimowych regionach kaž pyšne kerki a štomy nasadźane. Nic zaměnjować z jabłučinami su nic bliže přiwuzne granatowcy (Punica granatum).
Kćenje jabłučiny
Płody jabłučinow, jabłuka
Jabłuki sorty "Idared" na štomje
Malus Mill., 1754 è un genere di alberi appartenente alla famiglia delle Rosaceae. La specie più nota è Malus domestica, che produce la mela delle nostre tavole. Altre specie di Malus sono coltivate a fini decorativi.
Al genere Malus appartengono le seguenti specie:[1]
Malus Mill., 1754 è un genere di alberi appartenente alla famiglia delle Rosaceae. La specie più nota è Malus domestica, che produce la mela delle nostre tavole. Altre specie di Malus sono coltivate a fini decorativi.
Malus (nomen a Philippo Miller anno 1754 constitutum) est genus arborum fructiferarum inter quas reperitur species domesticata "Malus pumila" e cuius varietatibus, ad numerum 7 500 vel plurium per orbem terrarum ab hominibus excultis, provenit malum fere omnibus cognitum.
Situs scientifici: Tropicos • Tela Botanica • GRIN • ITIS • NCBI • Biodiversity • Encyclopedia of Life • Plant Name Index • Plantes d'Afrique • Flora of China • USDA Plants Database 
Vide "Malum" apud Vicispecies. 
Haec stipula ad biologiam spectat. Amplifica, si potes! Malus (nomen a Philippo Miller anno 1754 constitutum) est genus arborum fructiferarum inter quas reperitur species domesticata "Malus pumila" e cuius varietatibus, ad numerum 7 500 vel plurium per orbem terrarum ab hominibus excultis, provenit malum fere omnibus cognitum.
Obelis (lot. Malus) – erškėtinių (Rosaceae) šeimos obelinių (Maloideae) pošeimio augalų gentis.
Žiedai sukrauti skėčiuose arba skėtiškose kekėse.
Vaisius – netikrasis vaisius – obuolys su 3-5 lizdais ir 2-3 sėklomis lizde. Vaisiaus luobelė labai plona, minkštimas sultingas, be sukietėjusių ląstelių.
Prinokę obuoliai būna raudoni, geltoni, žalsvi ar įvairiaspalviai.
Mediena kieta, tamsi, rausva. Kadangi auginama dėl vaisių, kamienai formuojami itin trumpi ir baldų gamybai mažai tetinka.
Lietuvoje auginama keletas obelų rūšių, išvesta daug veislių. Savaime auga viena rūšis: miškinė obelis (Malus sylvestris).
Lietuvoje dideli obelynai pradėti veisti jau XVI a. Tada pradėtos rūšiuoti derlingiausios, geriausiai žiemojančios veislės. Atsirado obelų veislynai: Edvardo Jančevskio (Blinstrubiškiai, Raseinių rajonas), Vincento Montvilos (Pagiriai, Kėdainių rajonas), Adomo Hrebnickio (Rojus, Ignalinos rajonas), Tado Ivanausko (Obelynė, Kauno rajonas). Nuo 1940 m. obelų veislės pradėtos tirti Vytėnų sodininkystės ir daržininkystės bandymų stotyje. 1899 m. Vincentas Montvila sudarė pirmąjį obelų veislių sąrašą, 1929, 1930, 1947, 1952 m. – Tadas Ivanauskas, 1958 ir 1964 m. – Vytautas Tunyla. Tarybiniais metais užveisti dideli obelų ūkiai – ypač Vilniaus, Kauno, Panevėžio rajonuose.[1]
Obelis
Naminės obels žiedai
Obelis (lot. Malus) – erškėtinių (Rosaceae) šeimos obelinių (Maloideae) pošeimio augalų gentis.
Ābeles (latīņu: Málus) ir rožu dzimtas augļu koki ar lodveida augļiem — āboliem.
Izplatītākās ābeļu sugas ir dārza ābele (Malus domestica), plūmjlapu ābele (Malus prunifolia) un zemā ābele (Malus pumila).
Ābeles kā krāšņumkokus audzē dārzos un parkos. Koksne ābelēm ir blīva, stingra, izturīga, viegli apstrādājama. Mūsdienās pasaulē sastopamas vairāk nekā 7500 ābeļu šķirnes.[nepieciešama atsauce]
Pēc The Plant List:[1][2]
Ābeles (latīņu: Málus) ir rožu dzimtas augļu koki ar lodveida augļiem — āboliem.
