The genus Phalaenopsis (moth orchids) was first defined and named by Carl Blume in1825. These distinctive-looking orchids are found throughout tropical Asia and the larger Pacific islands, extending west to Sri Lanka and South India and east to Papua New Guinea and adjacent Australia. In the north, they occur in southern China, Taiwan, and the Philippines.
Phalaenopsis are among the most commercially important orchids. In 2002, for example, they accounted for around three quarters of all orchids purchased in the United States. They are easy to grow, flourishing even on windowsills, and produce beautiful flowers that last for months. Phalaenopsis have not always been so widely grown, however. In Victorian England, orchids were extremely popular, but Phalaenopsis were rarely seen. They were more perishable than some other readily available orchids and were difficult to transport from their native tropical habitat to European greenhouses. However, since then the scale of the Phalaenopsis trade has expanded dramatically, with millions of potted Phalaenopsis sold each year in the U.S. alone. In the first half of the 20th century, advances in sterile culture techniques in France and the United States facilitated the propagation of large numbers of Phalaenopsis at low cost. In both the U.S. and Europe, some Phalaenopsis can now be purchased for less than the cost of a flower bouquet.
Typical Phalaenopsis have flowers that are round and flat with petals resembling the wings of a moth (hence the common name). Breeders have developed a variety of tetraploid hybrids (i.e., new varieties with four copies of each chromosome rather than the usual two). These tetraploid plants are often more vigorous and may produce flowers that are larger, more abundant, and longer lasting than those of typical diploids. Two species that have played a particularly important role in the development of new Phalaenopsis hybrids are P. amabilis (the first species placed in the genus) and P. aphrodite, both of which produce round, white flowers borne in a graceful spray. The native habitat of both of these species is high up in trees, but P. amabilis is native to Indonesia, whereas P. aphrodite is found from the Philippines to Taiwan.
(Christenson 2001; Frowine 2008 and references therein)
Christenson (2001) provides a detailed taxonomic treatment of all known Phalaenopsis species. Tsai et al. (2010) published a molecular phylogeny inferring relationships among Phalaenopsis species based on a data set including around 80% of the known species.
Phalaenopsis, abreujat com Phal en el comerç de les orquídies,[1] és un gènere d'orquídies que compta amb unes 60 espècies. Phalaenopsis és una de les orquídies comercialment més populars, a través del desenvolupament dels seus híbrids artificials. S'utilitzen com planta d'interior.
El nom genèric significa "similar a Phalaena" en referència al nom donat per Carolus Linnaeus a un grup de grans arnes (lepidòpters); les flors d'algunes espècies se semblen suposadament a aquestes arnes en vol.[2]
Són originàries del sud-est d'Àsia des de l'Himàlaia a les illes de Polillo, Palawan i Zamboanga del Norte a Mindanao a les Filipines i el nord d'Austràlia. L'Illa orquídia de Taiwan rep el nom per aquest gènere.
La majoria són epífites i plantes d'ombra, unes poques són litòfites.
No tenen ni pseudobulbs ni rizomes, Phalaenopsis mostra un hàbit de creixement monopòdic. a seva inflorescència ja sia un racem o una panícula apareix entre les fulles. Floreixen durant algunes setmanes. A les llars la flor dura de dos a tres mesos.
Algunes espècies de Phalaenopsis a Malàisia fan servir pistes subtils per coordinar una florida en massa.
El gènere es classifica en dos grups :
Segons la classificació de Raunkiær són epífites.
Basat en evidència de l'ADN, els gèneres Doritis Lindl. i Kingidium P.F.Hunt actualment s'inclouen dins Phalaenopsis.[3]
Els híbrids són més adaptables a les condicions artificails que les espècies botàniques. Molts són híbrids de Phalaenopsis amabilis, Phalaenopsis schilleriana o Phalaenopsis stuartiana.
Els Phalaenopsis són fàcils de propagar i de florir sota condicions artificials, ja eren molt populars en l'era Victoriana britànica.
A la natura prosperen sota temperatures de 20 a 35 °C però s'adapten a les de 15 a 30 °C; per sota dels 18 °C si estan massa regades les seves arrels es podreixen. Phalaenopsis requireix alta humitat relativa (60-70%) i baixa lluminositat, de 12.000 a 20.000 lux.
Phalaenopsis, abreujat com Phal en el comerç de les orquídies, és un gènere d'orquídies que compta amb unes 60 espècies. Phalaenopsis és una de les orquídies comercialment més populars, a través del desenvolupament dels seus híbrids artificials. S'utilitzen com planta d'interior.
Rod Phalaenopsis (česky někdy nazývaný můrovec) z čeledi vstavačovité je nejčastěji pěstovaným rodem orchidejí. V rámci rodu Phalaenopsis rozlišujeme asi 60 různých druhů, které jsou převážně epifytické a příležitostně litofytní. Jejich přirozený výskyt je v oblastech tropické Asie, Číny, Indie, Nepálu, Indonésie, Nové Guineji a severovýchodní Austrálie. Některé druhy nalezneme na Červeném seznamu z roku 1997 jako ohrožené nebo zranitelné.
V přírodě rostou tyto orchideje převážně jako epifyty na kmenech a větvích stromů, řidčeji i na kamenném podkladu.
Kořeny jsou uzpůsobené k přichycení k podkladu. Jsou pevné, hladké, silné a na povrchu mají vrstvu odumřelých buněk nazývající se velamen, která jim dává šedo-stříbrnou barvu. Tyto buňky jsou naplněné vzduchem. Slouží jako ochrana před mechanickým poškozením či spálením od slunce. Ve chvíli, kdy velamen nasákne vodu, zprůhlední a zezelená. Velamen nekryje vzrostný vrchol kořene, který je celý zelený a velmi citlivý vůči svému okolí.
Phalaenopsis patří mezi monopodiální skupinu rostlin, které mají pouze jeden krátký stonek, který je redukovaný a nese tmavě zelené listy. Vyrůstající listy jazykovitého tvaru jsou masité, na povrchu kožovité. Mohou dorůstat do délky až 40 cm. Na kvalitu listů má znatelný vliv umístění rostliny.
V období květu vynese rostlina stvol se 4 – 10 květy, které vyrůstají z pupenů většinou ve střední části stvolu. Květy různých pestrých barev svým tvarem připomínají motýla a jsou bilaterálně symetrické. Každý květ se sestává ze šesti okvětních lístků ve dvou trojčetných kruzích. Vnější kruh se skládá ze tří lístků zvané sepaly (kališní) a vnitřní kruh má taktéž tři lístky zvané petaly (korunní). Spodní petal se od ostatních liší tvarem a nazývá se labellum (pysk). Slouží jako přistávací plocha pro opylovače. Uprostřed květu nad labellem se nachází kolumna (sloupek) nesoucí bliznu a prašníky, které jsou označovány jako brylky kvůli pylu utvářeného do „hrudek“. Po opylení a dozrání tobolkovitého semeníku, jenž v době zralosti praskne, se uvolní drobná semínka bělavé či žlutavé barvy. Semena patří mezi nejmenší na světě - na jeden gram můžeme počítat až milion semen.
Phalaenopsis se rozmnožuje hlavně generativním způsobem. Ke správnému uchycení a klíčení semen pomáhají symbiotické houby. Většina těchto hub patří mezi stopkovýtrusné, nejčastěji se objevuje rod Rhizoctonia. Po vyklíčení semene se vytvoří pouze malé vláskovité kořínky a k plnému růstu se „odhodlají“ až ve chvíli, kdy se propojí s myceliem symbiotických hub. Symbiotické houby slouží jako hlavní zdroj výživy pro vyvíjející se rostlinu.
Zahradnictví a jiné obchodní domy nabízejí širokou škálu barev a velikostí hybridů těchto rostlin. Hybridy jsou přizpůsobené k amatérskému pěstování. Díky tomu se rod Phalaenopsis stal jednou z nejprodávanějších pokojových rostlin.
Novinkou na trhu je orchidej zvaná 'Blue Mystique'. Jak z názvu vyplývá, jedná se o Phalaenopsis s blankytně modrou či tyrkysovou barvou květu. Tohoto zbarvení se podařilo docílit díky speciálnímu přírodnímu barvivu, jež bylo vynalezeno extra pro Phalaenopsis americkou společností SilverVase. Barvivo se aplikuje do stvolu těsně před vyvinutím poupat. Díky tomu listy orchideje nejsou modré, ale zelené, a tak zbarvení rostliny vypadá přirozeně.
Obrázky, zvuky či videa k tématu Phalaenopsis ve Wikimedia Commons
Rod Phalaenopsis (česky někdy nazývaný můrovec) z čeledi vstavačovité je nejčastěji pěstovaným rodem orchidejí. V rámci rodu Phalaenopsis rozlišujeme asi 60 různých druhů, které jsou převážně epifytické a příležitostně litofytní. Jejich přirozený výskyt je v oblastech tropické Asie, Číny, Indie, Nepálu, Indonésie, Nové Guineji a severovýchodní Austrálie. Některé druhy nalezneme na Červeném seznamu z roku 1997 jako ohrožené nebo zranitelné.
Die Gattung Phalaenopsis gehört zur Familie der Orchideen (Orchidaceae) und umfasst eine Vielzahl exotischer Arten. Der botanische Name leitet sich von den griechischen Wörtern phalaina (φάλαινα; dt. „Nachtfalter“, vgl. Phaläne) und opsis (ὄψις; dt. „Anblick“) ab, da ihre Blüten an tropische Nachtfalter erinnern. Im deutschen Sprachraum werden diese Orchideen „Schmetterlingsorchidee“[1], „Nachtfalter-Orchidee“[2] oder „Malaienblume“[3] genannt.
Phalaenopsis ist vor allem als Zierpflanze bekannt und beliebt, besonders die unzähligen, bunten großblumigen Hybriden erfreuen sich weltweiter Bekanntheit und wachsender Nachfrage. Millionen von Topfpflanzen werden jährlich in Supermärkten, Baumärkten und Gartencentern und als Schnittblumen in Floristikgeschäften verkauft. Reine Arten und bestimmte Hybriden gelten zum Teil als begehrte Sammlerobjekte. Erstmals erwähnt wurden Phalaenopsis um 1704, die ersten künstlichen Hybriden wurden um 1886 in Chelsea bei London gezüchtet. Ursprünglich stammen Phalaenopsis aus den tropischen Regenwäldern von Südost-Asien.
Ausnahmslos alle Arten zeichnen sich durch monopodialen Wuchs aus, das heißt, sie wachsen nur in die Höhe und bilden für gewöhnlich keine Seitentriebe aus.[4] Die meisten Arten wachsen epiphytisch, also auf den Ästen und Zweigen von Bäumen oder an deren Stämmen; manche Arten leben auf moosbewachsenen Felsen (lithophytisch).[5]
Die zwei bis sechs zweizeilig (distich) wachsenden, mehr oder weniger ledrigen Laubblätter sind in ihrer Form, Farbe und Größe von Art zu Art verschieden. Die kleinsten Arten mit Blattlängen bis etwa 10–40 cm und nur mäßig ledrigen Blättern wie Phalaenopsis appendiculata unterscheiden sich sehr deutlich von den großen Exemplaren wie Phalaenopsis gigantea, die Blattlängen von bis zu 100 cm und mehr aufweisen und dabei sehr fleischig-ledrige Blätter besitzen können. Deren Blattfärbung reicht von einfarbig hell- bis dunkelgrün wie bei Phalaenopsis amabilis und Phalaenopsis gigantea. Manche Arten besitzen silbrig gefleckte Blätter, zum Beispiel Phalaenopsis stuartiana und Phalaenopsis schilleriana. Meist wachsen ein bis zwei neue Blätter pro Saison aus dem „Herzen“ der Pflanze heraus, während ein bis zwei Blätter am unteren Ende der Sprossachse gelb werden, eintrocknen und abfallen.[5][6]
Die zahlreichen glatten und fleischigen Wurzeln entwickeln sich an der Basis der Sprossachse oder an den unteren Knoten, zum Teil zwischen den Blättern. Sie sind zwischen einem und acht Millimeter dick und dienen neben der Aufnahme von Nährstoffen und Wasser zusätzlich als Haftorgane. Einige Arten sind, bedingt durch die klimatischen Verhältnisse am Standort, laubabwerfend. Sie besitzen deshalb chlorophyllhaltige Wurzeln.[5] Zusätzlich sind die Wurzeln vom Velamen radicum umgeben.
Die Blütenstände entspringen seitlich der kurzen Sprossachse unter oder zwischen den Blättern. Sie wachsen aufrecht nach oben, bogenförmig überhängend oder hängend. Manche Arten blühen aus dem gleichen Blütenstand mehrere Jahre lang, während andere jedes Jahr einen oder mehrere Blütenstände neu ausbilden. Ihre Länge variiert zwischen einigen Zentimetern bis hin zu 100 cm und mehr. Bei manchen Arten, besonders bei Hybriden, blühen die Pflanzen immer wieder aus den Internodien nach, wenn die Infloreszenz (der Blütenstand) nicht vollständig entfernt wird.[5][6]
Die zwittrigen, zygomorphen (monosymmetrisch) Blüten sind dreizählig. Die Blütengröße variiert im Durchmesser von 1–2 cm bis hin zu 15 cm (bei manchen Hybriden noch mehr). Die Struktur der Blüten reicht von zart bis wachsartig-fest. Sie bestehen aus drei Kelchblättern (Sepalen) und drei Kronblättern (Petalen), aus einem Petalum ist die Lippe (Labellum) gebildet, die immer dreigeteilt ist und sich aus einem spatelförmigen Mittellappen und zwei Seitenlappen zusammensetzt. Der Mittellappen ist bei Arten wie Phalaenopsis stuartiana an seinem Ende mit zwei schweifähnlichen Anhängseln (Cirrhi) ausgestattet. Den Mittelpunkt der Blüte bildet die Anthere mit Kallus und Narbe, an deren Spitze eine spezielle Schutzkappe die Pollinien verbirgt.[5][6]
Die Fortpflanzung erfolgt hauptsächlich durch Samen oder durch Kindelbildung.[6]
Als bestäubende Insekten wurden einige Male Holzbienen beobachtet, es werden auch andere Insekten als Bestäuber akzeptiert. Landet ein Besucher auf der Lippe der Blüte, um am Callus nach Nektar zu suchen oder um die Blüte zu begatten (in dem Irrglauben, einen Liebespartner der eigenen Art vor sich zu haben), bricht es beim Rückwärtskriechen die Schutzkappe der Anthere ab und bekommt ein Pollenpaket mit klebrigem Anhängsel an den Rücken geheftet. Beim Aufsuchen der nächsten Blüte streift das Insekt das Pollenpaket an der Unterseite der Säule ab, wo es in einer speziellen Vertiefung zurückbleibt. Ist die Bestäubung erfolgreich, schließt sich die Narbe.[6]
Bei einigen wenigen Arten wie Phalaenopsis violacea konnte ein besonderes Phänomen beobachtet werden, das auch bei anderen Orchideengattungen wie Cymbidium und Vanda auftritt: Nach erfolgreicher Bestäubung verwelken die Blütenblätter nicht und fallen nicht ab, sie bilden sich lediglich etwas zurück, vergrünen und verbleiben bis zur vollständigen Reife der Samen. Es wird vermutet, dass diese Blütenmetamorphose mittels zusätzlicher Photosynthese das Reifen der Samen begünstigen soll.[7][8]
An den Blütenständen mancher Arten wie Phalaenopsis lueddemanniana bilden sich oft Keiki zur vegetativen Vermehrung. Dieses Phänomen wurde erstmals 1894 beobachtet und dokumentiert. Die Art Phalaenopsis stuartiana bildet an den Wurzelenden Adventivpflanzen.[4] Während durch die Bildung von Kindeln genetisch identische Pflanzen entstehen, die oft schon binnen Jahresfrist selbst blühfähig werden können, dauert die Vermehrung durch Samen deutlich länger. Die Reifezeit der Kapselfrüchte beträgt bei den einzelnen Arten zwischen 5 und 15 Monaten. Bei künstlicher Aussaat dauert es nochmals zwischen drei und zehn Jahren bis zur blühfähigen Pflanze.
