Strobilomyces strobilaceus (Scop.) Berk. 1851

Šiškovec černý (Strobilomyces floccopus) (lidově zvaný „cikán“) je jedlá houba z čeledi hřibovitých.

Popis

Klobouk je zprvu klenutý, později plochý, světle šedě až popelavě zbarvený, hustě pokrytý tmavšími, šedočerně až sazově zbarvenými, velkými měkkými šupinami až vatovité konzistence. Klobouk má v průměru 6-15 cm (až 20cm).

Hymenofor na spodní straně klobouku je tvořen rourkami, jež jsou u mladých plodnic zakryty vatovitým velem – plachetkou. Póry rourek jsou v mládí světlé, posléze šedé až černající.

Třeň je zhruba 5 – 15 cm dlouhý, válcovitý, šedě zbarvený, na provrchu vatovitě šedočerně plstnatý či šupinkatý.

Dužnina je zbarvena světle, po poranění či na řezu se však rychle zbarvuje do červena a posléze černá. Její chuť i vůně jsou nenápadné. ^[1]

Výtrusný prach je černě zbarvený. ^[1]

Výskyt

Roste nepříliš hojně od července do října v jehličnatých i listnatých lesích, spíše ve středních a vyšších polohách. ^{[1] [2] [3]}

Užití

Šiškovec černý je jedlý, ke sběru jsou však doporučovány jen mladší plodnice. ^{[1] [3]} Ke konzumaci se využívají klobouky. Třeň se používá k vyvaření v polévce pro získání tmavého vývaru. Mladý klobouk fritovaný v sádle býval považován za pochoutku.

Synonyma

• Strobilomyces strobilaceus
• Hřib šiškovitý
• Šiškovec šiškovitý
• Šiškovec šupinatý

Galerie

• Řez plodnicí šiškovce černého. Dužnina se zbarvuje typicky červeně.

• Skupina mladších plodnic šiškovce černého

• Mladší plodnice šiškovce černého, pohled zespodu na póry rourek. Patrné je již roztrhané velum.

• Starší plodnice

Odkazy

Reference

1. ↑ ^{a b c d} ŠUTARA, Josef; MIKŠÍK, Michal; JANDA, Václav. Hřibovité houby. Praha: Academia, 2009. 294 s. ISBN 978-80-200-1717-8.
2. ↑ HAGARA, Ladislav; ANTONÍN, Vladimír; BAIER, Jiří. Velký atlas hub. Praha: Ottovo nakladatelství, 2006. ISBN 978-80-7360-334-2.
3. ↑ ^{a b} KOTLABA, František; ANTONÍN, Vladimír. Houby, česká encyklopedie. Praha: Reader's digest Výběr, 2003. ISBN 80-86196-71-2.

Literatura

• SMOTLACHA, V., ERHART, M., ERHARTOVÁ, M. Houbařský atlas. Brno : Trojan, 1999. ISBN 80-85249-28-6. S. 32.
• GARNWEIDNER, E. Houby Kapesní atlas, Nakladatelství Slovart Praha 2002. ISBN 80-7209-380-0. S. 26
• Obrázky, zvuky či videa k tématu šiškovec černý ve Wikimedia Commons

Der Gemeine Strubbelkopfröhrling (Strobilomyces strobilaceus, syn. S. floccopus) ist eine Pilzart aus der Familie der Dickröhrlingsverwandten. Er ist in Europa und Nordamerika heimisch und in Europa der einzige Vertreter seiner Gattung.

Junge Fruchtkörper sind essbar.^[1] Aufgrund des oft bitteren Geschmackes wird er nicht als Speisepilz empfohlen.^[2]

Merkmale

Blick auf die Hutunterseite mit den eckigen Poren bzw. Röhrenmündungen. Sie bräunen an den Druckstellen.

Längsschnitt durch einen Fruchtkörper: Das Fleisch färbt sich im Schnitt zunächst rosa, später schwärzlich.