Izplatītākās ābeļu sugas ir dārza ābele (Malus domestica), plūmjlapu ābele (Malus prunifolia) un zemā ābele (Malus pumila).
Ābeles kā krāšņumkokus audzē dārzos un parkos. Koksne ābelēm ir blīva, stingra, izturīga, viegli apstrādājama. Mūsdienās pasaulē sastopamas vairāk nekā 7500 ābeļu šķirnes.[nepieciešama atsauce]
Malus is een geslacht van ongeveer 30-55 soorten[1] van kleine loofbomen of struiken uit de familie Rosaceae, met inbegrip van de gedomesticeerde boomgaardappel (Malus domestica). De andere soorten staan algemeen bekend als wilde appels, sierappels of crabappels.
Het geslacht Malus groeit in de gematigde streken en komt vooral op het noordelijk halfrond voor. De sierappels zijn veelal van (Oost-)Aziatische oorsprong.[2]
In Nederland komt in het wild alleen de appel Malus sylvestris voor. De soort is te vinden in bossen en bermen.
Malus is een geslacht van ongeveer 30-55 soorten van kleine loofbomen of struiken uit de familie Rosaceae, met inbegrip van de gedomesticeerde boomgaardappel (Malus domestica). De andere soorten staan algemeen bekend als wilde appels, sierappels of crabappels.
Het geslacht Malus groeit in de gematigde streken en komt vooral op het noordelijk halfrond voor. De sierappels zijn veelal van (Oost-)Aziatische oorsprong.
Epleslekten (Malus) er en planteslekt med små trær eller busker i rosefamilien. Den meste kjente arten er epletreet, men det er også mange viltvoksende arter med små, sure frukter.
De er som regel løvfellende, men noen få er halvt eviggrønne. Torner mangler hos de fleste artene. Knoppene er avlange med flere overlappende skjell. Bladene sitter spredt og er tannete eller flikete. Blomstene sitter i en klase eller halvskjerm; de har 5 begerblad og 5 hvite, rosa eller røde kronblad. Det er 15–50 pollenbærere med hvit stilk og gul pollenknapp. Frukten er en kjernefrukt med 3–5 kammer som hver har 1–2 svarte eller brune frø.
Epleslekten er utbredt i de fleste tempererte strøk på den nordlige halvkule. I Norge vokser én art naturlig, villeple (M. sylvestris).
Eple har størst økonomisk betydning, men er ikke den eneste arten som dyrkes. Mange andre arter og hybrider mellom dem plantes i hager ettersom de har vakre blomster om våren, fargerike frukter om høsten og en kompakt vekst.
Epleslekten (Malus) er en planteslekt med små trær eller busker i rosefamilien. Den meste kjente arten er epletreet, men det er også mange viltvoksende arter med små, sure frukter.
De er som regel løvfellende, men noen få er halvt eviggrønne. Torner mangler hos de fleste artene. Knoppene er avlange med flere overlappende skjell. Bladene sitter spredt og er tannete eller flikete. Blomstene sitter i en klase eller halvskjerm; de har 5 begerblad og 5 hvite, rosa eller røde kronblad. Det er 15–50 pollenbærere med hvit stilk og gul pollenknapp. Frukten er en kjernefrukt med 3–5 kammer som hver har 1–2 svarte eller brune frø.
Epleslekten er utbredt i de fleste tempererte strøk på den nordlige halvkule. I Norge vokser én art naturlig, villeple (M. sylvestris).
Eple har størst økonomisk betydning, men er ikke den eneste arten som dyrkes. Mange andre arter og hybrider mellom dem plantes i hager ettersom de har vakre blomster om våren, fargerike frukter om høsten og en kompakt vekst.
Multimedia w Wikimedia Commons Jabłoń (Malus Mill.) – rodzaj roślin wieloletnich należący do rodziny różowatych. Występuje powszechnie w strefie klimatów umiarkowanych. Znanych jest ok. 25 gatunków dziko rosnących, w Polsce występuje kilka z nich (głównie jako rośliny uprawne). Gatunkiem typowym jest Malus sylvestris Mill.[2]
Drzewa lub krzewy. Owoc jabłkowaty, potocznie nazywany jabłkiem. Przeważnie kulisty, zielony, żółty, czerwony lub żółty z rumieńcami. Owoce różnią się smakiem, aromatem, słodyczą, konsystencją i wyglądem.