Die Arten der Gattung Phalaenopsis kommen vor allem auf den Philippinen und den indonesischen Inseln vor. Das Verbreitungsgebiet reicht insgesamt von Bhutan über Myanmar, Südchina, Taiwan, die malaiische Halbinsel bis nach Queensland in Nordaustralien.[5]
Die Standorte sind meist gekennzeichnet durch Tagestemperaturen von 25 °C bis 35 °C und Nachttemperaturen von 15 °C bis 25 °C, durch hohe Niederschlagsmengen während der Wachstumszeit und eine ganzjährig hohe Luftfeuchtigkeit. Vereinzelt sind die Bedingungen mancher Habitate durch deutlich geringere Temperaturen besonders während der Wintermonate gekennzeichnet, Phalaenopsis lobbii etwa erträgt Tiefsttemperaturen bis 5 °C. Die Pflanzen wachsen überwiegend halbschattig bis hell, ohne direktes Sonnenlicht. Vereinzelt finden sich Habitate in voller Sonne.[6]
Den botanischen Namen Phalaenopsis erhielt die Gattung vom schwedischen Zoologen und Botaniker Carl von Linné um 1753. Dieser sah sich beim Anblick der Blüten an umherfliegende Motten der Gattung Phalaena (heute: Biston) erinnert.[9][6]
Die erste Art der Gattung wurde bereits 1704 von Georg Joseph Kamel unter dem Namen Visco-Aloes Luzonis decima quarta in John Rays botanischem Werk „Historia Plantarum“ (Band 3) beschrieben. Es handelte sich um eine Pflanze der Art Phalaenopsis aphrodite. Die Gattung selbst wurde 1825 durch den Botaniker Carl Ludwig Blume errichtet. Um 1860 stellte H. G. Reichenbach in der Hamburger Garten- und Blumenzeitung eine erste Zusammenfassung aller bis dahin bekannten Arten vor und erweiterte sie selbst 1862 um 11 weitere Neuentdeckungen.[6]
Die erste künstlich erzeugte Hybride erblühte 1886 bei der Firma Veitch and Sons. Es war die Kreuzung Phalaenopsis „Intermedia“ (Phalaenopsis aphrodite × Phalaenopsis equestris). Diese Kreuzung wurde später in Importen als Naturhybride Phalaenopsis × intermedia gefunden. Im Jahre 1897 erblühten auch Phalaenopsis „Harriettiae“ (Phalaenopsis amabilis × Phalaenopsis violacea) und Phalaenopsis „F.L. Ames“ (Phalaenopsis „Intermedia“ x Phal. amabilis) das erste Mal.[10]
Die Gattung Phalaenopsis wurde 1825 durch Carl Ludwig Blume in Bijdragen tot de flora van Nederlandsch Indië[11] aufgestellt. Typusart ist Phalaenopsis amabilis (L.) Blume. Synonyme für Phalaenopsis Blume sind: Polychilos Breda, Kuhl & Hasselt, Doritis Lindl., Synadena Raf., Stauroglottis Schauer, Polystylus Hasselt ex Hassk., Stauritis Rchb. f., Kingiella Rolfe nom. illeg., Grafia A.D.Hawkes nom. illeg., Kingidium P.F.Hunt, Lesliea Seidenf., Grussia M.Wolff.[12]
Die Gattung Phalaenopsis gehört zur Subtribus Aeridinae, also in die Verwandtschaft um die Gattung Aerides, aus der Tribus Vandeae in der Unterfamilie Epidendroideae innerhalb der Familie Orchidaceae. Nächste Verwandte von Phalaenopsis sind die Gattungen Grosourdya und Pteroceras, diese drei stellen innerhalb der Subtribus die basale, am frühesten von den anderen Gattungen getrennte Gruppe dar.[13]
Neben den etwa 100 Arten, Varietäten, Formen und Naturhybriden gibt es mittlerweile eine unüberschaubare Anzahl gezüchteter Kulturhybriden.[13]
Da es in der Fachwelt verschiedene Ansichten über die Zugehörigkeit mancher Arten zur Gattung Phalaenopsis gibt, ist es schwierig, eine genaue Artübersicht zu geben; besonders die Eingliederung der Gattungen Doritis und Kingidium in Phalaenopsis ist umstritten. Die Einteilung in diesem Artikel orientiert sich an der Überarbeitung der Gattung von E. A. Christenson aus dem Jahre 2001.
Die Gattung wird nach E. A. Christenson 2001 in fünf Untergattungen gegliedert:
Bei einigen in dieser Liste angeführten Taxa ist der Status unbekannt oder unsicher. Dies liegt vor allem daran, dass sie wie Phalaenopsis robinsonii schon lange als verschollen gelten.
Die folgende Artenliste, gegliedert nach Untergattungen und Sektionen, orientiert sich an der Monografie von E. A. Christenson aus dem Jahr 2001, die Artliste orientiert zusätzlich an World Checklist of Selected Plant Families des Royal Botanic Gardens (Kew).[12]
Folgende Naturhybriden der Gattung Phalaenopsis sind bekannt (die hybridisierenden Ausgangsarten sind in Klammern angeführt):
Sie entstanden dadurch, dass sich die Habitate der beteiligten Arten überlappen oder identisch sind, so dass durch die bestäubenden Insekten eine Mischung des Erbguts durch „Pollinientransfer“ möglich wurde.
Innerhalb der Gattung und über die Gattungsgrenzen hinweg gibt es eine sehr große Anzahl von Hybriden. Nach Schätzungen sind davon ungefähr 25.000 registriert, jedes Jahr kommen etwa 200 bis 300 Neuregistrierungen hinzu. Neben den offiziell bei der Royal Horticultural Society (RHS) registrierten Hybriden gibt es noch eine unüberschaubare Anzahl von Kreuzungen ohne jegliche Bezeichnung, die meistens für den Massenmarkt (Baumärkte, Pflanzencenter, Supermärkte sowie Floristik- und Dekorationsgewerbe) produziert werden. Hauptziele bei den meisten „industriellen“ Züchtungen sind Blühfreudigkeit und Robustheit gepaart entweder mit möglichst vielen und großen Blüten oder kompaktem Wuchs und vielen Blüten pro Blütentrieb.[14]
Die bekanntesten gattungsübergreifenden Kreuzungen (sogenannte Gattungshybriden) sind im Folgenden aufgeführt; die Ausgangsgattungen sind wiederum in Klammern angefügt:
Sowohl die Arten als auch die Primärhybriden spielen wirtschaftlich nur eine kleine Rolle. Die erzeugte Menge ist meist nur begrenzt und bedient hauptsächlich den Bereich der Liebhaber und Züchter. Solche Pflanzen werden vor allem von kleinen bis mittleren Orchideenbetrieben (von denen es in Deutschland im Vergleich zu anderen europäischen Ländern eine größere Anzahl gibt) oder von privaten Züchtern erzeugt. Gleiches gilt für den Großteil aller registrierten Hybriden aus privater oder kleingewerblicher Zucht, von denen meist nur eine, selten eine zweite oder dritte Nachzucht durchgeführt wird.
Anders sieht es bei den Multihybriden aus, die über Jahre hinweg auf Blühfreudigkeit und Robustheit gezüchtet wurden. Die Nachfrage nach solchen Pflanzen ist sprunghaft angestiegen und konnte nur noch auf dem Weg der Gewebekulturen befriedigt werden. Die weltweit größten Produzenten sind Betriebe in Indonesien und Taiwan. In Europa liegt die Hauptproduktion vor allem in den Niederlanden.
Die große Nachfrage resultiert vor allem aus den günstigen Preisen, zu denen die Hybriden in Bau- und Pflanzenmärkten angeboten werden, aus ihrer großen farblichen Vielfalt und der teilweise langen Blühdauer der einzelnen Blütentriebe. Hinzu kommt, dass viele Hochglanzprospekte zu Themen wie Dekoration oder moderner Innenarchitektur heute mit Abbildungen von Phalaenopsis-Hybriden dekorative Akzente setzen und dadurch für eine Steigerung der Bekanntheit dieser Pflanzen sorgen.
Obwohl nur wenige Informationen über den Bestand der einzelnen Populationen verfügbar sind, kann davon ausgegangen werden, dass die Habitate aller Arten unter starkem Druck stehen. Sie werden vor allem durch die Abholzung und Brandrodung der tropischen Wälder und die Umwandlung zu landwirtschaftlichen Nutzflächen stetig verkleinert. Das übermäßige Sammeln der Pflanzen für den Export zur Befriedigung der Nachfrage aus allen Teilen der Welt verstärkt dieses Problem. Von einigen Arten sind nur die Funde der jeweiligen Erstbeschreibung bekannt, so dass die Annahme, dass endemische Arten möglicherweise bereits wieder ausgelöscht wurden, bevor sie überhaupt in Kultur gelangten, nicht ganz von der Hand zu weisen ist.
Zum Schutz der Pflanzen wurden Regularien erlassen, die den Handel und den Umgang mit ihnen reglementieren. Alle Phalaenopsis-Arten stehen im Anhang II des Washingtoner Artenschutz-Übereinkommens (WA). Ihre Einfuhr ist somit nur mit gültigen CITES-Papieren (vom Export- und vom Importland) sowie dem obligatorischen Gesundheitszeugnis möglich. Die Auslegung und Umsetzung der Cites-Vorschriften kann als durchaus umstritten angesehen werden, denn das Hauptproblem ist nicht der Handel mit den Pflanzen, sondern die Zerstörung des Lebensraums vor Ort.
Die Gattung Phalaenopsis gehört zur Familie der Orchideen (Orchidaceae) und umfasst eine Vielzahl exotischer Arten. Der botanische Name leitet sich von den griechischen Wörtern phalaina (φάλαινα; dt. „Nachtfalter“, vgl. Phaläne) und opsis (ὄψις; dt. „Anblick“) ab, da ihre Blüten an tropische Nachtfalter erinnern. Im deutschen Sprachraum werden diese Orchideen „Schmetterlingsorchidee“, „Nachtfalter-Orchidee“ oder „Malaienblume“ genannt.
Phalaenopsis ist vor allem als Zierpflanze bekannt und beliebt, besonders die unzähligen, bunten großblumigen Hybriden erfreuen sich weltweiter Bekanntheit und wachsender Nachfrage. Millionen von Topfpflanzen werden jährlich in Supermärkten, Baumärkten und Gartencentern und als Schnittblumen in Floristikgeschäften verkauft. Reine Arten und bestimmte Hybriden gelten zum Teil als begehrte Sammlerobjekte. Erstmals erwähnt wurden Phalaenopsis um 1704, die ersten künstlichen Hybriden wurden um 1886 in Chelsea bei London gezüchtet. Ursprünglich stammen Phalaenopsis aus den tropischen Regenwäldern von Südost-Asien.
Η φαλαίνοψις ή φαλαινόψις (Phalaenopsis, Carl Ludwig Blume (Blume) (1825)), κοινώς γνωστή ως ορχιδέα σκόρος. Στο εμπόριο κηπευτικών[2] συντομογραφείται ως Phal, είναι ένα γένος ορχιδέας που περιλαμβάνει περίπου 60 είδη. Η φαλαίνοψις (Phalaenopsis) είναι μια από τις πλέον δημοφιλείς ορχιδέες στο εμπόριο χάρη στην ανάπτυξη πολλών τεχνητών υβριδίων. Είναι εγγενής στην νότια Κίνα, Ταϊβάν, Ινδική υποήπειρο, Νοτιοανατολική Ασία (Ταϊλάνδη, Φιλιππίνες, Μαλαισία, Ινδονησία κλπ.), Νέα Γουινέα, το Αρχιπέλαγος του Βίσμαρκ και Κουίνσλαντ.[1][3]
Η ονομασία του γένους προέρχεται από τα Ελληνικά και σημαίνει «Φάλαινα - Φαλαινοειδές» και ίσως είναι μια αναφορά στο γένος Phalaena, ονομασία που δόθηκε από τον Κάρολο Λινναίο σε μια ομάδα των μεγάλων σκόρων, επειδή τα άνθη ορισμένων ειδών υποτίθεται ότι ομοιάζουν με τους σκόρους κατά την πτήση.[4] Γι' αυτό τον λόγο, τα είδη μερικές φορές ονομάζονται «ορχιδέες σκόροι».
Είναι εγγενές σε όλη τη νοτιοανατολική Ασία από το Ιμαλάια όρη έως τις νήσους του Polillo, Palawan και Zamboanga del Norte στη νήσο Μιντανάο στις Φιλιππίνες και τη βόρεια Αυστραλία. Η Νήσος Ορχιδέα (Orchid Island) της Ταϊβάν, έχει ονομασθεί από αυτό το γένος. Λιγοστές πρόσφατες πληροφορίες σχετικά με τον οικότοπό τους και την οικολογία τους στη φύση, είναι διαθέσιμα, καθώς τις τελευταίες δεκαετίες, έχουν γίνει λίγες έρευνες.
Τα περισσότερα είναι επίφυτα[Σημ. 1] σκιάς· λίγα είναι λιθόφυτα.[Σημ. 2][5] Στην άγρια φύση, κάποια είδη φυτρώνουν κάτω από τους θόλους των υγρών και πεδινών δασών με υγρασία, προστατευμένα από την άμεση ηλιακή ακτινοβολία· άλλα, αναπτύσσονται σε εποχιακά ξηρά ή δροσερά περιβάλλοντα. Τα είδη έχουν προσαρμοστεί μεμονωμένα σε αυτούς τους τρεις βιότοπους.
