When courting a female in the spring, male common eiders use a series of loud, eerie calls to attract a female. These calls resemble a sort of slurred moaning "ow-ee-urr" sound.
Communication Channels: acoustic
Perception Channels: visual ; tactile ; acoustic ; chemical
Common eider populations were dramatically reduced prior to hunting regulations in North America. Some places in Canada and the arctic north even saw local extinctions of common eiders. Since the hunting laws were enacted, these areas have been recolonized by common eiders; they have even extended their breeding ranges. Common eiders are protected under the US Migratory Bird Treaty Act.
US Migratory Bird Act: protected
US Federal List: no special status
CITES: no special status
State of Michigan List: no special status
IUCN Red List of Threatened Species: least concern
There are no known adverse affects of common eiders on humans.
Common eiders are widely known for their down feathers. Although they are also valued as a sport duck and for culinary purposes, their feathers have produced a multi-million dollar industry in some parts of the world. Common eider down can be collected from nests without disturbing the eggs or the well-being of the duck.
Positive Impacts: food ; body parts are source of valuable material
Common eiders have an impact on the prey they eat; they are also an important food source for their predators.
The diet of common eiders consists almost exclusively of mollusks, echinoderms, crustaceans, and a few fish. Common eiders swallow their prey whole and then crush them with their gizzard. During the winter months, daylight is short-lived and so common eiders spend more than half of the day feeding.
Common eiders feed by diving into the water to collect food. This behavior is done in a systematic fashion, with the leaders diving first and the rest following behind. Feeding usually only lasts 15 to 30 minutes per session and afterwards the common eiders move inland to rest and digest their food. After regaining strength, they repeat the behavior; this occurs throughout the day. When temperatures drop drastically during the winter, common eiders expend less energy and may stop feeding to conserve energy. Also during this time, common eiders improve their energy levels by becoming more effective hunters. It has been shown that during the cold months, common eiders dive and collect larger prey.
Foods eaten include: mussels, clams, scallops, sea urchins, starfish, crabs and fish.
Animal Foods: fish; mollusks; aquatic crustaceans; echinoderms
Primary Diet: carnivore (Piscivore , Eats non-insect arthropods, Molluscivore , Eats other marine invertebrates)
Common eider populations nest mainly in the coastal high arctic regions of Canada and Siberia. Along the eastern coast of North America, common eiders breed as far south as Maine, and along the western coast of North America they breed as far south as the Alaskan Peninsula. During the winter, common eiders move south, rarely as far as Florida on the east coast and sometimes as far south as Washington on the west coast. Most common eiders, however, move primarily to Newfoundland and Cape Cod in the east and to the Aleutian Islands in the west.
Biogeographic Regions: nearctic (Native ); palearctic (Native )
Other Geographic Terms: holarctic
Common eiders nest mainly among the rocks surrounding the coastlines and in tundra, particularly on small offshore islands that are free of mammalian predators. Nests are often hidden in tall grasses to avoid predation.
Habitat Regions: temperate ; polar ; terrestrial
Terrestrial Biomes: tundra
Aquatic Biomes: coastal
Although common eiders are capable of flight about 60 days after hatching, few young ever survive that long. Young are killed by predators, starvation, or exposure. If one duckling per couple lives long enough to make the migration flight in the fall, it is a good year. Even though this survival rate seems low, adult common eiders living in the wild have long lives, often as long as 20 years. Estimated survival rates among adults per year average from 80-95 percent.
Range lifespan
Status: wild: 20 (high) years.
Average lifespan
Status: wild: 271 months.
Measuring, on average, between 53 to 60 cm (21 to 24 inches) common eiders are the largest ducks in the northern hemisphere. Although the weight of common eiders differs depending upon the individual’s sex and the time of year, they average about 1800 grams, with reported measurements being between 850 and 3025 grams.
Adult male common eiders are recognizable by their dramatic arrangement of black and white plumage. They are black on their underside and white on their back and forewings. The male common eider also has a predominantly white head, but it is crowned with black and they have a touch of light emerald green on the back and sides of their head. The adult female common eider is almost exclusively brownish or reddish-brown and is closely barred. Immature males begin their life grayish-brown in color, then become dusky with a white collar and eventually end up like their mature counterparts. The white plumage in adult males develops in irregular patterns.
Female Common Eiders blend in well with their environment, which is the vegetation on the offshore islands. Adult plumage patterns are not fully complete until they reach about three years of age. In the period of a single year, dramatic differences in the appearance of plumage occur, which is why there is a great diversity in appearance among individuals in any given flock.
Range mass: 850 to 3025 g.
Average mass: 1800 g.
Range length: 53 to 60 cm.
Sexual Dimorphism: sexes colored or patterned differently
Other Physical Features: endothermic ; bilateral symmetry
The primary predators of common eiders are Arctic foxes (Vulpes lagopus) and various gulls (family Laridae). The gulls are perhaps more of a threat than the foxes. This is because common eiders tend to nest on islands, which don’t have land predators, but gulls can fly out to the islands with no trouble. Gulls prey on the eggs and the young of common eiders, and are a major threat to the survival of the young. The threat posed by the gulls is alleviated somewhat by the creching behavior of common eiders. Gulls do, however, still prey on common eiders even during creching. Gulls will follow the flock in flight and make various swoops into the crowd to try and snag a young duckling. Similarly, while on the ground, gulls will work together. One gull will hover over a common eider who is concealing her young next to her body causing the female to jump up and attack the gull. In doing this, the female exposes her young, allowing a gull on the ground to snatch it away.
Known Predators:
Common eiders are monogamous. During the spring, courtship becomes very intense and lasts even after two common eiders have paired. This ensures a strong bond between the male and the female. When courting a female in the spring, male common eiders use a series of loud, eerie calls to attract a female. These calls resemble a sort of slurred moaning "ow-ee-urr" sound. Although many common eiders are already paired with a mate by the time they reach the breeding grounds, some do not pair until they get to the islands. Pairs of common eiders do not mate for life.
Mating System: monogamous
Female common eiders reach sexual maturity earlier than males. A female may be capable of reproduction when she is around two years of age, whereas a male takes three years to sexually mature.
Nesting begins in early summer; common eiders return to breeding islands as soon as the ice begins to melt. It takes a couple of days for a pair to choose a nesting site and prepare it. The female common eider plucks down from her own body to line a nest, in which she lays four to five eggs, on average (range 2 to 8). After the second or third egg is laid, the female begins incubation. Incubation lasts for about 25 days and is only done by the female. About 50 percent of common eider eggs hatch successfully. Young fledge after 30 to 50 days.
Breeding season: summer
Range eggs per season: 2 to 8.
Average eggs per season: 4.
Average time to hatching: 25 days.
Range fledging age: 30 to 50 days.
Range age at sexual or reproductive maturity (female): 2 to 3 years.
Average age at sexual or reproductive maturity (female): 3 years.
Range age at sexual or reproductive maturity (male): 2 to 3 years.
Average age at sexual or reproductive maturity (male): 3 years.
Key Reproductive Features: iteroparous ; seasonal breeding ; gonochoric/gonochoristic/dioecious (sexes separate); sexual ; oviparous
Average time to hatching: 28 days.
Average eggs per season: 4.
The female common eider plucks down from her own body to line a nest, in which she lays four to five eggs. After the second or third egg is laid, the female begins incubation. Incubation lasts for about 25 days and is only done by the female. Unlike most other seabirds, male common eiders do very little in raising the young. In fact, male common eiders leave to join male flocks once the female has begun incubation. Young fledge in about 30 to 50 days.
After mating, protecting the young from predators becomes one of the major priorities among most individuals in a flock. One of the most noticeable behaviors to provide protection from predators is creching behavior. Common eiders gather into large groups which distract predators and may help ducklings by reducing the gull’s ability to hunt effectively. By pooling into these large groups, common eiders reduce the area exposed to the predators and thus reduce the risk of a gull picking out a single individual in the group.
Parental Investment: no parental involvement; precocial ; pre-hatching/birth (Protecting: Female); pre-weaning/fledging (Provisioning: Female)
Somateria mollissima ye una especie d'ave anseriforme de la familia Anatidae llargamente distribuyida poles rexones costeres ártiques y subártices. Presenta un acusáu dimorfismu sexual característicu del so xéneru.
El eider común ye'l más grande de los cuatro especies de eideres y tamién ye'l coríu de mayor tamañu d'Europa. Amás ye'l coríu nel segundu puestu tocantes a tamañu de Norteamérica, por detrás del patu criollu. Mide ente 50 y 71 cm de llargu, pesa ente 0,81 y 3,04 kg y tien un valumbu alar de 80 y 110 cm.[2][3] El pesu mediu de los machos llográu un estudiu con 22 machos del Atlánticu norte foi 2,21 kg ente que'l llográu de 32 femes foi de 1,92 kg.[4] Caracterizar pol so gran picu en forma de cuña y colos llaterales cubiertos por plumes hasta más de la metá del so llargor. Presenta un notable dimorfismu sexual. El machu ye inconfundible col so plumaxe negru y blancu y la so nuca verde. Los sos partes cimeros y pechu son blancos, salvo'l so pileu, obispillo y cola que son negros como les partes inferiores, y la so nuca que ye de color verde claru. Tamién los sos les plumes primaries y secundaries son negres. El so picu amarellentáu. La fema ye de color pardu escuru llistáu, pero puede estremase fácilmente del restu de les femes de coríu pol so tamañu y la forma de la so cabeza. Los machos en clise tamién se vuelven pardos.anque caltienen parte del blancu de les sos nales.
El machu emite llamaes de tipu «ah-ooo», ente que la fema emite gazníos roncos.
Los machos de les subespecies d'Europa, l'este de Norteamérica y Asia/oeste de Norteamérica estremar por pequeñes diferencies n'el color del plumaxe y el picu.
El eider común foi descritu científicamente por Carlos Linneo en 1758 na décima edición de la so obra Systema naturae, col nome de Anas mollissima,[5] que significa «patu suavísimo». Darréu foi treslladáu al xéneru Somateria, creáu por William Elford Leach en 1819.[6]
Reconócense seis subespecies:[7][6]
El eider común bucia pa buscar alimentu. Aliméntase de crustáceos y moluscos, y los moxones son la so comida favorita. Los eideres tráguense los moluscos enteros, el so concha ruempen l'el so monizuela y son escretaes. Cuando come cámbaros arrínca-yos les pinces y les pates y tragar d'igual forma.
Los eideres críen colonialmente. Añera n'islles costeres en colonies que bazcuyen ente los 100 hasta los 10.000-15.000 individuos.[8] Les femes con frecuencia amuesen un altu grau de filopatría, y tornen a criar a la mesma islla onde nacieron. Esto trai a un altu grau de rellación ente los individuos qu'añeren na mesma islla y desenvuélvense estructures sociales femenines basaes nel parentescu.[9] Esta rellación probablemente desempeñen un papel na evolución del comportamientu de cría cooperativa ente los eideres. Exemplos d'estos comportamientos la puesta de güevos nos niales de femes emparentaes y la formación de guarderíes,[10] onde les femes de eideres comparten les xeres de cuidu de les críes.[11]
Les femes de eider constrúin el so nial cerca del mar y anubrir col famosu y finu plumón de eider, que s'arrinquen del so pechu y banduyu. Esti plumón recoyóse tradicionalmente pa rellenar almaes y edredones.
Esta páxina forma parte del wikiproyeutu Aves, un esfuerciu collaborativu col fin d'ameyorar y organizar tolos conteníos rellacionaos con esti tema. Visita la páxina d'alderique del proyeutu pa collaborar y facer entrugues o suxerencies. Somateria mollissima ye una especie d'ave anseriforme de la familia Anatidae llargamente distribuyida poles rexones costeres ártiques y subártices. Presenta un acusáu dimorfismu sexual característicu del so xéneru.
An eider-dum (liester : eidered-dum)[1] a zo un evn palvezek, Somateria mollissima an anv skiantel anezhañ.
Anvet e voe Anas mollissima (kentanv) da gentañ-penn (e 1758)[2] gant an naturour svedat Carl von Linné (1707-1778).
Ur par Somateria mollissima,
Vioù Somateria mollissima Ar spesad a gaver ar c'hwec'h isspesad[3] anezhañ :
An eider-dum (liester : eidered-dum) a zo un evn palvezek, Somateria mollissima an anv skiantel anezhañ.
Anvet e voe Anas mollissima (kentanv) da gentañ-penn (e 1758) gant an naturour svedat Carl von Linné (1707-1778).
L'èider comú (Somateria mollissima) és un ocell de mida mitjana de la família dels ànecs, fa de 50–71 cm de llargada.[1] Està distribuït per les costes del nord d'Europa, Amèrica del nord i est de Sibèria. Cria a l'Àrtic i algunes regions temperades del nord, però migra a zones temperades de més al sud on forma grans esbarts en la costa. Són accidentals als Països Catalans.[2]
El nom científic prové del grec soma, somatos (cos) i érion (llana) i mollissima, superlatiu del llati mollis (suau).[3]
Fa el niu a prop del mar, en costes i illes. Proporciona el material per farcir l'edredó i altres peces originat del plomissol del pit de la femella.[4] Actualment, però, aquest material prové principalment d'oques domèstiques o de material sintètic. El mascle és de plomatge blanc i negre amb el clatell verd i la femella marronosa. Per alguns especialistes la subespècie v-nigra seria una espècie separada.
S'alimenta de crustacis i mol·luscs. Els musclos són el seu menjar favorit, se'ls mengen sencers, es trenquen a l'estómac i n'excreten la closca. És abundant, amb poblacions d'uns 1,5 a 2 milions d'individus a Europa i Amèrica a més dels que hi pugui haver a l'est de Sibèria.
L'èider comú (Somateria mollissima) és un ocell de mida mitjana de la família dels ànecs, fa de 50–71 cm de llargada. Està distribuït per les costes del nord d'Europa, Amèrica del nord i est de Sibèria. Cria a l'Àrtic i algunes regions temperades del nord, però migra a zones temperades de més al sud on forma grans esbarts en la costa. Són accidentals als Països Catalans.
El nom científic prové del grec soma, somatos (cos) i érion (llana) i mollissima, superlatiu del llati mollis (suau).
Fa el niu a prop del mar, en costes i illes. Proporciona el material per farcir l'edredó i altres peces originat del plomissol del pit de la femella. Actualment, però, aquest material prové principalment d'oques domèstiques o de material sintètic. El mascle és de plomatge blanc i negre amb el clatell verd i la femella marronosa. Per alguns especialistes la subespècie v-nigra seria una espècie separada.
S'alimenta de crustacis i mol·luscs. Els musclos són el seu menjar favorit, se'ls mengen sencers, es trenquen a l'estómac i n'excreten la closca. És abundant, amb poblacions d'uns 1,5 a 2 milions d'individus a Europa i Amèrica a més dels que hi pugui haver a l'est de Sibèria.
Mae'r Hwyaden Fwythblu (Somateria mollissima) yn un o deulu'r hwyaid sy'n aderyn niferus ar hyd arfordir gogleddol Ewrop, gorllwein Asia a gogledd America.
Adeiledir y nyth yn agos at lan y môr, ac mae tu mewn y nyth wedi ei wneud o blu mân wedi eu tynnu o fron yr iâr. Hwn yw'r eiderdown sy'n cael ei ddenyddio i lenwi clustogau. Mae'n dal i gael ei gasglu mewn rhai ardaloedd, er fod plu gwyddau fferm neu ddeunydd synthetig yn fwy cyffredin erbyn hyn. Yn y gaeaf mae'r Hwyaden Fwythblu yn symud tua'r de ac yn treulio'r garaf ar y môr. Weithiau gellir gweld heidiau mawr gyda'i gilydd. Maent yn bwydo ar anifeiliaid bychain megis crancod, ac yn plymio i'r gwaelod i'w dal.
Gellir adnabod y ceiliog yn hawdd; mae'n aderyn tarawiadol iawn gyda'i blu du a gwyn a' gwyrdd ar y gwegil. Mae'r iâr yn frown, ond mae'n weddol hawdd ei gwahaniaethu oddi wrth ieir hwyaid eraill oherwydd ei maint a siâp y pen a'r pig.
Nid yw'r Hwyaden Fwythblu yn aderyn cyffredin iawn yng Nghymru, ond mae'r niferoedd wedi cynyddu yn y blynyddoedd diwethaf ac mae ychydig o barau wedi dechrau nythu o gwmpas arfordir Ynys Môn a Gwynedd.
Kajka mořská (Somateria mollissima) je mořský pták, který se rád zdržuje v blízkosti příbřežních ostrůvků nebo chráněných zálivů.
S oblibou hnízdí v koloniích. Hnízdo si často zakládá v kamenitém pobřeží nebo v podrostu a vystýlá je prachovým peřím.
Samice sedí na 4 – 6 nazelenalých vejcích čtyři týdny. Při vyplašení vzlétne jako kachna divoká a postříká snůšku zapáchajícím trusem. Mláďata v prachovém šatě ihned po oschnutí následují matku, později se často tvoří mateřské školky.
Kajka mořská se živí především mlži, pro které se potápí až do hloubky 25 m, pod vodou vydrží až tři minuty.
Obrázky, zvuky či videa k tématu kajka mořská ve Wikimedia Commons
Galerie kajka mořská ve Wikimedia CommonsKajka mořská (Somateria mollissima) je mořský pták, který se rád zdržuje v blízkosti příbřežních ostrůvků nebo chráněných zálivů.
En ederfugl eller edderfugl (fra oldnordisk æðr[1], latin: Somateria mollissima) er en andefugl, der især findes i det nordligste Nordamerika, Europa og Asien. Den er i Danmark både almindelig som ynglefugl og trækgæst fra det øvrige Nordvesteuropa.
Længden er 58 cm, vingefanget 80–108 cm og vægten 1200-2800 gram. Hos ederfugl er der stor forskel på fjerdragten hos han og hun. Hannen er i pragtdragt iøjnefaldende sort og hvid med grøn nakke og et rosa bryst. Hunnen er derimod brunt kamuflagefarvet, hvilket gør den svær at få øje på, når den ligger på rede.
Ederfuglen æder især muslinger, snegle og krebsdyr, men kan også tage fisk. Den søger som regel sin føde i lavvandede områder, men kan dykke ned til 20 meters dybde. Muslingerne, der især er blåmuslinger, sluges hele, og skallerne males i stykker i kråsen. Den tager normalt muslinger, der er mindre end 2 cm lange. En Ederfugl kan på et døgn æde lige så meget, som den selv vejer.[2]
I Danmark yngler ca. 25.000 par ederfugle. Den yngler almindeligt på øer og holme i de indre danske farvande samt i Vadehavet. Den er desuden almindelig som træk- og vintergæst, idet der om vinteren i de danske farvande opholder sig omkring 30 procent af den nordvesteuropæiske bestand.
Nogle af verdens største kolonier af Ederfugl findes i det vestlige Island, mens de største danske kolonier findes på Saltholm.
Edderfuglen yngler i en alder af 3 år. Der lægges et kuld årligt med 4-6 æg, der udruges på 25-28 dage. Ungerne er flyvefærdige mellem 65 og 75 dage gamle.
En ederfugl eller edderfugl (fra oldnordisk æðr, latin: Somateria mollissima) er en andefugl, der især findes i det nordligste Nordamerika, Europa og Asien. Den er i Danmark både almindelig som ynglefugl og trækgæst fra det øvrige Nordvesteuropa.
Die Eiderente (Somateria mollissima) ist eine Vogelart, die zur Familie der Entenvögel (Anatidae) gehört. Es ist eine große, massig wirkende Meerente, die an der arktischen Küste des Atlantiks und des Pazifiks lebt. In Europa kommt sie vor allem in Skandinavien vor. Die Brutpopulation der Nordseeküste ist wesentlich kleiner. Im Sommer finden sich im Wattenmeer jedoch große Scharen nichtbrütender Eiderenten ein, denen sich im Spätsommer auch noch große Scharen an Mauservögeln hinzugesellen.
Die deutschsprachige Bezeichnung dieser Ente bürgerte sich durch den Daunenhandel ein. Sowohl die Bezeichnung für den Vogel als auch seine Federn (Eiderdaunen) sind dem isländischen æðr entlehnt.[1] Im deutschen Sprachgebrauch wird sie gelegentlich auch als Eidergans oder St.-Cuthbertsente (s. Wappenvogel von Northumberland) bezeichnet. Die lateinische Artbezeichnung Somateria mollissima weist auf die weichen und wärmenden Daunen dieser Entenart hin. Somateria besteht aus zwei griechischen Wörtern. Soma bedeutet „Körper“ und Erion bedeutet „Daune“, während das lateinische Adjektiv mollissima „sehr weich“ bedeutet. Übersetzt bedeutet der wissenschaftliche Name „sehr weicher Daunenkörper“.
Die Eiderente ist mit einer Körperlänge von durchschnittlich 58 Zentimetern etwas größer als eine Stockente und erreicht durchschnittlich ein Körpergewicht von 2,2 Kilogramm. Männchen werden bei dieser Entenart in der Regel älter, größer und schwerer als Weibchen. An Land wirkt die Ente plump und schwerfällig, sie ist jedoch ein guter Schwimmer und Taucher, der selbst mit starkem Seegang gut zurechtkommt. Aufgrund der hohen Schnabelwurzel, die direkt in die Stirn übergeht, wirkt der Kopf der Eiderente keilförmig. Sie ist dadurch von anderen Entenarten gut zu unterscheiden, da dieses Profil nur bei dieser Entenart vorkommt.[2] Während des Fluges ist die Eiderente an ihrer kräftigen Gestalt, dem dicken und kurzen Hals sowie der auffallenden Kopfform deutlich zu erkennen.
Die Eiderente zeigt in der Gefiederfärbung einen deutlichen Geschlechtsdimorphismus. Das Brutkleid des männlichen Vogels, der wie bei allen Enten als Erpel bezeichnet wird, ist am Rücken und an der Brust überwiegend weiß. An der Brust ist das Gefieder leicht rosafarben überhaucht. Der Bauch, die Flanken, die Bürzelmitte, der Schwanz, die Ober- und Unterschwanzdecke sowie die Kopf-Oberseite sind schwarz gefiedert. Am Nacken ist das Gefieder dagegen hell moosgrün. Die Nackenfedern sind leicht verlängert, so dass sie eine kleine Holle bilden. Der Schnabel des Erpels ist beim Prachtkleid gelbgrün, ansonsten blaugrau bis grüngrau. Die äußeren Armschwingen sind schwarz, die inneren sind weiß und sichelförmig gebogen. Als Ruhekleid trägt das Männchen dagegen ein dunkelbraunes Gefieder, das stellenweise mit weißen Gefiederpartien durchsetzt ist. Die Bänderung des Gefieders ist allerdings etwas weniger auffällig als bei den Weibchen.
Das Weibchen trägt während des gesamten Jahres ein unauffällig dunkel- bis gelblichbraunes Gefieder, durch das sich am Körper dichte schwarze Gefiederbänder ziehen. Hals und Kopf sind dagegen stärker einfarbig braun. Das Gefieder hat dort nur eine feine, braunschwarze Strichelung. Sie ähnelt damit im Gefieder den Weibchen vieler anderer Entenarten, durch die auffällige Kopfform ist sie jedoch leicht als Eiderente identifizierbar. Der Schnabel der Eiderente ist beim Erpel grünlich gefärbt, der der weiblichen Eiderente ist dunkelgrün. Die Schnabelspitze ist heller und weist eine breite und verhornte Spitze auf. Die Augenfarbe ist bei beiden Geschlechtern braun.
Jungvögel beider Geschlechter gleichen in ihrer Gefiederfärbung den Weibchen. Sie sind jedoch etwas dunkler in ihrer Gefiederfarbe und weniger stark gebändert. Junge Erpel tragen das voll ausgebildete Prachtkleid des Männchens im dritten oder vierten Lebensjahr. Bereits im Prachtkleid des zweiten Lebensjahres zeigen sie jedoch deutlich die Schwarz-Weiß-Kontrastierung, wie sie für adulte Erpel typisch ist. Zu diesem Zeitpunkt finden sich im Kopf- und Halsbereich noch Federn mit gelbbraunem Rand. Teile des Rückengefieders sind noch schwarzbraun.[3]
Die Eiderente kommt entlang der nördlichen Küsten von Europa, Nordamerika und Ostsibirien vor. Sie brütet von der Arktis bis in die gemäßigten Klimazonen, in Europa nach Süden etwa bis zum Wattenmeer und ins nordwestliche Frankreich. An der nordamerikanischen Atlantikküste reicht das Brutgebiet bis nach Maine, am Pazifik reicht das Brutgebiet bis nach Südalaska. Der Schwerpunkt des Brutgebietes der Eiderenten liegt auf Island, wo etwa 450.000 Paare brüten, sowie an der Ostsee, wo sich bis zu 600.000 Paare zur Brut versammeln. Als Brutplätze nutzt die Eiderente kleine vegetationslose Felseninseln und Schären, bewachsene oder bewaldete Inseln, geschützte und ruhige Meeresbuchten mit flachen Ufern. Der nordamerikanische Bestand wird auf 750.000 bis 1 Million Paare geschätzt. Die IUCN schätzt den Gesamtbestand der Eiderente auf 2,5 bis 3,6 Millionen Tiere und stuft die Art als „nicht gefährdet“ ein.
Vögel aus den nördlichsten Brutgebieten, etwa aus Spitzbergen, ziehen zum Überwintern in die gemäßigten Breiten, wo sie in geeigneten Küstengewässern große Trupps bilden können. Sie überwintern damit in den südlicheren Regionen des Verbreitungsgebiets dieses Vogels. Die südlichen Populationen sind dagegen weitgehend Standvögel.
Im Winter taucht die Eiderente regelmäßig in geringer Zahl auch in großer Entfernung zum Meer an den größeren Alpenseen auf. Seit den 70er Jahren übersommern hier immer wieder einige Vögel. Am Zeller See im Land Salzburg gelang 1972 sogar ein Brutnachweis. Auch in der Schweiz ist die Eiderente in Ausnahmefällen ein Brutvogel. 1988 brütete die Eiderente erstmals am Zürichsee, in den Folgejahren kam es auch zu weiteren Bruten am Neuenburger-, Vierwaldstätter- und Walensee.
Die gesellig lebende Eiderente gehört zu den tagaktiven Enten mit ausgeprägter Tauchfähigkeit. Sie lebt überwiegend von Muscheln bis zu einer Größe von 40 Millimetern und frisst außerdem Schnecken, Krebstierchen sowie – im Gegensatz zu anderen Entenarten – Fische. An der Nordseeküste nutzt sie vor allem die Miesmuschelbänke. Im Binnenland frisst die Eiderente außerdem die eingebürgerten Dreikantmuscheln. Pflanzliche Nahrung spielt bei dieser Ente keine große Rolle. Allerdings frisst das Weibchen während der Brutzeit auch Vegetabilien und nimmt dabei besonders die Pflanzen auf, die in der Nähe des Nestes wachsen.[4]
Muscheln erbeutet die Eiderente, indem sie entweder den Wattboden absucht oder sie im Wasser ertaucht. Mit Hilfe ihres kräftigen Schnabels ist sie in der Lage, Muscheln von ihrer Unterlage abzureißen oder nach ihnen im Wattboden zu graben. Angespülter Seetang wird von ihr gleichfalls nach Wasserinsekten, Muscheln und Schnecken abgesucht. Die Eiderente taucht gewöhnlich nach Muscheln bis zu einer Gewässertiefe von sechs Metern und bleibt etwas mehr als eine Minute unter Wasser. Unter Wasser nutzt sie dabei ihre Flügel zur Fortbewegung. Einzelne Beobachtungen sprechen davon, dass die Eiderente auch wesentlich tiefere Meeresböden erreichen kann. Tauchgänge in Tiefen bis zu 50 Meter wurden bereits beobachtet.[5]
Die Muscheln werden mit den Schalen gefressen. In ihrem starken Kaumagen werden sie geknackt; die Schalentrümmer scheidet die Ente anschließend als Speiballen aus. Das mit der Nahrung aufgenommene Salz wird über Salzdrüsen in der Stirn wieder abgegeben. Die Eiderente nutzt die Gezeitenwechsel gezielt aus, um auch solche Meeresregionen nach Nahrung abzusuchen, die für sie bei Flut nicht erreichbar wären.