Makroskopische Merkmale

Der 4–10 cm breite Hut hat jung eine halbkugelige und später eine gewölbte Form mit einem fransigen, eingerollten Rand. Markant sind die sehr weichen, dunkelgrauen bis schwarzen, pyramidenförmigen bzw. aufgerichteten, schuppenartigen Strukturen auf der sonst graubräunlichen bis fast weißen Hutoberfläche. Die sechseckigen Poren bzw. Mündungen der Röhren auf der Hutunterseite haben eine schmutzig weiße oder graue Farbe und bräunen auf Druck. Der weitgehend zylindrische, zur Spitze hin etwas stärkere Stiel ist bis zu 14 cm lang und an die 2 cm dick.^[3] Er ist wie der Hut gefärbt und hat eine wollige Oberfläche. Innen ist er gefüllt und faserig strukturiert. Das Fleisch (Trama) ist dick, schwammig, im Stiel zäh, zunächst weiß und verfärbt sich bei Kontakt mit Luftsauerstoff erst (bräunlich-)rosa, dann schiefergrau und schwarz.

Mikroskopische Merkmale

Die elliptischen, dunkelbraunen bis schwarzen Sporen messen 9–15 × 8–12 Mikrometer und sind mit einem netzartigen Muster überzogen.^[4][1]

Artabgrenzung

Die Hutoberfläche des Habichtspilzes (Sarcodon imbricatus) sieht bei feuchter Witterung ähnlich aus. Strobilomyces confusus hat einen kleineren Hut mit kleineren und steifen Schuppen. Seine Sporen haben unregelmäßige Leisten, die einem teilweisen Netz ähneln. Der Hut von Strobilomyces dryophilus ist gefärbt in einem matten Grau-Rosa bis rosalichem Hellbraun und produziert Sporen mit einem vollständigen Netz als Oberflächenmuster.^[4]

Ökologie

Der Strubbelkopfröhrling ist ein Mykorrhizapilz, der in Mitteleuropa vor allem mit der Rotbuche, der Fichte, seltener mit Waldkiefer, Eichen oder Weißtanne vergesellschaftet ist. Die Art kommt in verschiedenen Typen von Buchenwäldern wie Orchideen-Buchenwäldern, Haargersten- oder Hainsimsenbuchenwäldern vor. Daneben können Buchen-Tannenwälder, Eichen-Hainbuchen und Fichten-Tannenwälder besiedelt werden, reine Fichtenwälder werden gemieden. Die Fruchtkörper erscheinen in Mitteleuropa vom Sommer bis in den Spätherbst.

Verbreitung

Der Strubbelkopfröhrling ist in Nordamerika, Mexiko, Nordafrika, China und Japan zu finden. In Europa fehlt er im äußersten Norden, in Deutschland ist er mit Ausnahme des nördlichen Flachlandes überall zerstreut anzutreffen.

Systematik

Der Gemeine Strubbelkopfröhrling wurde durch den italienischen Naturforscher Giovanni Antonio Scopoli 1770 erstbeschrieben.

Einige Autoren sehen die Strubbelkopfröhrlinge in der eigenständigen Familie „Strobilomycetaceae“, die nah mit den Dickröhrlingsverwandten (Boletaceae) verwandt ist.^[5] Marcel Bon zählt die Gattung hingegen zu den Dickröhrlingsverwandten und ordnet sie der Unterfamilie „Strobilomycetoidae“ zu.

Quellen

Literatur

• German Josef Krieglsteiner (Hrsg.), Andreas Gminder, Wulfard Winterhoff: Die Großpilze Baden-Württembergs. Band 2: Ständerpilze: Leisten-, Keulen-, Korallen- und Stoppelpilze, Bauchpilze, Röhrlings- und Täublingsartige. Ulmer, Stuttgart 2000, ISBN 3-8001-3531-0.

Einzelnachweise

1. ↑ ^{a b} David N. Pegler: Pocket Guide to Mushrooms and Toadstools. Mitchell Beazley Publishing, London 1981, ISBN 0-85533-366-9, S. 94.
2. ↑ Markus Flück: Welcher Pilz ist das? 3. Auflage. Franckh-Kosmos Verlag, Stuttgart 2009, ISBN 978-3-440-11561-9, S. 100.
3. ↑ Marcel Bon: The Mushrooms and Toadstools of Britain and North Western Europe. Hodder and Stoughton, 1987, ISBN 0-340-39935-X (352 S.).
4. ↑ ^{a b} Alan Bessette, William C. Roody, Arleen Rainis Bessette: North American boletes: a color guide to the fleshy pored mushrooms. Syracuse University Press, 2000, ISBN 0-8156-0588-9, S. 225–226 (eingeschränkte Vorschau in der Google-Buchsuche).
5. ↑ Ross F. R. McNabb: The Strobylomycetaceae of New Zealand. In: New Zealand Journal of Botany. Band 5, 1967, S. 532–547, doi:10.1080/0028825X.1967.10428772.