Το γένος Phalaenopsis δεν διαθέτει ούτε ψευδοβολβούς ούτε ρίζωμα, δεικνύει μια μονοποδιακή[Σημ. 3] συνήθεια ανάπτυξης: ένας μοναδικός αναπτυσσόμενος μίσχος[Σημ. 4] παράγει από την κορυφή ετησίως, ένα ή δυο εναλλασσόμενα, παχιά, σαρκώδη ελλειπτικά φύλλα, ενώ τα γηραιότερα φύλλα στη βάση, πέφτουν με την ίδια συχνότητα. Εάν το φυτό Phalaenopsis είναι πολύ υγιές, δύναται να έχει έως δέκα ή και περισσότερα φύλλα. Η ταξιανθία, είτε ένας βότρυς[Σημ. 5] ή φόβη,[Σημ. 6] εμφανίζεται από το μίσχο, μεταξύ των φύλων. Ανθίζουν σε όλο τους το μεγαλείο για αρκετές εβδομάδες. Εφόσον διατηρούνται στην οικία, τα άνθη δύνανται να διατηρηθούν δυο ή και τρεις μήνες μετά από την οποία η Ορχιδέα Φαλαίνοψις, θα πρέπει να εξοικονομήσει ενέργεια για περαιτέρω ανάπτυξη φύλλων, οφθαλμών και ρίζας.[6]
Ορισμένα είδη Phalaenopsis στη Μαλαισία, είναι γνωστά πως χρησιμοποιούν ευφυή καιρικά σημάδια, για να συντονίσουν μαζική ανθοφορία.
Το γένος μπορεί να ταξινομηθεί σε δύο ομάδες:
Στην ορολογία των μορφών ζωής των φυτών του Raunkiær, αυτά τα φυτά είναι επίφυτα.
Με βάση στοιχεία DNA, τα γένη Doritis (Lindl.) και Kingidium (P.F.Hunt) περιλαμβάνονται τώρα στην Phalaenopsis, σύμφωνα με το «World Checklist of Selected Plant Families».[7] Ωστόσο, δεν αποδέχονται όλοι οι ειδικοί σε αυτόν τον τομέα, αυτές τις ταξινομικές αλλαγές.
Η εντατική αμοιβαία γονιμοποίηση, έχει παραγάγει ένα μεγάλο αριθμό υβριδίων, όλων των χρωμάτων και ποικιλιών. Αυτά συνήθως είναι πιο προσαρμοσμένα στις τεχνητές συνθήκες από ό,τι οι βοτανικοί τους πρόγονοι. Πολλά είναι υβρίδια των Phalaenopsis amabilis, Phalaenopsis schilleriana ή Phalaenopsis stuartiana.
Τα παρακάτω νόθα γένη έχουν καθιερωθεί για διαγενικά υβρίδια τα οποία περιέχουν ως προγόνους, είδη Phalaenopsis.
Σε μερικά είδη του γένους Φαλαίνοψις παρατηρείται το φαινόμενο της μετατροπής των ανθέων σε πράσινα φύλλα μετά την επικονίαση. Όπως σε πολλά άλλα φυτά, τα πέταλα[Σημ. 7] των ανθέων της ορχιδέας, χρησιμεύουν για την προσέλκυση εντόμων επικονίασης και την προστασία ουσιωδών οργάνων. Μετά την επικονίαση, συνήθως τα πέταλα θα υποστούν γηρασμό (δηλαδή μαρασμό και αποσύνθεση) επειδή είναι μεταβολικά ακριβά για να διατηρηθούν. Σε πολλά είδη Phalaenopsis, όπως την P. violacea, τα πέταλα και τα σέπαλα[Σημ. 8] βρίσκουν νέες χρήσεις μετά την επικονίαση, διαφεύγοντας έτσι τον προγραμματισμένο κυτταρικό θάνατο. Στην παραγωγή των χλωροπλαστών, μετατρέπονται πράσινα, γίνονται σαρκώδη και προφανώς αρχίζουν τη φωτοσύνθεση, όπως κάνουν τα φύλλα.[8]
Οι Phalaenopsis είναι από τις πλέον δημοφιλείς ορχιδέες που πωλούνται σε γλάστρες, και αυτό οφείλεται στην ευκολία του πολλαπλασιασμού και της άνθισής τους υπό τεχνητές συνθήκες. Είναι μεταξύ των πρώτων ορχιδεών στις Βικτοριανές συλλογές. Από την έλευση του τετραπλοειδούς υβριδικού Phalaenopsis Doris, έχει γίνει απίστευτα απλή η κατ'οίκον καλλιέργεια και άνθισή τους, υπό την προϋπόθεση ότι λαμβάνεται κάποια φροντίδα να τους παρέχονται ορισμένες συνθήκες οι οποίες προσεγγίζουν τους μητρικούς τους οικότοπους. Η εμπορική τους παραγωγή έχει καταστεί βιομηχανία.
Στη φύση, τα είδη Phalaenopsis, τυπικά αρέσκονται στις ψηλές θερμοκρασίες, ευδοκιμούν σε θερμοκρασίες από 20 έως 35 °C (68-95 °F), αλλά προσαρμόζονται πιο άνετα στις εύκρατες ζώνες, σε συνθήκες ανθρώπινης κατοίκησης (15 έως 30 °C ή 59 έως 86 °F)· σε θερμοκρασίες κάτω από 18 °C (64.4 °F) το υπερβολικό πότισμα προκαλεί σάπισμα των ριζών. Η Phalaenopsis απαιτεί υψηλή υγρασία (60-70%) και χαμηλό φως των 12.000 έως 20.000 lux.[Σημ. 9] Ωστόσο, οι ορχιδέες Phalaenopsis μπορούν να προσαρμοστούν σε χαμηλότερη υγρασία, η οποία βρίσκεται στις περισσότερες οικίες. Είναι επίσης, τυπικά πιο σκληραγωγημένες από άλλα είδη ορχιδεών γεγονός που τις καθιστά ιδιαιτέρως δημοφιλείς μεταξύ των αρχαρίων καλλιεργητών ορχιδεών.[9]
Οι αιχμές ανθέων εμφανίζονται από τους θύλακες πλησίον της βάσεως εκάστου φύλλου. Το πρώτο σημάδι είναι ανοιχτό πράσινο "σαν-ψευτογάντι" αντικείμενο, το οποίο προεξέχει από τον ιστό των φύλλων της βάσης. Πάνω από περίπου τρεις μήνες, η ακίδα επιμηκύνεται έως ότου αρχίσει να πρήσκει λιπαρούς οφθαλμούς οι οποίοι θα ανθίσουν.
Παλαιότερα, πιστεύετο ότι η ανθοφορία πυροδοτείται από τη νυχτερινή πτώση της θερμοκρασίας περί τους 5 με 6 βαθμούς για δυο έως τέσσερις συνεχόμενες εβδομάδες, συνήθως το φθινόπωρο και σε μια ημερήσια πτώση της θερμοκρασίας κάτω των 29 °C (84 °F). Χρησιμοποιώντας δυο κλώνους Phalaenopsis, οι Matthew G. Blanchard και Erik S. Runkle (2006) καθόρισαν ότι, άλλες συνθήκες καλλιέργειας που είναι βέλτιστες, η έναρξη των ανθέων ελέγχεται από τις ημερήσιες θερμοκρασίες οι οποίες μειώνονται κάτω από 27 °C (81 °F), με μια σαφή αναχαίτηση της άνθησης σε θερμοκρασίες που υπερβαίνουν τους 29 °C (84 °F). Η μακροχρόνια πεποίθηση ότι μειωμένες βραδινές θερμοκρασίες ελέγχου, η έναρξη των ανθέων στην Phalaenopsis φαίνεται να είναι ψευδής. Αντιθέτως, οι χαμηλότερες ημερήσιες θερμοκρασίες επηρεάζουν την ανθοφορία, ενώ οι θερμοκρασίες στη διάρκεια της νύχτας δεν φαίνεται να έχουν κάποια επίδραση.[10]
Στις Phalaenopsis, φαινυλοπροπανοειδή ένζυμα ενισχύονται στη διαδικασία του φυτικού εγκλιματισμού σε διαφορετικά επίπεδα των φωτοσυνθετικών ροών φωτονίων.[11]
Η φαλαίνοψις ή φαλαινόψις (Phalaenopsis, Carl Ludwig Blume (Blume) (1825)), κοινώς γνωστή ως ορχιδέα σκόρος. Στο εμπόριο κηπευτικών συντομογραφείται ως Phal, είναι ένα γένος ορχιδέας που περιλαμβάνει περίπου 60 είδη. Η φαλαίνοψις (Phalaenopsis) είναι μια από τις πλέον δημοφιλείς ορχιδέες στο εμπόριο χάρη στην ανάπτυξη πολλών τεχνητών υβριδίων. Είναι εγγενής στην νότια Κίνα, Ταϊβάν, Ινδική υποήπειρο, Νοτιοανατολική Ασία (Ταϊλάνδη, Φιλιππίνες, Μαλαισία, Ινδονησία κλπ.), Νέα Γουινέα, το Αρχιπέλαγος του Βίσμαρκ και Κουίνσλαντ.
Фалэнопсис (латин Phalaenopsis) – Орхидея котырса быдмӧг увтыр. Сійӧ быдмӧ Азияын да Океанияын.
Фалэнопсис Викискладын? Фалэнопсис (лат. Phalaenopsis) – Орхидной будосъёс (Orchidaceae) семьяысь Азилэн но Океанилэн сяськаё будос. Дуннеын тодмо ог 60 пӧртэм.
Фалэнопсис (лат. Phalaenopsis) – Орхидея котырись (Orchidaceae) быдмас увтыр. Фалэнопсис увтырӧ пырӧны 60 вид. Фалэнопсис пантасьӧ Азияын да Океанияын.
Фалэнопсис (латинокс Phalaenopsis) — Орхидея тъналста панчф касыкссь. 60 калопне (вид). Васьфневихть Азиеса ди Океаниеса.
Фалэнопсис (латин Phalaenopsis) – Орхидея котырса быдмӧг увтыр. Сійӧ быдмӧ Азияын да Океанияын.
Фалэнопсис (лат. Phalaenopsis) – Орхидея котырись (Orchidaceae) быдмас увтыр. Фалэнопсис увтырӧ пырӧны 60 вид. Фалэнопсис пантасьӧ Азияын да Океанияын.
Фалэнопсис (лат. Phalaenopsis) – Орхидной будосъёс (Orchidaceae) семьяысь Азилэн но Океанилэн сяськаё будос. Дуннеын тодмо ог 60 пӧртэм.
Phalaenopsis (/ˌfælɪˈnɒpsɪs/), also known as moth orchids,[2] is a genus of about seventy species of plants in the family Orchidaceae. Orchids in this genus are monopodial epiphytes or lithophytes with long, coarse roots, short, leafy stems and long-lasting, flat flowers arranged in a flowering stem that often branches near the end. Orchids in this genus are native to India, Taiwan, China, Southeast Asia, New Guinea and Australia with the majority in Indonesia and the Philippines.
Orchids in the genus Phalaenopsis are monopodial epiphytic, sometimes lithophytic herbs with long, coarse roots with pneumatodes[3][4] and short leafy stems hidden by overlapping leaf bases. The leaves are usually arranged in two rows, relatively large and leathery, oblong to elliptic and sometimes succulent. A few to many, small to large, long-lasting, flat, often fragrant flowers are arranged on erect to hanging racemes or panicles. The sepals and petals are free from and spread widely apart from each other. The lateral sepals are usually larger than the dorsal sepal and the petals much wider than the sepals. The labellum is joined stiffly to the column and has three lobes. The side lobes are erect and more or less parallel to each other and the middle lobe sometimes has a pair of appendages or antennae.[2][5][6][7]
The genus Phalaenopsis was first formally described in 1825 by Carl Ludwig Blume and the description was published in Bijdragen tot de flora van Nederlandsch Indië.[1][8] The name Phalaenopsis is derived from the Ancient Greek word φαλαινα (phalaina) meaning 'a kind of moth'[9]: 535 with the suffix -opsis meaning 'having the appearance of' or 'like'.[9]: 483 [10]
The genus name is abbreviated Phal. horticulturally.[11]
The large monophyletic genus "Phalaenopsis" is divided into several sub-units. They are either regarded as subgenera or as sections. Not all of them are monophyletic.
The subgenus Polychilos is monophyletic and it is divided into two subclades. The subgenus Phalaenopsis is paraphyletic under its current definition. Likewise the evidence shows that the subgenera Aphyllae and Parishianae, as currently defined, are not monophyletic. The position of the monotypic subgenus Proboscidioides, which only consists of Phalaenopsis lowii, suggests a close relationship with the subgenus Aphyllae.[12]
The following phylogenetic tree is a simplified tree to show the general placement of the main infrageneric groups. It is meant to give an overview, despite the contended monophyly of some of the respective groups.[13][14][15][16]
Phalaenopsis subgen. PhalaenopsisPolychilos
Phalaenopsis
subgen. ParishianaeAphyllae
Parishianae
subgen. Hygrochilus
subgen. Ornithochilus
The former genus Ornithochilus was merged with Phalaenopsis and is considered by some to be a subgenus. Its members have distinctly 4-lobed, fringed labella with a short, curved spur situated near the middle of the lip as opposed to the base. Ornithochilus formerly had three known species, native to China, the Himalayas and Southeast Asia:[17][18]
The former genera Sedirea and Hygrochilus were incorporated into Phalaenopsis subgen. Hygrochilus. The interspecific relationships within the subgenus Hygrochilus are poorly understood and are a source of confusion. The type species of the subgenus is Phalaenopsis hygrochila.[19] The species of this subgenus are morphologically distinct from the other subgenera, due to their four pollinia and spurred flowers, as well as their unusually long stems.
See List of Phalaenopsis species
See List of Phalaenopsis species
Species of Phalaenopsis are found from India to southern China, Indochina, Malaysia and from Indonesia to the Philippines and New Guinea. There is a single species, Phalaenopsis rosenstromii, endemic to Queensland, Australia.[20] The greatest diversity of Phalaenopsis occurs in Indonesia and the Philippines.