Die Weibchen der Eiderente erreichen ihre Geschlechtsreife bereits in ihrem zweiten Lebensjahr. Nur ein Teil der zweijährigen Weibchen kommt allerdings auch schon zur Brut. Die Erpel dagegen beteiligen sich an der Balz erst in ihrem dritten Lebensjahr. Erst dann ist bei ihnen das Gefieder der erwachsenen Erpel weitgehend ausgebildet. Die Erpel beginnen mit ihrer Balz im Dezember. Erst im Spätwinter beteiligen sich auch die Weibchen daran. Es handelt sich um eine Gesellschaftsbalz, bei der sich bis zu 10 Männchen in der Nähe eines Weibchens versammeln. Junge, noch nicht geschlechtsreife Erpel halten sich häufig in der Nähe solcher balzenden Erpel auf und zeigen auch bereits erstes Balzverhalten.[6]
Während der Balz ruft das Männchen ein weiches, dumpfes zwei- bis dreisilbiges „ahoo“ oder hu-huúuu, das über das Watt oder die Wasserflächen sehr weit zu hören ist. Junge Männchen beherrschen diesen Ruf noch nicht. Ihr Ruf klingt heiserer und ist lautmalerisch mit gro-gro-ó umschrieben. Das Weibchen antwortet auf die Balzrufe des Männchens mit gockelndem „goggoggoggog“ und knarrendem „krrr“.[7]
Der Erpel zeigt während der Balzrufe eine charakteristische Körperbewegung, die gelegentlich auch als „eine Verbeugung nach hinten“ beschrieben wird.[7] Dabei legt der Erpel seinen Kopf weit in den Nacken und wölbt die Brust vor. Gewöhnlich umwerben mehrere Männchen ein Weibchen. Zu den typischen Balzhaltungen der Erpel gehören ein Imponierschwimmen, bei dem der Kopf langsam von rechts nach links gedreht wird, sowie das Strecken des Körpers aus dem Wasser, bei dem die Flügel nach hinten weggespreizt werden.
Seine Paarungsbereitschaft signalisiert das Weibchen, indem es sich flach auf das Wasser legt. Zur Paarung schwimmt der Erpel auf die Ente, drückt sie dabei fast völlig unter Wasser und beißt ihr mit dem Schnabel in den Nacken. Die Paarung selbst dauert nur wenige Sekunden.
Bei der Ankunft im Brutgebiet ist die Mehrzahl der Weibchen verpaart. Eine Paarbindung besteht in der Regel nur für ein Jahr. Die ortstreuen Weibchen verpaaren sich aber gelegentlich mit dem gleichen Erpel im nächsten Jahr erneut, wenn dieser in dasselbe Revier zurückkehrt.
Eiderenten brüten einzeln oder in kleinen Gruppen. Häufig befinden sich in den Brutgebieten aber auch größere Kolonien. Kolonien von bis zu 1.000 Paaren kommen beispielsweise auf Island vor. An geeigneten Plätzen können sich zwei bis drei Nester je Quadratmeter befinden. Eiderenten meiden Steilufer, schroffe Felsen und windexponierte Stellen. Steigt das Ufer sanft an, befinden sich die Kolonien mitunter mehrere hundert Meter von der Küstenlinie entfernt, so dass die Nester auch bei Hochwasser nicht vom Wasser erreicht werden.[6]
Der Neststandort ist abhängig von den jeweiligen örtlichen Gegebenheiten. Auf vegetationslosen Brutplätzen errichtet das Weibchen das Nest zwischen dem Geröll. Das Nest ist dann nicht mehr als eine flache Mulde, die aber windgeschützt liegt. Ist eine krautige Vegetation oder Gebüsch vorhanden, liegen die Nester in ihrem Schutz. Gelegentlich nutzt das Weibchen auch alte Möwennester als Nistplatz. Auf bewaldeten Inseln errichten die Eiderenten ihre Nester auch im Schutz von Bäumen. Eiderenten nutzen regelmäßig ihre alten Brutplätze wieder, was die Vegetation in ihrem Brutgebiet beeinflusst. Bedingt durch den abgesetzten Entenkot sind die Stellen um die Nester krautig oder mit Zwergsträuchern bewachsen.[8]
Die Brutzeit liegt je nach Region und Wetterbedingungen im Zeitraum von Anfang April bis Mitte Mai. Das Weibchen legt in der Regel vier bis sechs grünlich-graue Eier in die mit Bauchdaunen ausgepolsterte Nistmulde. Das Legeintervall beträgt 24 Stunden. Sind mehr als neun Eier im Nest, handelt es sich in der Regel um Mehrfachgelege, die bei Eiderenten wie bei anderen in Kolonien brütenden Enten und Halbgänsen häufig vorkommen. Verlässt das Weibchen während der Brut die Eier, bedeckt es diese mit Daunen, um den Wärmeverlust zu vermindern. Durch Störungen aufgeschreckte Weibchen spritzen beim Auffliegen Kot über die Eier. Die Eier werden während einer Dauer von 25 bis 26 Tagen ausschließlich durch das Weibchen bebrütet, das während dieser Zeit fastet. Das Männchen hält sich während dieser Zeit in der Nähe des Nestes auf. Es schränkt in dieser Zeit sogar die Nahrungsaufnahme ein, so dass die Erpel an Körpergewicht verlieren.[8] Ist die Brut jedoch hinreichend weit fortgeschritten, wandern die Männchen zu den Mauserplätzen ab.
Die Jungvögel werden nach dem Schlüpfen von dem Weibchen geführt. Auf dem Meer schwimmend betreut das Weibchen die Jungvögel bis in den Spätsommer hinein. Diese Führungszeit beträgt etwa 65 bis 75 Tage. Während dieser Führungszeit kommt es häufig zur Vergesellschaftung mit mehreren Familien, die sich wieder auflösen, sobald die Jungvögel flugfähig sind.
Eiderenten sind verhältnismäßig standorttreue Tiere, die zum Teil in ihren Brutrevieren auch überwintern. Der überwiegende Teil der Population nutzt allerdings separate Mauser- und Überwinterungsquartiere, wobei überwiegend nur kurze Strecken gezogen werden.
Zur Mauser ziehen die Vögel nach der Brut in ihre Mauserquartiere, viele Vögel sind dann beispielsweise im Wattenmeer anzutreffen. Dabei bevorzugen die nur eingeschränkt flugfähigen Eiderenten Gebiete, in denen sie weitgehend ungestört sind. Ihre Fluchtdistanz gegenüber Menschen erhöht sich in dieser Zeit von normalerweise 100 bis 300 Meter auf 500 bis 1.000 Meter. Der Mauserzug ist daher dadurch bedingt, dass sie große Ruhezonen benötigen. Küstenbereiche, in denen sie sich sonst aufhalten, die ihnen aber nicht ausreichend Rückzugsmöglichkeiten bieten, werden während dieser Zeit von den Eiderenten gemieden. Mittlerweile nutzen die Eiderenten auch einige größere Alpenseen als Quartier für ihre Mauser. So sind Eiderenten während dieser Zeit beispielsweise auch am Bodensee zu beobachten, wo sich bis zu hundert Vögel versammeln. Gelegentlich dienen die Mauserquartiere auch als Überwinterungsort – so beispielsweise im Wattenmeer. Gelegentlich suchen sie aber ab Oktober bis November separate Überwinterungsquartiere auf, von denen sie ab Februar bis März in Richtung ihrer Brutgebiete zurückkehren. Die auf Island und Spitzbergen brütenden Vögel erreichen ihre Brutplätze in den Monaten April bis Mai.
In den nördlichsten Regionen ihres Verbreitungsgebietes zählen die Schneeeule und der Polarfuchs zu den Fressfeinden der Eiderente. In den südlicheren Verbreitungsgebieten gehören der Uhu, der Seeadler und der Rotfuchs zu den Arten, die in der Lage sind, die schwere Ente zu erlegen.
Küken und Eier sind außerdem durch Möwen sowie verschiedene Rabenvögel (beispielsweise Raben- und Nebelkrähe sowie Kolkrabe) gefährdet. Gefährdet sind die Jungvögel jedoch auch durch den Befall mit Parasiten, von denen einige sich auf die Eiderente als Zwischenwirt spezialisiert haben. Viele der Jungvögel leiden beispielsweise an Saugwürmern, die zu einer Schwächung der Jungvögel und gelegentlich zu ihrem Tod führen. Zu einem Massensterben von Eiderenten kann es außerdem kommen, wenn in strengen Wintern die Meeresküsten vereisen und die Eiderenten nicht mehr in der Lage sind, die Muscheln auf dem Meeresboden zu erreichen.
In dem großen Verbreitungsgebiet der Eiderente werden sechs Unterarten unterschieden, wobei Übergangs- und Mischpopulationen die genaue Abgrenzung der Unterarten schwierig machen:
Die Jagd auf die Eiderente ist in den skandinavischen Ländern bis auf Island sowie in Russland erlaubt. Sie wird dort zum Teil sehr stark bejagt. In Norwegen sind die großen Brutgebiete der Eiderente allerdings inzwischen geschützt. Auf Island wurde sie 1786 teilweise und seit 1847 völlig geschützt.
Neben der Jagd kommt es auch zu Verlusten von Gelegen und Küken, wenn Eiderenten durch Menschen gestört werden. Dies trifft vor allem auf die Küstenabschnitte zu, die stark touristisch genutzt werden. Eiderenten leiden außerdem an der Verschmutzung der Meere durch Pestizide. Die Niederlande wurden beispielsweise ab dem Jahre 1925 von Eiderenten besiedelt. Der Bestand wuchs relativ schnell auf 6.000 Individuen, brach jedoch dann auf Grund von Pestizidbelastungen stark ein.[9] Bei Ölunfällen gehört sie zu den Arten, die aufgrund der Verschmutzung des Gefieders und dem Entzug der Nahrungsgrundlage in großer Anzahl sterben. Im Jahre 1970 kamen im Kattegat beispielsweise nach einem Ölunfall 30.000 Eiderenten ums Leben.[9]
Eine der bekanntesten Kolonien von Eiderenten befindet sich auf den Farne-Inseln vor Northumberland, Großbritannien. Die dort brütenden Vögel waren Gegenstand eines der ältesten Vogelschutzgesetze der Welt, das der Heilige Cuthbert im Jahre 676 n. Chr. erließ, daher rührt auch der Name St.-Cuthberts Ente.[10] Heute brüten noch etwa 1.000 Entenpaare auf diesen Inseln. Da der Heilige Cuthbert der Schutzpatron von Northumberland ist, wurde die Eiderente zum Wappentier dieses Landkreises. Eiderenten werden dort gelegentlich auch Cuddy’s ducks genannt, da Cuddy der Kosename für Cuthbert ist.
Die Eiderente ist der Lieferant der Eiderenten-Daune, die eine hohe Wärmespeicherkapazität besitzt. Eiderdaunen galten über lange Zeit als das beste Material, das für die Füllung von Bettdecken verwendet werden konnte. Eine gezielte kommerzielle Ausbeute dieser Eiderdaunen begann bereits vor dem 10. Jahrhundert.[11]
Bis in die Mitte des 20. Jahrhunderts stellten Eiderdaunen eines der wichtigsten Exportartikel Islands dar. Auch heute kommt dort der Eiderente aufgrund dieser Daunen eine größere wirtschaftliche Bedeutung zu. Mit den weichen und warmen Daunen werden Kissen und Bettdecken gefüllt. Die Ernte dieser Daunen ist dabei durchaus mit dem Artenschutz verträglich, da normalerweise die Federn verwendet werden, mit denen Eiderenten ihre Nester auspolstern und diese Federn geerntet werden können, nachdem die jungen Enten das Nest verlassen haben. Ein Daunennest wiegt im Schnitt nur rund 20 Gramm. Die Reinigung der Daunen von Pflanzenteilen ist eine zeitintensive Arbeit, die Stunden in Anspruch nimmt. Nur etwa 1,5 Gramm verwendbarer Daunen pro Nest bleiben nach diesem Reinigungsprozess über, so dass etwa die Ernte von 700 Nestern gebraucht wird, um ein Kilogramm handelbarer Eiderdaunen zu erhalten.[11] In einer Dokumentation des Senders Arte aus dem Jahr 2019 wird jedoch gezeigt, dass die Ernte der Daunennester auf Island bereits während der Brutzeit erfolgt, durch Austausch mit Stroh.[12]
Eiderenten werden aufgrund des attraktiven Brutkleides der Männchen zunehmend in Gehegen gehalten. Es sind friedfertige Vögel, die sich gut mit anderen Wasservögeln vertragen. Für ihr Wohlbefinden brauchen diese Enten jedoch hinreichend tiefe Teiche mit sauberem Wasser.
Der Asteroid des äußeren Hauptgürtels (8756) Mollissima ist nach der Eiderente benannt (wissenschaftlicher Name Somateria mollissima). Zum Zeitpunkt der Benennung des Asteroiden am 2. Februar 1999 befand sich die Eiderente auf der niederländischen Roten Liste gefährdeter Arten.
Die Eiderente (Somateria mollissima) ist eine Vogelart, die zur Familie der Entenvögel (Anatidae) gehört. Es ist eine große, massig wirkende Meerente, die an der arktischen Küste des Atlantiks und des Pazifiks lebt. In Europa kommt sie vor allem in Skandinavien vor. Die Brutpopulation der Nordseeküste ist wesentlich kleiner. Im Sommer finden sich im Wattenmeer jedoch große Scharen nichtbrütender Eiderenten ein, denen sich im Spätsommer auch noch große Scharen an Mauservögeln hinzugesellen.
Die deutschsprachige Bezeichnung dieser Ente bürgerte sich durch den Daunenhandel ein. Sowohl die Bezeichnung für den Vogel als auch seine Federn (Eiderdaunen) sind dem isländischen æðr entlehnt. Im deutschen Sprachgebrauch wird sie gelegentlich auch als Eidergans oder St.-Cuthbertsente (s. Wappenvogel von Northumberland) bezeichnet. Die lateinische Artbezeichnung Somateria mollissima weist auf die weichen und wärmenden Daunen dieser Entenart hin. Somateria besteht aus zwei griechischen Wörtern. Soma bedeutet „Körper“ und Erion bedeutet „Daune“, während das lateinische Adjektiv mollissima „sehr weich“ bedeutet. Übersetzt bedeutet der wissenschaftliche Name „sehr weicher Daunenkörper“.
De Eider (Somateria mollissima) is in fûgel út de famylje fan de Einfûgels.
De Eider is in grutte see-ein fan sa'n 50 oant 71 sm lingte. De ein is goed te werkennen oan syn foarm en de grutte kilige snaffel. De jerke is ek hiel goed te werkennen oan syn swart mei wite fearren en griene nekke. It wyfke is in brune fûgel mar kin troch har foarm en grutte toch wol maklik fan de oare einesoarten ûnderskieden wurde.
De Eider komt foar oan de noardlike kusten fan Jeropa, Noard-Amearika en it easten fan Sibearje. De fûgels briede yn it arktyske gebiet en guon ek wol súdliker, by't winter geane se faak wat mear nei it suden en foarmje grutte kloften oan de kusten.
Der binne wol aardich wat Eidereinen mei sa'n 1,5 oant 2 miljoen fûgels yn Noard-Amearika en Jeropa, it tal fûgels yn it easten fan Sibearje is net bekend.
De jerken fan de Jeropeeske, en East- en West-Amerikaanske ûndersoarten kinne werkend wurde oan lytse kleurferskillen yn de fearren en oan de kleur fan de snaffel.
De Eiders dûke it leafst nei moksels, dêrby ite se ek wolris kreeften.
Eiders briede mei-inoar yn in grutte koloanje. Op Yslân binne bygelyks koloanjes fan sa'n 1.000 pear einen te finen. De briedtiid hinget ôf fan it briedgebied en it waar mar leit tusken begjin april en ein maaie.
It nêst wurdt troch it wyfke boud oan de seekust, soms brûke se ek wol seefûgelnêsten. It wyfke leit fjouwer oant seis grienige aaien yn it nêst wat mei de dûnsfearren út har boarst beklaaid is. Nei't it wyfke de aaien 25-26 dagen bebret hat komme de aaien út. De jongen wurde troch it wyfke oant let yn de simmer fuorre, wol foar sa'n 65-75 dagen.
It nêst fan de Eider is beklaaid mei it ferneamde Eiderdûns wat fan de boarst fan it wyfke plôke wurdt. Dizze sêfte en waarme beklaaiïng is lange tiid sammele foar it opfoljen fan kessens en tekkens, mar dit is yn de lêste jierren foar it grutste part ferfong troch dûns fan nuete guozzen en syntetyske ferfangers. Hoewol echte Eiderdûns kessens en tekkens no seldsum binne, wurdt it eiderdûns noch hieltiten wol sammele. De einen hawwe hjir ek gjin lêst fan want dit kin dien wurde neidat de einepiken it nêst ferlitten hawwe.
De Eider (Somateria mollissima) is in fûgel út de famylje fan de Einfûgels.
Tekst üüb Öömrang At Eidergus (Somateria mollissima) as en fögelslach an hiart tu a anen (Anatidae). Sodenang as di nööm 'gus' ferkiard.
Am onerskääst sääks onerslacher:
Di nööm komt faan't islunsk wurd æðr[1] an hää niks mä a Eiderstruum tu dun.
Eiderges san am 58 cm lung an sodenang en betj grater üs wil anen. Jo weeg 2,2 kg. A mantjin wurd ääler, grater an swaarer üs a wiifkin. Uun ääg as det an losag, swäämt an dükt oober gud. At nääb as üübfaalen grat an huuch, an gans föör as en letj hurn, diar komt a nööm hurnnääb faan.
A wörd as auer a rag an a brast witj. Bük, jügen an stört san suart. A nääk as laachtgreen, an at boowerhood as suart. At wiifke as güülbrün mä suart strimler. Jongfögler like a wiifkin, san oober en betj jonker an haa ei sok stark strimler.
Eiderges lewe uun sköölen. Jo freed sneken, kraaben an heesen. Bit 6 m jip kön's dük an diarbi ian minüüt oner weeder bliiw. A heesen wurd hial deelslonken an do uun a maag uunstaken trakt. A klian grünjen skaalen wurd weder ütjspeid, an jo letj blä-grä-witj bonker lei do aueraal bi strun.
A anen warep uun April sjauer bit sääks green-grä aier an bräät 25 bit 26 daar. Wan jo det nääst ans ferläät, wurd a aier mä dünen tudobet. A wörder teew ei, bit a jöönkin ufkem, an fersaamle jo tu hör geerels uun grat sköölen. A anen bliiw 65 bit 75 daar bi a jongfögler. Am a enken beeder skül föör kuben tu dun, slütj fiiw bit tjiin anen jo mä hör jöönkin tu sköölen tuup.
Fööraal üüb Islun wurd eiderdünen ufsaamelt, redet an för baadtjüch brükt.
Wikimedia Commons hää bilen of filmer tu: 
Wikispecies hää en artiikel tu: At Eidergus (Somateria mollissima) as en fögelslach an hiart tu a anen (Anatidae). Sodenang as di nööm 'gus' ferkiard.
The ennet (Somateria mollissima), an aa kent as sea deuk, wrack deuk, or dunter, is a lairge (50–71 cm (20–28 in) in bouk lenth) sea-duck that is distributit ower the northren coasts o Europe, North Americae an eastren Siberie.
The ennet (Somateria mollissima), an aa kent as sea deuk, wrack deuk, or dunter, is a lairge (50–71 cm (20–28 in) in bouk lenth) sea-duck that is distributit ower the northren coasts o Europe, North Americae an eastren Siberie.
Huahku[1] (Somateria mollissima) on sorzien heimoh kuului lindu.
Huahku eläy pohjazil merialovehil Jeuroupas, Aazies da Pohjas-Amerikas. Suomes se pezoittuu kaikil merialovehil, ga Perämerel i Suomenlahten päivännouzuvuittilois se on vähäluguine. Suomen kandu oli pienimilläh 1900-luvun algupuolel, ga sen jälles huahkoin miäry kazvoi 1980- libo 1990-luvule sah, konzu se lähti uvvessah laskuh.[2] Vuvvel 2017 jullattun tutkimuksen mugah Turrun suariston huahkukandu oli pienennyh iellizen 25 vuvven aijal daže 95 procentua.[3][4]
Sežo Saamenmuas da Norviegien rannikol on huomattu huahkan vähenemine, kudamua on sellitetty sidä pyydäjän merikotkan kannan kazvul sen jälles, ku pedolindu rauhoitettih.[5][6][7][8] Suomesgi merikotkan kannan kazvuu pietäh yhtenny syynny huahkan vähenemizeh, ga syylöikse mainitah sežo linnunpoigien ližävynnyh kuolendu taudiloih da huahkan syödylöin sinizemčugoin vähenemine ilmastonmuutoksen da rehevöittymizen täh.[9][10][11]
Hávda (Somateria mollissima) (julevsámegillii ávdda, anárašgillii havdâ dahje havđâ, nuortalašgillii audd) lea vuojašloddi. Hávda lea buokčevuojaš.
'S e eun a bhios beò aig, no faisg air, a' chuan a th' ann an lach-mhòr no colca (Laideann: Somateria mollissima, Beurla: Common Eider).
Tha an lach-mhòr ainmeil airson clòimhteachain.
_male,_London_Wetland_Centre_-_Diliff.jpg)
_skull_at_the_Royal_Veterinary_College_anatomy_museum.JPG)
Dràc agus cearc
Cearc
Cearc
_in_flight.jpg)
Museum specimen
'S e eun a bhios beò aig, no faisg air, a' chuan a th' ann an lach-mhòr no colca (Laideann: Somateria mollissima, Beurla: Common Eider).
Tha an lach-mhòr ainmeil airson clòimhteachain.
Æðan (frøðiheiti Somateria mollissima) er einasti fuglur av antarsløgunum, sum nógv er til av í Føroyum. Steggin er nevndur æðublikur, stundum bara blikur. Uppi á høvdinum er hann svartur, aftantil um vangarnar og haðani aftur um nakkan er hann vakurt bleikgrønur, á hálsinum og bakinum mest hvítur. Bringan er bleikt reydlig, og í neðra er hann svartur. Æðan, t. e. bøgan, er smáflekkut av dimmum og bleikari brúnum. Allar ársins tíðir síggja vit tær liggja í størri ella minni flokkum fram við strondini, stundum uppi á sjóvarklettunum, men mest á floti. Gongulagið er tungt, og flogið — ja, oftast flúgva tær so lágt, at føturnir klamsa eftir vatnskorpuni;tað sær lókut út, men helst munna tær gera tað tí, at tá nýta tær føturnar til at geva sær meira ferð. Men so mikið kringari eru tær á sjónum, svimja skjótt og danda lættliga á alduryggjunum, kava gjøgnum brotini og kunna taka sær æti frá botni á 30 favna dýpi. Tó dámar teimum best at vinna tað á grynri vatni, helst minni enn 5 favna. Føði teirra er mest taralýs, smákrabbar, kræklingar og aðrir lítlir skelfiskar. Stundum koma tær upp við einum størri krabba, sum tær halda eftir aðrari klónni og berja niður í vatnskorpuna, til beinini detta av honum.
Um várið fara tær at hugsa sær um reiður. Best dámar teimum fram við sjóvarstrondini, bara tær har kunna fáa frið. Ikki so fáar fara langt inn í hagan, ja, summar høgt upp ímillum fjøll. Fólk undrast ofta á, at tær — sum ikki sýnast at orka so fræít at flúgva, at tær fáa føturnar upp úr sjónum — við sínum tunga og seinføra gongulag kunna rugga sær niðan hagar. Men kemur tú dáttliga fram at reiðri teirra, so fært tú at síggja, at tær eru ikki so tungfloygdar. Og seint á kvøldi eru tær mangar ferðir sæddar koma flúgvandi oman úr fjøllunum og hava sett seg á sjógvin, ivaleyst til at fáa sær at eta. Sjálvsagt flúgva tær so niðan aftur við, men tað er um hádimmið, so tá svevur fólk, heldur ikki er summarnáttin so ljós, at flúgvandi fuglur kennist uttan heilt nær. Reiðrið er klætt við mosa ella deyðagrasi. Eggini eru 4, stundum 5. Mjúkt og lýtt liggja tey — æðan roytir dún av sær sjálvari til at hava uttan um tey, og tá ið hon flýgur av, breiðir hon dún afturyvir, so tey skulu ikki kólna. Æða er sjaldsama spakur fuglur. Stundum eiga tær har, sum nógv fólk gongur, og tá kunna tær við tíðini gerast so spakar, at tey kunna lyfta tær av reiðrinum, taka dúnið og leggja tær á aftur. Æðudún er dýra-bar vara, og tí hava menn summstaðni friðlýst hólmar og sker til æðuvarp, og kunna hava góða inntøku av teimum. Fyrra partin á sumri skifta blikarnir lit; eina tíð er einki hvítt á teimum uttan tær stóru fjaðrarnar uppi á veingjunum; og tá teir so missa tær, eru teir líkir æðuni.
Ungarnir steðga so at sigá einki í reiðrinum. Teir eru fermir til fóts, og sjálvt teir, sum eru uppi millum fjalla, hava ikki langa tíð um at vinna oman. Høgum homrum springa teir útav, og lættir sum eitt fjaðratyssi dala teir hóvliga niður á jørð. Frá fyrst teir eru komnir á sjógv, eru teir at siga líka kringir at svimja og kava sum tær gomlu. Tá ið nakrar tamar dunnur bøla samtíðis uttan um ein hyl, sæst tað, at summar vilja taka sær fleiri ungar, enn tær eiga og aðrar tykjast glaðar við at sleppa av við sínar; sama man vera við æðunum, tí summar síggjast við sjey — átta ungum, summar bara við einum. Ikki er leingi, til ung-arnir eru vaksnir, og tá líkjast teir allir nógv æðunum; men tá ið líður út á heystið, er lætt at kenna teir ungu blikarnar frá, tí tá eru teir bringuhvítir. Og nú eru teir gomlu blikarnir komnir í sín skreytiliga búna, sum teir bera næstan alt árið. Tað er hugnalig sjón at síggja smáflokkarnar av gomlum og ungum, blikum og bøgum floytandi sær fram við landi og hoyra teirra blídliga "ov ov" og "gogg gogg gogg" í tí lýggja veðrinum — eitt av prýðum Føroyalands.
Æðan (frøðiheiti Somateria mollissima) er einasti fuglur av antarsløgunum, sum nógv er til av í Føroyum. Steggin er nevndur æðublikur, stundum bara blikur. Uppi á høvdinum er hann svartur, aftantil um vangarnar og haðani aftur um nakkan er hann vakurt bleikgrønur, á hálsinum og bakinum mest hvítur. Bringan er bleikt reydlig, og í neðra er hann svartur. Æðan, t. e. bøgan, er smáflekkut av dimmum og bleikari brúnum. Allar ársins tíðir síggja vit tær liggja í størri ella minni flokkum fram við strondini, stundum uppi á sjóvarklettunum, men mest á floti. Gongulagið er tungt, og flogið — ja, oftast flúgva tær so lágt, at føturnir klamsa eftir vatnskorpuni;tað sær lókut út, men helst munna tær gera tað tí, at tá nýta tær føturnar til at geva sær meira ferð. Men so mikið kringari eru tær á sjónum, svimja skjótt og danda lættliga á alduryggjunum, kava gjøgnum brotini og kunna taka sær æti frá botni á 30 favna dýpi. Tó dámar teimum best at vinna tað á grynri vatni, helst minni enn 5 favna. Føði teirra er mest taralýs, smákrabbar, kræklingar og aðrir lítlir skelfiskar. Stundum koma tær upp við einum størri krabba, sum tær halda eftir aðrari klónni og berja niður í vatnskorpuna, til beinini detta av honum.
