Petite Ortie, Ortie Brûlante

Pokrzywa żegawka (Urtica urens L.) – gatunek rośliny z rodziny pokrzywowatych (Urticaceae Juss.). Gatunek kosmopolityczny, występujący na wszystkich kontynentach (z wyjątkiem Antarktydy) i na wielu wyspach. W Europie jej zasięg na północy sięga po Islandię i północne wybrzeża Półwyspu Norweskiego, występuje także na Grenlandii^[3]. W Polsce jest archeofitem występującym dość pospolicie na całym obszarze kraju^[4].

Morfologia

Łodyga

Wysokość średnio 20 cm (maksymalnie 50 cm). Czworograniasta, pokryta krótkimi szczecinkami oraz dłuższymi włoskami parzącymi^[5]. Zwykle rozgałęziona, prosto wzniesiona lub podnosząca się^[6].

Korzeń

Białawożółtawy, cienki^[7], wrzecionowaty^[6].

Liście

Naprzeciwległe, długoogonkowe, o długości od 1 do 5 cm i szerokości od 1 do 4 cm. Blaszka liściowa jajowata lub eliptyczna (mniej więcej na środku najszersze), wciętopiłkowana, u nasady klinowato zbiegająca lub zaokrąglona, na szczycie zaostrzona^[6]. Liście pokryte bezbarwnymi włoskami parzącymi, znajdującymi się na białozielonych wzgórkach^[5][7].

Kwiaty

Niepozorne, zielone, zebrane w wiechowate kwiatostany wyrastające w kątach liści, krótsze od ogonka liściowego (do 2 cm długości)^[6]. Kwiaty męskie i żeńskie rozwijają się w tych samych kwiatostanach^[5], przy czym kwiaty żeńskie są liczniejsze^[6]. Ich listki okwiatu osiągają do 2,5 mm długości i do 1,8 mm szerokości. Znamię owłosione pędzelkowato^[6].

Owoce

Jednonasienny orzeszek^[5], jajowaty, nieco spłaszczony, błyszczący, żółtawozielony^[6].

Biologia i ekologia

Roślina jednoroczna. Rośnie na glebach żyznych, bogatych w związki azotowe lub próchnicę (gatunek azotolubny). Jest chwastem^[8]. Rośnie w ogrodach, przy drogach, płotach, domach, na gruzach i przy oborach. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Ass. Urtico-Malvetum^[9]. Kwitnienie od maja do listopada.

Tworzy mieszańce z pokrzywą zwyczajną^[5].

Zastosowanie

• Roślina lecznicza. Zastosowanie podobne, jak w przypadku pokrzywy zwyczajnej.

Udział w kulturze

W Biblii pokrzywa (bez rozróżnienia gatunku) jest opisana trzema różnymi słowami hebrajskimi i wymieniona w kilku cytatach: Iz 34,13, 55,13, Oz 9,6, Prz 24,13. Już za czasów biblijnych zauważono, że pokrzywy najlepiej rozrastają się na siedliskach ruderalnych, jak w cytacie z Księgi Izajasza: „szedłem koło roli próżniaka i koło winnicy głupiego; a oto wszystko zarosło pokrzywą”.

Przypisy