Rodzaj z plemienia Pyreae, podrodziny Spiraeoideae (dawniej Pomoideae) z rodziny różowatych Rosaceae, rzędu różowców Rosales w obrębie kladu różowych obejmującego część roślin okrytonasiennych[3][1].
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa różowe (Rosidae Takht.), nadrząd Rosanae Takht., rząd różowce ( Rosales Perleb , podrząd Rosineae Rchb., rodzina różowate (Rosaceae Juss.), rodzaj jabłoń (Malus Mill.)[4].
W mitologii celtyckiej[8] jabłoń miała dawać schronienie duszom zmarłych. W centrum Avalonu w celtyckich zaświatach ma rosnąć jabłoń posiadająca jednocześnie kwiaty i owoce. Zjedzenie jabłka z tej jabłoni miało dawać wieczną młodość i nieśmiertelność. W mitologii greckiej[8] występują natomiast jabłonie rosnące w sadzie nimf Hesperyd rodzące złote jabłka dające nieśmiertelność. Natomiast w chrześcijaństwie[8] jabłko utożsamiane jest z grzechem.
Jabłoń (Malus Mill.) – rodzaj roślin wieloletnich należący do rodziny różowatych. Występuje powszechnie w strefie klimatów umiarkowanych. Znanych jest ok. 25 gatunków dziko rosnących, w Polsce występuje kilka z nich (głównie jako rośliny uprawne). Gatunkiem typowym jest Malus sylvestris Mill.
Malus é um gênero de árvores dentre as quais se destaca a macieira (Malus domestica).
Malus é um gênero de árvores dentre as quais se destaca a macieira (Malus domestica).
Malus este un gen al subfamiliei Maloideae din familia Rosaceae, ce conține aproximativ 35 specii de arbori și arbuști, ale căror fructe au formă sferică. Speciile acestui gen sunt răspândite în special în Euroasia, America de Nord și Australia (fiind adus acolo din Europa).
Speciile din Asia de Est au fructe de mărimea unei cireșe, ca de exemplu mărul japonez (Malus floribunda); altele, ca Malus baccata și Malus sieboldii var. zumi, sunt cultivate numai ca plante ornamentale. Acestea nu trebuie confundate cu specia Punica granatum (rodie).
Arborii și arbuștii din acest gen sunt de mărime mică și medie, nedepășind 12 – 14 m înălțime. Sunt arbori cu frunza căzătoare. Polenizarea este încrucișată. Pot rezista temperaturilor foarte joase. Florile sunt albe, cu 5 petale, simetrice, cu un diametru de 3 cm. Fructele sunt sferice, cu o marime variabilă.
Malus este un gen al subfamiliei Maloideae din familia Rosaceae, ce conține aproximativ 35 specii de arbori și arbuști, ale căror fructe au formă sferică. Speciile acestui gen sunt răspândite în special în Euroasia, America de Nord și Australia (fiind adus acolo din Europa).
Speciile din Asia de Est au fructe de mărimea unei cireșe, ca de exemplu mărul japonez (Malus floribunda); altele, ca Malus baccata și Malus sieboldii var. zumi, sunt cultivate numai ca plante ornamentale. Acestea nu trebuie confundate cu specia Punica granatum (rodie).
Jabloň (lat. Malus) je rod rastlín z čeľade ružovitých. Korunu má v tvare gule. Jej plod, jablko, je malvica.
Jablone sú opadavé, ovocné stromy. Prirodzene sa vyskytujú v miernom pásme severnej pologule.
Na Slovensku rastie:
Podľa nedávnych výskumov vznikli súčasné odrody jablone vývojom zo stredoázijského druhu Malus sieversii[chýba zdroj], bez významnejšej účasti iných druhov (teda nie hybridizáciou). Šľachtiteľskou činnosťou bola po celom svete vypestovaná pestrá škála odrôd. Najznámejšie odrody sú napríklad Jonathan, Ontario, Golden Delicious, Rubín, Sparťan.
Kvety jablone sú slaboružové, s piatimi lupienkami, s kalichom a korunou, obojpohlavné. Kvetné lístky sú vrastené do pohárika, z ktorého sa vyvíja dužina plodu. Tvar koruny je guľatý. Plodom je jablko - malvica s asi 5-12 semenami v jaderníku. Plod (jablko) je dužinatý dozrievajúci v prírodných podmienkach v období augusta až septembra. Má veľmi rád slnko.
