Conocybe tenera (Schaeff.) Fayod 1889

Das Roststielige Samthäubchen (Conocybe tenera) ist eine Pilzart aus der Familie der Mistpilzverwandten (Bolbitiaceae). Der Pilz ist die Typusart der Gattung der Samthäubchen (Conocybe).

Veraltete Synonyme sind Agaricus tener, Derminus tener und Galera tenera.^[1]

Merkmale

Makroskopische Merkmale

Conocybe Tenera ist ein kleiner, saprobiontisch lebender Pilz. Der Hut ist 1 bis 2,5 cm breit und kegelig bis breit- glockenförmig. Er ist hygrophan. Seine Töne reichen von hellbraun, ockerbraun oder creme bis zimtfarben. Die Farbe verdunkelt sich mit zunehmendem Alter. Im Laufe der Zeit setzt eine Riefung des Hutrandes ein. Vertrocknete Fruchtkörper können blass-gelblich sein. Die Hutoberfläche ist glatt. Die Lamellen sind eng zusammenstehend, schmal und aufsteigend angeheftet. Jung sind sie meist hellbraun oder beige, später dem Hut entsprechend ocker- bis zimtbraun. Lamelletten sind untermischt. Der zerbrechliche, lange Stiel ist hohl und nahe der Spitze bereift, die Farbe ist mattgelb oder blassbraun. Er weist eine sich windende Riefung auf und ist fein bepudert. In der Länge misst er 4 bis 11 cm, im Durchmesser in etwa 0,15 bis 0,4 cm gleichbleibender Dicke. Einen Ring oder Ringrest gibt es nicht. Die Stielbasis ist teilweise leicht verdickt aber keinesfalls knollig. Das Fleisch ist zäh, saftig und wirkt glasig. Geruchlich ist der Pilz mild. Der Geschmack geht ins erdig-pilzige.

Mikroskopische Merkmale

Die recht großen, dünnwandigen Sporen sind gelblich-braun, glatt und elliptisch mit einer apikalen Keimpore. Abmessungen ergeben 11–16 mal 6–8,5 μm. Die Basidien sind 20–26 mal 8–9 μm groß und 4-sporig. Die Cheilozystiden messen etwa 17,5–25 mal 10,7 μm. Caulo- und Cheilozystiden sind lecithiform. Pleurozystiden sind nicht vorhanden. Das Sporenpulver ist hellgelb bis rötlich-braun.

Ökologie

Der Pilz bewohnt gedüngte Grünflächen wie Wiesen, Feldern oder Gärtenrasen und wächst an Wegen. Seltener kommt er in Wäldern vor. Seine Verbreitungsgebiete beschränken sich auf ganz Europa und Nordamerika. Die Wachstumszeit reicht von Mai bis spätestens September.

Artabgrenzung

Der Pilz wird, wie alle bekannten Conocybe-Arten, als ungenießbar angesehen. Verwechslungsmöglichkeit besteht mit dem Gattungsverwandten Milchweißen Samthäubchen (C. albipes), welches oft vergleichbare Standorte beansprucht, oder dem farblich ähnlicheren Gold-Mistpilz (Bolbitius vitellinus). Eine gewisse Ähnlichkeit weisen auch manche Arten der Gattungen der Ackerlinge (Agrocybe), Düngerlinge (Panaeolus) und Kahlköpfe (Psilocybe) auf, so zum Beispiel der habituell vergleichbare Spitzkegelige Kahlkopf (Psilocybe semilanceata).