Um várið fara tær at hugsa sær um reiður. Best dámar teimum fram við sjóvarstrondini, bara tær har kunna fáa frið. Ikki so fáar fara langt inn í hagan, ja, summar høgt upp ímillum fjøll. Fólk undrast ofta á, at tær — sum ikki sýnast at orka so fræít at flúgva, at tær fáa føturnar upp úr sjónum — við sínum tunga og seinføra gongulag kunna rugga sær niðan hagar. Men kemur tú dáttliga fram at reiðri teirra, so fært tú at síggja, at tær eru ikki so tungfloygdar. Og seint á kvøldi eru tær mangar ferðir sæddar koma flúgvandi oman úr fjøllunum og hava sett seg á sjógvin, ivaleyst til at fáa sær at eta. Sjálvsagt flúgva tær so niðan aftur við, men tað er um hádimmið, so tá svevur fólk, heldur ikki er summarnáttin so ljós, at flúgvandi fuglur kennist uttan heilt nær. Reiðrið er klætt við mosa ella deyðagrasi. Eggini eru 4, stundum 5. Mjúkt og lýtt liggja tey — æðan roytir dún av sær sjálvari til at hava uttan um tey, og tá ið hon flýgur av, breiðir hon dún afturyvir, so tey skulu ikki kólna. Æða er sjaldsama spakur fuglur. Stundum eiga tær har, sum nógv fólk gongur, og tá kunna tær við tíðini gerast so spakar, at tey kunna lyfta tær av reiðrinum, taka dúnið og leggja tær á aftur. Æðudún er dýra-bar vara, og tí hava menn summstaðni friðlýst hólmar og sker til æðuvarp, og kunna hava góða inntøku av teimum. Fyrra partin á sumri skifta blikarnir lit; eina tíð er einki hvítt á teimum uttan tær stóru fjaðrarnar uppi á veingjunum; og tá teir so missa tær, eru teir líkir æðuni.
Ungarnir steðga so at sigá einki í reiðrinum. Teir eru fermir til fóts, og sjálvt teir, sum eru uppi millum fjalla, hava ikki langa tíð um at vinna oman. Høgum homrum springa teir útav, og lættir sum eitt fjaðratyssi dala teir hóvliga niður á jørð. Frá fyrst teir eru komnir á sjógv, eru teir at siga líka kringir at svimja og kava sum tær gomlu. Tá ið nakrar tamar dunnur bøla samtíðis uttan um ein hyl, sæst tað, at summar vilja taka sær fleiri ungar, enn tær eiga og aðrar tykjast glaðar við at sleppa av við sínar; sama man vera við æðunum, tí summar síggjast við sjey — átta ungum, summar bara við einum. Ikki er leingi, til ung-arnir eru vaksnir, og tá líkjast teir allir nógv æðunum; men tá ið líður út á heystið, er lætt at kenna teir ungu blikarnar frá, tí tá eru teir bringuhvítir. Og nú eru teir gomlu blikarnir komnir í sín skreytiliga búna, sum teir bera næstan alt árið. Tað er hugnalig sjón at síggja smáflokkarnar av gomlum og ungum, blikum og bøgum floytandi sær fram við landi og hoyra teirra blídliga "ov ov" og "gogg gogg gogg" í tí lýggja veðrinum — eitt av prýðum Føroyalands.
Улахан турукаан (обыкновенная гага, Somateria mollissima L.) — Европа, Илин Сибиир уонна Хотугу Америка хотугу кытылларыгар үөскүүр бөдөҥ кус. Кытылга, арыыларга элбэх буолан уйаланар. Уйаланар сирин соҕуруу өттүгэр кыстыыр. Ууһуур кэмиттэн ураты кэмҥэ үөрдүүр. Байҕал харамайдарынан аһыыр.
Adult male in eclipse plumage
Male first winter plumage. Note how similar this is to the adult eclipse plumage.
Тыһыта
Тыһыта
_in_flight.jpg)
Eider duck skin coat
Traditional nestingboxes
Eider nest on tundra in Canadian arctic
ID composite
Small eider creche: three adult females over six ducklings at Biddeford Pool, ME.
Museum specimen
The common eider (pronounced /ˈaɪ.dər/) (Somateria mollissima), also called St. Cuthbert's duck or Cuddy's duck, is a large (50–71 cm (20–28 in) in body length) sea-duck that is distributed over the northern coasts of Europe, North America and eastern Siberia. It breeds in Arctic and some northern temperate regions, but winters somewhat farther south in temperate zones, when it can form large flocks on coastal waters. It can fly at speeds up to 113 km/h (70 mph).[2]
The eider's nest is built close to the sea and is lined with eiderdown, plucked from the female's breast. This soft and warm lining has long been harvested for filling pillows and quilts, but in more recent years has been largely replaced by down from domestic farm-geese and synthetic alternatives. Although eiderdown pillows or quilts are now a rarity, eiderdown harvesting continues and is sustainable, as it can be done after the ducklings leave the nest with no harm to the birds.
The common eider was formally named by the Swedish naturalist Carl Linnaeus in 1758 in the tenth edition of his Systema Naturae. He placed it with all the other ducks in the genus Anas and coined the binomial name Anas mollissima.[3] It is now placed with two other species in the genus Somateria that was introduced in 1819 by the English zoologist William Leach.[4][5] The genus name is derived from Ancient Greek σῶμα sōma 'body' (stem somat-) and ἔριον erion 'wool'. The specific mollissimus is Latin, meaning 'very soft'. Both parts of the name refer to its down feathers.[6]
Six subspecies are recognised:[5]
The common eider is both the largest of the four eider species and the largest duck found in Europe, and is exceeded in North America only by smatterings of the Muscovy duck, which only reaches North America in a wild state in southernmost Texas (and arguably south Florida where feral but non-native populations reside). It measures 50 to 71 cm (19+1⁄2 to 28 in) in length, weighs 0.81 to 3.04 kg (1 lb 12+1⁄2 oz to 6 lb 11 oz) and spans 80–110 cm (31–43 in) across the wings.[7][8] The average weight of 22 males in the North Atlantic was 2.21 kg (4 lb 14 oz) while 32 females weighed an average of 1.92 kg (4 lb 3+1⁄2 oz).[9] It is characterized by its bulky shape and large, wedge-shaped bill. The male is unmistakable, with its black and white plumage and green nape. The female is a brown bird, but can still be readily distinguished from all ducks, except other eider species, on the basis of size and head shape. The drake's display call is a strange almost human-like "ah-ooo", while the hen utters hoarse quacks. The species is often readily approachable.
Drakes of the European, eastern North American and Asia/western North American races can be distinguished by minor differences in plumage and bill colour. Some authorities place the subspecies v-nigra as a separate species.
This species dives for crustaceans and molluscs, with mussels being a favoured food. The eider will eat mussels by swallowing them whole; the shells are then crushed in their gizzard and excreted. When eating a crab, the eider will remove all of its claws and legs, and then eat the body in a similar fashion.
It is abundant, with populations of about 1.5–2 million birds in both North America and Europe, and also large but unknown numbers in eastern Siberia (HBW).
A particularly famous colony of eiders lives on the Farne Islands in Northumberland, England. These birds were the subject of one of the first ever bird protection laws, established by Saint Cuthbert in the year 676.[10] About 1,000 pairs still nest there every year. Because St. Cuthbert is the patron saint of Northumberland, it was natural that the eider should be chosen as the county's emblem bird; the birds are still often called Cuddy's ducks in the area, "Cuddy" being the familiar form of "Cuthbert".
In Canada's Hudson Bay, important eider die-offs were observed in the 1990s by local populations due to quickly changing ice flow patterns. The Canadian Wildlife Service has spent several years gathering up-to-date information on their populations, and preliminary results seem to show a population recovery.[11][12][13] The common eider is the object of the 2011 documentary People of a Feather,[14] which studies the historical relationship between the Sanikiluaq community and eiders, as well as various aspects of their ecology.[15]
The common eider is one of the species to which the Agreement on the Conservation of African-Eurasian Migratory Waterbirds (AEWA) applies.
Eiders are colonial breeders. They nest on coastal islands in colonies ranging in size of less than 100 to upwards of 15,000 individuals.[16] Female eiders frequently exhibit a high degree of natal philopatry, where they return to breed on the same island where they were hatched. This can lead to a high degree of relatedness between individuals nesting on the same island, as well as the development of kin-based female social structures.[17] This relatedness has likely played a role in the evolution of co-operative breeding behaviours amongst eiders. Examples of these behaviours include laying eggs in the nests of related individuals[18] and crèching, where female eiders team up and share the work of rearing ducklings.[19]
Common eider composite
_male,_London_Wetland_Centre_-_Diliff.jpg)
Adult drake
Adult male left, female right
Adult male in eclipse plumage
Male juvenile in first winter plumage, similar but different from eclipse plumage
Female
.png)
Female
_in_flight.jpg)
Male in flight
Eider duck skin coat
Traditional man-made eider nesting boxes
Eider nest on the tundra in the Canadian Arctic
Small eider creche: three adult females over six ducklings at Biddeford Pool, ME.
_male_eclipse_plumage_stretching_composite.jpg){kind=small}
stretching
_on_the_dune,_Heligoland.jpg)
Common eider (female) on the dune, Heligoland
_on_the_dune,_Heligoland.jpg)
Common eider (male) on the dune, Heligoland
.jpg)
Common eider with ducklings swimming
_-_Ystad-2016.jpg){kind=small}
Common eider flying by.
Common eider flying by. The common eider (pronounced /ˈaɪ.dər/) (Somateria mollissima), also called St. Cuthbert's duck or Cuddy's duck, is a large (50–71 cm (20–28 in) in body length) sea-duck that is distributed over the northern coasts of Europe, North America and eastern Siberia. It breeds in Arctic and some northern temperate regions, but winters somewhat farther south in temperate zones, when it can form large flocks on coastal waters. It can fly at speeds up to 113 km/h (70 mph).
The eider's nest is built close to the sea and is lined with eiderdown, plucked from the female's breast. This soft and warm lining has long been harvested for filling pillows and quilts, but in more recent years has been largely replaced by down from domestic farm-geese and synthetic alternatives. Although eiderdown pillows or quilts are now a rarity, eiderdown harvesting continues and is sustainable, as it can be done after the ducklings leave the nest with no harm to the birds.
La Komuna molanaso (Somateria mollissima) estas belkolora akvobirdo el la familio de anasedoj kaj genro de molanasoj. Temas pri granda (50–71 cm korpolongo) maranaso kiu estas distribuata ĉe la nordaj marbordoj de Eŭropo, Nordameriko kaj orienta Siberio. Ili reproduktiĝas en Arkto kaj kelkaj nordaj moderklimataj regionoj, sed vintras iom suden en pli moderklimataj zonoj, kiam ili povas formi grandajn arojn en marbordaj akvoj. Ili povas flugi je rapido de ĝis 113 km/h.[1]
La nesto de la molanaso estas konstruata ĉe la maro kaj kovrita el la fama lanugo, plukita el la ina brusto. Tiu milda kaj varma kovraĵo estis delonge rikoltata por plenigi kusenojn kaj peplomojn, sed pli ĵuse ĝi estis ege anstataŭata de lanugo el hejmaj aŭ farmaj anseroj kaj sintezaj alternativoj. Kvankam la molanasaj kusenoj aŭ peplomoj estas nun jam raraĵo, la rikoltado de molanasa lanugo pluas kaj estas eltenebla, se ĝi estas farata post elnestiĝo de la idoj kaj sendamaĝe al la birdoj.
Ĝi grandas 58 cm averaĝe, kaj havas longan malsveltan korpon, karakterizan kapoformon. La viranaso havas nigran ventron kaj blankan dorson, roz-blankan bruston, blankajn flugilkovrilojn. La remflugiloj estas nigrabrunaj, la kapo blanka, la kaposupro nigra. La femala anaso havas brunan bazkoloron kun nigraj strietoj.
Pli precize oni povas diri, ke la Komuna molanaso estas la plej granda anaso troviĝanta en Exuropo kaj en Nordameriko (escepte ĉe la Moska anaso kiu nur atingas Nordamerikon en natura stato en plej suda Teksaso). Ĝi estas 50 al 71 cm longa, pezas 0.81 al 3.04 kg kaj etendas 80 – 110 cm laŭ flugiloj.[2][3] Ĝi estas karaktera pro fortika kaj diketa formo, granda kapo, mallonga kolo kaj granda kojnforma beko. La kruroj estas flavecaj. Temas pri specio kun tre markata seksa duformismo.
La masklo estas nekonfuzebla, kun blankanigra plumaro kaj verda nuko. La kapobildo fakte montras tiun helverdan aŭ grizverdan nukareon dividata flanke per blanka iom klina strio paralela al la nuka deklivo. La beko estas grizflaveca kun markata ungopinto kaj bazo superfrunta. En frunto komencas nigra krono kiu larĝiĝas inkludante okulon al super la nukareo. La limo blankanigra inter krono kaj vizaĝo estas tre markata kaj kontrasta. Ankaŭ la kolo estas blanka, sed la brusto estas nuanca al salmorozkolora. Kiel ĉe la Reĝa molanaso, ankaŭ ĉe tiu ĉi masko la ventro, pinteca kaj mallonga vosto kaj flankoj estas nigraj, sed oni montras grandan, rondoforman blankan makulon antaŭvoste (femurmakulo). Dumfluge li montras nigrajn unuarangajn kaj duarangajn, dum triarangaj kaj flugilkovriloj estas blankaj.
La ino estas malhelbruna birdo, sed povas esti facile distingebla el ĉiuj aliaj anasoj, escepte el aliaj molanasoj, pro sia grando kaj kapoformo. Ŝi estas endorse mauleca kaj flanke strieca. Ŝi montras blankan bekopinton. La junulo estas tre simila, sed montras blankan superokulon.[4] La masklo en eklipsa plumaro griziĝas, perdas la blankajn areojn (kaj la koloran nukareon) kaj blanke restas nur la plumoj pendantaj el la suba dorso.
La alvoko de tiu anaso estas agrabla "ah-uu." Tiu specio estas ofte facile alproksimigebla.
Maskloj de la rasoj de Eŭropo, orienta Nordameriko kaj de Azio/okcidenta Nordameriko povas esti distingataj per malgrandaj diferencoj en plumaro kaj bekokoloro. Kelkaj fakuloj lokigas la subspecion v-nigra kiel separata specio.
Tiuj holarktisaj birdoj flugas malalte, en rekta linio.
Tiu specio plonĝas (dum pli da unu minuto kaj ĝis 25 m) por kapti krustulojn kaj moluskojn, kaj mituloj estas ties preferata manĝo. La molanaso manĝas mitulojn englutante ilin entute; poste la konkoj estas disŝiritaj en ties stomakoj kaj elpelitaj. Por manĝi krabon la molanaso forigas ĝin el ties ungopingloj kaj kruroj kaj poste manĝas ilin per simila maniero.
Ĝi estas abunda specio, kun populacioj de ĉirkaŭ 1.5-2 milionoj da birdoj kaj en Nordameriko kaj en Eŭropo, kaj ankaŭ granda sed nekonata nombro en orienta Siberio (HBW).
Preciza fama kolonio de molanasoj loĝas en la insuloj Farneoj en Northumberland, Anglio. Tiuj birdoj estis celo de unu el la unuaj birdoprotektaj leĝoj, establita de Sankta Cuthbert en la jaro 676. Ĉirkaŭ 1,000 paroj ankoraŭ nestumas tie ĉiujare. Ĉar Sankta Cuthbert estas patrona sanktulo de Northumberland, nature la molanaso estis elektita kiel la simbola birdo de la kantono; la birdoj estas ankoraŭ ofte nomataj Cuddy's ducks (anasoj de Cuddy) en la areo, "Cuddy" estas karesnomo por "Cuthbert".
La Komuna anaso estas unu el la specioj al kiuj aplikiĝas la Agreement on the Conservation of African-Eurasian Migratory Waterbirds (AEWA).
Molanasoj estas koloniaj reproduktuloj. Ili nestumas en marbordaj insuloj en kolonioj game laugrande el malpli da 100 ĝis 10,000-15,000 individuoj.[5] Molanasinoj montras ofte altan gradon de naska filopatrio, ĉar ili revenas reproduktiĝi al la sama insulo kie ili estis naskitaj. Tio povas konduki al alta grado de rilateco inter individuoj nestumantaj en la sama insulo, same kiel al disvolvigo de parenco-bazaj inaj sociaj strukturoj.[6] Tiu rilateco ŝajne ludas gravan rolon en la evoluo de kooperaj reproduktadaj kutimoj inter molanasoj. Ekzemploj de tiuj kutimoj estas ovodemetado en la nestoj de rilataj individuoj[7] kaj infanvartejoj, kie molanasinoj grupiĝas kaj kunhavas respondecon pri idozorgado.[8]
La ino demetas 4 al 6 ovojn en majo-junio. La nesto estas ĉe akvo sur sablo aŭ inter rokoj, eventuale protektata de la vegetaĵaro. Ĝi estas konstruata el la patrina lanugo, kiu estas uzata ekdelonge fare de la tieaj popoloj kaj rikoltata el la nestoj post elnestiĝo de la idoj. Ĝi estas konsiderata ege bonkvalita materialo por varmigo de vestoj kaj ankoraŭ estas tre aprezata – pako de 140 X 200 cm kostas 4,000 eŭrojn (en 2011)[9].
Estas ses subspecioj agnoskataj nome:[10]
Masklo en eklipsa plumaro
Maskla unuavintrulo. Simila al eklipsa plumaro.
Ino
Dumfluge
Jako el molanasa haŭto
masklo
Masklo montranta fortikan korpon kaj diketan kapon
Ino en nesto
Ino kun anasidoj
Prilaborante lanugon
Museum specimen
La revuo "Kuriero" de Unesko dediĉis sian numeron n-ro 1 de januaro-marto 2019 al la temo de indiĝenaj lingvoj okaze de la proklamo de 2019 kiel Internacia Jaro de Indiĝenaj Lingvoj.[11] Tiukadre la artikolo SIKU: Miksi nuntempan teknologion kun antikvaj scipovoj, de Joel Heath kun Lucassie Arragutainaq, temas pri novteknologiaj klopodoj fare de inuitoj por pristudi la efikon de la klimata ŝanĝo sur la molanasoj, kiuj estas grava parto de la vivtenado de la popolo.[12]
La Komuna molanaso (Somateria mollissima) estas belkolora akvobirdo el la familio de anasedoj kaj genro de molanasoj. Temas pri granda (50–71 cm korpolongo) maranaso kiu estas distribuata ĉe la nordaj marbordoj de Eŭropo, Nordameriko kaj orienta Siberio. Ili reproduktiĝas en Arkto kaj kelkaj nordaj moderklimataj regionoj, sed vintras iom suden en pli moderklimataj zonoj, kiam ili povas formi grandajn arojn en marbordaj akvoj. Ili povas flugi je rapido de ĝis 113 km/h.
La nesto de la molanaso estas konstruata ĉe la maro kaj kovrita el la fama lanugo, plukita el la ina brusto. Tiu milda kaj varma kovraĵo estis delonge rikoltata por plenigi kusenojn kaj peplomojn, sed pli ĵuse ĝi estis ege anstataŭata de lanugo el hejmaj aŭ farmaj anseroj kaj sintezaj alternativoj. Kvankam la molanasaj kusenoj aŭ peplomoj estas nun jam raraĵo, la rikoltado de molanasa lanugo pluas kaj estas eltenebla, se ĝi estas farata post elnestiĝo de la idoj kaj sendamaĝe al la birdoj.
El eider común (Somateria mollissima) es una especie de ave anseriforme de la familia Anatidae ampliamente distribuida por las regiones costeras árticas y subárticas. Presenta un acusado dimorfismo sexual característico de su género.
El eider común es el más grande de las cuatro especies de eideres y también es el pato de mayor tamaño de Europa. Además es el pato en el segundo puesto en cuanto a tamaño de Norteamérica, por detrás del pato criollo. Mide entre 50 y 71 cm de largo, pesa entre 0,81 y 3,04 kg y tiene una envergadura alar de 80 y 110 cm.[2][3] El peso medio de los machos obtenido un estudio con 22 machos del Atlántico norte fue 2,21 kg mientras que el obtenido de 32 hembras fue de 1,92 kg.[4] Se caracteriza por su gran pico en forma de cuña y con los laterales cubiertos por plumas hasta más de la mitad de su longitud. Presenta un notable dimorfismo sexual. El macho es inconfundible con su plumaje negro y blanco y la nuca verde. Sus partes superiores y pecho son blancos, salvo el píleo, obispillo y cola que son negros como las partes inferiores, y la nuca que es de color verde claro. También las plumas primarias y secundarias son negras. Su pico amarillento. La hembra es de color pardo oscuro listado, pero puede distinguirse fácilmente del resto de las hembras de pato por su tamaño y la forma de su cabeza. Los machos en eclipse también se vuelven pardos, aunque conservan parte del blanco de las alas.
El macho emite llamadas de tipo «ah-ooo», mientras que la hembra emite graznidos roncos.
Los machos de las subespecies de Europa, el este de Norteamérica y Asia/oeste de Norteamérica se diferencian por pequeñas diferencias en el color del plumaje y el pico.
El eider común fue descrito científicamente por Carlos Linneo en 1758 en la décima edición de su obra Systema naturae, con el nombre de Anas mollissima,[5] que significa «pato suavísimo». Posteriormente fue trasladado al género Somateria, creado por William Elford Leach en 1819.[6]
Se reconocen seis subespecies:[7][6]
El eider común bucea para buscar alimento. Se alimenta de crustáceos y moluscos, y los mejillones son su comida favorita. Los eideres se tragan los moluscos enteros, sus conchas se rompen el su molleja y son excretadas. Cuando come cangrejos les arranca las pinzas y las patas y se los traga de igual forma.
Los eideres crían colonialmente. Anida en islas costeras en colonias que oscilan entre los 100 hasta los 10.000-15.000 individuos.[8] Las hembras con frecuencia muestran un alto grado de filopatría, y regresan a criar a la misma isla donde nacieron. Esto conlleva a un alto grado de relación entre los individuos que anidan en la misma isla y se desarrollan estructuras sociales femeninas basadas en el parentesco.[9] Esta relación probablemente desempeñen un papel en la evolución del comportamiento de cría cooperativa entre los eideres. Ejemplos de estos comportamientos la puesta de huevos en los nidos de hembras emparentadas y la formación de guarderías,[10] donde las hembras de eideres comparten las tareas de cuidado de las crías.[11]
Las hembras de eider construyen su nido cerca del mar y los recubren con el famoso y fino plumón de eider, que se arrancan de su pecho y vientre. Este plumón se ha recolectado tradicionalmente para rellenar almohadas y edredones.
El eider común (Somateria mollissima) es una especie de ave anseriforme de la familia Anatidae ampliamente distribuida por las regiones costeras árticas y subárticas. Presenta un acusado dimorfismo sexual característico de su género.
See artikkel räägib linnuliigist; perekonna kohta vaata artiklit hahk (perekond). Hahk (Somateria mollissima) on suur partlaste sugukonda kuuluv sukelpart.
Haha varasem nimetus oli eiderhani. Murdepärased nimetused on ahk, kahk, lann, oodutaja, vaagalind.
Ladinakeelne nimetus Somateria mollissima pärineb Carl von Linnélt. Ladinakeelse nimetuse lühend on SOMMOL. Ingliskeelne nimetus on kas eider või eider duck.
Isaslind on pulmasulestikus kontrastselt mustvalge ja emaslind ookerpruun. Hahapojad on musta sulestikuga. Nokk on teiste partidega võrreldes suurem, see läheb sujuvalt üle peaks.
Eestis elutseb haha alamliik Somateria mollissima mollissima. Vilsandi Rahvuspargis pesitseb üle 4000 paari. Endise Torgu valla territooriumil pesitseb 50 hahapaari. Hahad elavad avamerel ning pesitsevad kaugematel meresaartel ja laidudel.
Haha pesitsusaegset üldarvukust Eestis hinnatakse 3000–7000 paarile, talvist arvukust 20–100 isendile [1].
Hahale sobivad pesitsemiseks hästi need mereäärsed piirkonnad ja laiud, kus meri kiiresti sügavaks muutub. Hahad toituvad rannakarpidest, mis asuvad 3–4 meetri sügavusel merepõhjas.
Haha hästivarjatud pesas on tavaliselt 4–6 sinakasrohekat muna.
Eider arrunta (Somateria mollissima) Anatidae familiaren hegaztia da, Somateria generoan arruntena dena[1]. Europa, Ipar Amerika eta ekialdeko Siberiako iparraldeko kostaldeetan bizi den hegazti hau neguan hegoalderantz migratzen da.
60 bat cm izaten da luze. Itsasaldeko hegaztia da, eta iparraldeko lurraldeetako itsasertzetan bizi da. 500.000 eider inguru daude Islandian. Ez neguoro, baina tarteka migratzen du hegoaldera, eta Espainian eta Portugalen ere ikus daiteke inoiz. Ur azpira sartuta harrapatzen dituen arrainak eta beste zenbait animalia txiki janez elikatzen da. Habiaren barrua luma txikiz estaltzen du eta leku batzuetan, Norvegian batez ere, burukoak, koltxoiak eta ohe estalkiak (ederdrohnt) egiteko erabiltzen dituzte haren lumak. Debekatua dago eiderrak harrapatzea.
Espezieak sei aspiespezie ditu:
Artikulu hau biologiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz. Eider arrunta (Somateria mollissima) Anatidae familiaren hegaztia da, Somateria generoan arruntena dena. Europa, Ipar Amerika eta ekialdeko Siberiako iparraldeko kostaldeetan bizi den hegazti hau neguan hegoalderantz migratzen da.
60 bat cm izaten da luze. Itsasaldeko hegaztia da, eta iparraldeko lurraldeetako itsasertzetan bizi da. 500.000 eider inguru daude Islandian. Ez neguoro, baina tarteka migratzen du hegoaldera, eta Espainian eta Portugalen ere ikus daiteke inoiz. Ur azpira sartuta harrapatzen dituen arrainak eta beste zenbait animalia txiki janez elikatzen da. Habiaren barrua luma txikiz estaltzen du eta leku batzuetan, Norvegian batez ere, burukoak, koltxoiak eta ohe estalkiak (ederdrohnt) egiteko erabiltzen dituzte haren lumak. Debekatua dago eiderrak harrapatzea.
Haahka (Somateria mollissima) on meren saaristoissa elävä sorsalintu.
Uroshaahkalla on laaja valkea kaulus, musta päälaki ja musta alaruumis. Naaras on ruskeankirjava ja muistuttaa väritykseltään muita sorsanaaraita. Haahka vaikuttaa maissa ollessaan pönäkältä ja hiukan kömpelöltä, elementissään se on vasta uidessaan ja sukeltaessaan.
Täysikasvuisen haahkan pituus on noin 50–70 cm ja siipien kärkiväli 110 cm. Haahka painaa noin 1,2–2,2 kiloa.
Vanhin suomalainen rengastettu haahka on ollut 28 vuotta 7 kuukautta ja 29 päivää vanha. Euroopan vanhin on ollut peräti 37 vuotta 10 kuukautta vanha brittiläinen haahka.
Haahkan ääni on päivittelevä "o-hhoh". Naaraat kotkottavat matalalla äänellä, pedon uhatessa (esimerkiksi merilokki tai -kotka) kotkotus kiihtyy voimakkaaksi.