Commons ponúka multimediálne súbory na tému Jabloň (strom)
Wikislovník ponúka heslo Jabloň (strom)
Tento článok týkajúci sa záhradníctva je zatiaľ „výhonok“. Pomôž Wikipédii tým, že ho doplníš a rozšíriš. Jabloň (lat. Malus) je rod rastlín z čeľade ružovitých. Korunu má v tvare gule. Jej plod, jablko, je malvica.
Jablone sú opadavé, ovocné stromy. Prirodzene sa vyskytujú v miernom pásme severnej pologule.
Na Slovensku rastie:
jabloň domáca (Malus domestica) jabloň planá (Malus silvestris) jabloň malvičkatá (Malus baccata) jabloň kvetnatá (Malus floribunda) jabloň plstnatá (Malus dasyphylla) jabloň purpurová (Malus purpurea)
Podľa nedávnych výskumov vznikli súčasné odrody jablone vývojom zo stredoázijského druhu Malus sieversii[chýba zdroj], bez významnejšej účasti iných druhov (teda nie hybridizáciou). Šľachtiteľskou činnosťou bola po celom svete vypestovaná pestrá škála odrôd. Najznámejšie odrody sú napríklad Jonathan, Ontario, Golden Delicious, Rubín, Sparťan.
Kvety jablone sú slaboružové, s piatimi lupienkami, s kalichom a korunou, obojpohlavné. Kvetné lístky sú vrastené do pohárika, z ktorého sa vyvíja dužina plodu. Tvar koruny je guľatý. Plodom je jablko - malvica s asi 5-12 semenami v jaderníku. Plod (jablko) je dužinatý dozrievajúci v prírodných podmienkach v období augusta až septembra. Má veľmi rád slnko.
Aplar (Malus)[1][2] är ett släkte om cirka 30-35 arter av träd och buskar i familjen rosväxter, däribland det vanliga äpplet. Övriga arter benämns ofta vildäpplen och paradisäpplen. Släktet härstammar från den tempererade zonen i norra hemisfären; Europa, Asien och Nordamerika. Det finns ungefär 40 arter i apelsläktet, och ett fåtal hybrider.
Wikimedia Commons har media som rör Aplar.
Wikispecies har information om Aplar.
Aplar (Malus) är ett släkte om cirka 30-35 arter av träd och buskar i familjen rosväxter, däribland det vanliga äpplet. Övriga arter benämns ofta vildäpplen och paradisäpplen. Släktet härstammar från den tempererade zonen i norra hemisfären; Europa, Asien och Nordamerika. Det finns ungefär 40 arter i apelsläktet, och ett fåtal hybrider.
Çiçek elması (Malus), gülgiller (Rosaceae) familyasına dahil olan Maloideae alt familyasının örnek cinsidir ve bu cins içinde yer alan 30-35 kadar, yaprak döken, küçük ağaç ya da çalı nitelikli bitki türleri ile bunların meyvelerinin de genel adıdır.
Ana yurdu kuzey yarı kürenin ılıman iklimli Asya, Avrupa ve Kuzey Amerika bölgeleri olan bu cinsin en tanınmış türü, Malus sieversii'den insanlarca türetilmiş olan elma (Malus domestica), yani sofra/kültür/bahçe elmasıdır. Ayrıca bu cins içinde, temelde süs ağacı olarak değerlendirilen, kiraz büyüklüğünde meyve veren ve Doğu Asya'dan gelen Japon çiçek elması (Malus floribunda) ve Sibirya çiçek elması (Malus baccata) gibi türler de vardır.
Çiçek elmalarının çiçekleri 2 ila 5 santim genişliğinde olurlar ve çoğu zaman birbirlerinden ayrı dururlar. Bir tas şekilinde büyüyen çiçekleri 5 yapraklıdır.
Çiçeğin alt kısımı kova şeklindedir ve içinde 15 ila 50 adet arası toziplikleri bulunur. Bu Ipliklerin kendileri beyaz olur ve uçlarında sarı toz torbacıkları bulunur.
En tanınmış çiçek elmaları tabi yuvarlak ve yenilebilen çiçek elmalardır ama bazı türlerini çiğ olarak yemek mümkün değildir. Çekirdekleri siyah ya da kahverengidir.
40 ila 55 adet tür tanınmış Malus-türleri (çiçek elmaları) ve ayrıca bunların bir de yöresel melez'leri vardır:
Malus florentina Ağacı
Malus florentina Meyveleri
Malus sikkimensis Meyveleri
Çiçek elması (Malus), gülgiller (Rosaceae) familyasına dahil olan Maloideae alt familyasının örnek cinsidir ve bu cins içinde yer alan 30-35 kadar, yaprak döken, küçük ağaç ya da çalı nitelikli bitki türleri ile bunların meyvelerinin de genel adıdır.