Quellen

• A. Hausknecht (2009): A monograph of the genera Conocybe & Pholiotina in Europe. Edizioni Candusso: Alassio, Italy. 968 p.
• M.E. Noordeloos, T.W. Kuyper, & E.C. Vellinga (2005): Flora Agaricina Neerlandica – Critical monographs on the families of agarics and boleti occurring in the Netherlands. Volume 6. Coprinaceae & Bolbitiaceae. Taylor & Francis: Boca Raton, FL. 227 p.
• R. Watling (1982): British Fungus Flora: Agarics and Boleti. Vol 3. Bolbitiaceae: Agrocybe, Bolbitius, & Conocybe. Royal Botanic Garden: Edinburgh, Scotland. 139 p.
  • (1971): The Genus Conocybe Subgenus Pholiotina II. Some European exannulate species and North American annulate species. Persoonia 6(3):313–339
• Heather E. Hallen, Roy Watling, and Gerard C. Adams (2003): Taxonomy and toxicity of Conocybe lactea and related species. Mycol. Res. 107: 969–979

Einzelnachweise

1. ↑ Conocybe tenera. In: mycobank.org. Abgerufen am 7. April 2012.

Weblinks

– Sammlung von Bildern, Videos und Audiodateien

Bitte die Hinweise zum Pilzesammeln beachten!

Conocybe tenera is a widely distributed member of the genus Conocybe. This mushroom is the type species for the genus Conocybe.

Description

Conocybe tenera is a small saprotrophic mushroom with a conic to convex cap and is smooth and colored cinnamon brown. It is usually less than 2 cm across and is striate almost to the center. The gills are adnate and colored pale brown, darkening in age. The spores are yellowish brown, smooth and ellipsoid with a germ pore, measuring 12 x 6 micrometres. The stem is 3 to 9 cm long, 1.5 mm thick, and is equal width for the whole length, sometimes with some swelling at the base. It lacks an annulus (ring), is hollow and pruinose near the top.

Distribution and habitat

Widely distributed across the world. Found in meadows and cities.

Edibility

The species is inedible,^[2] and is related to at least one species which contains the deadly amatoxin.^[3]

References

Pruun sametkübarik (Conocybe tenera) on kandseente hulka kuuluv seeneliik.

Seent on leitud ka Eestist.^[1]

Viited

Välislingid

• Pruun sametkübarik andmebaasis eElurikkus

Vos an lenga piemontèisa Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

Capel fin a 2 cm, da mon a rusnent, òcra ciàir, povros. Bòrd strià. Lamele rusnente. Gamba àuta fin a 7 cm e larga fin a 0,4 cm, dël midem color, povros.

Ambient

A chërs ant l'erba, ij giardin, ij parch.

Comestibilità

A venta mai mangé un bolè trovà se un a l'é nen un bon conossidor dij bolè!
Sensa anteresse alimentar.

Arferiment bibliogràfich për chi a veul fé dj'arserche pì ancreuse

• Conocybe tenera (Scaeff. : Fr.) Fayod

Aiuto per
la lettura Ayuda para
la lectura Help for
Reading Rintré ant
la Piòla Contaté
j'Aministrator Lìber për
Amprende Coression
ortogràfica Tastadura
piemontèisa Portaj
e Proget Agiut pr'ij
Contributor Travajòt
sempi

Stożkówka delikatna (Conocybe tenera (Schaeff.) Fayod – gatunek grzybów z rodziny gnojankowatych (Bolbitiaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Conocybe, Bolbitiaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy zdiagnozował go w 1774 r. J.Ch. Schaeffer nadając mu nazwę Agaricus tener. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu V. Fayod w 1889 r^[1].

Synonimów ma 18. Niektóre z nich^[2]:

Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r., Franciszek Błoński opisywał ten gatunek jako hełmówkę delikatną^[3]. W niektórych atlasach grzybów jest opisywany jako stożkówka tenera^[4].

Nazwa naukowa rodzaju pochodzi od łacińskiego słowa conus, oznaczającego stożek i cybe oznaczającego głowę – czyli stożkowa głowa. Nazwa gatunkowa pochodzi od łacińskiego słowa tenera oznaczającego delikatny^[5].

Morfologia

Kapelusz

Średnica 2-3 cm, wysokość 1-3 cm, kształt początkowo naparstkowaty, potem wypukły. Jest higrofaniczny; podczas wilgotnej pogody ma kolor od rdzawego do rdzawobrązowego i jest wyraźnie żłobkowany, podczas suchej ma barwę od gliniastej do żółtobrązowej i żłobkowanie jest słabo widoczne^[4].