Weblinks

– Sammlung von Bildern, Videos und Audiodateien

Bitte die Hinweise zum Pilzesammeln beachten!

Strobilomyces strobilaceus, also called Strobilomyces floccopus and commonly known as old man of the woods,^[1] is a species of fungus in the family Boletaceae. It is native to Europe and North America. Fruit bodies are characterized by very soft dark grey to black pyramidal and overlapping scales on the cap surface.

Taxonomy and naming

Strobilomyces strobilaceus is classified in the section Strobilomyces of the genus Strobilomyces. Species in this section are characterized by having spores that may be either smooth or with short spines or warts, ridges or reticulations. The ornamentation is reduced or absent in the suprahilar region—a depressed area near the hilar appendage.^[2]

It was first described scientifically by the Italian naturalist Giovanni Antonio Scopoli in 1770 as a species of Boletus.^[3]

Description

The caps of the fruit bodies are between 4 and 10 cm (1.6 and 3.9 in) wide, with a convex shape and a villous, involute margin. The cap surface is covered with dark grey to black erect scales. The stipe is up to 14 cm (5.5 in) long and 2 cm (0.8 in) thick.^[4] It is coloured like the cap and has a woolly surface and a thick, ascending annulus. The pores on the underside of the cap are hexagonal, coloured dirty white or grey. The flesh is thick and initially white, but will stain pink and then slate grey and black after exposure to the air.

The dark brown to black spores are 9–15 by 8–12 μm, short elliptic and are covered with a mesh-like ornament.^[1][5]

Strobilomyces floccopus tubes

Strobilomyces strobilaceus

Similar species

Strobilomyces confusus has a slightly smaller cap with smaller and stiff scales. Its spores have irregular ridges that resemble a partial mesh. The cap of Strobilomyces dryophilus is coloured a dull grey-pink to pinkish-tan and produces spores with a complete mesh.^[1]

Habitat and distribution

Strobilomyces strobilaceus is found solitary or in groups in deciduous as well as coniferous forests in low mountain ranges and alpine areas of Europe, North America and Asia (Iran^[6] and Taiwan^[7]). It is less common in lowlands.^[4] The fungus appears between August and October and young specimens are edible.^[5] Its taste is regarded as great.^[8]

Postage stamp

On February 27, 2014, the postal administration of Switzerland issued a 50-centime definitive postage stamp depicting Strobilomyces strobilaceus.^[9]

See also

• List of North American boletes

References

Strobilomyces es un género de hongo boleto que posee una masa esponjosa de poros en la cara inferior de su sombrero. La única especie europea bien conocida es la especie tipo S. strobilaceus (también llamada S. floccopus).

Los miembros del género se pueden distinguir por las siguientes características:

• el sombrero y estipe están cubiertos de escamas suaves peludas o lanosas,
• mientras que la mayoría de los boletos tienen esporas alargadas y lisas, las de Strobilomyces son más o menos esféricas y prominentemente ornamentadas, y
• como podría esperarse de su apariencia fibrosa "seca", es resistente a la descomposición (mientras que la mayoría de los hongos en Boletaceae) son suaves y se descomponen notoriamente rápido).