Haahka on levinnyt Pohjois-Euroopan, Pohjois-Amerikan ja itäisen Siperian rannoille. Se pesii alueen pohjoisimmissa osissa, ja muuttaa talvehtimaan etelämmäs avoimen meren äärelle. Jonkin verran haahkoja talvehtii jäänreunan tuntumassa Ahvenanmaalla ja Pohjois-Itämerellä. Suomessa haahka pesii koko saaristoalueella, mutta on harvalukuinen Pohjanlahden ja Suomenlahden perukoissa. Vahvin kanta on Saaristomerellä ja Ahvenanmaalla. Parimäärä lienee 150 000 parin luokkaa. Kanta on taantunut voimakkaasti viime vuosina. Nykyään Itämerellä haahka on erittäin uhanalainen. Euroopan pesimäkanta on vähintään 800 000 – 940 000 paria, joista 32 000 paria Britteinsaarilla. Venäjällä pesii 20 000 – 30 000 paria[2].
Haahka on suolaisen veden lintu, eikä sitä tavata pesivänä makean veden altailla. Saaristossa esiintymisen painopiste on ulko- ja välisaariston puuttomilla luodoilla. Pesii myös pienillä metsäpeitteisillä saarilla sisäsaaristoa myöten. Karttaa pesimistä suurilla metsäsaarilla, sillä niillä asuvat maapedot kettu, supikoira, mäyrä sekä ihminen koirineen ja kissoineen tuhoavat valtaosan pesinnöistä. Muiden vesilintujen tavoin haahka suosii lokki- ja tiirayhdyskuntia.
Haahkat saapuvat pesimäluodoilleen heti jäiden sulettua maalis-huhtikuussa. Tyynenä aamuna meri kaikuu kalkkaiden eli haahkakoirasten matalista soidinäänistä. Koiraat partioivat luodon rannassa naaraan hautoessa. Naaras poistuu pesältä vain pari kertaa vuorokaudessa syömään. Jos koiras ei ole paikalla vartioimassa naarasta, ryntäävät lähistön koiraat yksinäisen naaraan kimppuun, yrittäen paritella sen kanssa. Haudonnan lopulla naaras on haluton parittelemaan, ja silloin useat koiraat ovat jo poistuneet sulkasatoalueille.
Haahka rakentaa pesänsä maahan tavallisesti lähelle merta ja vuoraa sen haahkanuntuvilla. Pesä voi olla aivan avoimesti heinikossa tai kanervikossa, mutta usein se on piilossa katajatiheikössä. Muninta alkaa joskus jo huhtikuun puolivälissä, tavallisesti vapun maissa. Uusintapesiä voidaan tavata vielä kesäkuun lopulla. Vaaleanvihreitä, selvästi kananmunaa suurempia munia on 4–6 ja niitä haudotaan nelisen viikkoa. Naaraan on oltava tarkkana, sillä minkki, kettu, korppi ja varis herkuttelevat mielellään haahkanmunilla. Varhaisempina aikoina ne kelpasivat myös ihmisille. Poikueet emoineen liittyvät usein yhteen suureksi parveksi, jolloin puolustautuminen siivekkäitä petoja vastaan on tehokkaampaa.
Ihminen on vuosisatojen ajan kerännyt haahkanuntuvia täkkien ja takkien täytteeksi. Tämä ei aiheuta linnuille kärsimystä, koska untuvat voidaan kerätä sen jälkeen kun poikaset ovat jo lähteneet pesästä.
Haahkan pääravintona ovat sinisimpukat, joiden lisäksi se syö pieniä kaloja ja sammakkoeläimiä.[3]
Somateria mollissima
L'Eider à duvet (Somateria mollissima) est une espèce de canards plongeurs marins de la famille des anatidés.
Le mot Eider est emprunté à l'anglais, qui parvient via l'allemand ou le néerlandais de l'islandais æðarfugl « eider à duvet », et son nom italien, edredone, rappelle l'édredon fait de duvet de plumes, lui aussi emprunté au danois edderdun « duvet de l'eider ». C'est un canard de 50 à 71 cm de long avec une envergure de 80 à 108 cm, pesant entre 1 200 et 2 800 g. Ce sont de gros oiseaux aux formes massives.
Le mâle a une calotte noire sur la tête, une nuque et les côtés du cou vert olive, des joues blanches. Le ventre, les flancs et la queue sont noirs, le dos est blanc et la poitrine légèrement rosée. Les ailes sont noires et blanches. Son plumage éclipse est presque entièrement noir.
La femelle est brun foncé barré de noir. Elle ressemble à la femelle du canard colvert, mais on peut la distinguer par sa taille beaucoup plus importante.
En Europe, l'Eider à duvet vit dans l'hémisphère Nord, à la limite de la banquise. Il niche sur les côtes de l'océan Atlantique Nord et de la mer du Nord, de la Scandinavie à l'Islande. Récemment, des cas de nidification ont été répertoriés plus au sud, et même à l'intérieur du continent en Suisse, sur le Léman.
L'Eider hiverne principalement sur les côtes de l'Atlantique, en plus petit nombre sur les grands lacs de l'intérieur.
Au Québec
L'été au Québec, on retrouve l'Eider à duvet dans une douzaine d'aires de nidification, notamment sur les îles du Bas Saint-Laurent : l'Île aux Basques et l'Île aux Pommes[1], deux refuges d'oiseaux de la région de Trois-Pistoles et ainsi que plusieurs autres.
L'Eider à duvet préfère les côtes maritimes rocheuses ou sablonneuses. En hiver, on peut le rencontrer sur les fleuves et les lacs d'eau douce.
C'est un oiseau qui se regroupe en troupes nombreuses, de 10 à 1 000 oiseaux.
Contrairement aux autres canards, il alterne le vol battu et le vol plané.
C'est un excellent plongeur. Il plonge plus d'une minute et peut s'enfoncer jusqu'à 25 mètres. Il pêche principalement les crustacés et les mollusques.
La femelle pond une couvée par an de 4 à 6 œufs en mai-juin. Le nid est près de l'eau sur le sable ou dans les rochers, éventuellement protégé par la végétation. Il est fait du duvet de la femelle. Celui-ci est utilisé depuis longtemps par les peuples vivant dans le grand nord. Il est récolté dans les nids après le départ des petits. Il est utilisé pour confectionner des vêtements chauds et des édredons, nom issu de l'anglais « eider down », « duvet d'eider ». Considéré comme le nec plus ultra pour le garnissage des couettes, le prix de ce duvet est très élevé – une couette de 140 X 200 cm coûte dans les 4 000 euros (en 2011)[2].
Cette espèce est menacée:
Cette espèce est menacée:
D'après Alan P. Peterson, cette espèce est constituée des six sous-espèces suivantes :
Somateria mollissima, un mâle et deux femelles
Somateria mollissima, un mâle appelant
Somateria mollissima
L'Eider à duvet (Somateria mollissima) est une espèce de canards plongeurs marins de la famille des anatidés.
O eider[2] (tamén se ten usado éider[3] ou éider común[4]), Somateria mollissima, é unha especie de ave da orde dos anseriformes, familia dos anátidos e subfamilia dos merxinos (os patos mergulladores), amplamente distribuída polas rexións costeiras árticas e subárticas, que presenta un acusado dimorfismo sexual, característico do seu xénero.
O seu nome latino, Somateria mollissima, fai referencia a penuxe mol desta especie. Traducido viría significar: "de corpo laúdo moi mol".[5]
Os eideres son algo maiores que un lavanco. Miden uns 58 cm de longo e pesan de media uns 2,2 Kg. Os machos son en xeral de maior tamaño e peso que as femias e poden chegar a idades máis avanzadas. De aspecto gordo e zoupón na terra, é un nadador e mergullador áxil, que pode desenvolverse ben mesmo con ondas moi grandes. A causa da altura da raíz do seu bico, que sobe ata a fronte e fai doado distinguilo doutros parrulos, a cabeza recorda á forma dunha cuña. En voo, recoñécese polo seu aspecto gordo, o pescozo curto e a forma da cabeza.[6][7]
O eider amosa un claro dimorfismo sexual na plumaxe. Na época reprodutora, o macho ten o lombo e o peito brancos na súa maior parte, as plumas do peito teñen un lixeiro ton rosado. O vetre, os flancos, a cola, as plumas cobertoiras desta e a parte superior da cabeza son negros. A caluga é de cor verde de musgo. Fóra do tempo de cría, a plumaxe do macho é castaña escura, con partes brancas.
O aspecto da femia é moi semellante ó das femias doutras especies de parrulos. Amosa todo o ano unha plumaxe pouco rechamante de cores acastañadas, máis ou menos escuras, atravesada por bandas negras mestas. A cabeza e o pescozo son, porén, estritamente castaños, con só un lixeiro raiado máis escuro. A plumaxe é moi semellante á das femias doutras especies de parrulos.
O peteiro dos machos é verdoso, e verde escuro no caso das femias. A punta do bico é máis clara e amosa unha punta elevada. Ambos os dous sexos teñen o iris dos ollos marrón.
A plumaxe das crías semella a das femias.
O eider vive ó longo das costas do norte de Europa, Norteamérica e leste de Siberia. Cría dende o Ártico ata o mar do Norte e o noroeste de Francia. Na costa atlántica americana a súa área de cría chega ó estado de Maine e, na costa do océano Pacífico, ata o sur de Alasca. As áreas principais de cría son Islandia, onde crían unhas 450 000 parellas, e o mar Báltico onde se xuntan ata 600 000. Os números en América calcúlanse entre 750 000 e 1 millón de parellas. O IUCN calcula os seus números entre 2,5 e 3,6 millóns de exemplares, e non lle dá a consideración de especie ameazada.
Os exemplares das zonas máis boreais emigran cara á parte sur da súa distribución no inverno, onde poden formar grandes bandos en sitios axeitados. As poboacións máis meridionais son sedentarias. No inverno os eideres intérnanse regularmente en pequeno número en terras interiores, chegando os europeos ata os Alpes.
Dende os anos 1970 algúns exemplares pasan o verán nalgúns puntos de Centroeuropa e danse casos de parellas que fan os niños nos lagos suízos e outros lagos perialpinos.
Son de actividade diúrna. Aliméntanse preferentemente de moluscos bivalvos de ata 40 mm de lonxitude; ademais, comen caracois, crustáceos e peixes. Nas costas do mar do Norte comen, sobre todo, mexillóns. En augas interiores comen o mexillón tigre, unha variedade de auga doce orixinaria de Asia que está a espallarse rapidamente por Europa dende os anos 1980. O alimento vexetal non é importante na súa dieta. Buscan o imento no fondo de augas pouco fondas ou mergullándose. Buscando moluscos poden chegar a profundidades de 6 m e permanecer algo máis dun minuto somerxidos. Debaixo da auga empregan as alas para desprazarse. Algunhas observacións aseguran que poden acadar no mar distancias máis profundas, nalgún caso de ata 30 m. O seu bico forte permítelles arrincar os mexillóns da rocha ou sacar moluscos do fondo. Cazan tamén insectos acuáticos entre as algas mariñas.
Tragan os bivalvos coas cunchas. Despois de rompelas coa súa forte morzoa, vomítanas en forma de egagrópilas. O sal que tragan coa comida é expulsado a través de glándulas especiais situadas na fronte.
As femias son fértiles aos dous anos de idade, mentres que os machos non toman parte nas cerimonias de cortexo ata o terceiro, momento no que teñen a plumaxe adulta completamente desenvolvida.
Durante o cortexo os berros do macho son respondidos pola femia. Para emitir o seu son o macho bota a cabeza para atrás e incha o peito. En xeral, varios machos sitúanse ao redor dunha femia. Entre as técnicas de cortexo do macho cóntanse demostracións de natación, durante as que move a cabeza a modo de dereita a esquerda e estrica o corpo fóra da auga, abrindo cara s atrás as alas.
A femia amosa a disposición para a cópula estirándose sobre a auga. Durante a cópula, que dura poucos segundos, o macho empurra a femia case completamente debaixo da auga e suxéitaa polo pescozo co seu peteiro.
As parellas duran unha soa temporada, aínda que os exemplares sedentarios poden emparellarse máis dun ano seguido.
Crían en grandes colonias que nalgúns casos, como en Islandia, poden acubillar 1 000 parellas. A época de cría vai, segundo as rexións e as condicións climatolóxicas, de comezos de abril a mediados de maio.
As femias fan o niño, cuberto dunha capa de penuxe que sacan do ventre, preto do mar, habitualmente entre o grixo e vexetación rara. En ocasións aproveitan niños de gaivota. Poñen de 4 a 6 ovos de cor gris verdosa. Cando a femia abandona o niño cóbreo con penuxe para evita que perdan calor. Choca ela soa durante uns 25 ou 26 días, tempo no que non se alimenta. Mentres, o macho permanece preto do niño.
Cando saen do ovo, os polos son guiados pola nai que os vixía entre 65 e 75 días, permitíndolles a finais do verán aventurarse no mar. Nesta época é común que se xunten varias familias, unións que se desfán cando os polos son capaces de voaren.
Aínda que os máis dos eideres son migratorios, as distancias entre os puntos de cría e de invernada non adoitan seren moi grandes, polo que voan distancias relativamente curtas para mudaren as plumas, o que fan despois de criar. Porén, poden voar a velocidades de ata 177 km/h.[8] Voan a áreas especiais, que escollen pola súa tranquilidade, xa que nesta época a súa capacidade de voar vese limitada. A distancia á que se sitúan dos homes sobe nesa época dos 100 ou 300 m ata os 500 ou 1 000. Evitan, porén, áreas nas que noutras épocas son habituais, pero que non lles ofrecen posibilidades de fuxida. Nese tempo utilizan mesmo lagos interiores da zona alpina. Nalgúns casos, como no das marismas do mar do Norte, as zonas de muda aprovéitanse tamén para pasar o inverno. Noutros, buscan cuarteis de inverno diferentes para os que saen en outubro e novembro. O camiño de volta comeza en febreiro e marzo.
Nas zonas árticas o raposo polar e o bufo das neves son as principais ameazas. Máis ao sur o bufo real, a aguia mariña e o raposo son os depredadores que están en disposición de poder cazar a unha ave do peso do eider. Os polos e os ovos son vítimas das gaivotas e outras aves, coma os córvidos. Diversos parasitos poñen tamén en perigo a vida das crías. Os invernos moi fríos, que causan a conxelación da auga da costa e lles impiden alimentarse, poden causar tamén mortes masivas entre os individuos desta especie.
Recoñécense seis subespecies,[9] aínda que os movementos poboacionais e as poboacións mixtas fan difícil unha delimitación exacta. Estas son:
A caza desta especie está permitida nos países escandinavos e en Rusia. En Noruega os seus lugares de reprodución están protexidos. En Islandia a especie está protexida dende 1847.
Ademais da caza, as molestias provocadas polo home ás aves que están a criar provocan o abandono de niños e a perda de ovos e polos. Neste campo o turismo é a ameaza máis directa. Coma outras aves, sofre as consecuencias dos vertidos de combustibles e aceites ao mar.
Unha das colonias de eider de máis sona áchase na illa de Farne, diante de Northumberland, no Reino Unido. Estas aves foron obxecto da primeira lei de protección das aves coñecida, promulgada en 676 por san Cutberto, de onde vén que os eideres reciban en ocasións o nome de patos de san Cutberto. O eider pasou a formar parte do escudo de armas de Northumberland.
Son produtores da penuxe de eider, que ten unha grande capacidade para manter a calor. En especial en Islandia esa penuxe ten gran importancia económica. Con ela énchense almofadas e cobertores (edredóns). A penuxe é recollida en Islandia dos niños xa baleiros do eider. Un niño pode dar uns 20 g de penuxe.
A plumaxe rechamante do macho fixo a especie atractiva como animal cativo. Son animais tranquilos que se relacionan pacificamente con outras aves acuáticas. Precisan estanques fondos de abondo e augas limpas.
O eider (tamén se ten usado éider ou éider común), Somateria mollissima, é unha especie de ave da orde dos anseriformes, familia dos anátidos e subfamilia dos merxinos (os patos mergulladores), amplamente distribuída polas rexións costeiras árticas e subárticas, que presenta un acusado dimorfismo sexual, característico do seu xénero.
O seu nome latino, Somateria mollissima, fai referencia a penuxe mol desta especie. Traducido viría significar: "de corpo laúdo moi mol".
Æðarfugl eða æður (fræðiheiti: Somateria mollissima) er stór sjóönd sem er útbreidd norðan megin á strandlengju Evrópu, Norður Ameríku og Síberíu. Hann verpir á Norðurslóðum og sums staðar í norðurhluta tempraðra svæða en hefur vetursetu í suðurhluta tempraðra svæða þar sem oft má sjá þá í stórum flokkum í flæðarmálinu.
Æðarfugl er algeng andartegund á Norðurslóðum. Hann er um 2 kg að þyngd, 50 - 71 cm stór og vænghafið er 80 - 108 cm. Hann er með stærstu andartegundum og er kubbslega vaxinn, gildvaxinn og flatvaxinn með aflangt og stórt höfuð. Karlfuglinn sem nefnist bliki er hvítur að ofan og svartur að neðan, með svarta hettu, roðalitaða bringu og græna flekki á hnakka en vængirnir eru svartir með hvítum fjöðrum. Kvenfuglinn sem nefnist kolla er brún á lit. Æðarfugl er þungur á sér á flugi en er mikill sundfugl og góður kafari.
Æður verpir nærri sjó og er oft í stórum og þéttum hólmum. Hreiðrið er opið og fóðrað með dúni. Kollan verpir venjulega 4-6 eggjum í maí til júní. Hún fóðrar hreiðrið að innan með æðardúni sem hún reitir af brjósti sér. Æðarfugl er staðfugl á Íslandi og hópar sig saman svo til allt árið og eru hóparnir oft mjög stórir. Utan varptímans heldur æðarfugl sig oft við árósa, víkur og voga í þúsundatali. Æðarfugl nær 10-20 ára aldri.
Æðarfuglar halda til meðfram ströndinni allt árið. Uppruni kollunnar ræður hvar varpstaður er, en varpið hefst um miðjan maí. Útungungartíminn er um 4 vikur. Innan við sólarhring eftir að ungarnir fæðast leitar kollan með þá út á sjó í fæðuleit. Við fjaðrafelli hópa blikarnir sig saman á stöðum þar sem fæða er nóg og þeir öruggir. Geldfuglar halda sig á sömu slóðum, en kollurnar mynda oft sérhópa síðari hluta sumars. Blikarnir byrja þegar í júní að hópast saman í fellihópa en blikahóparnir leysast svo upp í september til október og paramyndun hefst. Áætlað er að fjöldi æðarfugla sem hafa vetursetu á Íslandi sé um 973 þúsund.
Æðarfugl lifir á kræklingum og öðrum lindýrum sem hann veiðir í sjó. Æðarfuglar afla yfirleitt fæðunnar á minna en 15 metra dýpi. Æðarfuglar gleypa marga smávaxna kræklinga við hverja köfun. Á útmánuðum er loðna og loðnuhrogn oft aðalfæða æðarfugla. Kollur með unga éta fyrst og fremst marflær. Eftirsóttasta fæða fullorðins æðarfugls er samlokur, einkum kræklingar og skyldar tegundir en sniglar eru í öðru sæti. Æðarfugl étur einnig krabbadýr eða skrápdýr, einkum krossfiska, sæbjúgu og ígulker.
Æðarfugl er einn mesti nytjafugl á Íslandi. Árið 1786 var sett ákvæði í lög um takmarkaða friðun en frá árinu 1847 hefur æðarfugl verið alfriðaður. Öll meðferð skotvopna er bönnuð nær friðlýstu æðarvarpi en 2 km nema brýna nauðsyn beri til. Oft er umferð um æðarvarp bönnuð á varptíma. Æðarvarp er mikilvæg hlunnindi á mörgum bújörðum og á árinu 1987 höfðu 419 jarðir dúntekjur. Flest æðarvörp á Íslandi eru tilbúin þ.e. mótuð af eigendum æðarvarpsins. Landeigendur vaka yfir varpinu og hæna að æðarfugla en stugga burtu og skjóta vargfugla, refi og minka. Æðardúnn hefur verið nýttur öldum saman m.a. í sængur og kodda og sem einangrun í kuldafatnað. Nytjar af æðarfugli á Íslandi hafa numið um 3.000 kg af æðardúni á ári. Úr hverju hreiðri fást 15 - 20 grömm af æðardún, þannig að um 60 hreiður þarf til að fá í 1 kíló af dún.
Æðarfugl er ein mikilvægasta fæða íslenska arnarins.
Æðarfugl eða æður (fræðiheiti: Somateria mollissima) er stór sjóönd sem er útbreidd norðan megin á strandlengju Evrópu, Norður Ameríku og Síberíu. Hann verpir á Norðurslóðum og sums staðar í norðurhluta tempraðra svæða en hefur vetursetu í suðurhluta tempraðra svæða þar sem oft má sjá þá í stórum flokkum í flæðarmálinu.
Æðarfugl er algeng andartegund á Norðurslóðum. Hann er um 2 kg að þyngd, 50 - 71 cm stór og vænghafið er 80 - 108 cm. Hann er með stærstu andartegundum og er kubbslega vaxinn, gildvaxinn og flatvaxinn með aflangt og stórt höfuð. Karlfuglinn sem nefnist bliki er hvítur að ofan og svartur að neðan, með svarta hettu, roðalitaða bringu og græna flekki á hnakka en vængirnir eru svartir með hvítum fjöðrum. Kvenfuglinn sem nefnist kolla er brún á lit. Æðarfugl er þungur á sér á flugi en er mikill sundfugl og góður kafari.
L'edredone comune (Somateria mollissima [Linnaeus, 1758]) è una grande anatra marina appartenente alla famiglia degli Anatidi.[2]
L'edredone comune è caratteristico per la sua forma corpulenta e per il suo grande becco a forma di zeppa. Il maschio è inconfondibile, con il suo piumaggio bianco e nero e la nuca verde. La femmina è un uccello bruno, ma nonostante questo si può ancora distinguere da tutte le altre anatre, ad eccezione delle altre specie di edredoni, sulla base delle dimensioni e della forma della testa. La lunghezza del corpo è compresa tra 50–71 cm. Il richiamo di quest'anatra è un grazioso "aa-uuu". Questa specie è spesso facilmente avvicinabile.
I maschi delle razze europea, nordamericana orientale e asiatica/nordamericana occidentale si possono distinguere tra loro per piccole differenze nel piumaggio e per il colore del becco.
È distribuita sulle coste settentrionali di Europa, Nordamerica e Siberia orientale. Nidifica nell'Artide e in alcune regioni temperate settentrionali, ma sverna un po' più a sud, nelle zone temperate, dove può formare stormi numerosi sulle acque costiere.
È stato provato recentemente che gli edredoni sono nidificatori cooperativi: le femmine di queste anatre collaborano tra di loro e si dividono il compito di allevare gli anatroccoli e nel gruppo ognuna di loro assume un ruolo distinto dopo un periodo di intensa socializzazione ("negoziazione").[3]
Il nido dell'edredone viene costruito nei pressi del mare ed è costituito dal celebre piumino di edredone, ricavato dal petto della femmina. Questo materiale caldo e soffice è stato raccolto per molto tempo allo scopo di confezionare guanciali e trapunte, ma in epoca più recente è stato largamente rimpiazzato dal piumino di oche domestiche da allevamento e da materiali sintetici. Nonostante i guanciali o le trapunte di vero piumino di edredone costituiscano attualmente una rarità, la raccolta di questo materiale viene ancora effettuata ed è ecologicamente sostenibile, dal momento che viene fatta dopo che gli anatroccoli hanno lasciato il nido, con nessun danno, quindi, per questi uccelli.
Ad ogni stagione riproduttiva vengono deposte 4-7 uova.[4]
Questa specie si immerge alla ricerca di crostacei e molluschi, e il suo cibo preferito è costituito dalle cozze, che ingoiano intere, senza frantumarle.
È molto numeroso, con popolazioni di circa 1,5-2 milioni di uccelli sia in Nordamerica che in Europa, e un numero sconosciuto ancora più grande popola la Siberia orientale (Handbook of the Birds of the World).
Una colonia di edredoni particolarmente famosa vive sulle isole Farne, nel Northumberland, in Britannia. Questi uccelli sono stati oggetto di una delle prime leggi sulla protezione degli uccelli mai emanate, quella stabilita da San Cutberto nell'anno 676. Qua nidificano ancora ogni anno circa 1000 coppie. Dal momento che San Cutberto è il santo patrono del Northumberland, è naturale che l'edredone sia stato scelto come uccello emblema della contea; in quell'area questi uccelli vengono ancora spesso indicati come anatre di Cuddy, essendo "Cuddy" la forma familiare di "Cuthbert".
L'edredone comune è una delle specie protette dall'Agreement on the Conservation of African-Eurasian Migratory Waterbirds (AEWA).
Maschio adulto con piumaggio eclissato
Un maschio con il primo piumaggio invernale. Da notare la similitudine con il piumaggio eclissato adulto.
Femmina
Uova
L'edredone comune (Somateria mollissima [Linnaeus, 1758]) è una grande anatra marina appartenente alla famiglia degli Anatidi.
Paprastoji gaga (lot. Somateria mollissima, angl. Common Eider, vok. Eiderente) – žąsinių (Anseriformes) būrio paukštis paplitęs Šiaurės Europos, Rytų Sibiro ir Šiaurės Amerikos pakrantėse. Didesniąją gyvenimo dalį praleidžia jūroje, netoli kranto. Lizdus suka arktinėse pakrantėse, Arkties vandenyno salose. Žiemoja pietinėje išplitimo arealo dalyje. Paprastai gyvena didelėmis kolonijomis.
Garsėja lengvais, šiltais ir elastingais pūkais, kuriais šiltinami poliarininkų ir alpinistų rūbai. Todėl Šiaurės Europoje ir Islandijoje paprastųjų gagų pūkų rinkimas yra valstybės kontroliuojama ūkinė veikla.
Paprastoji gaga yra žąsies dydžio paukštis su santykinai trumpu kaklu, didele galva ir pleišto formos snapu. Paprastosios gagos kūno ilgis siekia 50-71 cm, sparnų plotis – 80-108 cm, svoris – 1,8-2,9 kg. Ryškus spalvų lytinis dimorfizmas.
Patinų viršutinė dalis balta, išskyrus juodą dėmę ant galvos ir pilką pakaušį. Kai kada krūtinę puošia švelniai rausvo atspalvio dėmė. Apatinė kūno dalis ir šonai juodi su nedidelėmis baltomis dėmėmis pauodegio šonuose. Snapo spalva priklauso nuo porūšio – jis gali būti geltonai oranžinis, pilkai žalsvas. Patelės plunksnos yra pilkai rusvos spalvos su daugybe juodų ir baldų dėmelių, ypač viršutinėje dalyje. Snapas žalsvai alyvinės spalvos arba rusvai alyvinis, tamsesnis nei patino. Jaunikliai labai panašūs į patelę, tačiau kiek tamsesni ir turi mažiau margas plunksnas.
Paprastosios gagos yra vandens paukščiai, todėl sausumoje apsistoja tik perėjimo metu: vaikšto lėtai, neužtikrintai. Skraido žemai, vos pakilusios virš vandens 55-64 km/h greičiu. Tačiau gerai plaukioja net ir stipraus bangavimo metu. Gali pasinerti į 3-20 m gylį. Po vandeniu juda pasiirdamos sparnais.