Ana yurdu kuzey yarı kürenin ılıman iklimli Asya, Avrupa ve Kuzey Amerika bölgeleri olan bu cinsin en tanınmış türü, Malus sieversii'den insanlarca türetilmiş olan elma (Malus domestica), yani sofra/kültür/bahçe elmasıdır. Ayrıca bu cins içinde, temelde süs ağacı olarak değerlendirilen, kiraz büyüklüğünde meyve veren ve Doğu Asya'dan gelen Japon çiçek elması (Malus floribunda) ve Sibirya çiçek elması (Malus baccata) gibi türler de vardır.
Я́блуня (лат. Malus) — рід листопадних дерев і кущів родини Розові з кулеподібними солодкими чи кисло-солодкими плодами.
Рослина 4-12 м заввишки, зі щільною кроною.
Листя 3-10 см завдовжки, чергові, прості, з зубчастим краєм.
Квіти мають п'ять пелюсток, які можуть бути білими, рожевими або червоними; зазвичай з червоними тичинками. Цвітіння відбувається навесні і значно варіюється залежно від підвиду і сорту. Цвіте дуже інтенсивно, і квіти активно відвідують бджоли, причому перехресне запилення значно сприяє формуванню зав'язі і покращенню врожайності яблуневих дерев. Тому в промислових садах рекомендується чергувати ряди різних сортів. Для якісного запилення рекомендовано на 1 га яблуневих садів розміщувати 2-2,5 сильні бджолині сім'ї. Медопродуктивність в середньому до 20кг/га, при чому бджоли також збирають пилок, матки нарощують відкладання яєць, а сім'ї значно нарощують силу.[1]
→ Основна стаття див.: Яблуко
Фрукти (плід) кулясті з зернятками, різні за розмірами: від 1-4 см в діаметрі (в більшості видів диких рослин), і до 6 см. Плід несправжній (яблуко), соковитий, багатий на вітаміни, цінний харчовий продукт.
Яблуня поширена в північній півкулі. Культурні форми яблуні у світовому асортименті нараховують до 15 тисяч сортів. Яблуня є одним з найбільш культивованих фруктів у світі. Зокрема, український селекціонер Ро Лев Михайлович створив 12 сортів яблуні.
Яблука є важливим джерелом поживних речовин у країнах з помірним кліматом. Зимові яблука збирають в кінці осені і зберігають в камерах або на складах при температурі вищій за точку замерзання. В Україні вирощують близько 60 сортів яблук (літні — Паперівка, Боровинка, Слава переможцям тощо; осінні — Антонівка, Макінтош тощо; зимові — Ренета золота, Ренет Симиренка, Кримське зимове, Сари Синап, Кандиль Синап тощо). У природній структурі плодових і ягідних насаджень всіх категорій господарств на яблуні припадало 61,6 % площ (1980). У громадських садах вирощувалися переважно яблука. Світовий збір — 39 млн т. (1984).
Значення яблук полягає в тому, що вони є прекрасними попереджувачами накопичення холестерину в організмі і забезпечують підтримання вмісту холестерину на допустимому рівні за щоденного споживання. Цей ефект пояснюється високим вмістом пектину в шкірці. Крім того, пектин запобігає поглинанню жирів та цукрів і виводить холестерин з крові. Високий вміст калію в м'якоті яблук сприяє виведенню надлишкових вод з організму. Яблука корисні для роботи серця — підвищенний вміст калію та присутність пектину запобігають відкладанню жирів в артеріальній стінці та виникненню артеросклерозу.
У декоративних цілях гібридні яблуні вирощують заради цвітіння.
Це незавершена стаття про Розові.Я́блуня (лат. Malus) — рід листопадних дерев і кущів родини Розові з кулеподібними солодкими чи кисло-солодкими плодами.
Chi Hải đường, còn gọi là chi Táo tây (danh pháp khoa học: Malus), là một chi của khoảng 30-35 loài các loài cây thân gỗ hay cây bụi nhỏ lá sớm rụng trong họ Hoa hồng (Rosaceae), bao gồm trong đó nhiều loài hải đường và một loài được biết đến nhiều là táo tây (Malus domestica, có nguồn gốc từ Malus sieversii). Một số loài khác được biết đến dưới các tên gọi như "táo dại", "táo tây dại" v.v, các tên gọi này có nguồn gốc từ quả nhỏ và chua, không ngon của chúng. Chi này có nguồn gốc ở khu vực ôn đới của Bắc bán cầu, tại châu Âu, châu Á và Bắc Mỹ.