Many species are highly threatened. For instance Phalaenopsis lindenii is categorized as endangered,[21] Phalaenopsis violacea is categorized as vulnerable[22] and Phalaenopsis micholitzii is categorized as critically endangered.[23] Some species, like Phalaenopsis javanica, are even believed to be extinct in the wild.[24][25]
Pollination of Phalaenopsis pulcherrima through bees, specifically Amegilla nigritar, has been recorded in China.[26] This species employs a deceptive pollination strategy. The orchid does not provide rewards to pollinators. It benefits from blooming in the same period as rewarding species. Amegilla is the most important pollinator, but diurnal insects – such as four species of bees, two species of butterflies, one species of moth and two other unidentified insects – have also been observed to interact with the flowers.[27]
Unlike most other angiosperms, the development of the ovules is triggered by pollination. Therefore a temporal mismatch of male and female gametes exists (i.e. the male structures are ready but the female structures have not yet been fully developed). In orchids fertilisation occurs within days or months after the pollination event. After pollination occurs the stigmatic cavity is often closed through swelling of the column. As a result the pollinia are completely enclosed. The pollen germinates after enclosure and tubes are produced. In Phalaenopsis aphrodite pollen tubes entered the ovary within 3 days after pollination. Within 15 days pollen tubes evenly spread throughout the placental cavities. Within 60 days after the pollination event 30.6 % of the tips of the pollen tubes started to enter the micropyles (i.e. entry points) of the ovules. Finally, 65 to 70 days after the pollination event, fertilisation occurred.[28]
Phalaenopsis are unique in that in some species of the subgenus Polychilos, the flowers turn into green leaves after pollination. As in many other plants, the petals of the orchid flowers serve to attract pollinating insects and protect essential organs. Following pollination, petals usually will undergo senescence (i.e. wilt and disintegrate) because it is metabolically expensive to maintain them. However, in many Phalaenopsis species, such as P. violacea, the petals and sepals find new uses following pollination, thus escaping programmed cell death. In producing chloroplasts, they turn green, become fleshy, and start to photosynthesize, as leaves do.[29]
Floral fragrance has been analysed for several species. The fragrance of Phalaenopsis bellina has been shown to be composed of about 79 compounds, primarily of the terpenoid class. It was most intense in the morning.[30]
In Phalaenopsis, phenylpropanoid enzymes are enhanced in the process of plant acclimatisation at different levels of photosynthetic photon flux.[31]
Phalaenopsis, abbreviated Phal in the horticultural trade,[32] are among the most popular orchids sold as potted plants, owing to the ease of propagation and flowering under artificial conditions. They were among the first tropical orchids in Victorian collections. Since the advent of the tetraploid hybrid Phalaenopsis Doris, they have become extremely easy to grow and flower in the home, as long as some care is taken to provide them with conditions that approximate their native habitats. Their commercial production has become an industry.
If very healthy, a Phalaenopsis plant may have up to ten or more leaves. They bloom in their full glory for several weeks. If kept in the home, the flowers may last two to three months after which a phalaenopsis orchid will need to conserve energy for further leaf, bud, and root development.[33]
In nature, Phalaenopsis species are typically fond of warm temperatures, thriving in temperatures around 20 to 35 °C (68–95 °F), but are adaptable to conditions more comfortable for human habitation in temperate zones (15 to 30 °C or 59–86 °F); at temperatures below 18 °C (64.4 °F) overwatering causes root rot and the plants will also drop their leaves if they experience temperatures below 60°F for extended periods. Phalaenopsis prefer moderate humidity (60–70%) and low light of 12,000 to 20,000 lux. However, Phalaenopsis orchids can adapt to the lower humidity found in most homes. They are also typically hardier than other species of orchids, and this makes them particularly popular among first-time orchid growers.[34]
The flower spikes appear from the pockets near the base of each leaf. The first sign is a light green "mitten-like" object that protrudes from the basal leaf tissue. Over approximately three months the spike elongates until it begins to swell fat buds that will bloom.
It previously was believed that flowering is triggered by a night-time drop in temperature of around 5 to 6 degrees over two to four consecutive weeks, usually in the fall, and a day-time drop in temperature to below 29 °C (84 °F). Using two Phalaenopsis clones, Matthew G. Blanchard and Erik S. Runkle (2006) established that, other culture conditions being optimal, flower initiation is controlled by daytime temperatures declining below 27 °C (81 °F), with a definite inhibition of flowering at temperatures exceeding 29 °C (84 °F). The long-held belief that reduced evening temperatures control flower initiation in Phalaenopsis was shown to be false. Rather, lower daytime temperatures influence flowering, while night time temperatures do not appear to have any effect.[35]
The effect of fertilizer source and medium composition on vegetative growth and mineral nutrition has been studied.[36]
In cultivation in the United Kingdom, the following have been awarded the Royal Horticultural Society's Award of Garden Merit:
Phalaenopsis (/ˌfælɪˈnɒpsɪs/), also known as moth orchids, is a genus of about seventy species of plants in the family Orchidaceae. Orchids in this genus are monopodial epiphytes or lithophytes with long, coarse roots, short, leafy stems and long-lasting, flat flowers arranged in a flowering stem that often branches near the end. Orchids in this genus are native to India, Taiwan, China, Southeast Asia, New Guinea and Australia with the majority in Indonesia and the Philippines.
Falenopso[1] (latine Phalaenopsis) Blume (1825), ankaŭ konata kiel Tineo-orkideo, mallongigita Phal en la hortikultura komerco, estas[2] orkida genro de ĉirkaŭ 60 specioj. Falenopso estas unu el la plej popularaj orkideoj en la komerco, pro la evoluo de multaj artefaritaj hibridoj.
La genra nomo signifas "simila al Phalaena". La genro Phalaena estas la nomo donita fare de Linnaeus al grupo de grandaj tineoj; la floroj de kelkaj specioj supozeble similas tineojn. Pro[3] tiu kialo, la specio estas foje nomita Tineorkideoj.
Ili estas indiĝenaj ĉie en sudorienta Azio de la himalajaj montoj ĝis la insuloj Polillo, Palavano kaj Norda Zamboango en la insulo Mindanao en Filipinio kaj norda Aŭstralio. Orchid Island de Tajvano estas nomita laŭ tiu genro. Malmultaj freŝaj informoj pri ilia vivejo kaj ilia ekologio en naturo estas haveblaj ĉar malmulte da kampesploro estis farita en la lastaj jardekoj.
La plej granda parto estas epifitaj ombroplantoj; kelkaj estas litofitoj. En natura medio, kelkaj specioj kreskas sub la kanopeo de humidaj malaltebenaĵarbaroj, protektitaj kontraŭ rekta sunlumo; aliaj kreskas en laŭsezone seka aŭ malvarmeta medioj. La specioj adaptiĝis individue al tiuj tri vivejoj.
Posedante nek pseŭdobulbojn nek rizomon, falenopso elmontras monopodian kreskadib: ununura kreskanta tigo produktas unu aŭ du alternajn, dikajn, karnoplenajn, elipsajn foliojn unu jaron de la pinto, dum la pli aĝaj, bazaj folioj defalas kun la sama rapideco. Se tre sana, falenopsa planto povas havi dek aŭ pli da folioj. La infloresko, aŭ grapolo aŭ paniklo, ekaperas de la tigo inter la folioj. Ili floras en sia plena gloro dum pluraj semajnoj. Se konservite en la hejmo, la floroj povas daŭri du ĝis tri semajnojn.[necesas citaĵo]
Kelkaj falenopsaj specioj en Malajzio povas uzi subtilajn veterosignalojn por kunordigi mason .[necesas citaĵo]
La genro povas esti klasifikita en du grupojn:
Laŭ Raunkiær-plantoterminologio, tiuj plantoj estas epifitoj.
Surbaze de DNA-indico, la genroj Doritis Lindl. kaj Kingidium P.F.Hunt nun estas inkluditaj en la genro Phalaenopsis, laŭ la Mondo-Kontrollisto de Selektitaj Plantofamilioj. Tamen[4] ne ĉiu specialisto en tiu kampo akceptas tiujn taksonomiajn ŝanĝojn.
Intensa krucbredado produktis grandan nombron da hibridoj en ĉiuj koloroj kaj varioj. Tiuj estas kutime pli adaptiĝemaj al artefaritaj kondiĉoj ol iliaj botanikaj prapatroj. Multaj estas hibridoj de Phalaenopsis amabilis, Phalaenopsis schilleriana aŭ Phalaenopsis stuartiana.
Falenopso estas unika en tio en kelkaj specioj, la floroj fariĝas verdaj folioj post polenado. Kiel en multaj aliaj plantoj, la petaloj de la orkideofloroj helpas altiri polenantajn insektojn kaj protekti esencajn organojn. Sekvante polenadon, petaloj kutime spertos ekmaljuniĝon (t.e. velkos kaj diseriĝos) ĉar estas metabole multekoste konservi ilin. En multaj specioj de falenopso, kiel ekzemple P. violacea, la petaloj kaj sepaloj trovas novajn uzojn post polenado, tiel evitante laŭprograman ĉelmorton. Per produktado de kloroplastoj, ili verdiĝas, iĝas karnoplenaj kaj ŝajne komencas fotosintezi, ekzakte kiel folioj.[5]
Falenopso estas inter la plej popularaj orkideoj venditaj kiel potumitaj plantoj pro la facileco de disvastigo kaj florado sub artefaritaj kondiĉoj. Ili estis inter la unuaj tropikaj orkideoj en viktoriaj kolektoj. Ekde la apero de la kvarploida hibrida falenopso Doris, ili fariĝis ekstreme facile kreskeblaj kaj florigeblaj en la hejmo, tiel longe kiel oni zorgas pri kondiĉoj simile al iliaj indiĝenaj vivejoj. Ilia produktado fariĝis komerca industrio.
En naturo, ili ŝatas tipe varmajn temperaturojn (20 ĝis 35 °C), sed estas adaptiĝemaj al kondiĉoj pli komfortaj por homa loĝado en temperitaj zonoj (15 ĝis 30 °C); ĉe temperaturoj sub troakvumado 18 °C 0 kaŭzas radikoputron. Falenopso postulas altan humidecon (60-70%) kaj malaltan lumon de 12,000 ĝis 20,000 luksoj. Tamen, falenopsoj povas adaptiĝi al la pli malalta humideco trovita en la plej multaj hejmoj. Ili estas ankaŭ tipe pli harditaj ol aliaj specioj de orkideoj kaj tio igas ilin precipe popularaj inter unuafojaj orkideokultivistoj. [6]
La floropikiloj aperas el la poŝoj proksime de la bazo de ĉiu folio. La unua signo estas helverda "mufgant-simila" objekto kiu protrudas de la foliohisto. En proksimume tri monatoj, la pikilo plilongiĝas ĝis ĝi komencas ŝveligi grasajn burĝonojn kiuj floros.
Estis antaŭe kredite ke florado estas ekigita per nokta falo en temperaturo de proksimume 5 ĝis 6 gradoj dum 2 ĝis 4 sinsekvaj semajnoj, kutime en la aŭtuno, kaj taga falo en temperaturo al sub 29 °C. Uzante du klonojn de falenopso, Matthew G. Blanchard kaj Erik S. Runkle (2006) establis ke, aliaj kulturokondiĉoj estantaj optimumaj, florinico estas kontrolita de tagtemperatura malkreskado , 27 °C kun senduba inhibicio de florado ĉe temperaturoj super 29 °C. La longe-aktuala kredo ke reduktitaj vesperotemperaturoj kontrolas florinicon en falenopso pruviĝas esti falsa. Prefere, tagaj temperaturoj influas floradon, dum noktotemperaturoj ne ŝajnas havi ajnan efikon.[7]
En falenopso, fenilpropanoidaj enzimoj estas plifortigitaj en la procezo de plantoalklimatiĝo sur malsamaj niveloj de fotosintezo fotonofluo.[8]
Falenopso (latine Phalaenopsis) Blume (1825), ankaŭ konata kiel Tineo-orkideo, mallongigita Phal en la hortikultura komerco, estas orkida genro de ĉirkaŭ 60 specioj. Falenopso estas unu el la plej popularaj orkideoj en la komerco, pro la evoluo de multaj artefaritaj hibridoj.
Phalaenopsis es un género de las comúnmente llamadas orquídea alevilla, orquídea mariposa y también orquídeas boca de aproximadamente 60 especies de orquídeas de la familia Orchidaceae. Son nativas de todo el sureste asiático.
Las Phalaenopsis son orquídeas de crecimiento monopodial, la mayoría epífitas, algunas también litófitas. De hojas persistentes a caducas, enteras, lustrosas, verdes, o verdes con dibujos plateados y el a veces rojizo. Sus tallos por lo general son cortos y están completamente cubiertos por las bases imbrincadas de las hojas. Las raíces plateadas son gruesas, redondas o aplanadas, se adhieren fuertemente al sustrato mediante cilios en su parte inferior. La punta en crecimiento es verde o rojiza; al mojarse la raíz el llamado velamen se vuelve verdoso. La clorofila contenida en las raíces contribuye a la fotosíntesis de la planta.
La floración es lateral, por lo general vistosa y de larga duración. Las inflorescencias suelen ser ramificadas, las flores mayoritariamente planas se reconocen fácilmente como orquídeas presentando tres sépalos, por lo general uniformes en forma y color, y tres pétalos, de los cuales el inferior forma el labelo, generalmente fuertemente trilobulado, de colores llamativos y con dos característicos apéndices alargados en el ápice, o con cilios o vellosidades o una combinación de estos. Estambres y pistilos están fusionados en una columna corta, lisa. El ovario es alargado y está resupinado.
Muchas especies de este género han sido utilizadas en la hibridación, consiguiendo grandes flores (más de 12cm de ancho), redondas, planas y bellamente distribuidas en tallos arquedos de hasta 100cm o más. Menos el azul se han conseguido todos los colores, predominando las blancas, con Phalaenopsis amabilis como uno de sus ancestros, las rosadas con Phalaenopsis schilleriana en su trasfondo genético, pero también hay colores amarillos, rojos, moteados, listados, bordeados, combinación de dos colores, etc. Flores en forma estrellada son el resultado de cruces con otras especies de este género, entre ellas destacan por su importancia Phalaenopsis violacea y Phalaenopsis amboinensis.
Aparecen en el mercado de vez en cuando Phalaenopsis de color azulado. Son plantas de floración blanca teñidas con tinte azul. En sucesivas floraciones esta coloración artificial desaparece.
Son nativas del sudeste asiático, desde las montañas del Himalaya hasta las Filipinas, Indonesia, Norte de Australia y Selva baja del Perú (América del Sur). La isla Orquídea de Taiwán, debe su nombre a estas orquídeas. En la naturaleza algunas especies se desarrollan bajo el dosel forestal en la humedad de la parte baja, por lo que están protegidas de la luz solar directa y otras crecen en entornos con estaciones secas y frías. Todas ellas se han adaptado individualmente a estos hábitats.
El nombre procede del griego phalaina, “mariposa” y opsis, “parecido”, debido a las inflorescencias de algunas especies, que recuerdan a mariposas en vuelo. Por ello, a las especies se les llama “orquídeas mariposa”.
Este género se encuentra entre las orquídeas más populares para su cultivo doméstico debido a su facilidad de propagación y floración bajo condiciones artificiales. Estuvieron entre las primeras orquídeas tropicales en las colecciones victorianas. Desde la creación del híbrido tetraploide Phalaenopsis 'Doris',[1] se han convertido en las más fáciles de cultivar en el hogar, en tanto en cuanto se les suministren algunos cuidados que recreen aproximadamente su hábitat natural. Su producción se ha comercializado de forma industrial.
