La Flor del xelu o Gentiana spathacea ye una especie de planta fanerógama, perteneciente a la familia de les gencianacees.
Ye una yerba arguto qu'algama un tamañu de 40 cm a 1 m d'altor. Les fueyes son ovalaes y apuntiaes, pegaes al tarmu. Les flores son azules o azul morao, de 2 a 2.5 cm de llargu y son como campanines; con frecuencia nacen solitaries o pueden tar arrexuntaes en conxuntos terminales de les cañes. Los frutos son cápsules daqué estrapaes y tienen munches granes con nales.
Orixinaria de Méxicu, tán presente en clima templáu a los 2000 metros, acomuñada a terrenes de cultivu, pacional, montes de encino y de pinu.
El principal usu melecinal que recibe esta planta ye pa resolver problemes respiratorios. Contra la bronquitis, emplégase'l raigañu macerada con alcohol, ponse sobre'l pechu del neñu les vegaes que sían necesaries, faciendo namái una aplicación per nueche. Pa la tos utilicen les cañes fervíes xuntu con pulgu de chirimoya china (Annona sp.), yerba de la víbora (Dalea minutifolia), flor de bugambilia (sp. n/r), lechuguilla (Agave lecheguilla) y flor de trompetilla (Bouvardia ternifolia); esta cocción tómase n'ayunes. Pa l'alferecía (neños con síntomes de amarillamiento de la piel y con suañu, parasitaos y anémicos), según pal hipu, faise una cocción del raigañu de la cual tómase una taza mientres 5 díes.[1]
Gentiana spathacea describióse por Carl Sigismund Kunth y espublizóse en Nova Genera et Species Plantarum (quarto ed.) 3: 173. 1818[1819].[2]
Gentiana: Según Pliniu'l Vieyu[3] y Dioscórides,[4] el so nome deriva del de Gentio, rei d'Iliria nel sieglu II e.C., a quien s'atribuyía'l descubrimientu del valor curatible de la Gentiana lutea. El Bancu d'Albania recoyó esta tradición: la Gentiana lutea ta representada nel aviesu del billete de 2000 lekë albaneses, emitíu en 2008, en que'l so anversu figura'l rei Gentio.[5]
spathacea: epítetu llatín que significa "con espatas".[6]
Esta páxina forma parte del wikiproyeutu Botánica, un esfuerciu collaborativu col fin d'ameyorar y organizar tolos conteníos rellacionaos con esti tema. Visita la páxina d'alderique del proyeutu pa collaborar y facer entrugues o suxerencies. La Flor del xelu o Gentiana spathacea ye una especie de planta fanerógama, perteneciente a la familia de les gencianacees.