Nežiūrint į atšiaurų klimatą, paprastosios gagos ilgai išbūna perėjimo vietose ir tik užšalus jūros pakrantėms pasitraukia toliau į jūrą. Europoje šie paukščiai gyvena sėsliai, tuo tarpu kitų rajonų paukščiai dalinai migruoja. Daugelis šiaurinių Rusijos, Suomijos, Švedijos ir Norvegijos paprastųjų gagų žiemos metu įsikuria vakarinėje Skandinavijos pusiasalio pakrantėje, kuri dėl šiltosios Šiaurės Atlanto srovės pakrantės retai užšąla. Dalis paprastųjų gagų žiemos metu apsigyvena neužšalusiose Baltijos ir Šiaurės jūrų pakrantėse. Šiaurinių Sibiro pakrančių, Aliaskos ir šiaurės vakarų Kanados paprastosios gagos žiemą praleidžia Beringo jūroje, Diomedo, Komandoro ir Aleutų salose. Nemaža šių rajonų gagų žiemoje Aleksandro ir Karalienės Karolinos salose. Rytinės Šiaurės Amerikos pakrantės paprastųjų gagų populiacija žiemos metu įsikuria Labradoro ir Naujosios Škotijos pusiasalių pakrantėse.
Parastosios gagos maitinasi jūrų litoralinėje zonoje, kur gausu moliuskų ir kitų jūrų dugno gyvūnų. Lizdus dažniausiai suka uolėtuose salose ir jūrų pakrantėse. Nuo pakrantės retai nutolsta daugiau nei 500 m.
Paprastosios gagos monogaminiai paukščiai. Peri dažniausia kolonijose, paprastai trečiaisiais gyvenimo metais. Dauguma porų susidaro žiemojimo vietose, todėl perėjimo vietą patelė ir patinėlis atskrenda kartu, dažniausiai antroje balandžio pusėje.
Kolonijų dydis ir atstumas tarp lizdų labai skiriasi: didžiausias tankumas yra atvirose uolėtose vietose, kur viename kvadratiniame metre gali būti 2-3 lizdai. Kai kuriose vietose priskaičiuojama tūkstančiai paukščių. Tokios kolonijos būdingos Islandijai. Paprastosios gagos lizdus suka nelygaus paviršiaus aikštelėse, tačiau vengia stačių skardžių. Lizdą dažniausiai sudaro 20-25 cm skersmens ir apie 10 gylio duobutė išrausta durpėse ar natūraliame pažemėjime, išklotame žolėmis ir gausiais pilkais pūkais, kuriuos patelė išpeša iš krūtinės ir šonų. Tas pats lizdas dažnai naudojamas keletą metų, tačiau paukščiai vengia lizdų, kuriuose yra praėjusių metų pūkų. Patelės deda 4-6 stambius blyškiai alyvinius arba žalsvus, 69-95 mm ilgio ir 47-58 mm pločio kiaušinius. Per dieną padedamas vienas kiaušinis ir pridengiamas pūkais.
Perėjimas prasideda padėjus paskutinį kiaušinį. Peri tik patelės 25-28 paras. Patinėlis iš pradžių prižiūri lizdą, tačiau vėliau nustoja juo domėtis ir grįžtą į jūrą, nesirūpindamas palikuonimis. Perėjimo pabaigoje patelė nesimaitina. Paukščiukai išsirita per keletą valandų ir pirmąsias dvi dienas laikosi prie lizdo, besimaitindami uodais. Vėliau patelė vadą nusiveda prie jūros, kur jie maitinasi tarp pakrantės akmenų gyvenančiais jūros gyviais. Po dviejų mėnesių jaunikliai dydžiu mažai skiriasi nuo suaugusiųjų ir tampa savarankiškais. 65-75 parų jaunikliai pradeda skraidyti. Paprastosios gagos vidutiniškai gyvena 18 metu.
Paprastosios gagos maitinasi moliuskais (dažniausiai midijomis). Svarbią reikšmę jų mityboje užima ir vėžiagyviai, ir kiti jūrų bestuburiai. Kai kada gaudo žuvį. Perėjimo metu patelės maitinasi ir augaliniu maistu: dumbliais, uogomis, sėklomis ir žolių lapais. Maisto paieškos susijusios su nardymu į 2-4 m gylį ir moliuskų paieška jūros dugne. Tačiau kai kada šie paukščiai paneria ir iki 20 m, po vandeniu išbūdami daugiau nei minutę. Maitinasi šviesiuoju paros metu, grupėmis. Po 15-30 minučių nardymo, paprastosios gagos išlipa į krantą, kur pailsi ir virškina maistą. Atšiaurių žiemų metu paprastosios gagos stengiasi taupyti energiją, todėl gaudo stambesnį grobį arba iš vis nesimaitina.
Poliariniuose rajonuose didžiausiais plėšrūnais, kurie medžioja paprastąsias gagas yra baltosios pelėdos ir poliarinės lapės. Piečiau plytinčiuose rajonuose šiuos paukščius medžioja jūriniai ereliai, rudosios lapės ir apuokai. Ypač pavojingas yra dauginimosi periodas: perinti gaga nepalieka lizdo, o išsiritę paukščiukai negali skraidyti ir plaukioti. Todėl gana dažnai tampa plėšrūnų grobiu.
Paprastoji gaga (lot. Somateria mollissima, angl. Common Eider, vok. Eiderente) – žąsinių (Anseriformes) būrio paukštis paplitęs Šiaurės Europos, Rytų Sibiro ir Šiaurės Amerikos pakrantėse. Didesniąją gyvenimo dalį praleidžia jūroje, netoli kranto. Lizdus suka arktinėse pakrantėse, Arkties vandenyno salose. Žiemoja pietinėje išplitimo arealo dalyje. Paprastai gyvena didelėmis kolonijomis.
Garsėja lengvais, šiltais ir elastingais pūkais, kuriais šiltinami poliarininkų ir alpinistų rūbai. Todėl Šiaurės Europoje ir Islandijoje paprastųjų gagų pūkų rinkimas yra valstybės kontroliuojama ūkinė veikla.
Parastā pūkpīle jeb lielā pūkpīle, arī gāga[1] (Somateria mollissima) ir liela auguma pīļu dzimtas (Anatidae) ūdensputnu suga, kas pieder pie gauru apakšdzimtas (Merginae). Tā sastopama Eiropas, Ziemeļamerikas un Austrumsibīrijas ziemeļu piekrastēs: ligzdo Arktikas un nelielā skaitā mērenās joslas reģionos, ziemo no ligzdošanas areāla nedaudz uz dienvidiem, mērenajā joslā.
Zinātniskais nosaukums Somateria mollissima atvasināts no sengrieķu un latīņu valodas, un latviski nozīmē "ļoti mīkstas spalvas" jeb "ļoti mīksts ķermenis" (somatos — 'ķermenis, vilna, spalvas'; mollissimus — 'ļoti mīksts'), atspoguļojot putna ļoti mīkstās dūnas.[2]
Par pirmo jebkad aizsargāto putnu sugu pasaulē ir kļuvusi parastā pukpīle Fārna salās Nortamberlendas piekrastē (Lielbritānijā). Likumu izstrādāja Svētais Katberts 676. gadā. Mūsdienās salās ligzdo apmēram 1000 pāru, un vietējie pūkpīles mēdz saukt par Kadija pīlēm, atvasinot vārdu Kadijs no Katberta.[3]
Parastās pūkpīles populācijas galvenokārt ligzdo Kanādas un Sibīrijas arktiskajā reģionā, bet tās ligzdo arī Grenlandes dienvidos un Ziemeļamerikas abos okeāna krastos, austrumu krastā uz dienvidiem sasniedzot Meinu, rietumos Aļaskas pussalu.[4][5] Eiropā tā ligzdo tikai kontinenta ziemeļdaļā (ieskaitot arī Igaunijas salas un piekrasti), okeānu un jūru piekrastēs, un uz salām.[4]
Ziemas periodā parastā pūkpīle migrē dienvidu virzienā, Eiropā sasniedzot Vidusjūras rietumkrastu, bet Āzijā Kamčatkas pussalu.[4] Ziemeļamerikā tā ļoti reti austrumkrastā sasniedz Floridu, bet rietumkrastā Vašingtonas štatu. Amerikas populācijas galvenokārt ziemo Ņūfaundlendā, Keipkodā un Aleutu salās.[5]
Latvijā parastās pūkpīles sastopamas samērā bieži ceļošanas laikā, bet to skaits nav liels. Novērot tās var tikai jūrā un piekrastē. Atsevišķi īpatņi piekrastē arī pārziemo.[6]
Parastā pūkpīle ir liela auguma pīle ar masīvu ķīļveida knābi un slīpu pieri, radot iespaidu, ka galvai ir koniska forma.[7] Tā ir ne tikai lielākā no Eiropā dzīvojošām savvaļas pīlēm,[7] bet tā ir arī lielākā pīle visā ziemeļu puslodē.[5] Parastās pūkpīles ķermeņa garums ir 50—71 cm, spārnu izplētums 80—110 cm.[8][9] Atkarībā no sezonas, pasugas un indivīda īpatnībām svars var būt ļoti dažāds, 850—3025 g.[5] Svars nominālpasugas tēviņam 1384—2875 g, mātītei 1192—2895 g.[8]
Sugai piemīt dzimumu dimorfisms, un tēviņu ir viegli atšķirt no mātītes. Tēviņam pamatā ir melnbalts apspalvojums: kakls, mugura un spārni līdz elkonim ir balti; vēders, aste, lidspalvas un galvas virspuse melni (galvas vidū šaura, balta svītra). Melnbalto apspalvojumu papildina dažas krāsainas detaļas: pakauša lejasdaļā liels, gaiši zaļš laukums, bet krūtis gaiši brūnas. Mātīte ir neuzkrītošā, pelēkbrūnā vai sarkanbrūnā krāsā, ar smalku raibumojumu, tādējādi tā saplūst ar apkārtējo dabu un to ir grūti pamanīt. Jaunie tēviņi ir pelēkbrūni, paaugoties tie kļūst pelēki, pamazām kļūstot melnbalti. Katram indivīdam melnbaltais apspalvojums veidojas atšķirīgi, ar neregulāras formas laukumiem. Pieauguša tēviņa apspalvojums tiek iegūts apmēram 3 gadu vecumā.[5]
Dažādās pasugas viena no otras atšķiras ar nelielām apspalvojuma niansēm un knābja krāsu.
Parastās pūkpīles ir gājputni, un migrācijas ceļojumus veic lielos baros, kuros var būt no dažiem desmit līdz vairākiem tūkstošiem putnu.[5] Tās ir aktīvas dienas laikā. Ziemas periodā lielākā daļa no īsās dienas paiet barojoties. Barība tiek meklēta, ienirstot zem ūdens 3—20 metru dziļumā. Lai taupītu enerģiju, ziemā pūkpīles ienirst viena aiz otras, sekojot bara līderim.[5] Viens barošanās cēliens ilgst 15—30 minūtes, pēc tam pūkpīles dodas krastā, lai atpūstos un sagremotu norīto barību. Pēc atpūtas brīža, tās atkal dodas nirt. Ja temperatūra noslīd ļoti zemu un kļūst ļoti auksts, pūkpīles pārstāj baroties, lai taupītu enerģiju.[5] Otrs veids, kā ziemā tiek taupīta enerģija, ir cenšanās noķert pēc iespējas lielāku medījumu.[5]
Parastā pūkpīle galvenokārt barojas ar vēžveidīgajiem un moluskiem.[5] Iecienītākā barība ir gliemenes, kuras pūkpīle norij veselas. Gliemeņu vāki tiek sasmalcināti muskuļkuņģī, bet pēc tam izvadīti laukā. Krabjiem pūkpīle vispirms atdala visas kājas un spīles, bet ķermenis tiek norīts vesels, līdzīgi kā gliemenes. Parastā pūkpīle medī arī jūras ežus, jūras zvaigznes un nelielā daudzumā arī zivis.[5]
Parastās pūkpīles galvenokārt ligzdo akmeņainos jūras krastos un tundrā, īpaši iecienītas ir nelielas piekrastes saliņas, kurās nav plēsīgo zīdītāju. Tās ligzdo lielās kolonijās, kurās ir 100—15 000 īpatņu.[10] Mātītes vienmēr atgriežas tajā pašā salā, kurā pašas kādreiz ir izšķīlušās. Tādējādi lielākā daļa ligzdojošo mātīšu vienā salā ir savstarpējas radinieces, starp tām veidojoties dzimtā balstītām savstarpējām attiecībām.[11] Radniecībai ir milzīga nozīme tajā, ka parastajām pūkpīlēm ir izveidojies ieradums kooperēties ligzdošanas laikā, kas izpaužas gan kopīgu dējumu veidošanā (radniecīgām mātītēm dējot olas vienā ligzdā), gan kopīgā mazuļu pieskatīšanā.[12][13]
Parastās pūkpīles veido mongāmus pārus, kas parasti izveidoti pirms putni ierodas ligzdošanas vietā. Tomēr daži putni pārus izveido pēc migrācijas.[5] Dzimumbriedumu mātītes sasniedz 2 gadu vecumā, tēviņi 3 gados. Ierodoties ligzdošanas vietā, pāris dažās dienās piemeklē vispiemērotāko ligzdas vietu un to sagatavo, izklājot zemi ar dūnām, kuras mātīte sev izrauj no ķermeņa.[5] Dējumā ir 2—8 olas (visbiežāk 4—5). Izdējot otro vai trešo olu, mātīte uzsāk perēšanu. Inkubācijas periods ilgst apmēram 25 dienas, perē tikai mātīte. Drīz pēc tam, kad mātīte sākusi perēt, tēviņš to pamet, pievienojoties tēviņu baram. Kad mazuļi izšķīlušies, mātītes apvienojas to aizsargāšanai, veidojot kopīgus mazuļu barus. Galvenie mazuļu ienaidnieki ir kaijas, kuras visbiežāk uzbrūk noklīdušiem, vientuļiem pīlēniem. Saspiežot mazuļus kopā lielā barā, tie tiek pasargāti uzbrukumiem no gaisa. Jaunie putni sāk lidot 35—50 dienu vecumā.[5]
Parastajai pūkpīlei ir 6 pasugas:[14]
Parastā pūkpīle jeb lielā pūkpīle, arī gāga (Somateria mollissima) ir liela auguma pīļu dzimtas (Anatidae) ūdensputnu suga, kas pieder pie gauru apakšdzimtas (Merginae). Tā sastopama Eiropas, Ziemeļamerikas un Austrumsibīrijas ziemeļu piekrastēs: ligzdo Arktikas un nelielā skaitā mērenās joslas reģionos, ziemo no ligzdošanas areāla nedaudz uz dienvidiem, mērenajā joslā.
Zinātniskais nosaukums Somateria mollissima atvasināts no sengrieķu un latīņu valodas, un latviski nozīmē "ļoti mīkstas spalvas" jeb "ļoti mīksts ķermenis" (somatos — 'ķermenis, vilna, spalvas'; mollissimus — 'ļoti mīksts'), atspoguļojot putna ļoti mīkstās dūnas.
Par pirmo jebkad aizsargāto putnu sugu pasaulē ir kļuvusi parastā pukpīle Fārna salās Nortamberlendas piekrastē (Lielbritānijā). Likumu izstrādāja Svētais Katberts 676. gadā. Mūsdienās salās ligzdo apmēram 1000 pāru, un vietējie pūkpīles mēdz saukt par Kadija pīlēm, atvasinot vārdu Kadijs no Katberta.
De eider of eidereend (Somateria mollissima) is een vogel uit de familie Anatidae (Zwanen, ganzen en eenden).
Een volwassen exemplaar is ongeveer 60 centimeter groot en is daarmee groter dan de wilde eend. Het mannetje is opvallend zwart-wit gekleurd met een groene vlek op het achterhoofd en een witroze borst. Het vrouwtje is bruin met zwarte streping.
Het is een snelle vlieger die (in horizontale vlucht) 113 km per uur haalt. Roofvogels als de slechtvalk halen hogere snelheden maar doen dat in duikvlucht, dus dat is eigenlijk "vallen". Het voedsel bestaat uit zeeplanten, weekdieren, schelpdieren, vissen en andere kleine zeedieren.
Een legsel bestaat meestal uit 4 tot 6 grijsgroene eieren, die gedurende 28 dagen worden bebroed.
De eider komt voor rond de noordelijke kusten van Europa, Noord-Amerika en Oost-Siberië. Het broedgebied strekt zich uit van arctische streken tot in de gematigde klimaatzone (Scandinavië, Noord-Engeland, Denemarken, IJsland en Oost-Groenland). Het is een grote eend die voornamelijk voorkomt in kustgebieden en zich ophoudt in zout water. Het zijn zeevogels van rotskusten. Ze overwinteren deels in het broedgebied, maar ook langs de kusten van België, Frankrijk, Zuid-Engeland en Ierland.
De soort telt 6 ondersoorten:
De eider heeft zijn broedgebied geleidelijk naar het zuiden verplaatst. Rond 1800 waren de eerste broedgevallen in het Deense waddengebied en in 1906 broedde de eerste eider op Vlieland. Daarna steeg het aantal sterk tot in de jaren 1960 door vergiftiging met bestrijdingsmiddelen een daling optrad. Daarna trad een spoedig herstel in en rond de eeuwwisseling was het aantal broedparen gestegen tot 10.000. Daarna halveerde het aantal weer, waarschijnlijk door de verslechterde voedselomstandigheden in de Waddenzee.[2][3]
De vogel gaat in aantallen achteruit door aantal factoren waarover overbevissing, watervervuiling, verstoring en jacht. Om deze redenen staat deze soort sinds 2015 als gevoelig op de Rode Lijst van de IUCN.[1]
Het woord eider is verwant met het IJslandse woord æðarfugl, dat donsvogel betekent. Ook de wetenschappelijke naam Somateria mollissima duidt op het dons; het betekent zoveel als vogel met zeer zacht wollichaam.[4]
Eidereend mannetje en 2 vrouwtjes
Mannetje
Vrouwtje toont paarbereidheid
Video wassende eidereend aan de Brouwersdam
De eider of eidereend (Somateria mollissima) is een vogel uit de familie Anatidae (Zwanen, ganzen en eenden).
Ærfuglen, Somateria mollissima, er ei stor marin dukkand som held til ved kysten i dei nordlege polarområda. Hannfuglane har eit lett kjennbart mønster av svarte og kvite felt medan hoene er brunspetta. Fuglen har vore kjelde til egg og dyrebare dun sidan førhistorisk tid, og blir framleis halden halvvegs som husdyr i det nordlege Noreg og på Island. Fuglearten er mest kjend under lokale namn i mange område av landet. Hofugl blir kalla «é» eller «é-kjerring» og hannfugl «é-kall» eller «é-stegg».
Duna ærfuglen fôrar reiret sitt med er særskilt mjuke, og er derfor mykje ettertrakta som fyll i dyner og liknande. Edderdun skil seg frå andre typar ved at dei ikkje har stilk, men mothaker som hektar seg i kvarandre, slik at dei dannar ein mjuk, samanhengande dott.
Dunsanking har vore ein viktig næringsveg langs kysten, og fuglar og menneske har utvikla eit samspel som begge har nytte av. Ein lokkar fuglar til seg ved å bygge tørre skjul av stein eller tre. Tørka tang forma som reir trekkjer også til seg fuglane, og hindrar i tillegg at dei blandar mose og gras i duna. Menneske lagar så lite bråk som mogleg når fuglane slår seg til i reira, og opptrer seinare som vaktarar mot rovdyr. Når fuglane forlét reira blir duna samla saman, reinsa og brukte som fyll.
Ein driv framleis noko ærfuglrøkt i Noreg. På Island er næringa meir industrialisert; der blir tusenvis av fuglar gjerda inn mot rovdyr og dunet reinsa med maskin. Eit reir gjev om lag 15 gram dun, til ei dyne går det med 1 kg dun slik at det trengst 60–70 reir til ei dyne.
Ærfuglen kan vera eitt av dei eldste husdyra i Noreg. Arkeologar har funne spor etter ærfugl i kjøkkenmottingar frå steinalderen og på helleristingar i Nord-Noreg, og restar av dun som dynefyll frå seinare tider i mellom anna Osebergfunnet.[1]
I vikingtida var egg og dun handelsvare, noko Ottar frå Hålogaland fortalde om. Egilssoga skildrar Torolv Kveldulvsson som eigar av eggvær. Soga om Olav den Heilage fortel at krangel om eit delt utvær der ærfuglar heldt til førte til at Hårek på Tjøtta brende Grankjell på Dønna inne; sonen til Grankjell drap deretter Hårek som hemn.
Det finst vidare skriftlege kjelder tilbake frå 1400-talet og seinare om verdien av egg- og dunvær for dei bruka som hadde bruks- eller eigedomsrett på slikt. Dunet steig i verdi på 1500-talet, då det blei vanleg med dyner heller enn med skinnfellar i senga, og rikfolk over heile Europa kravde edderdun i sengetøyet sitt. Ofte høyrde til dunet væreigarane; husmenn hadde plikt til å sanka det for dei, eller betalte ein del av leiga si i dun. I 1900 blei det produsert rundt eitt tonn edderdun på Helgeland.
Utviklinga av kunstfiber og gåsehald i stor stil førte til mindre etterspurnad etter det kostbare dunet. Synet på edderdun som den ypparste forma av luksus har likevel halde seg ved lag. For ei dyne får produsenten opptil 14 000 kroner, medan utsalsprisen kan vere 30 000 kroner i eksklusive forretningar (2007).
Vaksne individ har ei normallengd på 63 centimeter, som varierer mellom 60 og 70 centimeter, vengespennet er frå 95 til 105 centimeter og vekta er rundt 2000 gram med stor variasjon. Eit kjenneteikn for å fastsetje arten ærfugl er den tilspissa forma på hovudet som skil han frå andre andefuglar.
Fuglen finst langs kysten av Nord-Amerika, Nord-Europa og Sibir. Dei europeiske hekkeområda femnar om heile Fennoskandia, Svalbard, Jan Mayen, Island og den nordlege delen av Dei britiske øyane.
Helgeland har vore rekna som ærfuglen sitt kjerneområde i Noreg, medan han har vore «husdyr» på strekninga frå Sommarøy i Troms til Vikna i Nord-Trøndelag. Mesteparten finst nord for Stadt. Storleiken på den norske populasjonen av ærfugl er estimert til kring 190 000 par (2004). Utviklinga av bestanden har variert mellom dei ulike delane av landet, eit grunntrekk er fall i populasjonen i nord og stabilitet og auke i sør. I ein rapport frå NINA i 2002 kjem det fram at det er observert ein signifikant negativ utvikling mellom Saltfjorden og Smøla. Dette samsvarar med utviklinga som har vore observert i bestanden av hekkande par i området.[2]
På Svalbard har det vore eit ottesamt fall i populasjonen. Der er fuglen særs utsett for uro og predatorar som polarmåse og fjellrev. I 1989 var førekomsten estimert til ca 20-25 000 par.
Ærfuglen er totalfreda i mesteparten av landet, men i nokre fylke rundt Oslofjorden er det tillate å jakte på arten. Ærfuglen er mykje utsett for oljesøl når han myter (skiftar vengefjør), ein annan kritisk fase er rugetida då hoa og egga er lett bytte for mink, rev, oter, kråke, måse og andre predatorar.
Om lag 40 % av hofuglane lever i par om vinteren. Hannfuglane tar seg av og passar på éa slik at ho er i god form til våren. I mars startar paringssesongen og hannane kurtiserer hofuglane med det velkjende «a-oh! a-oh!» som kan høyrast langs kysten og inn i fjordane om våren.
Dei første hofuglane går i land for å starte egglegginga i april-mai. Kort tid etter forlét hannane hekkeområdet og drar til mytingsområda. Hoa legg reiret på bakken og ho lagar ei grop som gjerne vert kledd med lyng og tare, i løpet av ruginga fôrar ho reiret med dun som ho nappar frå brystet. Ho legg seg ikkje på reiret før alle egga er lagde, slik at alle ungane blir klekte samstundes.
Ærfuglen legg 4–6 egg og ruginga varer 25–28 døgn, hoa trykker hardt på reiret og er lett bytte for predatorar som mink og rev om dei finn reiret. For å unngå predasjon er reira ofte på holmar og små øyar. I løpet av rugetida tar ikkje hoa til seg føde og taper om lag 1/3 av kroppsvekta.
Etter klekking tar hoa ungane ned til fjæra kor dei lever av tangsprell og andre smådyr som dei finn i vatnet. Her kan dei få selskap frå andre hoer med og utan ungar. Svartbak, gråmåse og havørn tar sin skjerv av ungane etter at dei er komne på havet.
Gjennom ein periode på 3–4 veker i juli-september feller andefuglar dei ytre vengefjørene og kan ikkje fly. I denne myteperioden er fuglane sårbare og samlar seg gjerne på stader kor dei er verna mot uro. Typiske mytingsområde er rundt holmar og skjer ytst på kysten, men det er også mange som myter inne i fjordar som Trondheimsfjorden. Hannfuglane mister fargeprakta si når mytinga har kome i gang.
I oktober samlast ærfuglane på sine tradisjonelle overvintringsplassar. Gode overvintringsplassar er ikkje meir enn 15–20 meter djupe og har gjerne litt straum fordi straum gjer gode vekstvilkår for byttedyra. Til dømes trivst ærfuglane i og rett utanfor Saltstraumen. På gode stader kan det vere flokkar på fleire hundre ærfuglar som overvintrar. Trondheimsfjorden er overvintringsområde for mange ærfuglar frå Austersjøen.
Ærfuglane er gode dukkarar, dei beiter på botndyr som blåskjel, sjøstjerner, krabbar, kråkebollar, børstemark og liknande. Dei kan dukke ned til 30 meter og dukk varer frå 30 sekundar til 1,5 minutt. Under dykkinga «flyg» fuglen gjennom vatnet med kjappe, rykkvise vengeslag. Ærfuglane kan også gå på botnen. Når dykket er ferdig lèt ærfuglen seg flyte passivt opp som ein kork.
Mattrongen er stor, ein vaksen fugl treng heile 2300 kJ (555 kcal) dagleg, som svarer til 1/4 av behovet til ein vaksen person og kan utgjere 2–3 kilogram blåskjel. Ærfuglen må ta med større byttedyr opp til overflata. Der handsamar dei maten på ulikt vis, til dømes ved å knuse skjel og rive av klør. Då er ærfuglane utsette for at måsar stel maten — kleptoparasittisme.
Ærfugl har som dei andre fiskeendene blitt rekna for å ha transmak. Dette skuldast inntaket av fisk og skaldyr, kor smaken set seg i feittet på fuglen. For å få vekk transmaken har det blitt nytta teknikkar som fleire oppkok i mjølk og å vatne han ut i eddik eller surmjølk. Ei meir skånsam handsaming er å reinse og flå fuglen straks han er skoten, det meste av feittet sit rundt tarmane og under huda. Ein skal heller ikkje la skroget ligge lengre enn nokre dagar for mørning. Å nytte berre unge fuglar, og berre brystfiletane, vil også minske fiskesmaken. Ein steiker brystfileten i panna, til han er rosa i midten. Ein kan koke kraft til saus på beingrinda. Fileten kan òg nyttast i gryterettar.
Jakt på ærfugl er for tida (2007) berre tillate i fylka Østfold, Vestfold, Telemark, Aust-Agder og Vest-Agder, i tida 1. oktober til 30. november.
Wikimedia Commons har multimedia som gjeld: Ærfugl Ærfuglen, Somateria mollissima, er ei stor marin dukkand som held til ved kysten i dei nordlege polarområda. Hannfuglane har eit lett kjennbart mønster av svarte og kvite felt medan hoene er brunspetta. Fuglen har vore kjelde til egg og dyrebare dun sidan førhistorisk tid, og blir framleis halden halvvegs som husdyr i det nordlege Noreg og på Island. Fuglearten er mest kjend under lokale namn i mange område av landet. Hofugl blir kalla «é» eller «é-kjerring» og hannfugl «é-kall» eller «é-stegg».