En la naturaleza vegetan bajo temperaturas cálidas (20 a 35 °C), sin embargo se adaptan a condiciones más cómodas para el ser humano en zonas templadas (15 a 30 °C); a temperaturas por debajo de los 18 el exceso de riego puede causar la pudrición de las raíces. Phalaenopsis requiere humedad alta (60-70%) y condiciones de luz que oscilen entre los 12.000 a 20.000 lux. La floración se puede forzar descendiendo la temperatura nocturna alrededor de 5 a 6 grados durante 2 a 4 semanas consecutivas, normalmente en otoño y temperaturas diurnas por debajo de los 29 °C.[2]
Las varas florales aparecen de las cavidades junto a la base de cada hoja. La primera señal es una protuberancia que surge del tejido de la hoja. Durante unos tres meses la vara crecerá hasta que empiece a formar los gruesos capullos florales.
Con el uso de dos clones de Phalenopsis, Matthew G. Blanchard y Erik S. Runkle (2006) establecieron que, aunque otras condiciones de cultivo puedan ser óptimas, el inicio de la floración se controla descendiendo la temperatura diurna por debajo de 27 °C, con su total inhibición si la temperatura supera los 29 °C. La arraigada creencia popular de que la reducción de la temperatura nocturna controla el inicio de la floración parece ser falsa.[2]
Phalaenopsis es un género de las comúnmente llamadas orquídea alevilla, orquídea mariposa y también orquídeas boca de aproximadamente 60 especies de orquídeas de la familia Orchidaceae. Son nativas de todo el sureste asiático.
Perhoskämmekät (Phalaenopsis) on kämmekkäkasvien suku, johon kuuluu noin 60 kaakkoisaasialaista trooppista lajia. Suvun lajeista on tehty lukuisia risteymiä, joista on tullut suosituimpia orkideoita huonekasvatuksessa.[1] Sana Phalaenopsis tulee kreikasta, jossa se koostuu sanoista phalaina (yöperhonen) ja opsis (kaltainen). Eräiden lajien kukinnot nimittäin muistuttavat lennossa olevaa yöperhosta.[2]
Perhoskämmeköitä esiintyy luonnossa Himalajan etelärinteiltä Polillon ja Palawanin saarille Filippiineillä sekä Pohjois-Australiaan. Niiden elinympäristöstä ja ekologiasta tiedetään yhä verrattain vähän, sillä kenttätutkimusta ei ole juuri tehty viime vuosikymmeninä.
Useimmat perhoskämmekät kasvavat päällyskasveina latvuskerroksen alapuolella puiden varsilla ja toisinaan kivillä, jossa ne eivät juuri saa suoraa auringonvaloa. Niitä esiintyy niin trooppisissa alankosademetsissä kuin kuivan ja viileän kauden monsuunimetsissä.
Perhoskämmekät kasvattavat yksittäisen varren, jonka kärjestä kasvaa vastakkaisia, soikeita ja meheviä lehtiä sitä mukaa, kun alimmat lehdet lakastuvat. Kukkavarsi ilmestyy lehtihangasta; kukat ovat useimmilla lajeilla suurehkoja ja värikkäitä. Yhden kukinnon kuihduttua samasta kukkavarresta voi kasvaa uusia kukintoja tai toisinaan keikejä, pieniä varsitaimia. Etenkin risteymät saattavat kukkia yhtäjaksoisesti jopa vuoden ajan. Eräät perhoskämmekät, kuten P. violacea, muuttavat kukkansa pölytyksen jälkeen vihreiksi ja meheviksi, jolloin ne pystyvät yhteyttämään.
Huonekasveina suosituimpia perhoskämmeköitä ovat risteymät, jotka on saatu pääosin lajeista P. amabilis, P. schilleriana ja P. stuartiana. Risteymät viihtyvät huoneoloissa huomattavasti paremmin kuin luonnonlajit. Perhoskämmekät viihtyvät valoisalla itä- tai länsi-ikkunalla, jossa ne ovat suojassa paahtavalta auringolta. Lämpötilan on oltava yli 18 astetta ympäri vuoden.[4] Ilmankosteus on pidettävä mahdollisimman suurena, joskaan risteymät eivät yhtä helposti kärsi kuivasta ilmasta.
Perhoskämmeköiden juuret ovat yhteyttäviä, joten ruukuksi sopii parhaiten läpinäkyvä muoviruukku. Kasvualustaksi sopii männynkaarnan palaset. Kasvualusta tulee pitää tasaisen kosteana, mutta kasvi ei kestä jatkuvaa märkyyttä eikä kasvualusta saa myöskään täysin kuivua. Talvella riittää kastelu kerran viikossa mahdollisimman puhtaalla vedellä, kesällä kastelu kahdesti viikossa voi olla tarpeen.
Perhoskämmekät (Phalaenopsis) on kämmekkäkasvien suku, johon kuuluu noin 60 kaakkoisaasialaista trooppista lajia. Suvun lajeista on tehty lukuisia risteymiä, joista on tullut suosituimpia orkideoita huonekasvatuksessa. Sana Phalaenopsis tulee kreikasta, jossa se koostuu sanoista phalaina (yöperhonen) ja opsis (kaltainen). Eräiden lajien kukinnot nimittäin muistuttavat lennossa olevaa yöperhosta.
Phalaenopsis, en français Orchidée papillon[réf. nécessaire] (du grec ancien : φάλαινα / phálaina, « phalène », et ὄψις / ópsis, « aspect », c’est-à-dire « qui a l’aspect d’un papillon de nuit »), est un genre de plantes à fleurs de la famille des Orchidaceae. Phalaenopsis amboinensis est la première espèce du genre à avoir été décrite, en 1750[réf. nécessaire].
Les phalaenopsis sont des plantes monopodiales. Elles produisent une seule tige formée par l'alternance des feuilles imbriquées l'une dans l'autre. Ces dernières sont généralement de forme oblongue assez large, à bout arrondi, plutôt épaisses.
La plante produit une abondance de racines charnues, blanchâtres. La taille varie beaucoup d'une espèce à l'autre, allant de quelques centimètres seulement pour Phalaenopsis appendiculata jusqu'à presque un mètre de long pour Phalaenopsis gigantea.
Toutes les espèces sont multiflores, produisant au minimum 3-4 fleurs par hampe florale, mais parfois plus d'une centaine pour Phalaenopsis schilleriana ou stuartiana. Les hampes sont de taille variable, les espèces portant peu de fleurs ont généralement des tiges très courtes, avec des fleurs serrées. Ces dernières ont une taille assez homogène dans le genre. Certes les espèces naines possèdent des fleurs plus petites en moyenne, mais il n'y a pas de différence marquée comme dans certains genres (Cattleya par exemple). Elles sont principalement blanches, roses, violettes, crème ou orangées, souvent tachetées de brun, pourpre, rose. Le labelle est très souvent marquée de jaune, orange et/ou rose.
Ce sont des orchidées épiphytes[1] présentes très majoritairement en Asie tropicale : depuis le Sud de la Chine et l'Est du Tibet jusqu'en Papouasie-Nouvelle-Guinée, avec la plus forte densité en Indonésie et aux Philippines. Elles vivent pour la plupart dans les forêts tropicales humides de plaines et de moyenne montagne, bien que les espèces les plus septentrionales (Phalaenopsis wilsonii par exemple) subissent parfois en hiver des températures inférieures à zéro.
Les phalaenopsis comptent parmi les orchidées les plus cultivées du monde et certainement les plus communes en Europe comme plantes d'appartement. On trouve des milliers d'hybrides dont la plupart sont vendus sans être nommés tant ils ont subi de croisements. Ce succès vient :
Les professionnels les plébiscitent notamment pour :
On trouve aujourd'hui beaucoup de phalaenopsis dans le commerce à des prix plus ou moins élevés, en moyenne sept à quinze euros selon le magasin. Beaucoup de ces orchidées sont cultivées industriellement, d'où leur prix bas, même si en contrepartie la plante mettra du temps pour s'adapter aux conditions de culture moins intensives en appartement (moins d'engrais et de chaleur que dans les serres horticoles).
Les phalaenopsis sont simples à cultiver en appartement si on respecte quelques règles de base :
Comment et quand tailler le phalaenopsis pour profiter de ses nombreuses et longues floraisons. Une orchidée peut fleurir deux, voire trois fois sur la même hampe florale. De cette manière l'orchidée phalaenopsis fleurit quasiment toute l'année ! Une fois la tige défleurie, observer la hampe florale et couper la tige au-dessus d'un bourgeon à l'aide d'une paire de ciseaux ou d'un sécateur. Si la tige a séché jusqu'à son pied, la détacher de son tuteur et la couper à la base. Une nouvelle tige repoussera plusieurs mois plus tard. Il est possible de la voir à nouveau fleurir un an après. Une fois la taille effectuée replacer le pot au même endroit car les phalaenopsis sont parfois capricieuses.
En classification phylogénétique, le genre Phalaenopsis est divisé en sous-genres[2] :
Phalaenopsis lindenii
Phalaenopsis bellina
Phalaenopsis schilleriana
Phalaenopsis amabilis
Hybrides ayant contribué à l'obtention de nouveaux hybrides largement répandus dans le commerce et présentant des caractéristiques originales (couleur, port, forme) tel que les phalaenopsis « arlequins »[8].
Phalaenopsis, en français Orchidée papillon[réf. nécessaire] (du grec ancien : φάλαινα / phálaina, « phalène », et ὄψις / ópsis, « aspect », c’est-à-dire « qui a l’aspect d’un papillon de nuit »), est un genre de plantes à fleurs de la famille des Orchidaceae. Phalaenopsis amboinensis est la première espèce du genre à avoir été décrite, en 1750[réf. nécessaire].
Phalaenopsis (Phalaenopsis) je ród ze swójby orchidejowych rostlinow (Orchidaceae). Wobsahuje wokoło 100 družinow tropiskich orchidejow.
Phalaenopsis (Blume, 1825) è un genere di orchidee epifite che comprende oltre settanta specie, il cui areale si estende dall'Asia tropicale e subtropicale all'Australia.[1]
Il nome Phalaenopsis deriva dalle parole greche φάλαινα (phalaina), "falena" e ὄψις (opsis), "dall’aspetto di” e indica la somiglianza del fiore alla forma delle falene.
Si tratta di piante epifite, ovvero in natura crescono sulla corteccia degli alberi, dalle grandi e carnose foglie e dai fiori multicolori, talvolta di dimensioni notevoli (anche più di 10 cm di diametro), spesso molto duraturi sia sulla pianta che da recisi.
Le Phalaenopsis sono piante a sviluppo monopodiale, ossia presentano un solo "piede" vegetativo. Non sono provviste di pseudobulbi ma possiedono un semplice rizoma dal quale si originano grandi foglie opposte, persistenti, ovali, simmetriche rispetto alla linea longitudinale. Il colore della vegetazione varia a seconda della specie, ma generalmente le foglie sono di colore verde scuro.
I fiori variamente colorati, hanno aspetti molto differenti fra specie e specie ma possono vantare spesso grandi dimensioni e sempre una notevole bellezza esotica. Sono situati lungo gli steli floreali, i quali si sviluppano dal fusto, e crescono in direzione della luce. Questi steli, di lunghezza molto variabile, presentano in genere dagli 8 ai 10 fiori. Dai nodi degli steli possono nascere nuovi "steletti", che risultano essere una vera e propria ramificazione fiorifera secondaria. In alcuni casi se le condizioni sono ideali, sugli steli vengono anche generati i cosiddetti keiki, che sono delle vere e proprie piantine nuove, che con il tempo genereranno foglie e radici proprie.
Le grosse radici aeree, all'apparenza robuste ma in realtà molto delicate, sono biancastre per via dello strato spugnoso che le riveste, detto velamen, il quale cattura l'umidità presente nell'aria e s'impregna d'acqua quando piove. In alcuni casi le radici diventano verdi e per questo motivo si suppone presentino attività fotosintetica, anche se è plausibile supporre invece che in presenza di luce lo strato spugnoso si tinga di questo colore grazie a delle alghe unicellulari formatisi grazie alle condizioni di luce e umidità costante. Le radici nascono dal fusto e, quando sono in fase di crescita, l'estremità non è ancora provvista di velamen, il quale si genererà via via con l'allungamento della radice stessa.
Il genere Phalaenopsis comprende le seguenti specie:[1]
Sono stati descritti i seguenti ibridi:[1]
Queste orchidacee di solito sono coltivate in serra calda o anche in casa. Crescono molto bene a temperature alte (anche fino a 28 °C, d'estate) con un alto tasso d'umidità (oltre il 65-70%), ma in realtà si abituano anche alle temperature delle nostre abitazioni. Più è alta la temperatura, maggiore deve essere l'umidità dell'aria.
Le Phalaenopsis amano una luce molto intensa, ma schermata, specialmente nelle ore più calde dei giorni estivi, e per tale ragione trovano collocazione, in casa, davanti a una finestra esposta a sud-est o a sud-ovest, con la protezione di una tendina. In serra, a loro vanno riservati gli ambienti meno esposti ai raggi solari, ma comunque molto luminosi. Per verificare che la luce sia sufficiente alla pianta, occorre osservare il colore delle foglie: se diventano di un verde chiaro, o se presentano bruciature ovali, allora occorre aumentare l'ombreggiatura; se invece le foglie diventano troppo scure, e se si indeboliscono afflosciandosi, allora occorre invece dare più luce alla pianta.
L'innaffiatura va effettuata preferibilmente con acqua demineralizzata poiché le radici aeree sono molto sensibili a eccessi di sali. È consigliato innaffiare la mattina, in modo tale che il substrato non rimanga bagnato troppo a lungo. Infatti le Phalaenopsis come tutte le piante epifite soffrono molto i ristagni idrici che provocano la morte delle radici per asfissia con insorgenza di muffe, causando anche la morte della pianta. Essendo le Phalaenopsis piante a crescita rapida che non hanno pseudobulbi per accumulare sostanze nutritive richiedono di essere fertilizzate. Per quanto riguarda la concimazione ci sono diverse scuole di pensiero. Alcuni sostengono che il concime, preferibilmente specifico per orchidee, vada somministrato appena dopo o contemporaneamente all'innaffiatura con regolarità, circa ogni 15 giorni, fino alla fioritura, diluendo le dosi indicate sulle confezioni, poiché le radici delle Phalaenopsis sono molto sensibili all'eccesso di fertilizzante. Un'altra scuola di pensiero, invece, concima le orchidee ad ogni innaffiatura, con bassissime dosi di concime e senza prima bagnare le radici.