Các loài cây trong chi này nói chung là loại cây nhỏ, thông thường cao 4–12 m khi trưởng thành, với nhiều cành nhỏ. Lá đơn, dài từ 3–10 cm, mọc so le, với mép lá có khía răng cưa. Hoa mọc thành dạng ngù hoa và có 5 cánh, có màu từ trắng, hồng tới đỏ, và là hoa lưỡng tính, với các nhị hoa (thường có màu đỏ) sản sinh ra nhiều phấn hoa và nhụy hoa ở bên dưới. Chúng ra hoa vào mùa xuân khoảng 50-80 ngày sau những ngày có nhiệt độ trung bình trong ngày là 10 °C. Các loài này đòi hỏi có sự thụ phấn chéo giữa các cây nhờ côn trùng (chủ yếu là ong); và tự bản thân chúng là vô sinh (không thể tự thụ phấn), do đó sự có mặt của côn trùng là yếu tố cơ bản. Ong mật là loài có hiệu quả nhất trong việc thụ phấn cho các loài cây này. Các loài trong chi Malus, bao gồm cả táo tây, rất dễ dàng lai ghép với nhau. Chúng cũng bị ấu trùng của một số loài thuộc bộ Lepidoptera phá hại - xem thêm Danh sách các loài cánh vẩy phá hại chi Hải đường.
Quả của chúng có dạng hình cầu, dao động về kích thước với đường kính từ 1–4 cm ở phần lớn các loài hoang dại, tới 6 cm ở M. pumila, 8 cm ở M. sieversii và thậm chí lớn hơn ở các loại táo được con người gieo trồng. Ở trung tâm của quả có 5 lá noãn sắp xếp giống hình ngôi sao, mỗi lá noãn chứa 1-2 (ít khi 3) hạt.
Một loài, Malus trilobata có nguồn gốc từ vùng Tây Nam Á, có lá có từ 3-7 thùy (bề ngoài tương tự như lá thích) và với một số khác biệt cấu trúc trong quả; nó thông thường được xếp vào một chi riêng, với tên gọi Eriolobus trilobatus.
Đối với Malus domestica, xem bài Táo tây. Quả của các loài khác không có giá trị thương mại lớn, chủ yếu là do chúng có vị quá chua hay ruột giống như gỗ (ở một số loài), và do vậy ít được dùng để ăn. Tuy nhiên, nếu quả táo tây dại được ép, sau đó được lọc cẩn thận, trộn nước thu được với một lượng đường tương đương và sau đó nấu lên thì nước quả này có thể làm thành một loại thạch táo tây có màu đỏ ruby khá ngon. Một lượng nhỏ táo tây dại trong rượu táo làm cho loại đồ uống này có hương vị hấp dẫn hơn.
Các loại hải đường, táo tây dại được trồng nhiều làm cây cảnh, chủ yếu là do có hoa hay quả đẹp, với nhiều giống được chọn lọc vì khả năng chống chịu sâu bệnh hay vì các phẩm chất nêu trên.
Một số loài táo dại được dùng làm các thân gốc cho các giống táo tây được con người trồng để bổ sung thêm các đặc trưng có ích. Ví dụ, thân gốc của cây táo dại Siberi thường được dùng để tăng khả năng chịu lạnh cho các giống táo tây trồng tại các khu vực lạnh giá phương bắc.
Chúng cũng được dùng trong vai trò của cây thụ phấn nhân tạo cho táo tây. Rất nhiều chủng loại táo tây dại được chọn sao cho chúng nở hoa cùng thời gian với táo tây trồng trong khu vườn, và các cây táo dại được trồng cứ sau mỗi 5-6 cây táo tây, hoặc các cành táo dại được ghép trên một số cây táo tây. Trong các trường hợp khẩn cấp thì các chậu táo dại đang ra hoa cũng được đặt gần các tổ ong trong vai trò của cây thụ phấn nhân tạo cho táo tây.
Hiện nay, tại Việt Nam, thông thường người ta gọi Malus domestica đơn giản chỉ là táo, táo Tàu hay táo Trung Quốc, do đa phần táo tây nhập khẩu về có nguồn gốc từ Trung Quốc. Tuy nhiên, tên gọi táo còn được dùng để chỉ một số loài trong chi Táo ta (Ziziphus) với quả có vỏ màu xanh hay vàng, cũng ăn được và nói chung có kích thước nhỏ hơn. Điều này rất dễ gây nhầm lẫn giữa các loại táo.