Blaszki

Dość ciasne, brzuchate. Początkowo są bardzo blado ochrowe, później od zarodników stają się cynamonowe lub rdzawe. U dojrzałych owocników krawędzie blaszek są wyraźnie jaśniejsze niż powierzchnia^[5].

Trzon

Smukły i cienki. Ma wysokość 5-9 cm i grubość 4-7 mm, bez pierścienia^[5]. Pod kapeluszem jest żółtobiały, ku dołowi ciemniejszy; brązowopomarańczowy lub rdzawobrązowy. Cała powierzchnia oszroniona^[4].

Miąższ

Blado żółtobrązowawy, bez wyraźnego zapachu i smaku^[4].

Cechy mikroskopijne

Podstawki 4-zarodnikowe, 17-30 (34) × 8-12 (13) μm, silnie dodatnie w NH₄OH. Zarodniki jajowato podłużne do elipsoidalnych, bardzo nieznacznie spłaszczone lub nie, gładkie, z ścianą o grubości 0,5-1 μm, z dużymi porami rostkowymi o szerokości 1-2 μm. W NH₄OH mają barwę od pomarańczowo-brązowej do rdzawobrązowej. Rozmiary:8,5) 9,5-13 (14) × (4,5) 5,5-7 (7,5) μm i 9,8-11,8 × 5, średnio 7-6,8 μm, Q = 1,6-2,1. Cheilocystydy o rozmiarach (13) 17,5-25 x 6-13 (18) μm, z krótką do średniej długości szyjką 1,5-4 × 1-1,5 μm i główką o średnicy 3.5 μm, średnio 4,8 μm. Pleurocystyd brak. Kaulocystydy lecytydowe, 15-35 × 7-12 μm, często o długiej smukłej szyjce 3-10 × 1,5-1,8 μm i zróżnicowanej średnicy 3,5-5,5 μm, z wieloma innymi elementami kulistymi i elipsoidalnymi o rozmiarach 7-12 x 5-9 μm. Trama zbudowana z silnie wypukłych strzępek o średnicy 4-28 μm. Skórka kapelusza zbudowana z warstwy brązowych, szypułkowatych komórek o rozmiarach 25-65 × 15-30 μm. Pileocystydy rozproszone do rzadkich, lecytopodobne, podobne do cheilocystyd, ale bardziej nieregularne w kształcie i często mniejsze. Komórki skórki trzonu hialinowe, o średnicy 2-7 μm z kaulocystydami, wyjątkowo z cylindrycznymi włosami o rozmiarach 80 × 5 μm^[6].

Występowanie i siedlisko

W Ameryce Północnej i Europie jest to gatunek szeroko rozprzestrzeniony. W Europie występuje od Hiszpanii po około 66° szerokości geograficznej w Norwegii. Poza tym notowany w Maroku, Korei. Japonii i na Hawajach^[7]. Należy do najczęściej spotykanych w Europie stożkówek^[4]. W Polsce raczej pospolity, w piśmiennictwie naukowym na terenie Polski podano liczne stanowiska^[3].

Rośnie na ziemi na łąkach, pastwiskach, polach uprawnych, polach, ogrodach, w zaroślach, przy drogach, w miejscach trawiastych i wśród mchów. Owocniki wytwarza od kwietnia do listopada^[3].

Znaczenie

Saprotrof. Grzyb trujący^[6].

Gatunki podobne

Stożkówka miękka (Conocybe apala). Jest o wiele jaśniejsza, ma bardziej wydłużony i stożkowaty kapelusz i pojawia się na trawnikach wkrótce po deszczu^[5]. Podobna jest także stożkówka jajowata, czasami gatunki te są niemożliwe do odróżnienia^[6].

Przypisy

• 1 Таксономия
  • 1.1 Синонимы
• 2 Биологическое описание
• 3 Ареал и экология
• 4 Литература