Ærfugl (Somateria mollissima) tilhører gruppen av kystbundne dykkende sjøfugler og er ei stor fiskand i andefamilien. I Nord-Norge har den vært så vanlig at den ofte regnes som «husfugl», og arten er den største andearten i Norge.[2] Seks underarter blir normalt anerkjent.
Wetlands International anslo i 2015 den globale populasjonen til omkring 3 300 000–4 000 000 individer.[3] Artsdatabanken regner med en totalbestand på cirka 2 millioner ærfugl i Europa. I Norge har hekkebestanden gått sterkt tilbake, spesielt på strekningen fra Trøndelag til Lofoten. Den anslås nå til omkring 90 000 par, hvorav cirka halvparten hekker nord for polarsirkelen. I vinterhalvåret øker bestanden til omkring 500 000 individer i Norge.[2] Ærfugl er utsatt for oljesøl når den skifter vingefjær, en annen kritisk fase er rugetiden da hunnen og eggene er lett bytte for mink, rødrev, oter, kråke, måse og andre predatorer.
Ærfuglen er siden august 2018 fylkesfugl i Nordland.[4]
Ærfugl måler 50–71 cm og hannene veier henholdsvis cirka 1 384–2 875 g (nominatformen); 1 700–2 450 g (dresseri); 2 200–2 350 g (sedentaria), mens hunnene henholdsvis veier cirka 1 192–2 895 g (nominatformen); 850–2 560 g (dresseri); 1 680–2 500 g (sedentaria). Vingespennet utgjør cirka 80–108 cm. Ssp. faeroeensis er som nomainatformen, men cirka 10 % mindre. De andre skiller seg stort sett kun gjennom mindre forskjeller i utfargingen, men ssp. borealis på Island og Spitsbergen er dessuten fysisk noe mindre enn nominatformen.[5] Hannen blir som regel noe større enn hunnen.
På land kan de se ut som noe treige og klossete fugler, men disse fuglene er dyktige svømmere og dykkere, som selv kommer til rette ved sterk sjøgang. Ærfuglen har et karakteristisk tilspisset hodeform som er lett igjenkjennelig og som skiller den fra de andre andefuglene.
Ærfuglen har en tydelig kjønnsdimorfisme når det gjelder fjærdrakt. I praktdrakt er hannen overveiende hvit på bryst og rygg. På brystet et fjærene lettere rosafarget. Buken, kroppssidene, bakpartiet, stjerten og issen er svart. Ærfuglhannen er den eneste andefuglen i norsk fauna som har hvit rygg og svart buk. Nakkesidene er grønne. Fra juni-september skifter hannen fjærdrakt og har da et ganske forskjellig utseende fra praktdrakten. Da har den en mørk brunsvart fjærdrakt med stedvise hvite fjærpartier.
Hunnen har en helårig mørk- til gulbrunlignende kamuflerende fjærdrakt med tydelige svarte tverrbånd. Hals og hode mangler tverrbåndene og er dermed kun farget brunt. Nebbet er hos hannen grønnlig imens hos hunnen grønn til brunlig grønn. Øyenfargen hos begge kjønn er brun. Ungfuglen ligner hunnen i fjærdrakt.
Ærfuglen fins langs kysten av Nord-Amerika, Nord-Europa og Sibir. De europeiske hekkeområdene omfatter hele Fennoskandia, Svalbard, Jan Mayen, Island og den nordlige delen av De britiske øyer.
Inndelingen følger HBW Alive og er i henhold til Carboneras, Christie, Kirwan & Sharpe (2018).[5] Norske navn på arter følger Norsk navnekomité for fugl og er i henhold til Syvertsen et al. (2008, 2017).[6][7] Eventuelle benevnelser i parentes er kun midlertidige beskrivelser, i påvente av et offisielt navn på arten.
Vanlig ærfugl (S. m. mollissima) danner en klade sammen med de andre underartene, unntatt stillehavsærfugl (S. m. v-nigrum). Denne underarten danner en klade for seg.
Om lag 40 % av hunnene lever i parforhold om vinteren, hannene tar seg av og beskytter hunnen slik at hun er i god form til våren. I mars begynner paringssesongen og hannene kurtiserer hunnene med det velkjente «a-oh! a-oh!» som kan høres langs kysten og inn i fjordene om våren.
De første hunnene går iland for å starte eggleggingen i april-mai. Kort tid etter forlater hannene hekkeområdet og drar til mytingsområdene. Reiret legges på bakken hvor hunnen lager en fordypning som gjerne kles med lyng og tare, i løpet av rugingen fôrer hunnen reiret med dun som hun napper fra brystet.
Ærfuglen legger 4–6 egg og rugingen varer 25–28 døgn, hunnen trykker hardt på reiret og er lett bytte for predatorer som mink og rev hvis de finner reiret. For å unngå predasjon er reirene ofte på holmer og små øyer. I løpet av rugetiden tar ikke hunnen til seg føde og taper om lag 1/3 av kroppsvekten.
Etter klekking tar hunnen ungene ned til fjæra hvor de lever av tangsprell og andre smådyr de finner i vannet. Her kan de få selskap fra andre hunner med og uten unger.
I en 3–4 ukers periode i juli–september feller andefugler de ytre vingefjærene og kan ikke fly. I denne myteperioden er fuglene sårbare og samles gjerne på steder hvor de er beskyttet. Typiske mytingsområder er rundt holmer og skjær ytterst på kysten, men det er også mange som myter inne i fjorder som Trondheimsfjorden.
I oktober samles ærfuglene på sine tradisjonelle overvintringsplasser. Gode overvintringsplasser er ikke mer enn 15–20 meter dype og har gjerne litt strøm da dette gir gode vekstvilkår for byttedyrene. På gode steder kan det være flokker på flere hundre ærfugl som overvinter. I Trondheimsfjorden er det også mange ærfugl fra Østersjøen som overvintrer.
Ærfuglene er gode dykkere som spiser bunndyr som blåskjell, sjøstjerner, krabber, kråkeboller, børstemark osv. De kan dykke ned til 30 meter, men typiske dykk går til 2–4 m og mer sjelden til 15–20 m.[5] Dykkene varer normalt i 6–78 sekunder.[5] Under dykkingen «flyr» den gjennom vannet med kjappe, rykkvise vingeslag. Ærfuglene kan også gå på bunnen. Når dykket er ferdig lar ærfuglen seg flyte passivt opp som en kork.
Matbehovet er stort, dagsbehovet hos en voksen fugl er hele 2 300 kJ (555 kcal), noe som tilsvarer ¼ av behovet til en voksen person. Ærfuglen må ta med større byttedyr til overflaten hvor de bearbeider maten ved å knuse skjell, rive av klør og så videre, her er de utsatte for at måker stjeler maten – kleptoparasittisme.
Dunet ærfuglen fôrer reiret sitt med er mykt, og er derfor mye ettertraktet som fyll i dyner og lignende. Edderdun skiller seg fra andre typer ved at de ikke har stilk, men mothaker som hekter seg i hverandre, slik at de danner en myk, sammenhengende dott.
Dunsanking har vært en viktig næringsvei langs kysten, og fugler og menneske har utviklet et samspill som begge har nytte av. Man lokker fugler til seg ved å bygge tørre skjul av stein eller tre. Tørka tang formet som reir tiltrekker også fuglene, og hindrer i tillegg at de blander mose og gras i dunet. Menneske lager så lite bråk som mulig når fuglene slår seg til i reira, og opptrer senere som voktere mot rovdyr. Når fuglene forlater reira blir duna samlet sammen, renset og brukte som fyll.
Det drives fortsatt noe ærfuglrøkt i Norge. På Island er næringa mer industrialisert; der blir tusenvis av fugler gjerda inn mot rovdyr og dunet renset med maskin. Et reir gir om lag 15 gram dun, til ei dyne går det med 1 kg dun slik at det trengs 60–70 reir til ei dyne.
Ærfuglen kan være ett av de eldste husdyra i Norge. Arkeologer har funnet spor etter ærfugl i kjøkkenmottinger fra steinalderen og på helleristninger i Nord-Norge, og rester av dun som dynefyll fra senere tider, blant annet i Osebergfunnet.[8]
I vikingtida var egg og dun handelsvare, noe Ottar fra Hålogaland fortalte om. Egils saga beskriver Torolv Kveldulvsson som eier av eggvær. Sagaen om Olav den hellige forteller at krangel om et delt utvær der ærfugler holdt til førte til at Hårek på Tjøtta brente Grankjell på Dønna inne; sønnen til Grankjell drepte deretter Hårek som hevn.
Det fins videre skriftlige kilder tilbake fra 1400-tallet og senere om verdien av egg- og dunvær for de brukene som hadde bruks- eller eigedomsrett på slikt. Dunet steig i verdi på 1500-tallet, da det ble vanlig med dyner enn med skinnfeller i senga, og rikfolk over hele Europa krevde edderdun i sengetøyet sitt. Ofte tilhøyrde dunet væreierne; husmenn hadde plikt til å sanka det for de, eller betalte en del av leia si i dun. I 1900 ble det produsert rundt ett tonn edderdun på Helgeland.
Utviklinga av kunstfiber og gåsehold i stor stil førte til mindre etterspørsel etter det kostbare dunet. Synet på edderdun som den ypperste formen av luksus har likevel holdt seg ved lag. For ei dyne kan produsenten få opptil 40 000 kroner, men utsalgsprisen varierer omkring 20 000–40 000 kroner (2013).
I Norge kan ærfugl jaktes på i Østfold, Vestfold, Buskerud, Telemark og Aust-Agder i perioden 1. oktober til 30. november til og med 2021.[9]
Vær obs på at ærfugl-hunnen er fredet og kan forveksles med stokkand-hunnen, men ærfugl-hunnen har høyere og spissere nebb enn stokkand-hunnen.
Ærfugl (Somateria mollissima) tilhører gruppen av kystbundne dykkende sjøfugler og er ei stor fiskand i andefamilien. I Nord-Norge har den vært så vanlig at den ofte regnes som «husfugl», og arten er den største andearten i Norge. Seks underarter blir normalt anerkjent.
Wetlands International anslo i 2015 den globale populasjonen til omkring 3 300 000–4 000 000 individer. Artsdatabanken regner med en totalbestand på cirka 2 millioner ærfugl i Europa. I Norge har hekkebestanden gått sterkt tilbake, spesielt på strekningen fra Trøndelag til Lofoten. Den anslås nå til omkring 90 000 par, hvorav cirka halvparten hekker nord for polarsirkelen. I vinterhalvåret øker bestanden til omkring 500 000 individer i Norge. Ærfugl er utsatt for oljesøl når den skifter vingefjær, en annen kritisk fase er rugetiden da hunnen og eggene er lett bytte for mink, rødrev, oter, kråke, måse og andre predatorer.
Ærfuglen er siden august 2018 fylkesfugl i Nordland.
Scientìfich: Somateria mollissima
Piemontèis : ...
Italian : Edredone
Multimedia w Wikimedia Commons 
Hasło w Wikisłowniku wydawane odgłosy, nagranie z Loch Beag w Szkocji
Problem z odtwarzaniem pliku? Zobacz Pomoc.Edredon zwyczajny, edredon[5], kaczka edredonowa[6], miękkopiór[7] (Somateria mollissima) – gatunek dużego ptaka wodnego z rodziny kaczkowatych (Anatidae).
Wyróżniono kilka podgatunków S. mollissima[8][9][10]:
Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową[12].
Edredony są dla człowieka źródłem niezwykle delikatnego puchu, sprawdzonego materiału izolacyjnego, z którego wykonuje się lekkie oraz ciepłe śpiwory i kołdry. Jednak do zebrania dostatecznej ilości pierza należy pozyskać je z dziesiątek gniazd, bo każde dostarcza 28-35 g. Eksploatację ułatwia kolonijne gnieżdżenie się tych ptaków liczące nawet tysiące par. Puch zbierany był od wieków (pierwsze wzmianki z XII wieku), co przyczyniło się do wymarcia tych ptaków na wielu terenach pierwotnego zasięgu.
Edredon zwyczajny, edredon, kaczka edredonowa, miękkopiór (Somateria mollissima) – gatunek dużego ptaka wodnego z rodziny kaczkowatych (Anatidae).
O êider-edredão (Somateria mollissima) é um pato e pertence à ordem Anseriformes. O macho, com a sua característica plumagem preta e branca, é facilmente identificável. A fêmea é acastanhada.
Este pato tem uma distribuição holárctica, nidificando nas zonas costeiras a norte do paralelo 55º, nomeadamente na Europa, na Gronelândia, no Canadá, no Alasca e na Sibéria. As populações europeias são parcialmente migradoras, mas não costumam invernar para sul de França, sendo a ocorrência desta espécie em Portugal claramente excepcional.
O êider-edredão (Somateria mollissima) é um pato e pertence à ordem Anseriformes. O macho, com a sua característica plumagem preta e branca, é facilmente identificável. A fêmea é acastanhada.
Este pato tem uma distribuição holárctica, nidificando nas zonas costeiras a norte do paralelo 55º, nomeadamente na Europa, na Gronelândia, no Canadá, no Alasca e na Sibéria. As populações europeias são parcialmente migradoras, mas não costumam invernar para sul de França, sendo a ocorrência desta espécie em Portugal claramente excepcional.
Eiderul (Somateria mollissima) este o rață marină, din familia anatidelor, care trăiește în țările nordice. În Pensula Scandinavă este protejată de om, din cauză că îi întrebuințează ouăle și penele și oamenii îi pun la îndemână lăzi de lemn pentru cuib. Eiderul cuibărește pe insulițe solitare stâncoase situate în apropierea țărmului sau în lagune costiere, lacuri și chiar râuri. Este răspândit pe coaste nord-europene și americane, mai ales acolo unde nu sunt ghețuri; efectuează migrații sezoniere de la nord la sud, ajunge până în Europa centrală și coastele nordice ale Mării Negre. Rareori poate ajunge accidental în sezonul de iarnă și în România, mai ales pe litoralul de vest a Mării Negre. Masculul are spinarea albă și abdomenul negru, capul alb cu o dungă neagră peste ochi și ceafa verde. Femela este brună cu dungi negricioase. Eiderul este mai voluminos decât rața mare; lungimea corpului este de 50-71 cm, anvergura aripilor de 80-110 cm, iar greutatea de 1,8-3 kg. Poate trăi 37 de ani. Are un zbor caracteristic, bătăile rare din aripi alternând cu planări, capul fiind ținut oblic în jos, cu ciocul alungit în linia frunții, se deosebește de rațele din alte genuri. Se hrănește cu moluște de pe fund, dar și cu crustacee, gasteropode, echinoderme și alte nevertebrate marine; ocazional și cu pește mic. Femela în timpul clocirii consumă alge, fructe, semințe și frunze de pe plantele înconjurătoare, iar puii pot fi hrăniți cu cartofi prăjiți de către oameni. În iunie femela depune 4-5 ouă pe care le clocește 25-26 zile. Puii sunt îngrijiți de femelă 10-25 de zile, până când se acoperă cu un penaj juvenil, rămânând în continuare cu femela pentru încă 5-10 zile, ei pot zbura la 60 de zile de la eclozare. Femela depune o singură pontă pe an.[2][3][4][5][6]
Eiderul (Somateria mollissima) este o rață marină, din familia anatidelor, care trăiește în țările nordice. În Pensula Scandinavă este protejată de om, din cauză că îi întrebuințează ouăle și penele și oamenii îi pun la îndemână lăzi de lemn pentru cuib. Eiderul cuibărește pe insulițe solitare stâncoase situate în apropierea țărmului sau în lagune costiere, lacuri și chiar râuri. Este răspândit pe coaste nord-europene și americane, mai ales acolo unde nu sunt ghețuri; efectuează migrații sezoniere de la nord la sud, ajunge până în Europa centrală și coastele nordice ale Mării Negre. Rareori poate ajunge accidental în sezonul de iarnă și în România, mai ales pe litoralul de vest a Mării Negre. Masculul are spinarea albă și abdomenul negru, capul alb cu o dungă neagră peste ochi și ceafa verde. Femela este brună cu dungi negricioase. Eiderul este mai voluminos decât rața mare; lungimea corpului este de 50-71 cm, anvergura aripilor de 80-110 cm, iar greutatea de 1,8-3 kg. Poate trăi 37 de ani. Are un zbor caracteristic, bătăile rare din aripi alternând cu planări, capul fiind ținut oblic în jos, cu ciocul alungit în linia frunții, se deosebește de rațele din alte genuri. Se hrănește cu moluște de pe fund, dar și cu crustacee, gasteropode, echinoderme și alte nevertebrate marine; ocazional și cu pește mic. Femela în timpul clocirii consumă alge, fructe, semințe și frunze de pe plantele înconjurătoare, iar puii pot fi hrăniți cu cartofi prăjiți de către oameni. În iunie femela depune 4-5 ouă pe care le clocește 25-26 zile. Puii sunt îngrijiți de femelă 10-25 de zile, până când se acoperă cu un penaj juvenil, rămânând în continuare cu femela pentru încă 5-10 zile, ei pot zbura la 60 de zile de la eclozare. Femela depune o singură pontă pe an.
Kajka morská alebo kajka obyčajná[2] (lat. Somateria mollissima) je druh z čeľade kačicovité. Hniezdi v kolóniách na morskom pobreží v celej holarktíde. Na Slovensku v malých počtoch zimuje a migruje na veľkých vodných plochách a riekach.[3] Podľa Medzinárodnej únie na ochranu prírody a prírodných zdrojov kajka morská patrí medzi takmer ohrozené druhy, celková populácia pomerne rýchlo klesá.[1]
Odhadovaný počet zimujúcich jedincov 0 – 5. Ekosozologický status v roku 1995 Im – nezaradený migrant, resp. nehniezdič. V roku 1998 žiadny.[3]
Je zákonom chránená, spoločenská hodnota je 1380 € (Vyhláška MŽP č. 579/2008 Z.z.).
Samec za letu
Vajíčka v hniezde
Vajíčka
Samica s mláďatami
Kompozitná fotografia – pomôcka na ľahšie spoznanie druhu
Commons ponúka multimediálne súbory na tému Kajka morská
Wikidruhy ponúkajú informácie na tému Kajka morská
Wikislovník ponúka heslo Kajka morská
Kajka morská alebo kajka obyčajná (lat. Somateria mollissima) je druh z čeľade kačicovité. Hniezdi v kolóniách na morskom pobreží v celej holarktíde. Na Slovensku v malých počtoch zimuje a migruje na veľkých vodných plochách a riekach. Podľa Medzinárodnej únie na ochranu prírody a prírodných zdrojov kajka morská patrí medzi takmer ohrozené druhy, celková populácia pomerne rýchlo klesá.
Ejder (Somateria mollissima) är en fågel som tillhör underfamiljen Merginae. Den är en stor och tung dykand som mäter 60–70 cm. Ejdern har en karaktäristisk huvudprofil med kilformad näbb som är fjäderklädd på sidorna. Den adulta hanen (guding) i praktdräkt är kontrastrik, med svart hjässa, övergump och buk, blek näbbspets, ljusgrön nackfläck och är i övrigt vit, med rödrosa anstrykning på bröstet. Den adulta honan (åda) är året runt brunvattrad, från gråbrun till rödbrun eller sandfärgad beroende på underart och den har vitkantad mörk vingspegel. Ejdern har en komplicerad ruggningsstrategi varför den i eklipsdräkt har mycket skiftande dräkt i svart, brunt och vitt.
Ejdern är en kortflyttande flyttfågel som häckar i norra Europa, nordöstra Sibirien, norra Nordamerika och arktiska delen av Atlanten. Den flyttar i stora flockar och övervintrar ofta i könsseparerade flockar. Den förekommer främst i marina miljöer men besöker invatten tillfälligtvis. Ejdern lever mest av kräft- och blötdjur som den dyker efter eller snappar på måttligt djup. Under häckningstiden tar den även insekter.
Arten är till största delen kolonihäckare och kan samlas i mycket stora och täta kolonier. Honorna är ofta mycket trogna den plats där de kläcktes och återvänder dit för att häcka. Ejdern placerar sitt bo nära vattnet och fodrar redet med dun. Honan lägger vanligtvis fyra till sex grågröna ägg som hon ruvar i 25–30 dagar. Snart efter äggläggningen lämnar hanen häckningsplatsen och ger sig ut till havs där den lever i flockar med nästan enbart hanar. Ejderhonor uppvisar flera kooperativa häckningsstrategier och flera honor tar ofta hand om ungarna gemensamt.
Ejderdun är mycket lätt och har god isoleringsförmåga och saluförs som det finaste dunet på marknaden. Ejdern har ett mycket stort globalt utbredningsområde och en stor population varför den kategoriseras som livskraftig av IUCN, men anses vara sårbar i Sverige där den minskat kraftigt, troligen till följ av tiaminbrist.
Ejdern häckar utmed Europas, Nordamerikas och östra Sibiriens norra kuster, och södra Grönlands kust.[1] Den häckar i arktiska och nordliga tempererade regionen.[1] I Europa häckar ejdern främst utmed Islands, norra Storbritanniens, Sveriges, Norges, södra Finlands och Europeiska Rysslands kuster, så långt österut som till Novaja Zemlja. I mindre utsträckning häckar den i Estland, Danmark, Tyskland och Nederländerna, och sällsynt i Frankrike.[3][4][iucn 1] Den första häckningen i Nederländerna konstaterades 1906 och från och med slutet av 1950-talet har populationen uppgått till flera tusen häckande par, medan det i Tyskland häckar runt ett tusental par.[4] I Tyskland och Nederläderna häckar arten främst i Vadehavet som också är en mycket viktig rastplats och övervintringsområde.[4] Det nordöstsibiriska häckningsområdet sträcker sig från ett isolerat område kring Nysibiriska öarna och vidare från Lenas delta till Berings sund och söderut till norra Kamtjatka och nordöstra Ochotska havet.[6]
Merparten av den globala populationen är flyttfåglar men de flyger inga längre sträckor. Under vintern förekommer den då så långt söderut som till New Jersey, södra Alaska, västra Medelhavet och södra spetsen av Kamtjatka.[7] Ibland till och med så långt söderut som norra Japan.[6] För nominatformen sker övervintringen i södra Östersjön, runt de danska öarna och i Nordsjön. Underarten sedentaria, och förmodligen även faeroensis, är stannfåglar[8] och Cramp & Simons 1977 uppger att fåglar som häckar i Danmark, Tyskland, västra Sverige, och Nederländerna är stannfåglar eller partiella flyttfåglar medan häckpopulationerna i norra Norge, östra Sverige, Finland och Baltikum är flyttfåglar.[9] Under vintern uppehåller sig ejdern ofta ute på öppna havet, ofta i stora flockar. Merparten av hanarna flyttar under sommaren, honorna under sensommar-förhöst och ungfåglarna flyttar sist. Mot våren sträcker ejdrarna ofta snabbt i slutet av mars eller i början av april, då gärna i medvind.
Ejdern brukar delas in i sex underarter och denna mängd gör den unik bland änderna.[8] De flesta underarter har väl definierade utbredningsområden men för populationerna i Nordsjön och Arktiska havet finns det ett antal alternativa indelningar.[8] Clemets et al. 2012 behandlar alla sex som monotypiska underartsgrupper:[10] Speciellt den östsibiriska taxonet v-nigra har diskuterats som kandidat för artstatus.[6] Vidare betraktas v-nigra ofta som ursprungsformen av ejder.[8]
Tidigare behandlades häckningspopulationen i Norge som underarten norwegica men förs idag oftast till mollissima.[8] Populationerna på södra och östra Grönland, Island, Svalbard och Franz Josefs Land som idag ofta förs till borealis kategoriseras ibland som den egna underarten islandica, ibland som en övergångszon mellan borealis och mollissima och ibland som underarten mollissima.[8]
Ejdern häckar allmänt vid Sveriges havskuster. Den är bunden till kusterna och häckar där från söder till norr. Största beståndet finns i Stockholms skärgård.
Ejdern är en av de största dykänderna och mäter 60–70 cm. Den är kraftigt byggd med kort hals, stort huvud utan knöl och en lång kilformad näbb som är fjäderbeklädd på sidorna, från näbbasen fram till näsborrarna. Ejderns huvudprofil är karaktäristisk och näbben bildar en rak linje mot pannan, speciellt hos nominatformen mollissima medan andra underarter som borealis kan uppvisa en mer markerad panna, se nedan.[8] De fjäderklädda näbbsidorna lämnar två bara kilar som sträcker sig upp mot ögat från övernäbben.[8] Dessa kilar sväller hos hanarna i varierande utsträckning under parbildning och häckning och krymper sedan igen.[8] Kilarnas form är karaktäristisk för vissa underarter.[8] Precis som andra havsfåglar har ejdern saltkörtlar för att kunna göra sig av med saltet i det vatten som det dricker, se ekologi.[8] Beroende på salthalt i vattnet där de lever så blir dessa körtlar olika stora vilket delvis kan förklara skillnad i huvudprofil mellan olika underarter.[8] Exempelvis har norska häckfåglar mer markerad panna än danska, eftersom de lever i saltare vatten, vilket också syns på skelettet. Detta var anledningen att Brehm 1831 beskrev den norska populationen som den egna underarten norwegica.[8] Även brittiska ejdrar har en mer markerad panna än de som lever i Östersjön, medan mer arktiska populationer har en mindre markerad panna då salthalten i havet minskar på grund av smältvatten. Det ska tilläggas att salthalten i vinterkvarteret spelar lika stor roll.[8] Även de uppsvällda näbbkilarna förändrar fågelns profil varför en markerad panna syns bättre utanför häckningstiden då de krympt tillbaka igen.[8] Honor hos alla underarter har en mer markerad panna än hanen på grund av avsaknaden av näbbkilarna.[8]
Vingarna är breda, korta och små i förhållande till kroppen. Vingspannet ligger på 95–105 cm.[3] Ejdern väger 1.915-2.218 kg.[6] Underarterna faeroensis, dresseri, borealis och norska mollissima är de minsta med en maximal vinglängd på 30 cm, medan svenska mollissima har ett maxmått på 31 cm och sedentaria och v-nigra, som är största har ett maxmått på 32 cm.[8] Den liggande ejdern kan ibland resa två små "segel" på ryggen. Detta är ejderns nedre skapularer med utsvängda ytterfan vilka är vita hos den adulta hanen och mörktecknade hos subadulta hanar.[8] Form och tendens till att lyfta dessa ytterfan skiljer sig åt hos de olika underarterna, se nedan.[8] Ejderns kroppsstorlek i förhållande till dess relativt små vingar och dess begränsade bröstmuskelmassa gör att den ligger nära gränsen för flygförmåga vid vindstilla förhållanden.[13]
En adult hane i praktdräkt är typisk och kontrastrik med svart hjässa, övergump och buk. Näbbfärg och benfärg varierar hos underarterna från grågrön till orange och gul. Näbbspetsen är blek. Nacken är ljusgrön och har oftast upptill en vit glipa. Resten av kroppen är vit, med rödrosa anstrykning på bröstet.[3] Adult hane i eklipsdräkt är mindre kontrastrik, mörkare och saknar det gröna nackpartiet.[3] Honan är rostgrå och brun med svart tvärvattring och dess vingspegel kantas av två vita band som syns som två tvärstreck på den liggande fågeln.[3] Juvenilen påminner om honan men saknar den vitkantade vingspegeln och är diffusare tecknad och har ett ljust ögonbrynsstreck.[3]
De arktiska underarterna behåller sin praktdräkt längre än populationer längre söderut, ofta till slutet av juli hos borealis. Underarten mollisima som häckar i Sverige och dresseri ruggar vanligtvis till eklipsdräkt i början av juni och borealis behåller eklipsdräkten längre än mollissima, ibland till slutet av oktober, men individuella variationer är stora hos båda underarter. Svenska häckfåglar bär ofta praktdräkt från början av oktober, men vissa individer kan bära eklipsdräkten ända till midvintern. Honornas partiella ruggning verkar genomföras innan häckningen.[8]
Adult ejderhona.
