dcsimg

Karakal ( polonais )

fourni par wikipedia POL
Commons Multimedia w Wikimedia Commons Wikisłownik Hasło w Wikisłowniku

Karakal stepowy[5], karakal[6][b], ryś stepowy (Caracal caracal) – gatunek drapieżnego ssaka z rodziny kotowatych (Felidae). Występuje w Azji (Indie, Pakistan, Afganistan, Iran, Turkmenistan), na Półwyspie Arabskim i w Afryce. Pierwszy okaz opisano w 1776 roku. Nazwa wywodzi się od tureckiego słowa karakulak - czarne ucho. Czasami bywa zaliczany do rodzaju Felis, ale stopień jego odrębności chyba uzasadnia ustanowienie dla niego odrębnego rodzaju Caracal lub zaliczenia go wraz z rysiem europejskim i rysiem rudym do rodzaju Lynx.

Zasięg występowania

Karakal stepowy występuje w zależności od podgatunku[7][1]:

  • Caracal caracal algira (Wagner, 1841) – północna Afryka
  • Caracal caracal caracal (Schreber, 1776) – południowa, środkowa, wschodnia Afryka
  • Caracal caracal damarensis (Roberts, 1926)Namibia
  • Caracal caracal limpopoensis (Roberts, 1926)Botswana
  • Caracal caracal lucani (Rochebrune, 1885)Gabon
  • Caracal caracal nubica (J. B. Fischer, 1829)Etiopia, Sudan
  • Caracal caracal poecilictis Thomas & Hinton, 1921 – zachodnia Afryka
  • Caracal caracal schmitzi (Matschie, 1912) – zachodnia Azja, Iran, Arabia, Indie

Systematyka

Gatunek po raz pierwszy opisał w 1776 roku niemiecki zoolog Johann Christian Daniel von Schreber nadając mu nazwę Felis caracal[8]. Jako miejsce typowe autor wskazał „Przylądek Dobrej Nadziei” (niem. Vorgebirge der guten Hofnung)[9], ograniczone przez Joela Asapha Allena w 1924 roku do „Table Mountain, w pobliżu Kapsztadu w Południowej Afryce” (ang. Table Mountain, near Cape Town, South Africa)[10]. Jedyny przedstawiciel rodzaju Caracalkarakal[5], utworzonego przez brytyjskiego zoologa Johna Edwarda Graya w 1843 roku[11]. Najnowsze badania molekularne pokazują że karakal stepowy, złotokot afrykański i serwal sawannowy są ze sobą blisko spokrewnione[12][13].

Etymologia

Nazwa rodzajowa i epitet gatunkowy: fr. caracal „karakal” od, tur. qara qulaq „czarnouchy”, od qara „czarny”; qulaq „ucho”[14].

Morfologia

Długość ciała 61–105,7 cm, długość ogona 19,5–34 cm; masa ciała dorosłych samców 8–20 kg, dorosłych samic 6,2–15,9 kg[15]. Ubarwienie od jasnobrązowego do ciemnobrązowego, czasem czarne, pod brzuchem izabelowate lub nawet białe. Uszy długie, czarne na stronie tylnej, zakończone pędzelkami (które nie rosną, w przeciwieństwie do rysia). Kończyny również długie, sylwetka smukła, ale mocna.

Ekologia

Pożywienie
Odżywiają się mięsem, polując na zwierzęta różnej wielkości, od ssaków po węże i płazy.

Rozród
Na południe od Sahary karakale nie mają ściśle określonego okresu rozrodczego, na północy młode rodzą się zimą lub wiosną. Ciąża trwa 70-79 dni, w miocie 1-4 młodych. Ssą około 4 miesięcy, dojrzewają w ciągu 15 miesięcy, ale samodzielność uzyskują już ok. 10 miesiąca.

Biotop
Karakal zamieszkuje suche sawanny, stepy, krzaczaste zarośla i półpustynie.

Tryb życia
Bywają aktywne nocą lub w dzień (zależnie od obszaru występowania), a ich aktywność zależy od temperatury otoczenia. Przy temperaturze powyżej 10° C odpoczywają.

Ochrona
Karakale są obiektem intensywnych polowań. Wprawdzie ich futro nie ma wartości handlowej, ale są uważane za szkodniki, ponieważ chętnie zaglądają na farmy.

Uwagi

  1. Greckie ουρα „ogon”; λυνξ lunx, λυνκος lunkos „ryś”.
  2. Nazwa karakal jest również używana w odniesieniu do rodzaju Caracal.

Przypisy

  1. a b c Caracal caracal, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. J.E. Gray: Synopsis of the contents of the British Museum. Wyd. 44. Londyn: 1843, s. 16. (ang.)
  3. N. Severtzov. Notice sur la classification multisériale des Carnivores, spécialement des Félidés, et les études de zoologie générale qui s'y rattachent. „Revue et magasin de zoologie pure et appliquée”. 2 Série. 10, s. 389-390, 1858 (fr.).
  4. B. Avgan, P. Henschel & A. Ghoddousi 2016, Caracal caracal [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018 [online], wersja 2018-1 [dostęp 2018-07-07] (ang.).
  5. a b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 134. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol.ang.)
  6. K. Kowalski (redaktor naukowy), A. Krzanowski, H. Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 127, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
  7. Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Caracal caracal. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 28 sierpnia 2009]
  8. J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Erlangen: Expedition des Schreber'schen säugthier- und des Esper'schen Schmetterlingswerkes, 1776, s. ryc. 110. (niem.)
  9. J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Erlangen: Expedition des Schreber'schen säugthier- und des Esper'schen Schmetterlingswerkes, 1777, s. 413, 587. (niem.)
  10. J.A. Allen. Carnivora collected by the American Museum Congo Expedition. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 47, s. 281, 1924 (ang.).
  11. J.E. Grey: List of the specimens of Mammalia in the collection of the British museum. London: The Trustees, 1843, s. 46. (ang.)
  12. W.E. Johnson, E. Eizirik, J. Pecon-Slattery, W.J. Murphy i inni. The Late Miocene Radiation of Modern Felidae: A Genetic Assessment. „Science”. 311 (5757), s. 73-77, 2006. DOI: 10.1126/science.1122277 (ang.).
  13. E. Eizirik, W.E. Johnson, S.J. O'Brien. Submitted. Molecular systematics and revised classification of the family Felidae (Mammalia, Carnivora). „Journal of Mammalogy(ang.).
  14. T.S. Palmer: Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. Washington: Government Printing Office, 1904, s. 159, seria: North American Fauna. (ang.)
  15. M.E. & F.C. Sunquist: Family Felidae (Cats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 143. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.)
licence
cc-by-sa-3.0
droit d’auteur
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visiter la source
site partenaire
wikipedia POL

Karakal: Brief Summary ( polonais )

fourni par wikipedia POL

Karakal stepowy, karakal, ryś stepowy (Caracal caracal) – gatunek drapieżnego ssaka z rodziny kotowatych (Felidae). Występuje w Azji (Indie, Pakistan, Afganistan, Iran, Turkmenistan), na Półwyspie Arabskim i w Afryce. Pierwszy okaz opisano w 1776 roku. Nazwa wywodzi się od tureckiego słowa karakulak - czarne ucho. Czasami bywa zaliczany do rodzaju Felis, ale stopień jego odrębności chyba uzasadnia ustanowienie dla niego odrębnego rodzaju Caracal lub zaliczenia go wraz z rysiem europejskim i rysiem rudym do rodzaju Lynx.

licence
cc-by-sa-3.0
droit d’auteur
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visiter la source
site partenaire
wikipedia POL