Lista de especies

• Strobilomyces alpinus — provincia de Yunnan, China
• Strobilomyces annulatus — Malasia
• Strobilomyces areolatus — China
• Strobilomyces atrosquamosus — China
• Strobilomyces benoisii
• Strobilomyces camphoratus
• Strobilomyces coccineus
• Strobilomyces confusus — Este de Asia, América del Norte^[1]​ (comestible)^[2]​
• Strobilomyces dryophilus — (Estados Unidos)
• Strobilomyces echinatus
• Strobilomyces echinocephalus — China^[3]​
• Strobilomyces excavatus
• Strobilomyces foveatus — (Malasia)
• Strobilomyces fusisporus
• Strobilomyces giganteus — provincia Sichuan, China
• Strobilomyces gilbertianus — República Democrática del Congo
• Strobilomyces glabellus — Provincia de Yunnan, China
• Strobilomyces glabriceps — China^[4]​
• Strobilomyces hongoi — Japón
• Strobilomyces hydriensis
• Strobilomyces latirimosus — Provincia de Guangxi, China
• Strobilomyces ligulatus
• Strobilomyces mirandus — Malasia
• Strobilomyces mollis — Malasia
• Strobilomyces nigricans — Este de Asia, América del Norte^[1]​
• Strobilomyces pallescens
• Strobilomyces parvirimosus — Provincia de Yunnan, China
• Strobilomyces polypyramis — Malasia
• Strobilomyces porphyrius
• Strobilomyces retisporus
• Strobilomyces rufescens
• Strobilomyces sanmingensis — China
• Strobilomyces seminudus — Japón, China^[5]​
• Strobilomyces strobilaceus = S. floccopus — Asia, América del Norte, Europa
• Strobilomyces subnigricans — Provincia de Hubei, China
• Strobilomyces subnudus — Provincia de Jiangsu, China
• Strobilomyces velutinus — Provincia de Yunnan, China
• Strobilomyces velutipes — Australia, Malasia
• Strobilomyces verruculosus – Japón
• Strobilomyces zangii — China

Referencias

Suomutatti (Strobilomyces strobilaceus) on Suomessa erittäin harvinainen harmaan- tai ruskeanmusta suomuinen tattilaji. Laji viihtyy kalkkimailla ja pyökin seuralaisena. Sitä on joskus tavattu Etelä-Suomen lehtometsissä. Sienen jalka ja pillistö ovat harmaita.^[2]

Lähteet

Bolet pomme de pin

Strobilomyces strobilaceus

Strobilomyces strobilaceus, le bolet pomme de pin, est une espèce de champignons basidiomycètes de l'hémisphère nord du genre Strobilomyces dans la famille des Boletacées.

Taxonomie

Nom binomial accepté

Strobilomyces strobilaceus (Scop.) Berk. 1851^[1]
Un moment nommé Strobilomyces floccopus (floconneux), ce champignon a retrouvé son curieux nom binomial d'origine, bien connu de tous les mycologues : Strobilomyces strobilaceus, qui se traduit littéralement par « champignon pomme de pin en forme de pomme de pin »^[2].

Synonymes

• Boletus cinereus Pers. 1801 (synonyme)
• Boletus floccopus Pers. 1796 (synonyme)
• Boletus strobilaceus Scop. 1772 (synonyme)
• Boletus strobiliformis Vill. 1789 (synonyme)
• Strobilomyces floccopus (Vahl) P. Karst. 1882^[3] (synonyme)
• Strobilomyces strobiliformis Beck 1923 (synonyme)

Description du sporophore

Hyménophore

Chapeau de 4 à 10 cm, hémisphérique puis très longtemps convexe avant de s'aplatir, brun-gris foncé (bistre), portant de grandes écailles molles séparées par des sillons.

Hyménium

Tubes amples, couverts d'un voile au tout début, décurrents et formant une dépression autour du pied, pores grisâtres se tachant de rose à l'air et au toucher puis de brun avec la sporée, noirâtre.

Stipe

Pied de 8 à 12 cm, de la couleur du chapeau, floconneux, portant un anneau plus ou moins visible.

Chair

Chair épaisse, molle et spongieuse, blanchâtre rosissant puis noircissant à l'air ; elle dessèche et met plusieurs semaines à pourrir.

Sporée

Sporée noirâtre.

Odeur et Saveur

Odeur indéfinissable ; légère saveur de noix.

Habitat

Le bolet pomme de pin vient à l'automne, sous les hêtres ou parfois les conifères, souvent sur la terre remuée des chemins. Quoique présent sur plusieurs continents, il n'est pas fréquent et généralement solitaire.

Comestibilité

C'est un comestible moyen à médiocre du fait de la fibrosité du pied et de son faible goût. Le chapeau rougit puis noircit à la cuisson et la consistance de sa chair est un peu caoutchouteuse.

Espèces proches et confusions possibles

Les autres Strobilomyces sont des espèces tropicales, notamment d'Amérique centrale. De ce fait et vu son aspect original, les risques de confusion sont quasi nuls.