Adult flygande hane i praktdräkt.
Adult ejderhane i eklipsdräkt.
Museum specimen
Ejderns sex underarter skiljer sig utseendemässigt främst på ben- och näbbfärg, näbb- och huvudform, förekomst av grönt längs hjässan, mörk V-teckning på hakan, näsborrens placering och förekomst av så kallade "segel" vilket är ejderns nedre skapularer med utsvängda ytterfan som kan resas på den liggande fågeln och då liknar två små segel på ejderna rygg.[8]
Förmodligen borealis. Notera hos hanarna gul näbb, markerad panna och avsaknad av svart V-teckning under hakan.
Par av S. m. v-nigri i Kodiak National Wildlife Refuge. Notera hanens gula näbb, svarta V-teckning under hakan. Det gröna under hjässan är svårt att se på grund av fotots kvalitet.
Bland ejdrar förekommer sällsynt den genetiska färgavvikelsen "brun" vilket beror på en mutation som resulterar i att kvaliteten på eumelaninet är nedsatt. Fågelns i vanliga fall mörka fjädrar är då först bruna för att snabbt blekas av solen. Denna mutation är könslänkad och en "brun" fågel vars föräldrar båda har normal fjäderdräkt är alltid en hona. Bland ejdrar är honor med denna färgavvikelse så pass vanliga att de fått det egna epitetet ökenejder eftersom resultatet blir en närmast sandgrå fågel.[15]
För att ejderns ska kunna lyfta från vattnet måste den först springa på vattenytan för att få fart.[16] En mindre andel av ejderparen håller ihop året om, men vanligare är att de lever i könsseparerade flockar över vintern. För att göra sig av med det salt som ejdern får i sig när den dricker havsvatten har den saltkörtlar som sitter snett ovanför ögonen. Dessa körtlar ansamlar saltet i ett sekret som ejdern utsöndrar genom att skaka på huvudet.[8]
Parbildning hos mollissima sker främst i oktober-november och i februari-april, och parbildningen på hösten består främst av tidigare par som återförenas.[8] Hos arktiska underarter sker parbildning nästan enbart på våren och fleråriga parband verkar inte existera.[17] Häckningen startar i början av april men de nordligaste populationerna börjar inte häckar förrän i mitten av juni.[1] Under parbildningen och början av häckningen hörs hanarnas uppvaktningsrop. Spelet hos mollissima omfattar även vissa rörelsesekvenser, vilket exempelvis saknas hos v-nigra.[18] Det har föreslagits att "seglen" på ryggen skulle utgöra fjäderornament, det vill säga en fysisk belastning som enbart ska signalera bärarens kvalitet som partner. Seglens storlek varierar individuellt i storlek och kostar energi att bilda och kanske även att hålla resta.[8] En hypotes gör gällande att arktiska arter som bildar par under större tidspress, och inte uppvisar fleråriga parband behöver en tydlig fitnessindikator medan seglens betydelse hos mollissima har minskat, och att detta skulle vara orsaken till att vissa underarter håller dem resta oftare än andra.[8]
När äggstockarna börjar växa ökar honans vikt med cirka 30% i jämförelse med den genomsnittliga vintervikten. Strax före äggläggning väger den i snitt 40-45% mer än vintervikten. Det är inte bara äggstockarna som ökar i vikt under denna period utan honan lägger även upp en fettreserv inför ruvningen. Trots att massan på både kräva och inälvor minskar under denna period så är viktökningen så pass stor att honorna under denna period bli flygoförmögna vid stiltje. Detta resulterar i att honorna under denna period istället för att kunna flyga undan vid fara, dyker eller försöker simma undan vilket i sin tur resulterar i att ejderhonor under denna period ibland blir föda åt gråsäl.[13]
Merparten ejdrar häckar i täta kolonier, exempelvis i nordliga Norge, på Färöarna, Island, Spetsbergen och Grönland, som kan variera från mindre än 100 till uppemot 10 000-15 000 individer.[19] På andra platser, exempelvis i Sverige häckar paren skilda åt. Honorna uppvisar ofta en hög grad av filopatri, vilket innebär att de återvänder till samma plats där de kläcktes för att häcka. Resultatet blir att många honor på en och samma plats är nära besläktade med varandra och bildar en social struktur.[20] Detta är förmodligen orsaken till att de evolutionärt har utvecklat kooperativa häckningsstrategier, så som att lägga ägg i andra individers bon,[21] och ta hand om ungar gemensamt.[22]
Båda könen söker efter en lämplig boplats. Boet läggs vanligen i lä mellan några grästuvor, i en skreva eller bakom en sten, men ibland helt öppet. Boet brukar bestå av en grop i mossan som sedan kompletteras med tång, kvistar och annat som honan rycker loss. Därefter tätas boet med ejderdunet som honan plockar från sin egen kropp, främst ifrån bröstet, och som läggs som en tjock krans i redet.
Ejdern lägger vanligtvis fyra till sex grågröna ägg som honan ruvar själv 25-30 dagar. Ganska snart efter äggläggningsperioden som pågår fram till mitten av april lämnar hanarna honorna och ger sig långt ut till havs. När honan lämnar boet, exempelvis för att födosöka, täcker hon äggen med dunet, både för att de ska hålla värmen och för att dölja dem.
Ejdern födosöker antingen genom att dyka, upp till 20 meters djup, eller genom att i ytläge på grunt vatten plocka föda på bottnen.[16] Den lever av kräftdjur och blötdjur och den viktigaste födan utgörs av musslor. Ejdrar med dunungar går ofta längre in i vikar för att söka insekter i strandkanten. Honorna turas då om att vakta varandras ungar.
Ejdern har ett mycket stort globalt utbredningsområde. Den globala populationen uppskattas till 3 100 000–3 800 000 individer varav populationen av v-nigra i östra Sibirien uppskattas till 10 000–100 000 häckande par och cirka 1 000–10 000 övervintrande individer.[1][6] På grund av detta kategoriserar IUCN arten som livskraftig (LC).[1]
Under vikingatiden fångade man mycket ejder utmed kusterna och troligen var den vanlig vid denna tid.[23] Under början av 1800-talet jagades ejdern med vette och en omfattande plundring av bon förekom. Wilhelm von Wright föreslog redan 1851 ett skydd mot äggplockning och edjerjakt under häckningssäsongen, något som inte ledde till några resultat.[24] I slutet av 1800-talet försvann ejdern från många skärgårdsområden runt Östersjön.[25] Nedgången fortsatte under början av 1900-talet. I mitten av 1950-talet förbjöds därför vårjakt på sjöfågel och ejdern återhämtade sig. Från mitten av 1970-talet har populationen ökat från cirka 170 000 till cirka 300 000 par år 2006. Sedan 2006 har det dock skett en drastisk minskning av häckande ejder i Östersjön. Forskning visar att både ejdrar och dess huvudföda blåmussla lider av kraftig tiaminbrist.[26] Orsakerna bakom är okända. År 2010 kategoriseras ejdern i Östersjön av Artdatabankens i rödlista som nära hotad och 2015 som sårbar.[27][2]
Den äldsta kända skrift som använder trivialnamnet "ejder" är från 1728 men namnet är med säkerhet äldre än så. Beroende på ålder har ejdern olika beteckningar: "Guding" = adult hane, "åda" = adult hona, "hälsing" = två (alternativt ett[28]) år gammal hane och "skröja" = två år (alternativt ung/icke könsmogen[29]) gammal hona. Ordet åda anses betyda vattenfågel. Arten har även kallats ejdergås. [23] Dess vetenskapliga namn mollissima betyder ungefär "mycket mjuk kroppsull" och refererar till dess dun.
Carl Wilhelm Böttiger tillägnade 1851 ejdern en dikt i sin diktsamling Foglarne.[24]
Dun från ejderhona saluförs som det finaste dunet. Det har stor värmeisolerande förmåga och är mycket lätt.[30] När man utvinner dun från ejder tas det ifrån boet under häckningen. Ejderdun skattas fortfarande av människor på Island, i Skandinavien och i Sibirien. Island stod 2009 för cirka 70 procent av den totala försäljningen av ejderdun på världsmarknaden vilket i sin tur utgjorde cirka tre ton om året.[31]
PDF). Artdatabanken. Sveriges lantbruksuniversitet. sid. 85. https://www.artdatabanken.se/globalassets/ew/subw/artd/2.-var-verksamhet/publikationer/22.-rodlistan-2015/rodlistan_2015.pdf. Läst 7 november 2017. PDF). Artdatabanken. Sveriges lantbruksuniversitet. sid. 116. https://www.artdatabanken.se/globalassets/ew/subw/artd/2.-var-verksamhet/publikationer/4.-rodlista-2010/274614_inlaga_liten_sid-del2-200-592.pdf. Läst 7 november 2017.
Ejder (Somateria mollissima) är en fågel som tillhör underfamiljen Merginae. Den är en stor och tung dykand som mäter 60–70 cm. Ejdern har en karaktäristisk huvudprofil med kilformad näbb som är fjäderklädd på sidorna. Den adulta hanen (guding) i praktdräkt är kontrastrik, med svart hjässa, övergump och buk, blek näbbspets, ljusgrön nackfläck och är i övrigt vit, med rödrosa anstrykning på bröstet. Den adulta honan (åda) är året runt brunvattrad, från gråbrun till rödbrun eller sandfärgad beroende på underart och den har vitkantad mörk vingspegel. Ejdern har en komplicerad ruggningsstrategi varför den i eklipsdräkt har mycket skiftande dräkt i svart, brunt och vitt.
Ejdern är en kortflyttande flyttfågel som häckar i norra Europa, nordöstra Sibirien, norra Nordamerika och arktiska delen av Atlanten. Den flyttar i stora flockar och övervintrar ofta i könsseparerade flockar. Den förekommer främst i marina miljöer men besöker invatten tillfälligtvis. Ejdern lever mest av kräft- och blötdjur som den dyker efter eller snappar på måttligt djup. Under häckningstiden tar den även insekter.
Arten är till största delen kolonihäckare och kan samlas i mycket stora och täta kolonier. Honorna är ofta mycket trogna den plats där de kläcktes och återvänder dit för att häcka. Ejdern placerar sitt bo nära vattnet och fodrar redet med dun. Honan lägger vanligtvis fyra till sex grågröna ägg som hon ruvar i 25–30 dagar. Snart efter äggläggningen lämnar hanen häckningsplatsen och ger sig ut till havs där den lever i flockar med nästan enbart hanar. Ejderhonor uppvisar flera kooperativa häckningsstrategier och flera honor tar ofta hand om ungarna gemensamt.
Ejderdun är mycket lätt och har god isoleringsförmåga och saluförs som det finaste dunet på marknaden. Ejdern har ett mycket stort globalt utbredningsområde och en stor population varför den kategoriseras som livskraftig av IUCN, men anses vara sårbar i Sverige där den minskat kraftigt, troligen till följ av tiaminbrist.
Pufla ördeği[1] (Somateria mollissima), ördekgiller (Anatidae) familyasından iri bir ördek türü.
Yaklaşık 50–71 cm boylarındadır. Avrupa'nın kuzey kıyılarında, Kuzey Amerika ve doğu Sibirya'da yayılış gösterir.
Yuva yapmakta kullandığı hav tüyleri son derece değerlidir ve yastık ile yorgan üretiminde kullanılır.[1]
Kazsılar ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. Pufla ördeği (Somateria mollissima), ördekgiller (Anatidae) familyasından iri bir ördek türü.
Yaklaşık 50–71 cm boylarındadır. Avrupa'nın kuzey kıyılarında, Kuzey Amerika ve doğu Sibirya'da yayılış gösterir.
Yuva yapmakta kullandığı hav tüyleri son derece değerlidir ve yastık ile yorgan üretiminde kullanılır.
Звичайна гага — дуже крупна, коренаста качка з короткою шиєю, великою головою і дзьобом клиноподібної форми, що нагадує дзьоб гусака. Розміром птах з невеликого гусака: довжина тіла 50—71 см, розмах крил 80—108 см, маса 1,8—2,9 кг[1][2].
У забарвленні яскраво виражений статевий диморфізм. Самець зверху переважно білий, за винятком чорної бархатистої шапочки на голові, зеленуватої потилиці і чорного надхвістя. На грудях помітний ніжний рожево-кремовий наліт. Низ і боки чорні, з великими білими плямами з боків підхвістя. Колір дзьоба відрізняється у окремих підвидів — він може бути жовто-оранжевим або сірувато-зеленим, також розрізняється форма малюнка на дзьобі (див. розділ «Класифікація»). У тихоокеанського підвиду S. m. v-nigra на підборідді є чорний V-подібний малюнок.
В оперенні самки поєднуються буро-коричневий фон і численні чорні плями на верхній частині тіла, особливо великі на спині. Дзьоб зеленувато-оливковий або оливково-бурий, темніший ніж у самця. Якщо самець легко розпізнається в порівнянні з рештою качок, то самку іноді можна сплутати з самкою спорідненої королівської гаги (S. spectabilis). Від останньої її можна відрізнити по масивнішій голові і задньою формою дзьоба: у королівської гаги вирізи оперення з боку щік і з боку лоба мають приблизно рівну довжину, тоді як у звичайної виріз з боку щоки помітно довший і майже досягає ніздрів[1].
Молоді птахи в цілому схожі на самку, але мають темніше, монотонніше оперення з вузькими плямами. Черевна сторона сіра.
Звичайна гага — типово морський вид, на берег вона виходить тільки для розмноження — з цієї причини пересувається на суші дуже незграбно, перевалюючись. В польоті виглядає дуже огрядним, важким птахом, летить із швидкістю 55—65 км/год[3]. Над водою тримається дуже низько, над самими гребенями хвиль, роблячи глибокі рівномірні помахи крилами. Добре плаває навіть при сильному хвилюванні і чудово упірнає на глибину від 3 до 20 метров[4][5], а в окремих випадках і до 50 м[6], використовуючи для пересування під водою крила.
Гаги вокалізують тільки в сезон розмноження, в решту часу, як правило, мовчазні. Типовий заклик самця — глухе воркуюче «агууу-агууу», яке він видає під час сумісного залицяння — цей звук віддалено нагадує крик пугача. Типовий заклик самки — низьке крякання «корр-крр-крр», трохи схоже на стукіт човнового мотора[1][7].
Основні райони проживання — арктичне, субарктичне і північне помірне узбережжя Канади, Європи і Східного Сибіру. На сході Північної Америки гніздиться на південь до Нової Шотландії і штату Мен, включаючи Гудзонову затоку, затоку Джеймс, острови Лабрадор, Ньюфаундленд, Саутгемптон, Корнуолліс і Сомерсет. На заході континенту область гніздування обмежена Аляскою на південь до затоки Кука і острова Кадьяк, і північним арктичним узбережжям на схід до протоки Діз і півострову Мелвілл, включаючи острови Банкс і Вікторія. На захід від Аляски населяє Алеутські острови і острови Святого Лаврентія і Святого Матвія[8].
Підвид borealis мешкає на островах північної Атлантики і Північного Льодовитого океану від Баффинової Землі на схід до Землі Франца-Йосипа, зокрема в Гренландії, Ісландії, на островах Елсмір, Ян-Маєн, Ведмежий, Оркнейських, Шетландських і Гебридських островах, архіпелазі Шпіцберген. Фарерські острови — область розповсюдження підвиду faeroeensis[8][9].
У Європі поширений номінативний підвид mollissima — район проживання охоплює Британські острови, прибережні води Північного і Балтійського морів, узбережжя Скандинавії, Кольського півострова і Білого моря на південь до Кандалакші, східніше до Нової Землі і острова Врангеля. Можливо, гніздиться на узбережжі півострова Канін[8]. Починаючи з другої половини 20 століття, осілі зграйки гаг були виявлені значно південніше — на Чорному морі в районі Чорноморського заповідника[10]. Нарешті, на північному сході Євразії район проживання охоплює узбережжя від Чаунської губи на схід до Берингової протоки і далі на південь до північно-східних берегів Камчатки, а також північно-східне узбережжя Охотського моря від Тауйської губи на схід до Пенжинської губи. Включає острови Новосибірські, Вайгач, Врангеля, Карагінський, Мідний, Беринга, Діоміда[8].
В Україні гніздиться на о-вах Ягорлицької, Тендрівської та Джарилгацької заток, на Кінбурнській косі та о. Березані. В означених районах, а також у прибережній зоні Одеської області та дуже рідко в українській частині дельти р. Дунаю зимує частина популяції.
Не зважаючи на суворий північний клімат, гага насилу покидає райони гніздування, поки море не покрите шаром льоду і птах здатний добути собі прожиток[4]. При цьому місця зимування не обов'язково знаходяться в південніших широтах, а іноді і значно північніше.
У Європі багато популяцій ведуть осілий спосіб життя, інші частково мігрують. Багато птахів з північних регіонів Росії, Фінляндії, Швеції і Норвегії разом з місцевими популяціями зимують на західному узбережжі Мурманської області, де Гольфстрім не дозволяє воді замерзнути. Інші переміщаються на захід і північ Норвегії, а також убік Балтійського і Ваденського морів. Популяції Білого моря — Онезькой губи, Кандалакшскьої затоки і Соловецьких островів — в холодну пору року концентруються в Онежській губі. У Нідерландах велика частина птахів залишається на місцях, інші переміщаються до південних і східних берегів Великої Британії, в Нормандію і у малій кількості у води Біскайської затоки. На Землі Франца-Йосипа всі гаги мігрують, проте місця їх зимування залишаються невиясненими[11].
З північно-східних регіонів Росії, а також з Аляски і північно-західної Канади гаги переміщаються убік Берингова моря, де величезні зграї збираються в серединній частині акваторії біля кордону крижаного покриву, у островів Діоміда, Командорських і Алеутських островів. Інший пункт призначення американських гаг — західне узбережжя континенту на південь до Ванкувера[3]. Популяції східних популярних регіонів Канади зимують від Лабрадору на південь до Нової Шотландії, зрідка досягаючи берегів Нової Англії. Із західного узбережжя Гренландії більшість птахів переміщаються на південний захід острови, зі східного можливо до Ісландії, де зимують спільно з місцевими осілими гагами[11].
Кормовим біотопом птаха є літоральні ділянки моря з великих числом молюсків та інших донних мешканців, де глибина не перевищує кількох метрів. Гніздиться на кам'янистих берегах, часто на невеликих скелястих островах, недоступних для песців та інших наземних хижаків. Углиб материка або острова не залітає, гнізда влаштовує на відстані не більше 0,5 км від води[1]. Біля пологих піщаних пляжів не зустрічається.
Гніздову популяцію у Європі оцінено в межах 840 тис. — 1 млн. 200 тис. пар, зимівельну — 1 млн. 700 тис. ос.[12] На о-вах Ягорлицької і Тендрівської заток Чорноморського біосферного заповідника гніздиться 1,2—2 тис. пар, в РЛП «Кінбурнська коса» — близко 100 пар, у інших місцях́ — поодинокі пари. В останні роки чисельність зменшується. У р-ні Чорноморського біосферного азповідника кількість гніздових пар знизилась до 670–700. На зимівлю залишається від 500 до 2 тис. ос., раніше реєстрували до 8 тис. ос. Причини зміни чисельності — погіршення екологічного стану Чорного моря, епізоотії у гніздових поселеннях, знищення кладок мартином жовтоногим[13].
Звичайна гага — моногамна тварина. Гніздиться колоніями, зрідка одиночними парами, починаючи з другого або, частіше, третього року життя[9]. Більшість пар утворюються ще протягом зимування і до місць гніздування прибувають разом. Навесні самці стають дуже збудженими, часто токують перед самками, навіть коли пара вже сформована. Під час залицяння самець підводиться на воді, тримаючи тулуб майже вертикально, змахує крилами і демонструє самці своє чорне черево. Дзьоб спочатку притиснутий до грудей, проте потім самець підкидає його вертикально вгору разом з шиєю і видає гучний глухий воркуючий крик[3]. Часто одну самку оточують відразу кілька самців, в результаті між ними можуть виникати бійки. Самці-перволітки також поводяться демонстративно, проте пару не утворюють і часто в колоніях не з'являються, залишаючись на зимових квартирах. На облаштування гнізда багато часу не йде, птахи прибувають на сушу лише перед самим початком сезону розмноження — як правило, це зазвичай відбувається в другій половині квітня або травні, але на крайній півночі іноді і дещо пізніше[9].
Розмір колоній і відстань між сусідніми гніздами сильно варіюють: найбільша щільність досягається на відкритих скелястих ділянках, де на одному квадратному метрі може знаходитися 2-3 гнізда. Кількість птахів в окремих випадках може досягати тисячі і більше особин — наприклад, такі колонії відмічені в Ісландії[14]. Птаха уникають обривистих берегів і гострих скель, а в місцях з нерівним рельєфом, міжгір'ями і печерками селяться розрізнено[3]. Колонія може знаходиться як прямо у кромки води, так і в декількох сотнях метрах від неї, але обов'язково повинна мати пологий спуск до моря.
Гніздо є ямкою діаметром 20—25 см завглибшки близько 10 см, виритою в ґрунті, часто торфі, викладеною деякою кількістю трави і рясним шаром сірого пуху, який самка вищипує з нижньої частини грудей і черевця. Гніздо може бути як повністю відкритим, так і захованим у великого каменя, в улоговинці або під покровом лап великої ялини. Одне і те ж поглиблення може використовуватися декілька років поспіль, проте птахи уникають залишків торішнього пуху, і за його наявності гніздяться поряд[3]. Іноді свого гнізда у пари немає зовсім, а яйця підкидаються в гнізда інших птахів — турпана, середнього креха, сріблястого та чорнокрилого мартина[3]. Протягом року відбувається одна кладка, що зазвичай складається з 4—6 (рідше 1—8) крупних яєць блідо-оливкового або зеленувато-сірого кольору без малюнка. Розміри яєць: (69—95) х (47—58) мм[1]. В день відкладається по одному яйцю, і паралельно додається нова порція пуху — в результаті до кінця кладки яйця виявляються майже повністю укритими. По краях гнізда створюється вал з того ж пуху.
Насиджування починається з останнього яйця, висиджує одна самка протягом 25—28 днів[9]. Спочатку самець знаходиться біля гнізда, проте незабаром втрачає до нього інтерес і повертається у море, зовсім не піклуючись про потомство. До кінця насиджування самка сидить дуже щільно і не приймає їжі, так що до неї можна підійти впритул і доторкнуться[4]. Пташенята з'являються протягом кількох годин, і перші день або два тримаються біля гнізда — ловлять комарів та інших комах. Потім самка відводить пташенят у бік моря (рідше на внутрішнє водоймище), де вони годуються серед прибережних каменів. На воді виводки часто змішуються один з одним і з неодруженими птахами, утворюючи крупні різновікові скупчення. До кінця другого місяця пташенята розмірами наздоганяють дорослих і стають повністю самостійними, а у віці 65—75 днів починають літати[9]. В середньому звичайні гаги живуть близько 18 років[15], а максимально відомий вік — понад 37 років — був зареєстрований на Британських островах[16].
Звичайна гага живиться переважно молюсками (особливо мідіями і літоринами), яких дістає з дна моря. Крім того, вживає в їжу ракоподібних (зокрема бокоплавів, балянусів і рівноногих), голкошкірих та інших морських безхребетних. Зрідка їсть рибу. В період розмноження самка також живиться рослинними кормами, які знаходить на узбережжі, — водоростями, ягодами, насінням і листям трав[17].
Основний спосіб добування їжі — упірнання на морське дно, у місцях, де глибина становить 2—4 м. Проте відомо, що птахи здатні занурюватися на глибину до 20 м і триматися під водою більше хвилини[4]. Їжу заковтують цілком і потім переварюють в мускульному шлунку. Годуються в світлий час доби групою, при цьому ватажок зграї упірнає першим, після чого за ним слідує решта птахів. Через 15 — 30 хвилин після початку полювання слідує перерва, під час якої птахи виходять на берег, відпочивають і перетравлюють їжу[5]. В суворі зими гаги прагнуть зберігати енергію — ловлять крупнішу здобич або зовсім відмовляються від їжі на період похолодання[18].
У полярних районах основними хижаками, які полюють на гагу, вважаються біла сова і песець. У південніших широтах на птахів нападають орлан-білохвіст, руда лисиця і пугач. Найуразливіші птахи в період розмноження: під час насиджування качка не покидає гніздо, а каченята, що щойно з'явилися на світло, не здатні літати і плавати. В цей час вони часто стають легкою здобиччю для мартинів і воронових — чорної, сірої ворони і крука. Заражають птахів і різні паразити, зокрема деякі види трематод, цестод і акантоцефалів[19].
Звичайна гага була описана Карлом Ліннєєм в 10-му виданні його «Системи природи» в 1758 році[20]. Біноміальна назва походить від двох латинських слів — somateria, що означає «пухнасте тіло», і mollissima — «дуже м'який»[21].
Довідник «Handbook of the birds of the world» («Птахи світу») нараховує 6 підвидів звичайної гаги[9]:
Коли говорять про звичайну гагу, найчастіше згадують дуже легкий і теплий гагачий пух, який широко використовується для набивання подушок, ковдр і теплого одягу мешканців півночі, альпіністів і космонавтів. За своїми якостями, перш за все виключно низьку теплопровідністю, еластичністю і малою вагою, цей пух перевершує аналогічний пух будь-якого іншого птаха[4]. Багато північних країн займаються збором і обробкою пуху, проте першою в цьому промислі традиційно вважається Ісландія. Вважається, Дослідники, що вже в 15 і 16 століттях ісландські заготівники активно торгували цим товаром з Англією[22]. Заготівкою пуху займалася і Росія — в 16 столітті помори брали участь в заготівці пуху на Шпіцбергені, а в 17 столітті серед товарів, які російські купці завозили в Нідерланди, значився і «пташиний пух»[3]. Гніздовий пух, що росте на череві, за своєю структурою дещо відрізняється від пуху інших частин тіла — він довший і має більшу кількість борозенок, які, чіпляючись одна з одною, додають йому еластичність[3]. З цієї причини пух збирають саме з гнізд, а не обскубують з вбитих птахів.
Історія взаємин гаги і людини йде корінням в глибоку старовину, задовго до появи писемності в північних широтах. Найбільш стародавнє свідоцтво полювання на цього птаха було виявлене при розкопках стародавнього культурного поселення Йомала на Аландських островах в Балтійському морі. На території цього поселення, що існувало в епоху Неоліту в проміжку між 5400 і 4800 роками тому, були знайдені численні рештки кісток кількох видів птахів, велика частина яких належала звичайній газі. На підставі аналізу дослідники зробили висновок, що гага, разом з м'ясом тюленя і рибою, грала дуже важливу роль в раціоні місцевих жителів[23].
Найбільш рання письмова згадка промислу на звичайну гагу міститься в записах, залишених ченцем і єпископом Кутбертом Ліндісфарнським, що жив в 7 столітті в Нортумбрії (нині територія Англії). Згідно з джерелом, цей священослужбовець (нині визнаний одним з найшанобливіших святих Британських островів) в 676 році усамотнівся в печері на одному з островів Фарне, де зайнявся вирощуванням цих качок і використовував їх пух для своїх потреб[22][24]. Оскільки острів часто відвідували мореплавці, Кутберт написав правила, що регулюювали охорону гніздовій гаг та інших морських птахів, — ці правила вважаються першим у світі відомим звітом правил про охорону природи. Місцеві жителі досі називають гаг Cuddy's Ducks, тобто «качками Кутберта»[25][26].