In presenza di ottima illuminazione e buone condizioni di crescita le Phalaenopsis possono fiorire meravigliosamente anche due volte in un anno (in un periodo che varia da specie a specie) la fioritura può durare anche più di quattro settimane. Finita la fioritura, è possibile tagliare gli steli floreali al di sotto dell'ultimo nodo che precede il primo fiore oppure eliminare completamente lo stelo. Nel primo caso la pianta potrà emettere ramificazioni dal vecchio stelo e produrre numerosi, ma più piccoli fiori. Nel secondo caso invece la pianta provvederà a creare un nuovo stelo che richiede molte più energie alla pianta, ma che sembra assicurare una fioritura più spettacolare e duratura.
Poiché in natura le Phalaenopsis crescono sopra i rami degli alberi, il substrato di coltivazione deve essere leggero e a grossa pezzatura: si può usare la corteccia a scaglie grosse (il bark), o anche il polistirolo, assicurando in ogni modo un grande drenaggio utile a scongiurare pericolosi ristagni idrici. Sono consigliabili vasi con intagli o fori laterali che permettono un'aerazione ideale per le radici. Il rinvaso va eseguito solo se le radici fuoriescono eccessivamente dal vaso o se il substrato di coltivazione risulti particolarmente deteriorato (compatto e friabile) o infetto da muffe o insetti parassiti. Nell'eseguire il rinvaso, occorre sostituire interamente il vecchio substrato stando molto attenti a non danneggiare le radici sane, ma eliminando quelle morte (marroni) con strumenti ben puliti.
Se ben coltivate le Phalaenopsis danno luogo a nuovi getti lungo il colletto o sugli steli floreali, in corrispondenza dei nodi, dando origine a quelli che sono chiamati keiki, vale a dire una nuova piantina che una volta che è diventata sufficientemente grande e dotata di numerose radici proprie, può essere staccata dalla pianta madre ed essere rinvasata autonomamente.[2]
La semina di queste orchidee è particolarmente difficile e, sebbene possa essere effettuata con molte precauzioni, richiede comunque tempi lunghi. Le capsule formatesi dopo l'impollinazione del fiore impiegano circa sei mesi a maturare e contengono varie migliaia di piccolissimi semi, che non contengono alcun nutrimento. Le piante aumentano le probabilità di riprodursi aumentando il numero dei semi, ma la buona riuscita della moltiplicazione in natura dipende da un fungo, grazie ad una simbiosi chiamata micorriza, in cui il fungo produce come sostanze di scarto zuccheri e altro che vengono utilizzati dalle orchidee neonate per crescere fino alla creazione delle prime radici.
Il miglior metodo per moltiplicare artificialmente le Phalaenopsis tramite semina è seminare in vitro su un terreno di coltura sterile che sia in grado di fornire ai germogli le sostanze di cui hanno bisogno.
Phalaenopsis (Blume, 1825) è un genere di orchidee epifite che comprende oltre settanta specie, il cui areale si estende dall'Asia tropicale e subtropicale all'Australia.
Il nome Phalaenopsis deriva dalle parole greche φάλαινα (phalaina), "falena" e ὄψις (opsis), "dall’aspetto di” e indica la somiglianza del fiore alla forma delle falene.
Falenopsis (Phalaenopsis) – gegužraibinių (Orchidaceae) šeimos augalų gentis, kuriai priklauso dauguma epifitinių ir kelios litofitinės orchidėjos. Gentį aprašė 1826 m. Bliumė (Blume). Pavadinimas iš gr. phalaina – drugys ir opsis – panašus; kai kurių rūšių žiedai panašūs į skrendantį drugį. Ant žiedkočio būna keli žiedai. Rūpestingai prižiūrimo falenopsio žiedkotis užauga ilgesnis, ant jo randasi naujų žiedų. Senieji žiedai išlieka patrauklūs mažiausiai mėnesį, o paskui nuvysta ir nukrinta.
Falenopsiai yra monopodinės orchidėjos. Lapai tvirti platūs, dviem eilėmis išsidėstę ant trumpo stiebo, augalas atrodo labai kompaktiškas. Yra augalų, turinčių taškeliais arba lyg marmuras gyslelėmis išmargintus lapus. Šaknys šviesiai pilkos, tvirtos ir mėsingos. Dalis šaknų neretai auga ne vazone, o nusidriekia paviršiumi ir šakojasi šalia. Dėl to nereikia jaudintis: epifitinių rūšių augalams būdingos orinės šaknys. Tokias geriau dažnai apipurkšti vandeniu, kad nepradėtų per anksti džiūti.
Natūraliai paplitę Nuo Himalajų kalnų iki Šiaurės Australijos.
Yra daug hibridinių formų. Tai viena iš populiariausių auginamų orchidėjų dėl savo gražių žiedų.
Augalas laikomas šviesioje vietoje, bet saugomas nuo tiesioginių saulės spindulių. Net ir trumpas laikas tiesioginėje saulės šviesoje gali nudeginti lapus. Falenopsiai geriausiai jaučiasi 25-30°C temperatūros kambaryje. Tačiau norint pražydinti augalą reikia nepabijoti jam leisti bent nakties metu pabūti 13-15°C. Nuolat būnant pastovioje šiltoje vietoje- augalas gali nežydėti.
Dažniausiai pakanka jį palaistyti kartą per savaitę. Lieti galima dažniau nebent jeigu puikiai matoma, jog substratas visiškai išdžiūvo. Tačiau jei ant vazonėlio sienelių matomi rasos lašeliai- augalo laistyti dar nereikia. Dažnai, ypač šiltuoju metų laiku, drėgmė vazonėlio viduje laikosi puikiai, tačiau paviršiuje labai greitai išdžiūsta. Galima orchidėjos substrato paviršių kelis kartus dienoje apipurkšti vandeniu, arba neturint laiko ir noro- galima tiesiog pakloti šiek tiek kiminų ir juos sudrėkinti. Kiminai puikiai išlaiko drėgmę.
Šios orchidėjos neturi vandenį ir mitybines medžiagas kaupiančių organų, todėl ramybės periodo beveik nėra. Žiemą (jei tuo metu nežydi) gali stovėti keliais laipsniais vėsesnėje patalpoje, reikia kiek rečiau laistyti.
Falenopsio žiedkočio nebūtina nupjauti nužydėjus, kaip kitų orchidėjų, nes iš miegančių akučių gali išaugti naujos šakos su žiedeliais, arba kartais netgi keikis. Keikiai auga labai lėtai, bent metus. Ir jų atskirti nuo motininio augalo negalima kol neturi suformavęs bent 3-4 apie 5cm šaknų.
Falenopsių veislių įvairovė tikrai stebina. Nuo visai mažyčių, vos keliolikos centimetrų aukščio, iki beveik metrą (su žiedynu) siekiančių augalų. Žiedų spalvos – nuo baltos, šviesiai rausvos iki ryškios avietinės ir tamsios vyšninės. Būdingi įvairūs geltonos atspalviai, susiliejančių geltonos ir raudonos mišinys, spalvotos gyslos arba taškeliai ant žiedlapių. Peloric tipo veislių falenopsių žiedo sandara kitokia – jie turi tris lūpomis virtusius vainiklapius, atrodo kaip trilapiai su apvaliu vidurėliu. šios ypatybės ilgainiui gali išnykti ir orchidėja žydės falenopsiams įprastais žiedais.
Asconopsis, Renanthopsis, Vandaenopsis, Doritaenopsis. Doritaenopsis, gauti 1961 m. sukryžminus falenopsį su dorite (Donfi’s), yra populiariausi tarp mišrūnų. Šios orchidėjos labai panašios į falenopsius, ir auginamos taip pat.
Gentyje yra apie 60 rūšių:
Kvapusis falenopsis (Phalaenopsis bellina)
Paupinis falenopsis (Phalaenopsis equestris)
Didysis falenopsis (Phalaenopsis gigantea)
Paslaptingasis falenopsis (Phalaenopsis hieroglyphica)
Snapuotasis falenopsis (Phalaenopsis lindenii)
Ūksminis falenopsis (Phalaenopsis Spica)
Gulsčiasis falenopsis (Phalaenopsis parishii)
Filipininis falenopsis (Phalaenopsis philippinensis)
Įstabusis falenopsis (Phalaenopsis pulcherrima)
Skeltalūpis falenopsis (Phalaenopsis schilleriana)
Taurusis falenopsis (Phalaenopsis violacea
var. alba)
Baltasis falenopsis (Phalaenopsis aphrodite)
Falenopsis (Phalaenopsis) – gegužraibinių (Orchidaceae) šeimos augalų gentis, kuriai priklauso dauguma epifitinių ir kelios litofitinės orchidėjos. Gentį aprašė 1826 m. Bliumė (Blume). Pavadinimas iš gr. phalaina – drugys ir opsis – panašus; kai kurių rūšių žiedai panašūs į skrendantį drugį. Ant žiedkočio būna keli žiedai. Rūpestingai prižiūrimo falenopsio žiedkotis užauga ilgesnis, ant jo randasi naujų žiedų. Senieji žiedai išlieka patrauklūs mažiausiai mėnesį, o paskui nuvysta ir nukrinta.
Falenopsiai yra monopodinės orchidėjos. Lapai tvirti platūs, dviem eilėmis išsidėstę ant trumpo stiebo, augalas atrodo labai kompaktiškas. Yra augalų, turinčių taškeliais arba lyg marmuras gyslelėmis išmargintus lapus. Šaknys šviesiai pilkos, tvirtos ir mėsingos. Dalis šaknų neretai auga ne vazone, o nusidriekia paviršiumi ir šakojasi šalia. Dėl to nereikia jaudintis: epifitinių rūšių augalams būdingos orinės šaknys. Tokias geriau dažnai apipurkšti vandeniu, kad nepradėtų per anksti džiūti.
Natūraliai paplitę Nuo Himalajų kalnų iki Šiaurės Australijos.
Yra daug hibridinių formų. Tai viena iš populiariausių auginamų orchidėjų dėl savo gražių žiedų.
Phalaenopsis is een geslacht van ongeveer 60 soorten orchideeën (Orchidaceae).
De naam komt van het Griekse "phalaina" wat "mot" betekent, en "opsis" wat "gelijkend" betekent. De benaming beschrijft de bloeiwijze van sommige soorten, die op een vliegende mot of vlinder lijkt.
Ze komen oorspronkelijk in Zuidoost-Azië voor, van de Himalaya tot de eilanden Polillo en Palawan van de Filipijnen en Noord-Australië. Het orchidee-eiland nabij Taiwan is vernoemd naar deze orchidee. Er is weinig bekend over hun habitat en ecologie in de natuur omdat er de laatste decennia weinig veldonderzoek is gedaan.
De meeste soorten zijn epifyte schaduwplanten; een paar zijn lithofyt. Typerende plaatsen waar ze in het wild gevonden worden zijn onder het bladerdak van de hoogste bomen in het regenwoud en vochtige laaglandbossen, beschermd tegen direct zonlicht, maar onder dezelfde omstandigheden in seizoensgebonden droge of koele omgevingen. De soorten hebben zich individueel aangepast aan deze drie habitats.
De Phalaenopsis groeit monopodiaal. Een opwaarts groeiende wortelstok produceert vanuit zijn top één of twee dikke, vlezige, elliptische bladeren per jaar. De oudere bladeren vallen zo nu en dan af. De plant krijgt op deze manier vier tot vijf bladeren. In heel gunstige omstandigheden kunnen ze tot 10 bladeren krijgen. Ze hebben geen pseudobulben. De tros groeit uit de stam tussen de bladeren. Een enkele bloem bloeit meerdere weken in haar volle glorie. Als de plant in huis gehouden wordt, bloeien de bloemstengels gemiddeld 2 tot 3 maanden.
Hybriden uit dit orchideeëngeslacht worden veel als kamerplant gehouden en er zijn vele variëteiten gekweekt. Voornamelijk de maanorchidee (Phalaenopsis amabilis) is zeer bekend.
Bloem van een Phalaenopsis
Bloem van een Phalaenopsis
Bloem van een Phalaenopsis
Phalaenopsis aphrodite
Phalaenopsis is een geslacht van ongeveer 60 soorten orchideeën (Orchidaceae).
Multimedia w Wikimedia Commons Falenopsis, ćmówka (Phalaenopsis Blume) – rodzaj roślin z rodziny storczykowatych (Orchidaceae). Obejmuje 66[4]-69[5] gatunków występujących naturalnie w Azji południowo-wschodniej i północnej Australii. Rośliny te są łatwe w uprawie i cechują się długotrwałym kwitnieniem, ich kwiaty są okazałe, różnobarwne, niektóre wydzielają zapach. Dlatego należą do popularnych roślin ozdobnych uprawianych w pomieszczeniach. W ofercie handlowej i uprawie znajduje się kilka tysięcy mieszańców międzygatunkowych i kilkadziesiąt mieszańców międzyrodzajowych, podczas gdy gatunki botaniczne w uprawie są rzadziej spotykane. Rośliny z tego rodzaju stanowią 3/4 obrotu handlowego storczykami na świecie[6].
Nazwa rodzajowa nadana została przez Carla Ludwiga Blume w 1825 roku w publikacji Bijdragen tot de flora van Nederlandsch Indië[7]. W pracy swej Blume nie wyjaśnił źródłosłowu, ale przyjmuje się, że nazwa pochodzi z języka greckiego – słowo „Phalaena” oznacza w systemie Karola Linneusza w 1758 rodzaj obejmujący ćmy, które współcześnie klasyfikowane są do różnych grup systematycznych (rodzajów i rodzin)[8] (słowo falaina w języku greckim oznacza wieloryba[9]). Końcowy człon nazwy rodzajowej – „opsis” – znaczy „podobny”. Podobieństwo do ciem odnosić się ma do wyglądu kwiatów[10][11]. W języku polskim rodzaj w połowie XIX wieku nazwany został przez Ignacego Czerwiakowskiego (Botanika szczególna) mianem „cmotnik” i była to jedyna nazwa tego rodzaju opublikowana do początków XX wieku[12][13]. Później rozpowszechniła się nazwa „ćmówka” będąca tłumaczeniem nazwy naukowej. Takie nazwy pochodzące z tłumaczeń uznano w odniesieniu do storczyków już w latach 80. XX wieku za nienaturalne i mało zrozumiałe. Od tego czasu spopularyzowała się spolszczona nazwa naukowa – falenopsis[14].
Najwięcej gatunków tego rodzaju występuje w Indonezji oraz w Filipinach. Różne gatunki zasiedlają jednak rozległe obszary południowo-wschodniej Azji na obszarze od Indii po południowe Chiny (Tajwan[15]), a poprzez wyspy Archipelagu Malajskiego sięgają po Nową Gwineę i Archipelag Bismarcka oraz Queensland w północnej Australii[3][16].