Notes et références

Sources

• Les Champignons, Roger Phillips, Éditions Solar 1981, (ISBN 2-263-00640-0)
• Champignons du Nord et du Midi, André Marchand, tome III / IX, Hachette 1974, (ISBN 84-399-3605-2)
• (fr) Référence Société mycologique de France : bibliographie sur Strobilomyces strobilaceus
• (en) Référence Index Fungorum : Strobilomyces strobilaceus (+ MycoBank)

Tikrasis žvynbaravykis (lot. Strobilomyces strobilaceus) – baravykinių (Boletaceae) šeimos, žvynbaravykių (Strobilomyces) genties grybų rūšis.

• Augimo vieta

Lapuočių miškai: ąžuolynai, beržynai, drebulynai.

• Augimo laikas

Vasara, ruduo.

• Pagrindiniai požymiai

Žvynuotas, gauruotas, įpjauta trama rausta, juoduoja.

Vaisiakūniai dideli. Kepurėlė 5-15 cm skersmens, apaugusi stambiais pilkais, pilkai rudais ar net juodais žvynais, mėsinga. Vamzdeliai pilkai balti, seni - rusvi, iki 3 cm ilgio, paspausti rausvėja. Kotas 8–15×1–3 cm, vienodo storio, pilkas, senas - juodai rudas ar net juodas, kietas, su žiedu a tik su jo liekana, plaušuotai gauruotas. Trama pilkšva, perpjauta ar perlaužta rausvėja, vėliau išblunka iki pilkai juosvos. Sporos 10–14×8,5–11 μm.

Būdingi požymiai: žvynuota kepurėlė, gauruotas kotas, su žiedu.

Kai kuriuose šaltiniuose nurodoma, kad nevalgomas. Labai retas, kol kas rastas tik Žemaitijos nacionalinio parko miškuose. Lietuvos sengirių reliktas. Šilumamėgis. Saugomas.

Rūšis paplitusi kaimyniniuose kraštuose Lenkijoje, Latvijoje, Estijoje.

Literatūra

Lietuvos grybų atlasas, Vincentas Urbonas, Kaunas, LUTUTĖ, 2007, ISBN 978-9955-692-59-1, 42 psl.

Vikiteka

Melnā zvīņbeka (Strobilomyces strobilaceus jeb Strobilomyces floccopus, kopš 2012. gada atzīts, ka tā ir viena suga)^[1] ir Latvijā reta beku dzimtas sēne, kuras augļķermeņi ir ēdami, bet aizsargājami retuma dēļ. Iekļauta Latvijas īpaši aizsargājamo sugu sarakstā^[2] un Latvijas Sarkanajā grāmatā. Daļa autoru to ieskaita īpašā zvīņbeku dzimtā. Sēnes latīniskais nosaukums veidots no grieķu valodas vārda "priedes čiekuram līdzīga".

Sēnes apraksts

Melnās zvīņbekas forma Ziemeļamerikā

• Cepurīte: krāsa pelēka vai pelēkbrūna līdz gandrīz melnai. Virsmiziņa viscaur klāta ar dakstiņu veidā izvietotām lielām, biezām melnbrūnām zvīņām, sausa, sākumā ieritināta un bieza, pelēka plīvura savienota ar kātiņu, vēlāk gar malām ar pelēkām plīvura atliekām. Forma sākumā gandrīz lodveida, vēlāk plakana. Platums līdz 10, reti 15 cm. Mīkstums porains, bālgani pelēcīgs, ar pretīgu vai zemes smaržu un dažādi vērtētu garšu,^[3] griezumu vietās sārtojas, pēc tam nomelnē.
• Stobriņi: sākumā bālgani pelēki, vēlāk pelēki, vecām sēnēm tumši brūni, pieauguši kātiņam vai gar to nedaudz nolaideni. Atveres stobriņu krāsā, iespiedumu vietās sārtojas un melnē, platas un stūrainas, izstieptas virzienā uz cepurītes malu.
• Kātiņš: sākumā pelēks, pēc tam brūngani melns līdz melnam, klāts ar sīkām pārslām, ar vecumā izzūdošu pelēku gredzenu un virs tā gaišāku svītrainu augšdaļu. Blīvs, sīksts, šķiedrains, gandrīz cilindrisks, parasti viegli izliekts. Garums līdz 15 cm, resnums 1—3 cm.
• Sporas: gandrīz apaļas, tumši brūnas ar tīklveida zīmējumu, masā purpurbrūnas līdz melnām, 7—15/7—12 µm.
• Bazīdijas: no bezkrāsainām līdz gaiši brūnām, 30—40/10—16 µm.
• Cistīdas: vālesveida vai ar nosmailinātiem galiem, uz stobriņu slāņa koncentrētas, bezkrāsainas vai gaiši brūnas, 60—75/14—19 µm.^[4][5]