Іншим документом, де згадується звичайна гага, вважається староанглійський переклад «Історії світу» Орозія, складений англійським королем Альфредом Великим пізніше 890 року. У свій переклад монарх включив донесення вождя вікінгів Оттара, що поступив до нього на службу, про плавання від берегів Північної Норвегії у Біле море та в данський порт Хедебі. Оттар розповідає, що в Норвегії місцеві жителі платили йому податі «з оленячих шкур, гагачого пуху, моржевої кістки, канатів, зроблених з моржевої шкіри, і тюленів»[27]. В «Сазі про Егіле» (Egils saga Skallagrimssonar), написаній давньоісландською мовою біля 1220 року, Торольв, син Квельдульва, тримає гніздів'я гаг, де збирає їх яйця[28].
Звичайна гага не є свійським птахом, проте схильність до постійних гніздових ділянок і спокійне відношення до присутності людини зробили процес збору пуху щодо нескладною операцією. Як правило, ферми влаштовуються на невеликих кам'янистих островах недалеко від великої землі[29]. Щоб захистити гніздів'я від хижаків, таких як мартини та ворони, фермери встановлюють по периметру відлякуючі предмети, на зразок яскравих прапорців або металевих предметів, що гуркотять на вітру. Збирають пух в два етапи — на самому початку насиджування і після його закінчення, коли виводки покидають гнізда (у ряді регіонів збір пуху дозволений тільки в кінці)[17]. В першому випадку самка іноді покидає гніздо і відправляється годуватися, укривши гніздо пухом. Цим моментом користуються фермери, вилучаючи 17-20 г матеріалу. Повернувшись назад, гаги негайно вищипують з грудей нову порцію пуху, а у разі його недоліку це робить самець[29]. В Росії збором пуху, зокрема, займаються в Кандалакському заповіднику[30].
Біля убогого ліжка знаходилося вікно, в розбиті стекла якого, як крізь прорвану дощем павутину, виднівся клаптик неба і вдалині місяць, що покоївся на ложі пухнастих хмар, створених з гагачого пуху.
Оригінальний текст(фр.)À côté du grabat il y avait une fenêtre dont le vitrail, défoncé comme une toile d'araignée sur laquelle la pluie a tombé, laissait voir à travers ses mailles rompues un coin du ciel et la lune couchée au loin sur un édredon de molles nuées.
Це була тісна кімнатка, вщерть наповнена меблями в стилі, який французи називають стилем Луї-Філіпа. Широке дерев'яне ліжко, прикрите червоною ковдрою з гагачого пуху, великий гардероб, круглий стіл, крихітний умивальник і два стільці, оббитих червоним репсом. Все брудне і обшарпане.
Оригінальний текст(англ.)There was a large wooded bedstead on which was a billowing red eiderdown, and there was a large wardrobe, a round table, a very small washstand, and two stuffed chairs covered with red rep
— Хто тут? — питаю я, піднімаючись.
— Це я. Не бійся! — відповідає жіночий голос.
Я попрямував до дверей. Пройшло декілька секунд, і я відчув, як дві жіночі ручки, м'які, як гагачий пух, лягли мені на плечі.
— Я люблю тебе. Ти для мене дорожче життя, — сказав жіночий мелодійний голосок.Оригінальний текст(рос.)— Кто здесь? — спрашиваю я, поднимаясь.
— Я люблю тебя… Ты для меня дороже жизни, — сказал женский мелодический голосок.
— Это я… не бойся! — отвечает женский голос.
Я направился к двери… Прошло несколько секунд, и я почувствовал, как две женские ручки, мягкие, как гагачий пух, легли мне на плечи.
Vịt nhung thường (danh pháp hai phần: Somateria mollissima) là một loài vịt biển lớn có thân dài từ 50–71 cm phân bố khắp bờ biển phía bắc châu Âu, Bắc Mỹ và đông Siberia. Nó sinh sản ở Bắc Cực và một vài khu vực ôn đới phía bắc khác nhưng trốn đông về phía nam ở các vùng ôn đới, nơi nó tại thành hàng đàn ở các vùng biển duyên hải. Nó có thể bay với tốc độ lên đến 113 km/h (70 mph).[2]
Tổ vịt nhung thường xây ở gần biển và được đang với lông nhổ ra từ ức con mái. Loài lông mềm này được con người thu hoạch nhưng không gây hại cho tổ vịt, lông này để làm chăn và gối do có những đặc tính giữ ấm và bền.
Vịt nhung thường (danh pháp hai phần: Somateria mollissima) là một loài vịt biển lớn có thân dài từ 50–71 cm phân bố khắp bờ biển phía bắc châu Âu, Bắc Mỹ và đông Siberia. Nó sinh sản ở Bắc Cực và một vài khu vực ôn đới phía bắc khác nhưng trốn đông về phía nam ở các vùng ôn đới, nơi nó tại thành hàng đàn ở các vùng biển duyên hải. Nó có thể bay với tốc độ lên đến 113 km/h (70 mph).
Tổ vịt nhung thường xây ở gần biển và được đang với lông nhổ ra từ ức con mái. Loài lông mềm này được con người thu hoạch nhưng không gây hại cho tổ vịt, lông này để làm chăn và gối do có những đặc tính giữ ấm và bền.
Типично морской вид, обыкновенная гага на берег выходит только для размножения — по этой причине передвигается на суше очень неуклюже, вперевалочку. В воздухе выглядит очень грузной, тяжёлой птицей, летит со скоростью 55–65 км/ч[5]. Над водой держится очень низко, над самыми гребнями волн, делая глубокие равномерные взмахи крыльями. Хорошо плавает даже при сильном волнении и прекрасно ныряет на глубину от 3 до 20 метров[6][7], а в отдельных случаях и до 50 м[8], используя для передвижения под водой крылья.
Гаги голосисты только в сезон размножения, в остальное время, как правило, молчаливы. Голос самца — глухое воркующее «агууу-агууу», которое он издаёт во время совместного ухаживания; отдалённо напоминает крик филина. Голос самки — низкое кряканье «корр-крр-крр», немного похожее на стук лодочного мотора[3][9].
Основные районы обитания — арктические, субарктические и северные с умеренным климатом побережья Канады, Европы и Восточной Сибири. На востоке Северной Америки гнездится на территории, простирающейся к югу до Новой Шотландии и американского штата Мэн, включая Гудзонов залив, залив Джеймс, полуостров Лабрадор, острова Ньюфаундленд, Саутгемптон, Корнуоллис и Сомерсет. На западе материка область гнездовий ограничена Аляской на юг до залива Кука и острова Кадьяк, и северным арктическим побережьем на восток до пролива Дис и полуострова Мелвилл, включая острова Банкс и Виктория. К западу от Аляски населяет Алеутские острова и острова Святого Лаврентия и Святого Матвея.[10]
Подвид borealis обитает на островах северной Атлантики и Северного Ледовитого океана от Баффиновой Земли на восток до Земли Франца-Иосифа, в том числе в Гренландии, Исландии, на островах Элсмир, Ян-Майен, Медвежий, Оркнейских, Шетландских и Гебридских, на архипелаге Шпицберген. Фарерские острова — область распространения подвида faeroeensis.[10][11]
В Европе распространён номинативный подвид mollissima — район обитания охватывает Британские острова, прибрежные воды Северного и Балтийского морей, побережье Скандинавии, Кольского полуострова и Белого моря к югу до Кандалакши, восточнее до Новой Земли и острова Врангеля. Возможно, гнездится на побережье полуострова Канина.[10] Начиная со второй половины XX века, оседлые стайки гаг были обнаружены значительно южнее — на Чёрном море в районе Черноморского заповедника.[12] Наконец, на северо-востоке Евразии район обитания охватывает побережье от Чаунской губы к востоку до Берингова пролива и далее на юг до северо-восточных берегов Камчатки, а также северо-восточное побережье Охотского моря от Тауйской губы к востоку до Пенжинской губы. Включает в себя острова Новосибирские, Вайгач, Врангеля, Карагин, Медный, Беринга, Диомида.[10]
Несмотря на суровый северный климат, гага с трудом покидает районы гнездовий, пока море не покрыто слоем льда и птица способна добыть себе пропитание[13]. При этом места зимовок не обязательно находятся в более южных широтах, а иногда и значительно севернее.
В Европе многие популяции ведут оседлый образ жизни, остальные частично мигрируют. Многие птицы из северных регионов России, Финляндии, Швеции и Норвегии вместе с местными популяциями зимуют на западном побережье Мурманской области, где Гольфстрим не позволяет воде замёрзнуть. Другие перемещаются на запад и север Норвегии, а также в сторону Балтийского и Ваттового морей. Популяции Белого моря — Онежской губы, Кандалакшского залива и Соловецких островов — в холодное время года концентрируются в Онежской губе. В Нидерландах большая часть птиц остаётся на местах, остальные перемещаются к южным и восточным берегам Великобритании, в Нормандию и в малом количестве в воды Бискайского залива. На Земле Франца Иосифа все гаги мигрируют, однако места их зимовок остаются невыясненными[14].
Из северо-восточных регионов России, а также из Аляски и северо-западной Канады гаги перемещаются в сторону Берингова моря, где огромные стаи собираются в срединной части акватории у границы ледяного покрова, у островов Диомида, Командорских и Алеутских островов. Другой пункт назначения американских гаг — западное побережье континента к югу до Ванкувера[15]. Популяции восточных популярных регионов Канады зимуют от Лабрадора к югу до Новой Шотландии, изредка достигая берегов Новой Англии. Из западного побережья Гренландии большинство птиц перемещается на юго-запад острова, из восточного возможно в Исландию, где зимует совместно с местными оседлыми гагами[16].
Кормовой биотоп — литоральные участки моря с изобилием моллюсков и других донных обитателей, где глубина не превышает нескольких метров. Гнездится на каменистых берегах, часто на небольших скалистых островах, недоступных для песцов и других наземных хищников. Вглубь материка или острова не залетает, гнёзда устраивает на расстоянии не более 0,5 км от воды[3]. Возле пологих песчаных пляжей не встречается.
Моногам. Гнездится колониями, изредка одиночными парами, начиная со второго или, скорее, третьего года жизни[11]. Большинство пар образуются ещё на зимовках и к местам гнездовий прибывает вместе. Весной селезень становится очень возбуждённым, часто токует перед самкой, даже когда пара уже сформирована. Во время ухаживания он приподнимается на воде, держа туловище почти вертикально, взмахивает крыльями и демонстрирует самке своё чёрное брюхо. Клюв вначале прижат в груди, однако затем селезень вскидывает его вертикально вверх вместе с шеей и издаёт громкий глухой воркующий крик[17]. Зачастую одну самку окружают сразу несколько самцов, и между ними нередки драки. Самцы-первогодки также ведут себя демонстративно, однако пар не образуют и зачастую в колониях не появляются, оставаясь на зимних квартирах. На обустройство гнезда много времени не уходит, птицы прибывают на сушу лишь перед самым началом размножения — как правило, это обычно происходит во второй половине апреля или мае, но на крайнем севере иногда и несколько позже[11].
Размер колоний и расстояние между соседними гнёздами сильно варьируют: наибольшая плотность достигается на открытых скалистых участках, где на одном квадратном метре может находиться по 2 или 3 гнезда. Количество птиц в отдельных случаях может достигать тысячи и более особей — например, такие колонии отмечены в Исландии[18]. Птицы избегают обрывистых берегов и острых скал, а в местах с неровным рельефом, расщелинами и пещерками селятся разрозненно[19]. Колония может находиться как прямо у кромки воды, так и в нескольких сот метрах от неё, но обязательно должна иметь пологий спуск к морю.
Гнездо представляет собой ямку диаметром 20—25 см и глубиной около 10 см, вырытую в торфе и выложенную редкой растительностью и обильным слоем серого пуха, который самка выщипывает из нижней части груди и брюшка. Оно может быть как полностью открытым, так и спрятанным у большого камня, в ложбинке или под сенью лап большой ели. Одно и то же углубление может использоваться несколько лет подряд, однако птицы избегают остатков прошлогоднего пуха, и при его наличии гнездятся рядом[20]. Иногда своего гнезда нет вовсе, а яйца подбрасываются в гнёзда других птиц — турпана, длинноносого крохаля, серебристой чайки или клуши[21]. В году одна кладка, обычно состоящая из 4—6 (реже 1—8) крупных яиц бледно-оливкового или зеленовато-серого цвета без рисунка. Размеры яиц: (69—95) х (47—58) мм[3]. В день откладывается по одному яйцу, и параллельно добавляется новая порция пуха — в результате к концу кладки яйца оказываются почти полностью укрытыми. По краям гнезда создаётся валик из того же пуха.
Насиживание начинается с последнего яйца, сидит одна самка в течение 25—28 дней[11]. В первое время селезень находится возле гнезда, однако вскоре теряет к нему интерес и возвращается в море, нисколько не заботясь о потомстве. К концу насиживания утка сидит очень плотно и не принимает пищи, так что к ней можно подойти вплотную и дотронуться[22]. Утята появляются в течение нескольких часов, и первые день или два держатся возле гнезда — ловят комаров. Затем самка уводит пуховиков в сторону моря (реже на внутренний водоём), где они кормятся среди прибрежных камней. На воде выводки зачастую смешиваются друг с другом и с холостыми птицами, образуя крупные разновозрастные скопления. К концу второго месяца птенцы размерами догоняют взрослых и становятся полностью самостоятельными, а в возрасте 65—75 дней начинают летать[11]. В среднем обыкновенные гаги живут около 18 лет[23], а максимально известный возраст — более 37 лет — был зарегистрирован на Британских островах[24].
Кормится преимущественно моллюсками (особенно мидиями и литторинами), которых добывают со дна моря. Кроме того, употребляет в пищу ракообразных (в том числе бокоплавов, балянусов и равноногих), иглокожих и других морских беспозвоночных. Изредка употребляет в пищу рыбу. В период размножения самка также питается растительными кормами, которые находит на побережье — водорослями, ягодами, семенами и листьями трав[11].
Основной способ добычи — ныряние на морское дно, где глубина обычно составляет 2—4 м. Однако, известно, что птицы спокойно погружаются на глубину до 20 м и держатся под водой более минуты[6]. Пищу заглатывают целиком и затем переваривают в мускульном желудке. Кормятся в светлое время суток группой, при этом вожак стаи ныряет первым, а после него следуют остальные птицы. Спустя 15 — 30 минут после начала охоты следует перерыв, во время которого птицы выходят на берег, отдыхают и переваривают пищу[7]. В суровые зимы гаги стараются беречь энергию — ловят более крупную добычу либо вовсе отказываются от еды на период похолодания[25].
В полярных районах основными хищниками, которые охотятся на гаг, считаются белая сова и песец. В более южных широтах на птиц нападают орлан-белохвост, рыжая лисица и филин. Наиболее уязвимы птицы в период размножения: во время насиживания утка не покидает гнездо, а появившиеся на свет утята не способны летать и плавать. В это время они зачастую становятся лёгкой добычей для чаек и врановых — чёрной, серой вороны и обыкновенного ворона. Поселяются в птицах и различные паразиты, в том числе некоторые виды трематодов, цестодов и скребней[26].
Когда говорят об обыкновенной гаге, чаще всего упоминают очень лёгкий и тёплый гагачий пух, который широко используется для набивки подушек, одеял и тёплой одежды северян, альпинистов и космонавтов. По своим качествам, прежде всего низкой теплопроводности, эластичности и малому весу, этот пух превосходит аналогичный пух любого другого пернатого.[22] Многие северные страны занимаются сбором и обработкой пуха, однако первой в этом промысле традиционно считается Исландия. Специалисты полагают, что уже в XV и XVI веках исландские заготовители активно торговали этим товаром с Англией.[27] Заготовкой пуха занималась и Россия — в XVI веке поморы принимали участие в заготовке пуха на Шпицбергене, а в XVII веке среди товаров, которые русские купцы завозили в Голландию, значился и «птичий пух».[28] Гнездовой пух, растущий на брюхе, по своей структуре несколько отличается от пуха других частей тела — он более длинный и имеет бо́льшее количество бороздок, которые, цепляясь друг с другом, придают ему эластичность.[28] По этой причине пух именно собирают из гнезд, а не ощипывают с мёртвых птиц.
История взаимоотношений гаги и человека уходит корнями в глубокую древность, задолго до появления письменности в северных широтах. Наиболее древнее свидетельство охоты на эту птицу было обнаружено при раскопках древнего культурного поселения Йомала (фин. Jomala) на Аландских островах в Балтийском море. На территории этого поселения, существовавшего в эпоху неолита в промежутке между 3400 и 2800 гг до н. э., были найдены многочисленные останки костей нескольких видов птиц, большая часть которых принадлежала обыкновенной гаге. На основании анализа специалисты сделали вывод, что гага, наряду с охотой на тюленя и рыболовством, играла очень важную роль в рационе местных жителей.[29]
Наиболее раннее письменное упоминание обыкновенной гаги содержится в записях, оставленных монахом и епископом Кутбертом Линдисфарнским, жившем в VII веке в Нортумбрии (ныне территория Англии). Согласно источнику, этот священнослужитель (ныне признанный одним из самых почитаемых святых Британских островов) в 676 году уединился в пещере на одном из островов Фарн (англ. Farne Islands), где занялся содержанием этих уток, и использовал их пух для своих нужд.[27][30] Поскольку остров часто посещали пилигримы, Кутберт написал правила, регулирующие охрану гнездовий гаг и других морских птиц — эти правила считаются первым в мире известным законодательным актом об охране природы. Местные жители до сих пор называют гаг Cuddy’s Duck, то есть утками Кутберта.[31][32]
Другим документом, где упоминается обыкновенная гага, считается древнеанглийский перевод «Истории мира» Орозия, составленный английским королём Альфредом Великим позднее 890 года. В свой перевод монарх включил донесение прибывшего в Англию Оттара из Холугаланда о плавании от берегов Северной Норвегии в Белое море и в датский порт Хедебю. Оттар рассказывает, что в Норвегии местные жители платили ему подати «из оленьих шкур, и из гагачьего пуха, и из моржовой кости, и из канатов, сделанных из моржовой кожи, и из тюленей».[33] В «Саге об Эгиле» (Egils saga Skallagrimssonar), написанной на древнеисландском языке около 1220 года, Торольв, сын Квельдульва, содержит гнездовья гаг, где собирает яйца.[34]
Промысел развит преимущественно в Норвегии и Исландии, где обыкновенная гага не является домашней птицей, подобно курице, однако склонность к постоянным гнездовым участкам и спокойное отношение к присутствию человека сделали процесс сбора пуха относительно несложной операцией. Как правило, фермы устраиваются на небольших каменистых островах недалеко от большой земли.[35] Чтобы оградить гнездовья от хищников (чаек, ворон), фермеры устанавливают по периметру отпугивающие предметы вроде ярких флажков или громыхающих металлических предметов. Собирают пух в два этапа: в самом начале насиживания и после его окончания, когда выводки покидают гнёзда (в ряде регионов сбор пуха разрешён только в конце).[36] В первом случае самка иногда покидает гнездо и отправляется на кормёжку, укрыв гнездо пухом. Этим моментом пользуются фермеры, изымая 17–20 г материала. Вернувшись назад, гага немедленно выщипывает из груди новую порцию пуха, а в случае его недостатка у самки это делает селезень.[35]
В России сбором пуха, в частности, занимались в Кандалакшском заповеднике до 1990-х годов[37] Собранный пух сдавали государству. В настоящее время сбор пуха в Кандалакшском заповеднике не производится.
Возле убогой постели находилось окно, в разбитые стекла которого, как сквозь прорванную дождём паутину, виднелся клочок неба и вдали луна, покоившаяся на ложе пушистых, как из гагачьего пуха, облаков.
Оригинальный текст (фр.)À côté du grabat il y avait une fenêtre dont le vitrail, défoncé comme une toile d'araignée sur laquelle la pluie a tombé, laissait voir à travers ses mailles rompues un coin du ciel et la lune couchée au loin sur un édredon[39] de molles nuées.
Это была тесная комнатка, битком набитая мебелью в стиле, который французы называют стилем Луи-Филиппа. Широкая деревянная кровать, прикрытая красным одеялом из гагачьего пуха, большой гардероб, круглый стол, крохотный умывальник и два стула, обитых красным репсом. Все грязное и обтрёпанное.
Оригинальный текст (англ.)There was a large wooded bedstead on which was a billowing red eiderdown, and there was a large wardrobe, a round table, a very small washstand, and two stuffed chairs covered with red rep
— Кто здесь? — спрашиваю я, поднимаясь.
— Это я… не бойся! — отвечает женский голос.
Я направился к двери… Прошло несколько секунд, и я почувствовал, как две женские ручки, мягкие, как гагачий пух, легли мне на плечи.
— Я люблю тебя… Ты для меня дороже жизни, — сказал женский мелодический голосок.
Обыкновенная гага была описана Карлом Линнеем в 10-м издании его Системы природы в 1758 году.[42] Научное название рода происходит от двух древнегреческих слов: σῶμα («сома»), которое переводится как тело или оболочка, и ἔριον («ерион») — шерсть. Видовое название mollissima латинского происхождения, первоначальная форма mollissimus — очень мягкий, мягчайший — является превосходной степенью от слова mollis (мягкий).[43]
Справочник «Handbook of the birds of the world» («Птицы мира») перечисляет 6 подвидов обыкновенной гаги:[11]
Типично морской вид, обыкновенная гага на берег выходит только для размножения — по этой причине передвигается на суше очень неуклюже, вперевалочку. В воздухе выглядит очень грузной, тяжёлой птицей, летит со скоростью 55–65 км/ч. Над водой держится очень низко, над самыми гребнями волн, делая глубокие равномерные взмахи крыльями. Хорошо плавает даже при сильном волнении и прекрасно ныряет на глубину от 3 до 20 метров, а в отдельных случаях и до 50 м, используя для передвижения под водой крылья.
ГолосГаги голосисты только в сезон размножения, в остальное время, как правило, молчаливы. Голос самца — глухое воркующее «агууу-агууу», которое он издаёт во время совместного ухаживания; отдалённо напоминает крик филина. Голос самки — низкое кряканье «корр-крр-крр», немного похожее на стук лодочного мотора.
欧绒鸭（学名：somateria mollissima，英语：common eider）是一种体型较大（50～71厘米（20～28英寸））的秋沙鸭（英语：Merginae），主要分布在欧洲、北美洲、东西伯利亚的北侧海岸上。欧绒鸭仔主要在北极以及其他靠近北方的地区繁殖，但会在冬季往南部温带地区迁徙，迁徙时会形成大片的鸟群。其飞行速度可达113公里每小时。[2]
播放媒体 Common eiders (Somateria mollissima) in the breeding season on Texel, the Netherlands. 欧绒鸭（学名：somateria mollissima，英语：common eider）是一种体型较大（50～71厘米（20～28英寸））的秋沙鸭（英语：Merginae），主要分布在欧洲、北美洲、东西伯利亚的北侧海岸上。欧绒鸭仔主要在北极以及其他靠近北方的地区繁殖，但会在冬季往南部温带地区迁徙，迁徙时会形成大片的鸟群。其飞行速度可达113公里每小时。
分類 界 : 動物界 Animalia 門 : 脊索動物門 Chordata 亜門 : 脊椎動物亜門 Vertebrata 綱 : 鳥綱 Aves 目 : カモ目 Anseriformes 科 : カモ科 Anatidae 属 : ケワタガモ属 Somateria 種 : ホンケワタガモホンケワタガモ（本毛綿鴨、学名：Somateria mollissima）は、カモ目カモ科に分類される鳥類の一種である。別名オオケワタガモ。
「ケワタガモ」の名前の由来は、毛綿鴨の通り、良質の羽毛の採取対象とされてきたことによる。
北シベリア沿岸（カムチャツカ半島を除く）、アリューシャン列島、アラスカ沿岸、カナダ沿岸、グリーンランド沿岸、ラップランドで繁殖する。冬期は、アラスカ湾、北海沿岸、カムチャツカ半島南西部などに渡り越冬する。
体長約62cm。雄の方が雌よりもやや大型である。
ツンドラ地帯で繁殖する。非繁殖期は海上で過ごすが、よく海岸の岩場で休息をとる。
食性は雑食性が強く、小さな魚類、甲殻類などの他、海藻などの植物質の餌もかなり食べる。
6亜種に分類される。
この項目は、鳥類に関連した書きかけの項目です。この項目を加筆・訂正などしてくださる協力者を求めています（ポータル鳥類 - PJ鳥類）。 ホンケワタガモ（本毛綿鴨、学名：Somateria mollissima）は、カモ目カモ科に分類される鳥類の一種である。別名オオケワタガモ。
「ケワタガモ」の名前の由来は、毛綿鴨の通り、良質の羽毛の採取対象とされてきたことによる。
참솜깃오리(Somateria mollissima, Common eider 커먼 아이더[*])는 유럽 북부 해안, 아메리카, 시베리아 동부에 서식하는 대형(몸 길이 50–71 cm (20–28 in)) 바다오리이다. 북극과 일부 북부 온대 지역에서 알을 낳지만 해안에서 수많은 무리가 형성될 즈음 온대 지역에서 남쪽으로 이주한다. 최대 113 km/h (70 mph) 속도로 날 수 있다.[1]
둥지는 바다 주변에서 만들며 암컷의 경우 가슴쪽에 아이더다운(eiderdown)으로 감싸있다. 이 부드럽고 따뜻한 내벽은 베개나 누비이불을 채우기 위해 오랜 시간 거둬들여 왔으나 최근 수년 간 가축 거위와 합성 물질로 대체되고 있다. 아이더다운 베개나 누비이불이 현재 찾아보기 어렵지만 아이더다운은 오리새끼가 둥지를 떠날 때 이 새들에게 위해를 주지 않는 상태에서 거둬들일 수 있으므로 거둬들이는 일은 꾸준히 계속되고 있다. 이 오리의 학명은 몸을 뜻하는 고대 그리스어 somatos, 털을 뜻하는 erion, 그리고 "매우 부드러운"을 뜻하는 라틴어 mollissimus에서 비롯된 것으로, 통틀어서 솜깃털을 의미한다.[2]
참솜깃오리(Somateria mollissima, Common eider 커먼 아이더[*])는 유럽 북부 해안, 아메리카, 시베리아 동부에 서식하는 대형(몸 길이 50–71 cm (20–28 in)) 바다오리이다. 북극과 일부 북부 온대 지역에서 알을 낳지만 해안에서 수많은 무리가 형성될 즈음 온대 지역에서 남쪽으로 이주한다. 최대 113 km/h (70 mph) 속도로 날 수 있다.
둥지는 바다 주변에서 만들며 암컷의 경우 가슴쪽에 아이더다운(eiderdown)으로 감싸있다. 이 부드럽고 따뜻한 내벽은 베개나 누비이불을 채우기 위해 오랜 시간 거둬들여 왔으나 최근 수년 간 가축 거위와 합성 물질로 대체되고 있다. 아이더다운 베개나 누비이불이 현재 찾아보기 어렵지만 아이더다운은 오리새끼가 둥지를 떠날 때 이 새들에게 위해를 주지 않는 상태에서 거둬들일 수 있으므로 거둬들이는 일은 꾸준히 계속되고 있다. 이 오리의 학명은 몸을 뜻하는 고대 그리스어 somatos, 털을 뜻하는 erion, 그리고 "매우 부드러운"을 뜻하는 라틴어 mollissimus에서 비롯된 것으로, 통틀어서 솜깃털을 의미한다.
_male,_London_Wetland_Centre_-_Diliff.jpg)
_in_flight.jpg)
.png)
_in_flight.jpg)
.png)
_skull_at_the_Royal_Veterinary_College_anatomy_museum.JPG)
_in_flight.jpg)
_male,_London_Wetland_Centre_-_Diliff.jpg)
_in_flight.jpg)
,_Lamba_Ness_-_geograph.org.uk_-_1072521.jpg)
_in_flight.jpg)
_in_flight.jpg)
Wikimedia Commons har media som rör 
Wiktionary har ett uppslag om 
