Francoaceae – rodzina roślin należąca do rzędu bodziszkowców (Geraniales). Obejmuje 8 rodzajów[3] z 31 gatunkami[1]. Przedstawiciele z rodzajów Melianthus i Bersama występują od środkowej Afryki po jej południowej krańce, pozostałe rodzaje spotykane są w Ameryce Południowej[1][4]. Kilka afrykańskich gatunków z tej rodziny używanych jest w tradycyjnym ziołolecznictwie, Bersama abyssinica dostarcza cenionego drewna, rośliny z rodzajów Greyia i Francoa są uprawiane jako rośliny ozdobne[4].
Morfologia
- Pokrój
-
Drzewa, krzewy i rośliny zielne o bardzo różnym pokroju, różniące się zwłaszcza budową liści, ale o podobnych organach generatywnych[4].
- Liście
-
Ulistnienie skrętoległe, naprzeciwległe lub okółkowe[5]. Liście są pierzaste, często z oskrzydloną osią u rodzajów Bersama i Melianthus, lirowate u Francoa i niepodzielone u pozostałych rodzajów, choć czasem czasem głęboko wcinane. Liście u nasady niektórych przedstawicieli opatrzone są przylistkami, czasem okazałymi i tworzącymi pochwę osłaniającą łodygę[4].
- Kwiaty
- Zebrane w szczytowe, pojedyncze lub złożone grona, wiechy, kłosy lub wierzchotki, czasem na długich szypułkach, ale też czasem kwiatostan zredukowany do jednego, dwóch lub trzech kwiatów[5][4]. Poszczególne kwiaty są promieniste lub słabo grzbieciste, u rodzajów Bersama i Melianthus odwrócone. U różnych przedstawicieli bywają obu- lub jednopłciowe, 5- lub 4-krotne. Działki kielicha, często nierówne, są 4 lub jest ich 5. W takiej samej liczbie występują płatki korony, nierzadko okazałe (brak jednak płatków u Rhynchotheca). Pręcików jest tyle samo co płatków korony u rodzajów Bersama i Melianthus, podczas gdy u innych jest ich dwa razy tyle. Słupek jest górny, utworzony z 2–5 owocolistków, z zalążnią jedno- lub wielokomorową[4].
- Owoce
-
Torebka w miarę dojrzewania wydłużająca się i coraz bardziej papierzasta, tylko u Bersama drewniejąca[4].
Systematyka
- Pozycja i podział według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)[1]
Jedna z dwóch rodzin rzędu bodziszkowców, siostrzana względem bodziszkowatych Geraniaceae. Rząd należy do kladu różowych w obrębie okrytonasiennych[1].
W dawniejszych ujęciach systematycznych rodzaje Greyia i Francoa miały niejasną pozycję – były wyodrębniane jako monotypowe rodziny Greyiaceae i Francoaceae. Dopiero na przełomie wieków XX i XXI potwierdzono najpierw ich bliskie pokrewieństwo (połączone zostały w jedną rodzinę Francoaceae), a w końcu potwierdzono bliskie pokrewieństwo z przedstawicielami rodziny miodokwiatowatych Melianthaceae. W systemie APG II rodziny były przedstawiane jako siostrzane i opcjonalnie łączone, w APG III już zostały połączone[4][6]. W systemie APG IV włączono w jedną wielką rodzinę Francoaceae także rodzaje wyodrębniane wcześniej w rodziny Vivianiaceae i Ledocarpaceae[1][7].
bodziszkowce Geraniaceae bodziszkowate
Francoaceae
- Podział rodziny[1][3]
Plemię Bersameae Planchon
Plemię Vivianieae Klotzsch (syn. Vivianiaceae Klotzsch)
Plemię Greyieae Gürke
Plemię Francoeae Spach
Przypisy
-
↑ a b c d e f g Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2018-06-25].
-
↑ a b James L. Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium – F. University of Maryland, New York Botanical Garden. [dostęp 2018-06-25].
-
↑ a b List of Genera in FRANCOACEAE. W: Vascular plant families and genera [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2018-06-25].
-
↑ a b c d e f g h Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 209. ISBN 1-55407-206-9.
-
↑ a b Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 343-344. ISBN 978-1-84246-634-6.
-
↑ Angiosperm Phylogeny Group (2009). An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III. Botanical Journal of the Linnean Society 161: 105-121.
-
↑ The Angiosperm Phylogeny Group. An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG IV. „Botanical Journal of the Linnean Society”. 181, 1, s. 1–20, 2016. DOI: 10.1111/boj.12385.