Augšanas apstākļi

Lapu koku mikorizas sēne. Aug no jūlija līdz oktobrim lapu koku un jauktos mežos auglīgās augsnēs, bieži ceļmalās. Ir ziņas, ka spēj augt arī zem skuju kokiem.^[6]

Barības vērtība

Ēdama, bet ne visai garšīga un retuma dēļ aizsargājama. Daži avoti apgalvo, ka nav ēdama sliktās garšas dēļ. Spriežot pēc šīm pretrunām, šīs sēnes garša ir drīzāk gaumes un izvēlības jautājums un nav atrisināms, kamēr melnā zvīņbeka atrodas Sarkanajā grāmatā.

Līdzīgās sugas

Latvijā viegli atšķirama no citām stobriņu sēnēm ar biezajām zvīņām uz cepurītes.

Skatīt arī

• Sēņošana
• Sēnes kulinārijā
• Sēņu tirdzniecība
• Zvīņbeku ģints

Atsauces

Vos an lenga piemontèisa Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

Capel fin a 15 cm, motobin scajos lanos, da gris brun a gris neirastr. Bòrd apendicolà. Tùboj adnà dëstacà o un pòch decorent, gris ciàir, anrossent al toch o al taj, peui neirastr. Përtus fin a 2 mm. Gamba àuta fin a 17 cm e larga fin a 3 cm, fibrilosa-lanosa o un pòch scajosa sota n'anel ch'a dròca an pressa, gris peui brun neirastr. Carn motobin mòla, biancastra, anrossenta o monëtta peui nèira.

Ambient

A chërs soens sota ij fò.

Comestibilità

A venta mai mangé un bolè trovà se un a l'é nen un bon conossidor dij bolè!
Sensa anteresse alimentar.

Arferiment bibliogràfich për chi a veul fé dj'arserche pì ancreuse

• Strobilomyces strobilaceus (Scop. : Fr.) Berkeley
• [= S. floccopus (Vahl) Berkeley]

Aiuto per
la lettura Ayuda para
la lectura Help for
Reading Rintré ant
la Piòla Contaté
j'Aministrator Lìber për
Amprende Coression
ortogràfica Tastadura
piemontèisa Portaj
e Proget Agiut pr'ij
Contributor Travajòt
sempi

Dolna strona kapelusza z rurkami

Szyszkowiec łuskowaty (Strobilomyces strobilaceus (Scop.) Berk) – gatunek grzybów z rodziny borowikowatych (Boletaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Strobilomyces, Boletaceae, Boletales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1770 r. Scopoli nadając mu nazwę Boletus strobilaceus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1851 r. Berkeley, przenosząc go do rodzaju Strobilomyces^[1].

Niektóre synonimy^[2]:

Nazwę polską podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1983 r. Wcześniej w polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też pod nazwami: łuskowiec strzępiastotrzonowy, łuskogrzyb szyszkowaty i szyszkowiec szyszkowaty^[3].

Morfologia

Kapelusz

Średnica dochodzi do 15 cm, u młodych egzemplarzy półkolisty, następnie wypukły do spłaszczonego u starszych. Pokryty charakterystycznymi, dachówkowato ułożonymi wełnistymi kosmkami. Kosmki są grube, odstające i szarobrunatne z ciemniejszym zakończeniem. Powierzchnia kapelusza jest sucha^[4].

Rurki

Do 14 mm długości, przyrośnięte lub zbiegające. Barwa od białawej u młodych, do szarobrązowej (czasem z czerwonawym odcieniem) u starszych egzemplarzy. Pory kanciaste, stosunkowo duże pokryte u młodych egzemplarzy białoszarą osłoną. Jej resztki pozostają czasami na brzegu kapelusza. Rurki uszkodzone początkowo czerwienieją, następnie przybierają czarnofioletową barwę^[4].