Chi Hải đường, còn gọi là chi Táo tây (danh pháp khoa học: Malus), là một chi của khoảng 30-35 loài các loài cây thân gỗ hay cây bụi nhỏ lá sớm rụng trong họ Hoa hồng (Rosaceae), bao gồm trong đó nhiều loài hải đường và một loài được biết đến nhiều là táo tây (Malus domestica, có nguồn gốc từ Malus sieversii). Một số loài khác được biết đến dưới các tên gọi như "táo dại", "táo tây dại" v.v, các tên gọi này có nguồn gốc từ quả nhỏ và chua, không ngon của chúng. Chi này có nguồn gốc ở khu vực ôn đới của Bắc bán cầu, tại châu Âu, châu Á và Bắc Mỹ.
Дикорастущими яблоками предки современного человека питались всегда. Родиной одомашненной яблони является территория современного южного Казахстана и Киргизии (предгорья Алатау), где до сих пор встречается в диком виде яблоня Сиверса, от которой и произошла яблоня домашняя[11][12]. Предположительно, оттуда во времена Александра Македонского либо во время иных миграций она попала в Европу. По другой версии, это фруктовое дерево первоначально произрастало в районе между Каспийским и Чёрным морями, а уже оттуда было завезено в другие районы мира[13][неавторитетный источник?]. Обугленные остатки яблони обнаружены при раскопках доисторических озёрных стоянок Швейцарии; по-видимому, жители Европы хорошо знали яблоню ещё во времена неолита, но одомашнивание её в данной части света произошло значительно позднее[7].
Колыбелью яблоневодства в Европе была Древняя Греция. Писатели Древнего Рима — Катон, Варрон, Колумелла, Плиний Старший — описывали 36 сортов яблони, выращиваемых в их время[14]. В европейской культуре яблоня быстро заняла важное место. Общеевропейским можно считать мотив «золотых яблок», якобы дарующих бессмертие и вечную молодость и потому часто похищаемых[7]. Даже слово «рай» по-кельтски звучит как Авалон («страна яблок»)[14].
В русских землях культурная яблоня впервые появилась в XI веке в монастырских садах Киевской Руси; так, при Ярославе Мудром (в 1051 году) был заложен яблоневый сад, позже известный как сад Киево-Печерской лавры[15]. В XVI веке яблоня появилась и в северных районах Руси. Для выведения культурных сортов яблони были использованы четыре её вида: яблоня низкая, яблоня лесная, яблоня ягодная и яблоня сливолистная, или китайская.
Размер красных, зелёных или жёлтых шаровидных плодов в зависимости от вида может быть с горошину или достигать 15 см в диаметре.
По времени созревания отличают летние, осенние и зимние сорта, более поздние сорта отличаются хорошей стойкостью.
Плоды содержат яблочную, винную, лимонную и другие органические кислоты, сахара (глюкозу, сахарозу и другие), витамины С, А, В1, каротин, дубильные и пектиновые вещества, микроэлементы (железо, медь), макроэлементы (калий, кальций, магний и другие), эфирное масло, и другие вещества.
Плоды употребляют в свежем виде и в виде сухофруктов; они пригодны также для различных видов переработки: получения соков, компотов, киселей и плодового вина, сидра, приготовления варенья, а благодаря содержанию пектина — джемов, повидла, желе и мусса. Яблоки запекают с сахаром в тесте, приготовляют начинки для пирогов, тортов и пирожных, очень популярны яблочные пироги.
Сушёные яблоки являются хорошим источником легкоусваиваемых сахаров (содержат от 8 до 15 %), микроэлементов (до 0,5 % различных минеральных солей), а в семенах одного среднего плода содержится около суточной нормы йода
Например, яблоки антоновского сорта в 100 граммах при калорийности в 48 ккал содержат: 0,3 г белков, 11,5 г углеводов, 0,02 мг витамина B1, 4,9 мг витамина С, 16 мг кальция и 86 мг калия.
Плоды дикорастущих видов в основном перерабатывают.
Некоторые известные сорта:
По информации базы данных The Plant List (2013), род включает 62 вида[3]:
Ещё более 200 видовых названий этого рода (в том числе, к примеру, Malus bhutanica J.B.Phipps) имеют в The Plant List (2013) статус unresolved name, то есть относительно этих названий нельзя однозначно сказать, следует ли их использовать как названия самостоятельных видов — либо их следует свести в синонимику других таксонов[3].