Rośliny należące do tego rodzaju przeprowadzają fotosyntezę typu CAM. Pochłanianie CO2 zachodzi głównie w nocy (faza 1 metabolizmu CAM) oraz w mniejszym stopniu późnym popołudniem (faza 4). Pobrany dwutlenek węgla jest wiązany z wytworzeniem szczawiooctanu, który jest dalej przekształcany w jabłczan. W tej postaci węgiel gromadzony jest w wakuolach i wykorzystywany do syntezy cukrów w fazie 3. Optymalna temperatura do asymilacji CO2 w fazie 1 to 20 °C, zaś dla fotosyntezy zachodzącej w fazie 3 optimum to 30 °C. Z tego względu najszybszy wzrost uzyskuje się przy temperaturach dzień/noc wynoszących 30/20 °C. Jako rośliny CAM wykazują dużą tolerancję na deficyt wody. W warunkach laboratoryjnych spadek asymilacji dwutlenku węgla obserwowano dopiero po dziesięciu dniach od podlania. Negatywny wpływ na pobieranie CO2 ma wysokie stężenie soli mineralnych w podłożu[18].
W każdym węźle znajdują się co najmniej dwa zawiązki pąków. Pozostają one uśpione aż do momentu, w którym zaistnieją właściwe warunki środowiska do zakwitnięcia. Kwitnienie jest indukowane przez wernalizację, przy czym skuteczną temperaturą dla gatunków należących do falenopsis jest dość wysoka i wynosi 25 °C. Dla inicjacji kwitnienia kluczowa jest temperatura w dzień. Obniżenie temperatury w nocy nawet do 17 °C nie prowadzi do wykształcenia kwiatostanów. Doświadczenia nie potwierdziły pojawiających się w literaturze przekonań o potrzebie zróżnicowania temperatury dzień/noc w celu wywołania kwitnienia. W celu pozyskania roślin o wartości handlowej uprawia się je w temperaturze powyżej 28 °C, w której rośliny dobrze rosną, lecz nie kwitną. Zmiana warunków na 25/20 °C, dzień/noc prowadzi do wykształcenia kwiatostanów w pożądanym przez hodowcę terminie i równomiernie dla całej partii roślin[19]. Z rozpoczęciem kwitnienia związany jest wzrost poziomu sacharozy w liściach roślin. Czynniki takie jak niskie natężenie światła lub temperatura powyżej 27 °C skutkują obniżeniem stężenia sacharozy i zahamowaniem tworzenia pędów kwiatostanowych. Odwrotny efekt można uzyskać uprawiając rośliny w warunkach podwyższonego stężenia CO2 (1000-3000 ppm) w temperaturze 20 °C[20]. Zakwitnięcie nawet przy temperaturach 30/25 °C, dzień/noc można wywołać podając kwas giberelinowy (GA3). Podanie fitohormonu prowadzi do wzrostu aktywności syntazy sacharozy i zwiększenia stężenia cukru w liściach i kwiatostanach[21].
Z badań na Phalaenopsis 'Tam Butterfly' wynika, że stosowanie nawozów o różnej proporcji N-P-K nie wpływa na większość parametrów opisujących morfologię rośliny. Nie stwierdzono różnic w łącznej powierzchni liści, ich rozpiętości i wielkości, świeżej masy pędów oraz korzeni. Proporcje głównych składników pokarmowych 10N-13,1P-16,6K skutkowały zakwaszeniem podłoża. Zwiększenie dawki nawozu z 100 mg N l-1 do 200 mg N l-1, niezależnie od proporcji składników pokarmowych, prowadziło do zwiększenia całkowitej powierzchni liści i zwiększenia ich liczby. Proporcje składników pokarmowych nie miały wpływu na termin kwitnienia, wielkość i liczebność kwiatów[22].
Specyficzna dla kwiatów niektórych gatunków z tego rodzaju (np. P. lueddemanniana[17], P. violacea) jest zmiana funkcji okwiatu następująca po zapyleniu. Ponieważ okwiat pełni funkcję atraktora dla zapylaczy (kosztowną dla rośliny pod względem metabolicznym), u roślin po zapyleniu zwykle jego listki więdną i są odrzucane. W tym przypadku jednak, po zakończeniu funkcji generatywnej, w okwiecie wytwarzane są chloroplasty, jego listki stają się zielone i zaczynają pełnić funkcję asymilacyjną, jak liście[23].
Specyficznymi metabolitami wtórnymi, których obecność wykryto u różnych gatunków falenopsis są falenopsyna T, falenopsyna Is i falenopsyna La[24]. Związki te, należące do 1,2-nasyconych alkaloidów pirolizydynowych, dzięki swej toksyczności dla owadów, zapewniają roślinom obronę przed roślinożercami[25][26]. Stwierdzono również, że falenopsyna T wpływa hamująco na wzrost innych gatunków roślin[27].
Substancje zapachowe wydzielane przez kwiaty należą do monoterpenoidów, benzenoidów, fenylopropanoidów i pochodnych kwasów tłuszczowych. Monoterpenoidy takie jak geraniol, linalol i ich pochodne (nerol, 2,6-dimetylo-okta-3,7-dien-2,6-diol, 2,6-dimetylo-okta-1,7-dien-3,6-diol, 3,7- dimetylo-2,6-octadienal, kwas geraniowy i 2,6-dimetylo-okta-2,6-dien-1,8-diol) stanowią ponad 80% wszystkich substancji lotnych wytwarzanych przez kwiaty P. bellina. Natomiast u P. equestris kwiaty wydzielają głównie pochodne kwasów tłuszczowych, fenylopropanoidy i benzenoidy. Związki te są w niewielkim stopniu wyczuwane przez węch człowieka[28].
Kwiaty falenopsis mogą mieć niemal każdy kolor z wyjątkiem typowego czerwonego i niebieskiego[29]. Generalnie za odcienie czerwonego i niebieskiego odpowiadają antocyjany. Za kolor niebieski i fioletowy odpowiadają pochodne delfinidyny, a za kolor różowy i czerwony cyjanidyna i pelargonidyna[30]. U Phalaenopsis violacea analiza biochemiczna wykazała obecność cyjanidyny, delfinidyny, malwidyny, pelargonidyny, peonidyny i petunidyny[31]. Barwa kwiatów nie zależy jednak tylko od obecności barwników, lecz również od pH w jakim barwne związki się znajdują. Mutant P. pulcherrima ma kwiaty fioletowe, dzięki zmianie pojedynczego genu dominującego. Efektem mutacji jest obniżenie pH z 5,8 do 5,5 w komórkach, co prowadzi do zmiany barwy z kwiatów z niebieskiej na fioletową[32]. Metodami inżynierii genetycznej możliwe jest uzyskanie roślin o kwiatach o nietypowym wybarwieniu. Wprowadzenie genu cytochromu P450 pozwoliło zmienić barwę kwiatu z różowej na purpurową[30].
Typowa liczba chromosomów u wszystkich przebadanych gatunków i odmian 2n=2x=38[33]. Wyjątkiem jest P. buyssoniana, jedyny gatunek który jest naturalnym tetraploidem[4]. Endopoliploidy występują u niektórych gatunków oraz wśród hybryd. Najbardziej popularne odmiany/hybrydy uprawiane komercyjnie są poliploidalne, zwykle tetraploidalne[34]. Genom chloroplastowy P. equestris składa się z 148 959 pz i koduje 109 genów, w tym 4 rRNA, 30 tRNA i 75 genów kodujących białka. W porównaniu z P. aphrodite stopień zmienności międzygatunkowej wynosi 0,74% dla pojedynczych substytucji nukleotydów oraz 0,24% dla insercji i delecji[35]. Genom chloroplastowy kultywaru 'Tiny Star' składa się z 148 918 pz i zawiera 70 genów kodujących białka, 30 tRNA i 4 geny rRNA[36].
Do rodzaju należą byliny rosnące najczęściej na drzewach (epifity) i na skałach (litofity), rzadko w ziemi[3][17]. Zasiedlają głównie wilgotne lasy równikowe i podrównikowe lasy monsunowe. Mniej liczni przedstawiciele spotykani są nad brzegami morskimi oraz na skałach, w tym przy górskich strumieniach. Cechą typową dla klimatu w obszarze występowania rodzaju są zazwyczaj znaczne różnice między temperaturą dzienną i nocną sięgające kilkunastu stopni Celsjusza[17]. Gatunki z tego rodzaju spotykane są na rzędnych sięgających 2500 m n.p.m.[16], zazwyczaj jednak rosną poniżej 500 m n.p.m.[15] Przystosowane są do różnych warunków klimatycznych – od klimatu równikowego ze stałymi wysokimi temperaturami i opadami, po klimat zwrotnikowy i podzwrotnikowy z okresami suchymi i chłodnymi[16].
Przykładem adaptacji do okresu suchego są gruboszowate liście i korzenie występujące u gatunku P. cornu-cervi. W obszarach o okresach suchych i zimnych (głównie w rejonie Himalajów) występują też gatunki z sekcji Aphyllae i Parishianae, które w okresie niekorzystnych warunków wchodzą w stan spoczynku, zwykle też zrzucając liście i ograniczając w ten sposób transpirację. Różne adaptacje do zmiennych warunków świetlnych wykazują też gatunki rosnące w lasach deszczowych na różnych wysokościach w strefie koron drzew. Przystosowane do siedlisk eksponowanych na silne nasłonecznienie są takie gatunki jak P. gigantea i P. pantherina, cechujące się skórzastymi liśćmi. Z kolei takie gatunki jak P. fuscata i P. tetraspis rozwijają się w miejscach silnie zacienionych. Wiele gatunków wymaga siedlisk stale wilgotnych, a P. violacea rośnie na mokradłach. Trzy gatunki (P. buyssoniana, P. pulcherrima i P. regnieriana) z północnej Australii rosną w lasach okresowo suchych, z dużym udziałem gatunków drzew zrzucających liście. Adaptowały się one wtórnie do rozwoju na ziemi, co dzięki korzystaniu z wody dostępnej w glebie pozwala im przetrwać okres suchy. Dodatkowo rosnąc na ziemi korzystają z osłony jaką dają rośliny drzewiaste. Liście tych gatunków też najsilniej barwią się na czerwono w celu ochrony przed silnym słońcem[16].
Z korzeniami roślin tego rodzaju związane są grzyby mikoryzowe oraz sinice mające zdolność asymilacji azotu atmosferycznego[37]. Sinice wyizolowano zarówno z powierzchni korzeni zlokalizowanych w podłożu, jak i z welamenu pokrywającego korzenie powietrzne[38]. Grzyby mikoryzowe zwiększają odporność roślin na stres zapewniając między innymi efektywniejsze przeprowadzanie fotosyntezy. Rośliny pozbawione komponentu grzybowego rosną wolniej i łatwiej ulegają fotoinhibicji[39]. W ryzosferze uprawianych roślin, bazując na barkodach DNA, stwierdzano obecność grzybów należących do 6 typów (grzyby workowe, grzyby podstawkowe, skoczkowce, Entomophthoromycota, Glomeromycota, Neocallimastigomycota) i trzech podtypów (Kickxellomycotina, Mucoromycotina, Motierellomycotina). Większość grzybów endofitycznych żyjących w mikrobiomie tworzonym przez korzenie falenopsis należy do Penicillium, Trechispora, Exophiala, Fusarium, Cladosporium, Alternaria, Leucocoprinus, Sporothrix i Trichoderma. Wyniki analizy sugerują, że kluczową rolę w mikoryzie odgrywają gatunki należące do Trechispora i Mortierella. Te oraz gatunki należące do pozostałych 7 najczęściej obecnych rodzajów wpływają korzystnie na wzrost roślin. Ważni dla mikoryzy falenopsis są także przedstawiciele Tulasnella i Ceratobasidium. Licznie występujący przedstawiciele Penicillium mogą ułatwiać pobieranie fosforu oraz stymulować wzrost poprzez produkcję kwasu giberelinowego. Substancje regulatorowe wytwarzane są także przez grzyby z rodzaju Meira i Candida. Grzyby endofityczne odgrywają także ważną rolę w obronie przed nicieniami, żerującymi na korzeniach falenopsisów oraz mogą zapewniać odporność na patogeny. Niektóre z wykrytych grzybów są patogeniczne[40].
Pierwszy botaniczny opis rośliny z rodzaju Phalaenopsis sporządził czeski botanik i jezuita – Georg Joseph Kamel. Jego opis rośliny o nazwie Visco-Aloes Luzonis decima quarta, identyfikowany jako dotyczący P. aphrodite, ukazał się w III tomie Historia Plantarum Johna Raya z 1704 roku[41]. Diagnozę botaniczną rodzaju ustalił w 1825 roku Carl Ludwig Blume w pracy Bijdragen tot de flora van Nederlandsch Indië[2][7]. Do połowy XIX wieku poznano 9 gatunków z tego rodzaju. Do początku XX wieku poznano kolejnych 25 gatunków, przy czym w drugiej połowie XIX wieku znaczną część gatunków z tego rodzaju opisał Heinrich Gustav Reichenbach. Nowe taksony były odkrywane intensywnie do lat 20. XX wieku, do 1950 poznano kolejnych 9 gatunków. W końcu XX wieku i w XXI wieku nowe gatunki opisywane były głównie w wyniku rewizji taksonomicznych[41]. W 1980 monografię rodzaju wraz z rewizją taksonomiczną opublikował Herman R. Sweet (The Genus Phalaenopsis). W 2001 monografię Phalaenopsis A Monograph wydał Eric A. Christenson[42], a rok później ukazała się w języku japońskim i angielskim praca autorstwa Chiba Masaaki pod tytułem Phalaenopsis Species[41].
Jeden z rodzajów podplemienia Aeridinae z plemienia Vandeae w obrębie podrodziny epidendronowych (Epidendroideae) z rodziny storczykowatych (Orchidaceae). Storczykowate są kladem bazalnym w rzędzie szparagowców Asparagales w obrębie jednoliściennych[1][43].
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa liliowe (Liliidae J.H. Schaffn.), nadrząd Lilianae Takht., rząd storczykowce (Orchidales Raf), podrząd Orchidineae Rchb., rodzina storczykowate (Orchidaceae Juss.), rodzaj falenopsis (Phalaenopsis Blume)[44].
Klasyfikacja wewnątrzrodzajowa opiera się na monografii rodzaju autorstwa E. A. Christensona z roku 2001[45]. Zagnieżdżenie w obrębie tego rodzaju wyodrębnianych dawniej rodzajów Doritis i Kingidium potwierdzone zostało badaniami molekularnymi. Wśród taksonów wewnątrzrodzajowych potwierdzony został monofiletyzm tylko dla sekcji Phalaenopsis i Polychilos[4]. Obowiązujące nazwy gatunków podane zostały według The Plant List[5]:
W wyniku hodowli storczyków z rodzaju falenopsis otrzymano ok. 5000 różnych mieszańców międzygatunkowych, które cenione są bardziej w uprawie od czystych gatunków[17]. Do tworzenia odmian uprawnych wykorzystuje się w szczególności gatunki z sekcji Phalaenopsis i Esmeralda[16].