Trzon

Grubość 1-3 cm, wysokość do 15 cm. Cylindryczny, zwężający się lekko w kierunku kapelusza, bardzo twardy. Barwa podobna do kapelusza, pokryty licznymi watowatymi, szarobrunatnymi kosmkami. Pod kapeluszem występuje zanikający pierścień. Uszkodzony trzon przybiera barwę czerwonawą^[4].

Miąższ

Mięsisty, czasem suchy i sprężysty, zaś w trzonie zdrewniały. U młodych egzemplarzy biały, poprzez czerwonawy do ciemnobrązowego u starszych. Uszkodzony przybiera barwę czerwonawą. Smak i zapach słaby^[4].

Wysyp zarodników

Purpurowobrunatny. Zarodniki kuliste lub elipsoidalne o rozmiarach 10-13 x 8-10 μm i powierzchni urzeźbionej siateczkowato^[5].

Występowanie i siedlisko

Występuje głównie w Ameryce Północnej i Europie, podano też jego stanowiska w Korei, Japonii i Afryce Zachodniej^[6]. Od 2014 r. w Polsce objęty jest ochroną częściową grzybów^[7], dawniej podlegał ochronie ścisłej. W opracowaniu Czerwona lista roślin i grzybów Polski jest zaliczony do kategorii grzybów rzadkich (R)^[8]. W Europie znajduje się na czerwonych listach gatunków zagrożonych w Estonii, Anglii, Holandii, Litwie^[3].

Owocniki tworzy od lata do jesieni w lasach iglastych, liściastych oraz mieszanych. Żyje w mikoryzie z bukiem, a na terenach górzystych ze świerkiem i jodłą. Grzyb rzadko spotykany, częściej spotkać go można na terenach górzystych południowej Polski^[5]. Z rodzaju szyszkowiec w Europie występuje tylko ten jeden gatunek. Występuje również w Ameryce Południowej i Środkowej, ponadto rozprzestrzenił się w Azji po Chiny i Japonię^[9].

Znaczenie

Grzyb mikoryzowy^[3]. Grzyb jadalny, ale o małej wartości konsumpcyjnej^[9].

Filatelistyka

Poczta Polska wyemitowała 30 czerwca 1980 r. znaczek pocztowy przedstawiający szyszkowca łuskowatego o nominale 2,5 złote. Autorem projektu znaczka był prof. Alojzy Balcerzak. Na znaczku grzyb został opisany jako szyszkowiec szyszkowaty. Znaczek pozostawał w obiegu do 31 grudnia 1994 r.^[10].

Przypisy

Strobilomyces strobilaceus (Giovanni Antonio Scopoli, 1770 ex Miles Joseph Berkeley, 1851, sin. Strobilomyces floccopus (Martin Vahl, 1797 ex Petter Adolf Karsten, 1882),^[1] este o specie de ciuperci comestibile din încrengătura Basidiomycota în familia Boletaceae și de genul Strobilomyces, a cărei nume generic este derivat din cuvântul grec antic (greacă στρόβιλος (strobilos)=con de brad). Acest burete, numit în popor moșneagul pădurii^[2] sau hrib flocos,^[3] coabitează, fiind un simbiont micoriza (formează micorize pe rădăcinile arborilor). În România, Basarabia și Bucovina de Nord, el se dezvoltă, crescând solitar sau în grupuri mici, numai în păduri de foioase, preferând stejari, fagi și castani. Timpul apariției este din iulie până în octombrie (noiembrie).^[4][5]

Descriere

St. strobilaceus

• Pălăria: Ea are un diametru între 5 și 15 (20) cm, este inițial semisferică, devenind apoi repede convexă și aplatizându-se odată cu maturitatea. Cuticula este uscată, lânoasă, acoperită cu solzi mari, gri închiși până brun-negricioși, lânoși și piramidali pe un fond gri-albicios. Marginea prezintă franjuri albicioase, rămășite ale vălului universal. După o sectiune, carnea se colorează roz.
• Tuburile și porii: Sporiferele sunt lungi (3 cm), simple, aderente la picior și ușor decurente precum gri-albicioase, la bătrânețe gri închise. După o leziune schimbă culoarea destul de repede în negricios. Porii sunt poligonali, de un gri murdar care se transformă după atingere în brun până negru.

