Stigmatura budytoides, tamién denomináu calandrita (n'Arxentina y Paraguái), rabicano grande o alegrinho-balança-rabu (en portugués, en Brasil),[3] ye una especie d'ave paseriforme, una del dos pertenecientes al xéneru Stigmatura qu'integra la familia Tyrannidae. Ye nativa de Suramérica.
El rabicano mayor ye un páxaru de pequeñu tamañu, mide alredor de 15 cm de llargor, anque daqué mayor qu'el so pariente'l rabicano menor. Los sos partes cimeros son de color verde buxu con una llista superciliar mariella y una fina mázcara negra; les nales y la cola son gris escuru, les nales con un anchu parche llonxitudinal ablancazáu y la cola llargamente puntiada d'ablancazáu. Pembaxo ye mariellu. El so picu ye negru. De cutiu caltién la so llarga cola alzada, coles plumes abiertes esponiendo les sos puntes blanques, pero nun lu ximielga. La subespecie más sureña (flavocinerea) tien un patrón de plumaxe más apagáu col pechu avisiegu d'oliva y nun ostenta l'ancha banda blanca al traviés de la base del llau internu de la cola que ta presente nes poblaciones norteñas. La población del nordés de Brasil (gracilis) ye daqué menor.[4][5]
Distribuyir en dos poblaciones separaes: una nos montes y zones de carba del chaco, dende'l centru norte de Bolivia, l'oeste de Paraguái y el centru y noroeste d'Arxentina, nos zarráus, los montes de galería secos, hasta los 2700 m d'altitú, pero xeneralmente embaxo de los 1000 m, y la segunda na rexón de caatinga del nordés de Brasil embaxo de los 500 m d'altitú. Esta última población dacuando considérase como una especie estreme como S. gracilis.[4]
Ye bien activa y de cutiu atrevida, usualmente anda en pares pola trupa vexetación arbustiva pero nun ye malo de ser reparada.[4]
Aliméntase principalmente d'inseutos, que busca intensamente ente la xamasca y les cañes y dacuando nel suelu.[6]
El nial ye una taza pequeño y simple, de ramines seques, construído a alredor de um m del suelu, cerca del centru d'un parrotal gruesu y espinado,[5] onde deposita de 2 a 3 güevos nel periodu reproductivu que va de payares a mayu.[6]
El llamáu común de contautu ye un “chirt” grave, delles vegaes variando pa “chirt, uuri-tit, chirt”. Les pareyes executen un dúu sincopado, xirando los sos cuerpos mientres dan un animáu “juidididitdeh, juidididitdeh...”. La vocalización de gracilis ye bien distintu, el cantar ye una serie abrupta y bien rápida de notes revueltes que dura 5 segundos o más, con elementos daos por dambos miebros de la pareya; tamién dan dellos llamaos como miaguíos, por casu “chiuu, clica-chiuu”.[4]
La especie S. budytoides describióse per primer vegada polos naturalistes franceses Alcide d'Orbigny y Frédéric de Lafresnaye en 1837 sol nome científicu Culicivora budytoides; llocalidá tipo «Abargane Grande, Santa Cruz, Bolivia.»[2]
El xéneru tuvo d'antiguo asitiáu na familia Formicariidae por cuenta de la so paecencia xeneral con especies del xéneru Formicivora. Forma una superespecie col rabicano menor (Stigmatura napensis).[2] Dellos autores, como Ridgely & Tudor (2009), consideren a la subespecie S. budytoides gracilis que se distribúi na caatinga del nordés brasileñu, como especie plena, por cuenta de diferencies morfolóxiques y de vocalización cola especie nominal.[4] Sicasí, esto nun ye siguíu pola mayoría de les clasificaciones, como IOC, Clements y el South American Classification Committee (SACC).
Según la clasificación del Congresu Ornitolóxicu Internacional (IOC) (Versión 5.1, 2015) [7] y Clements Checklist 6.9, [8] reconócense 4 subespecies, cola so correspondiente distribución xeográfica:[2]
Stigmatura budytoides, tamién denomináu calandrita (n'Arxentina y Paraguái), rabicano grande o alegrinho-balança-rabu (en portugués, en Brasil), ye una especie d'ave paseriforme, una del dos pertenecientes al xéneru Stigmatura qu'integra la familia Tyrannidae. Ye nativa de Suramérica.
Stigmatura budytoides; ilustración de d'Orbigny, 1847.