Krytonosek duży[3] (Scytalopus macropus) – gatunek ptaka z podrodziny krytonosków (Rhinocryptinae) w rodzinie krytonosowatych (Rhinocryptidae). Słabo poznany ptak występujący w Ameryce Południowej, według IUCN nie jest zagrożony wyginięciem.
Krytonosek duży występuje endemicznie w Peru, od centralnej części peruwiańskich Andów do południowego Amazonas i na południe do Junín[4][5].
Gatunek po raz pierwszy opisali w 1896 roku niemiecki ornitolog Hans von Berlepsch i polski zoolog Jan Sztolcman na łamach Proceedings of the Zoological Society of London[6]. Jako miejsce typowe odłowu holotypu Berlepsch i Sztolcman wskazali Maraynioc, w Junín w Peru[6]. Holotypem była samica odłowiona 28 listopada 1891 roku[6]. Gatunek monotypowy[5].
Nazwa rodzajowa: gr. σκυταλη skutalē lub σκυταλον skutalon – kij, pałka; πους pous, ποδος podos – stopa[7]. Epitet gatunkowy: późnogr. μακροπους makropous, μακροποδος makropodos – dłogostopy, od gr. μακρος makros – długi; πους pous, ποδος podos – stopa[8].
Długość ciała 14 cm; masa ciała samców 36–43 g, samic 32–32,5 g[4]. Największy przedstawiciel rodzaju Scytalopus[4]. U dorosłych ptaków upierzenie jest jednolicie czarno-szare. Tęczówka ciemnobrązowa, dziób czarny i skok ciemnobrązowy. Młode ptaki są nieco bledsze niż dorosłe, ciemnoszare, w górnej części ciała końcówki piór są ciemno brązowe, natomiast spodnie części ciała są płowo-blade lub białawe[4].
Krytonosek duży prowadzi najprawdopodobniej osiadły tryb życia zamieszkując omszałe zarośla karłowatych i mglistych lasów, występując głównie wzdłuż strumieni, na wysokości 2400–3500 m n.p.m.[4] Pieśń krytonoska dużego przez większość dnia trwa do 1 minuty lub nawet dłużej i składa się z monotonnej serii nut o częstotliwości 1,5–2 kHz w odstępach trwających 0,3 sekundy, zwykle kończących się różnymi nutami (zazwyczaj wyższymi)[4]. Nawyki żywnościowe i okres lęgowy nie są znane[4].
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. Least Concern – najmniejszej troski)[2]. Wielkość populacji nie jest znana, ale gatunek ten jest określany jako „rzadki” i występujący „lokalnie”[2][4]. Występuje tylko w jednym obszarze chronionym: Parku Narodowym Rio Abiseo[4]. Nie są znane dowody na jakiekolwiek spadki populacji lub jakieś inne istotne zagrożenia[2].
Krytonosek duży (Scytalopus macropus) – gatunek ptaka z podrodziny krytonosków (Rhinocryptinae) w rodzinie krytonosowatych (Rhinocryptidae). Słabo poznany ptak występujący w Ameryce Południowej, według IUCN nie jest zagrożony wyginięciem.