Раньше иногда также выделяли вид Яблоня гибридная (Malus hybridus).
Гибридные роды с участием представителей рода Яблоня:
Яблони разводят в большинстве областей с умеренным климатом. Среди всех плодовых растений умеренных широт яблоне принадлежит первое место по площади посадок и по урожаям. Немало сортов яблонь дают урожай по тонне плодов с одного дерева и выше[17].
Коммерческие сады размещены в местах, где не бывает экстремальных температур, почвы плодородны и достаточно воды для полива. Главные мировые производители плодов — Германия, Италия, Франция, Испания, Китай, Япония, США, Канада, Аргентина, Чили, Австралия, Новая Зеландия и ЮАР. Примерно половина продаваемых яблок приходится на сорта «Delicious» и «Golden Delicious», которые наиболее распространены в США. Оба этих сорта могут расти в широком диапазоне условий.
В садах средней полосы России выращивают: ранние «Китайка золотая» (мичуринский сорт), «Грушовка московская» (старинный вид), «Папировка» или «Белый налив» (отличается особенно сладким и крепким плодом); осенние «Коричное полосатое» (плод хорошо сохраняет форму в варенье), «Анисы» (старинные русские сорта), «Бельфлёр-китайка» (мичуринский десертный, лучший среди осенних сортов); а наиболее популярен зимний — «Антоновка» (старинный русский сорт хороший свежим, для любой переработки и хранения плодом).
В садах южной полосы выделяются: устойчивыми к хранению плодами сорт — «Розмарин», ароматный десертный «Белый зимний кальвиль»; многочисленные ренеты: «Бумажный ренет», «Красный шафран», «Полосатый шафран»; синапы: «Кандиль-синап», «Сары-синап»; «Апорт» (особенно качественный алма-атинский).
Дикорастущими яблоками предки современного человека питались всегда. Родиной одомашненной яблони является территория современного южного Казахстана и Киргизии (предгорья Алатау), где до сих пор встречается в диком виде яблоня Сиверса, от которой и произошла яблоня домашняя. Предположительно, оттуда во времена Александра Македонского либо во время иных миграций она попала в Европу. По другой версии, это фруктовое дерево первоначально произрастало в районе между Каспийским и Чёрным морями, а уже оттуда было завезено в другие районы мира[неавторитетный источник?]. Обугленные остатки яблони обнаружены при раскопках доисторических озёрных стоянок Швейцарии; по-видимому, жители Европы хорошо знали яблоню ещё во времена неолита, но одомашнивание её в данной части света произошло значительно позднее.
Колыбелью яблоневодства в Европе была Древняя Греция. Писатели Древнего Рима — Катон, Варрон, Колумелла, Плиний Старший — описывали 36 сортов яблони, выращиваемых в их время. В европейской культуре яблоня быстро заняла важное место. Общеевропейским можно считать мотив «золотых яблок», якобы дарующих бессмертие и вечную молодость и потому часто похищаемых. Даже слово «рай» по-кельтски звучит как Авалон («страна яблок»).
В русских землях культурная яблоня впервые появилась в XI веке в монастырских садах Киевской Руси; так, при Ярославе Мудром (в 1051 году) был заложен яблоневый сад, позже известный как сад Киево-Печерской лавры. В XVI веке яблоня появилась и в северных районах Руси. Для выведения культурных сортов яблони были использованы четыре её вида: яблоня низкая, яблоня лесная, яблоня ягодная и яблоня сливолистная, или китайская.
蘋果屬（学名：Malus）為蔷薇目蔷薇科的一屬，計有30到35個不同的品種。亦有其他文獻指蘋果屬之下的品種多達55種[1]。
蘋果屬植物原生於北半球的溫帶地區，在歐洲、亞洲及北美洲皆有發現。
.jpg)
リンゴ属（リンゴぞく、林檎属、学名：Malus）はバラ科の属の1つ。リンゴを含み30から35種が分類される。ヨーロッパ、アジア、北アメリカなどの、北半球の温帯に分布する。
この項目は、植物に関連した書きかけの項目です。この項目を加筆・訂正などしてくださる協力者を求めています（プロジェクト:植物／Portal:植物）。
사과나무속(沙果--屬, 학명: Malus 말루스[*])은 장미과의 속이다. 70여 종의 낙엽수로 이루어져 있다.
_(1444)_Relic38.jpg)
.JPG)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg){kind=link}
