Żukokształtne, żuki (Scarabaeoidea) syn. chrząszcze blaszkoczułkie (Lamellicornia) – nadrodzina chrząszczy z podrzędu wielożernych (Polyphaga). Jedyna nadrodzina serii lub infrarzędu Scarabaeiformia.
Jako nazwa serii lub infrarzędu Scarabaeiformia funkcjonuje w języku polskim termin żukokształtne[2]. Termin ten jest jednak nieścisły i bywa także odnoszony do nadrodziny Scarabaeoidea[3]. Z kolei Bunalski zaleca stosowanie dla taksonu rangi nadrodziny określenia żuki[4]. Ponieważ synonimem Scarbaeoidea są Lamellicornia to w literaturze znaleźć można także nazwy chrząszcze blaszkorożne i chrząszcze blaszkoczułkie dla określenia nadrodziny[5].
Nadrodzina Scarabaeoidea wyróżniona została w 1802 roku przez Pierre'a André Latreille'a. W 1960 roku Roy Crowson wyróżnił dla niej monotypową serię Scarabaeiformia. Początkowo jako grupę siostrzaną dla Scarabaeoidea proponowano Dascilloidea. Hipoteza ta została jednak odrzucona i późniejsze badania wskazują na bliskie pokrewieństwo żuków ze Staphyliniformia, podważając sens wyróżnienia żuków w osobną serię. Badania Beutela i Leschena z 2005 wskazują, że żuki mogą być grupą siostrzaną dla kladu złożonego z gnilikokształtnych i kałużnicokształtnych w Staphyliniformia. Badania te sugerują jednak parafiletyzm Staphyliniformia i podważają w ogóle tradycyjny podział chrząszczy wielożernych na serie (infrarzędy), gdyż może nie odzwierciedlać on filogenezy[6][7]. Z kolei wyniki badań zespołu Caterino wskazują na monofiletyzm kladu Haplogastra obejmującego linie zaliczane obecnie do Staphyliniformia i Scarabaeiformia[8].
Grupa ta jest dość zróżnicowana morfologicznie. Posiada jednak wiele cech pozwalających ją z łatwością wyróżnić. Czułki 7 do 11-segmentowe o buławce złożonej z listewkowatych członów. Część środkowa drugiego sternitu odwłoka silnie zredukowana. Ósmy tergit odwłoka w postaci pygidium. Cztery cewki Malpighiego. Przednie odnóża grzebne. Powiększone przednie biodra i uzębione przednie golenie. Pozostałe pary odnóży typu kroczącego. Tylne skrzydła typu kantaroidalnego z prawie całkowitym zanikiem żyłek poprzecznych. Larwy pędrakowate o dobrze wykształconych odnóżach i czułkach oraz pozbawione urogomf. Narządy kopulacyjne samców oraz cały segment genitalny zredukowane do tzw. spiculum gastrale[6][5].
Żukokształtne są w większości roślinożerne. Żywią się różnym pokarmem roślinnym: od humusu i rozkładających się szczątków roślin po ich żywe tkanki i soki. Część gatunków jest padlinożerna. Ponadto zdarzają się gatunki drapieżne, jak Spilophorus maculatus polujący na pluskwiaki. W literaturze często błędnie określa się gatunki z rodzajów Trichillum i Uroxys jako ektopasożyty. Błąd ten wynika z występowania tych chrząszczy w futrze leniwców. Gilmore i inni określili ich związek z leniwcami jako komensalizm[6].
Przedstawiciele żukokształtnych występują na całym świecie, we wszystkich krainach zoogeograficznych[5].
Podział systematyczny żuków na przestrzeni lat był bardzo niejednolity. Różne wydawnictwa prezentowały różne poglądy na ich podział na rodziny i podrodziny. Jeden z nurtów nadawał rangę rodzin wszystkim niemal podrodzinom, wyróżniając takie rodziny jak plugowate (Aphodidae), rutelowate (Rutelidae), kruszczycowate (Cetonidae), chrabąszczowate (Melolonthidae), rohatyńcowate (Dynastidae), a jego konsekwencją było nadawanie rangi podrodzin plemionom, rodzajów podrodzajom itd. Przeciwstawny nurt wyróżniał Scarabaeidae, Trogidae i Geotrupidae traktując pozostałe jako podrodziny[4]. Prace wielu koleopterologów z końca XX w. doprowadziły do podziału Scarabaeoidea na kilkanaście rodzin, przy czym były one różnie definiowane i różne z nich traktowano jako podrodziny, w dodatku klasyfikowane w różnych rodzinach. W 1999 roku Browne i Scholtz wprowadzili podział, który został dość powszechnie zaakceptowany i z późniejszymi zmianami dzielił żukokształtne na następujące rodziny: Glaresidae, Passalidae, Lucanidae, Diphyllostomatidae, Trogidae, Bolboceratidae, Pleocomidae, Geotrupidae, Hybosoridae, Ochodaeidae, Glaphyridae i Scarabaeidae. Podział ten nie uwzględniał Belohinidae z racji trudności w znalezieniu materiału typowego jedynego gatunku tej rodziny[6]. Wreszcie w 2011 grupa 11 badaczy opublikowała pracę systematyzującą podział chrząszczy na wyższe rangi taksonomiczne. W pracy tej wyróżniono następujące rodziny i podrodziny żukokształtnych[9]:
seria: Scarabaeiformia
Żukokształtne, żuki (Scarabaeoidea) syn. chrząszcze blaszkoczułkie (Lamellicornia) – nadrodzina chrząszczy z podrzędu wielożernych (Polyphaga). Jedyna nadrodzina serii lub infrarzędu Scarabaeiformia.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
_(2966310437).jpg)
.JPG)
_(3814836066).jpg)