Sporii: Ei sunt de un brun închis, rotunjori, cu creste ornamentate și linii ce formează o rețea, având o mărime de 10-12 x 8,5-10 microni.

• Piciorul: Acesta are o lungime de 8 până la 15 cm și o grosime de 1 până la 2 (3) cm, este plin și cilindric, la maturitate foarte fibros, fiind flocos, lânos, uneori reticulat în apropierea bazei. El prezintă un inel sau cel puțin o zonă inelară. Coloritul este gri-albicios, dar se decolorează imediat după tăiere negricios, în special spre bază.
• Carnea: Ea este destul de tare și compactă în pălărie, dar foarte fibroasă în picior, Își schimbă culoarea ei gri-albicioasă după o leziune în roz (pălărie) respectiv în negru (picior). Mirosul este slab, la vârstă însă neplăcut pământos, gustul la bureți tineri plăcut, devenind la bătrânețe amar.^[4][5]
• Reacții chimice: Buretele se decolorează cu acid azotic galben, cu anilină rozaliu, cu Hidroxid de potasiu roșu, mai târziu maroniu, cu sulfat de fier gri până gri-albăstrui și cu tinctură de Guaiacum albastru.^[6]

• S. strobilaceus, tuburi

• S. strobilaceus, pori

• S. strobilaceus, picior înjumătățit

• S. strobilaceus tineri

• S. strobilaceus bătrâni

Confuzii

În mod general, această ciupercă nu poate fi confundată, fiind singura specie europeană de acest gen.^[7] Începători care nu sau uitat dedesubtul pălăriei, au confundat-o deja cu comestibilul Sarcodon imbricatus (are țepi)^[8] sau cu otrăvitorul Tricholoma tigrinum (are lamele).^[9]

• Sarcodon imbricatus

• Sarcodon imbricatum, țepi

• !!!Tricholoma pardinum!!!

• !!!Tricholoma pardinum!!! lamele

Valorificare

Moșneagul pădurii este comestibil numai în stadiu tânăr, când piciorul încă nu este fibros iar mirosul și gustul mai sunt potriviți. După ce buretele apare destul de rar (câteodată lipsește câțiva ani)^[10] și gustul nefiind prea savuros, se recomandă cruțarea lui.

Note

Bibliografie

• Marcel Bon: “Pareys Buch der Pilze”, Editura Kosmos, Halberstadt 2012, ISBN 978-3-440-13447-4
• Rose Marie și Sabine Maria Dähncke: „700 Pilze in Farbfotos”, Editura AT Verlag, Aarau - Stuttgart 1979 și 1980, ISBN 3-85502-0450
• Rose Marie și Sabine Maria Dähncke: „Pilze”, Editura Silva, Zürich 1986
• Ernst Gäumann: „Vergleichende Morphologie der Pilze”, Editura Gustav Fischer, Jena 1926
• Hans E. Laux: „Der große Pilzführer, Editura Kosmos, Halberstadt 2001, ISBN 978-3-440-14530-2
• Meinhard Michael Moser: „Röhrlinge und Blätterpilze - Kleine Kryptogamenflora Mitteleuropas” ediția a 5-ea, vol. 2, Editura Gustav Fischer, Stuttgart 1983
• Rolf Singer: „Die Pilze Mitteleuropas”, vol. 5 și 6: „Die Röhrlinge, pârțile 1 și 2”, Editura Justus Klinkhardt, Bad Heilbrunn 1965-1967

Legături externe

• Materiale media legate de Moșneagul pădurii la Wikimedia Commons
• Moșneagul pădurii, film

• 1 Загальна характеристика
• 2 Поширення
• 3 Місця зростання
• 4 Чисельність
• 5 Причини зміни чисельності
• 6 Використання
• 7 Заходи охорони
• 8 Джерела
• 9 Примітки

1. ↑ Визначник грибів України, 1979
2. ↑ Червона книга України
3. ↑ Красная книга СССР, 1984

• 1 Таксономические синонимы
• 2 Биологическое описание
• 3 Сходные виды
• 4 Литература
• 5 Примечания