Do tworzenia odmian uprawnych o specyficznych cechach kwiatów używane są głównie następujące gatunki i ich odmiany[17]:
Uzyskano też ponad 50 mieszańców międzyrodzajowych między różnymi gatunkami z rodzaju Phalaenopsis i gatunkami z rodzajów (w nawiasach podane są nazwy taksonów mieszańcowych – notorodzajów (nothogenera)): Aerides (=Aeridopsis), Arachnis (=Arachnopsis), Cleisocentron (=Cleisonopsis), Holcoglossum (=Holconopsis), Papilionanthe (=Papilaenopsis), Vandopsis (=Phalandopsis), Paraphalaenopsis (=Phalphalaenopsis), Sarcochilus (=Sarconopsis), Renanthera (=Renanthopsis), Rhynchostylis (=Rhynchonopsis), Vanda (=Vandaenopsis)[46].
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych publikowanej przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody umieszczone są od 2004 roku cztery gatunki[47] (na liście gatunków zagrożonych z 1997 roku znajdowało się 12 gatunków[48]). Kryteria gatunku krytycznie zagrożonego spełniają P. stobartiana (wymieniany pod synonimiczną nazwą P. hainanensis) oraz P. micholitzii. Gatunkiem zagrożonym jest P. lindenii, a narażonym na wymarcie P. violacea[47]. Zagrożone gatunki charakteryzują się niewielkimi zasobami i zasięgiem. Przyczyną zagrożenia jest nadmierne pozyskiwanie roślin ze stanowisk naturalnych[48].
Dziko rosnące rośliny wszystkich botanicznych gatunków Phalaenopsis chronione są przez konwencję CITES[49]. Współcześnie zagrożenie pozyskaniem roślin z natury jest oceniane jako generalnie niezbyt wielkie. Zapotrzebowanie zaspokajają gospodarstwa ogrodnicze oraz legalne zbieranie roślin z lasów podlegających eksploatacji gospodarczej. W wielu miejscach siedliska gatunków z tego rodzaju chronione są różnymi formami ochrony[50].
Rośliny z rodzaju falenopsis zyskały ogromną popularność jako ozdobne z powodu łatwości uprawy, długotrwałego kwitnienia, okazałych i różnobarwnych kwiatów[17]. Istotna jest również plastyczność tych roślin – możliwość tworzenia mieszańców o różnorodnych cechach i walorach. Rodzaj ten wyróżnia się także wśród storczyków oferowanych w ofercie rynkowej najkrótszym okresem koniecznym do zakwitnięcia – kwiaty pojawiają się w ciągu 18 miesięcy od posadzenia roślin[48].
Jako rośliny doniczkowe Phalaenopsis produkowane są na dużą skalę w Holandii, Niemczech, Chinach, na Tajwanie, w Stanach Zjednoczonych i Japonii. Stany Zjednoczone są głównym miejscem rozwoju nowych kultywarów. Wyselekcjonowane klony rozmnażane są metodami hodowli tkankowej in vitro. Od lat 80. XX wieku falenopsis jest najpopularniejszym storczykiem w uprawie doniczkowej[51]. W Holandii w roku 2005 sprzedano 29,4 mln roślin doniczkowych z tego rodzaju za łączną kwotę 143,7 mln euro[19]. Poza uprawą w pojemnikach kwiatostany z długotrwałymi kwiatami stosowane są w bukieciarstwie, popularne są zwłaszcza kwiaty białe używane w bukietach ślubnych[52].
Uprawa storczyków, w tym tych z rodzaju falenopsis, stała się popularna w epoce wiktoriańskiej (1830-1900). Początkowo rośliny sprowadzano przede wszystkim z naturalnych ekosystemów, co wiązało się z trudnościami w rozmnażaniu w warunkach domowych. Rośliny uprawiano zarówno w pokojach i salonach, jak i w szklarniach znajdujących się obok domów. Na przełomie XIX i XX wieku popularność upraw doniczkowych zmalała i odrodziła się dopiero w latach 60. XX wieku. Pierwszy mieszaniec został uzyskany w roku 1875 z P. amabilis i P. equestris. Tworzenie hybryd okazało się stosunkowo łatwe i do roku 1900 powstało 13 kolejnych pierwotnych mieszańców. Trudności w hodowli związane były głównie z kiełkowaniem nasion i wzrostem sadzonek. W roku 1909 Hans Burgeff z Niemiec i Noel Bernard z Francji niezależnie stwierdzili, że do kiełkowania konieczna jest obecność symbiotycznych grzybów. Wiedza ta została wykorzystana przez Josepha Charleswortha i Jamesa Ramsbottoma do opracowania techniki hodowli, w której nasiona wysiewano na warstwie kompostu. Jednak wiele nasion było atakowanych przez grzyby pasożytnicze i nie kiełkowało. W roku 1922 Lewis Knudson z Cornell University opracował metodę kiełkowania nie wymagającą obecności symbiotycznych grzybów. Nasiona były wysiewane na podłożu agarowym zawierającym odpowiednio dobrane sole mineralne i cukry. Metoda pozwoliła na szybkie postępy w hodowli i zwiększenie produkcji roślin przeznaczonych do sprzedaży. W tym czasie bardziej popularne niż rośliny doniczkowe były kwiaty cięte. Rozwinęły się też techniki rozmnażania wegetatywnego. W roku 1920 Jean Gratiot zarejestrował P. 'Gilles Gratiot', mieszańca formy typowej P. amabilis oraz formy rimestandiana. W roku 1927 Henri Lecoufle i Lecoufle Company z Francji zarejestrowali mieszańca form rimestandiana i grandiflora. Firma Duke Farms zarejestrowała mieszańca P. Doris. w roku 1940, wykorzystywanego głównie do produkcji kwiatów ciętych[51].
Od 1990 roku istnieje International Phalaenopsis Alliance. Jest to organizacja non-profit promująca storczyki z tego rodzaju, wspierająca rozwój ich hodowli, uprawy i ochrony. Organizuje coroczne sympozja poświęcone rodzajowi falenopsis i wydaje kwartalnik „Phalaenopsis Journal”[53].
Niewielkie znaczenie jako rośliny lecznicze mają dwa gatunki – P. aphrodite i P. schilleriana wykorzystywane w ten sposób na Filipinach[16].
Budowa roślin, ze względu na ich krótką, pojedynczą łodygę, zwykle nie pozwala na rozmnażanie przez jej podział. Jednak czasem pęd reprodukuje się wegetatywnie poprzez keiki. Są to małe rośliny, które pojawiają się zwykle na jednym z węzłów pędu kwiatowego. Gdy liście i korzenie młodej rośliny osiągną długość około 15 cm oraz jeśli sezon będzie w pełni, można ją odłączyć od rośliny macierzystej. Przed przesadzeniem należy korzenie moczyć w wodzie przez 20 minut, aby je zmiękczyć i zmieścić w pojedynczym naczyniu o odpowiedniej średnicy (około 10 cm)[10]. Ponadto roślinę można mnożyć metodami hodowli tkankowej in vitro z tkanek twórczych oraz z nasion[17].
W uprawie towarowej, gdzie kluczowe jest zachowanie wszystkich cech rośliny macierzystej, rozmnażanie przeprowadza się in vitro poprzez embriogenezę somatyczną lub regenerację fragmentów liści[55]. Uzyskanie sadzonek wysadzanych do doniczek w metodzie regeneracji fragmentów liści trwa około 6 miesięcy[56]. W embriogenezie somatycznej z kallusa uzyskuje się zarodki w stadium protokormu (ang. PLB – protocorm-like body)[57].
Falenopsis bywa atakowany przez grzyby z rodzaju Botrytis. Infekcji sprzyja temperatura mniejsza niż 16 °C oraz wilgotne, słabo klimatyzowane pomieszczenie. Do infekcji dochodzi podczas kwitnienia roślin – grzyby pojawiają się na kwiatach w formie wielu małych, nieestetycznych plamek. W przypadku tej choroby należy usunąć porażone kwiaty, ponieważ grzyby potrafią się szybko rozprzestrzeniać[10]. Gatunki należące do Fusarium wywołują więdnięcie roślin, a gatunki z rodzaju Colletotrichum antraknozę[40].
Erwinia jest bakterią wywołująca zjawisko mokrej zgnilizny bakteryjnej między innymi u falenopsisa. W ciągu 2–3 dni od zarażenia, liście wypełniają się śmierdzącym sokiem. W przeciwieństwie do chorób grzybiczych nie wystarczy odciąć zaatakowanej części falenopsisa, ponieważ bakteria rozprzestrzenia się w całej roślinie[10]. Uzyskano rośliny wykazujące odporność na Erwinia carotovora poprzez transformację, polegającą na wprowadzeniu dodatkowego genu pochodzącego z chrzanu japońskiego kodującego defensynę. Do stworzenia roślin transgenicznych wykorzystano metodę z Agrobacterium tumefaciens[58].
Falenopsisy mogą być również uszkadzane przez choroby wirusowe, dla których do dzisiaj nie opracowano skutecznego leczenia. Choroby te mogą powodować mniej obfite kwitnienie roślin oraz zniekształcenia kwiatów. Należy dezynfekować wszystkie używane narzędzia (doniczki, sekatory itp.), aby zapobiec rozprzestrzenianiu się tych chorób na inne rośliny[10]. Spośród 28 znanych wirusów wywołujących choroby u storczykowatych, u falenopsisów stwierdzono: wirusa mozaiki cymbidium (Cymbidium mosaic virus – CymMV), wirusa pierścieniowej plamistości odontoglossum (Odontoglossum ringspot virus – ORSV), wirusa mozaiki ogórka (Cucumber mosaic virus – CMV), wirusa plamistości storczykowatych (Orchid fleck virus – OFV) oraz niescharakteryzowanego klosterowirusa i rabdowirusa. Objawem infekcji wirusowej są pojawiające się na liściach chlorotyczne pierścienie ze zmianami nekrotycznymi w centrum[59].
Głównym szkodnikiem w uprawach szklarniowych jest Pseudococcus longispinus. W celu ochrony upraw stosuje się selektywne pestycydy ogólnoustrojowe oraz zwalczanie biologiczne przy pomocy Cryptolaemus montrouzieri, Anagyrus sp., a także larw Chrysoperla carnea[60].
Falenopsis, ćmówka (Phalaenopsis Blume) – rodzaj roślin z rodziny storczykowatych (Orchidaceae). Obejmuje 66-69 gatunków występujących naturalnie w Azji południowo-wschodniej i północnej Australii. Rośliny te są łatwe w uprawie i cechują się długotrwałym kwitnieniem, ich kwiaty są okazałe, różnobarwne, niektóre wydzielają zapach. Dlatego należą do popularnych roślin ozdobnych uprawianych w pomieszczeniach. W ofercie handlowej i uprawie znajduje się kilka tysięcy mieszańców międzygatunkowych i kilkadziesiąt mieszańców międzyrodzajowych, podczas gdy gatunki botaniczne w uprawie są rzadziej spotykane. Rośliny z tego rodzaju stanowią 3/4 obrotu handlowego storczykami na świecie.
Phalænopsis (em português: Falenopse) são orquídeas asiáticas não comuns como espécies puras em coleções, sendo a maioria das mais conhecidas híbridos gerados de semente, e depois reproduzidas do caule.
O nome do gênero (Phal.) procede da latinização das palavras gregas: φάλαινα (phálaina), que significa "mariposa"; e ωΨις (opsis) que significa "parecido", aludindo à forma das flores de algumas espécies que se assemelham a mariposas em voo.
Nome comum:
Cerca de 65 espécies perenes, epífitas ou litófitas, originárias das Filipinas, Sudeste asiático e outras regiões. Portanto clima quente, variando de 18C a 35C; um clima extremamente úmido, +- 2000mm anuais.
Há dois tipos principais: o padrão e o miniatura. O primeiro pode chegar a 1 m de altura, enquanto as miniaturas ficam em torno de 30 cm. Ambos têm a estrutura bem semelhante, diferindo apenas no tamanho. As folhas são largas e brilhosas, nascendo no centro da planta. A queda das folhas mais velhas permite que a planta permaneça com quatro a cinco folhas em qualquer época. As flores do tipo padrão têm cerca de 8 cm de largura e hastes bem longas, que podem ter até 60 cm. As miniaturas têm flores menores e desabrocham em hastes mais curtas. Suas cores variam do branco ao rosa e amarelo, muitas vezes riscadas ou manchadas com atraentes marcações. As pétalas são arredondadas. Pode florir até três vezes por ano, e a época varia de acordo com a região geográfica.
Após a floração algumas hastes florais podem dar origem a keikis.[1]
A phalaenopsis é uma orquídea de fácil cultivo. Normalmente elas se adaptam em estufas quentes, com uma iluminação indireta e também muita sombra. Deve-se regar quando as raízes estiverem ficando com uma cor prateada, normalmente a cada 7 ou 15 dias e adubar quando estiver sem flores. A folhagem não deve ser borrifada, pois é propensa ao acúmulo de água na base das folhas, o que pode gerar fungos que causam doenças e podem até mesmo matar a planta. Quanto aos substratos, garanta um que forneça uma boa aeração para as raízes e também uma boa drenagem. O vaso ideal é o de plástico transparente[2], pois ele possibilita que ela realize fotossíntese pelas raízes e também facilita a rega. Na época da floração as hastes mais altas precisam ser escoradas, pois assim os ramos velhos dão origem a novos.
Phalænopsis (em português: Falenopse) são orquídeas asiáticas não comuns como espécies puras em coleções, sendo a maioria das mais conhecidas híbridos gerados de semente, e depois reproduzidas do caule.
Lišajovec - orchidea (Phalaenopsis Blume 1825) je rod rastlín z čeľade vstavačovité (Orchidaceae), zahrnujúci okolo 60 druhov. Na rozdiel od väčšiny ostatných rodov nevytvárajú pahľuzy, ale zásobnú funkciu majú ich veľké, mäsité listy.
Monopodiálne rastúca stonka má silne skrátené internódiá a rastie vzpriamene až poliehavo. Nesie najčastejšie 2–6 oválnych až podlhovastých mäsitých listov usporiadaných protistojne. V závislosti od druhu majú listy dĺžku od 10 cm do 80 cm (Phalaenopsis gigantea).
Korene lišajovcov vyrastajú na spodnej strane stonky alebo spomedzi listov. Sú typicky mäsité, vrátane velámenu dosahujú typicky priemer 1–8 mm. Okrem príjmu vody a živín slúžia aj na upevnenie rastliny k podkladu a vďaka obsahu chlorofylu sa zúčastňujú aj na fotosyntéze.
Zygomorfné kvety vyrastajú v strapcoch na vzpriamenom až ovísavom stvole s dĺžkou až 80 cm. Mnohé druhy kvitnú z toho istého stvolu niekoľko rokov. Kvety môžu mať priemer 1,5–15 cm.
Rastú prevažne epifyticky v tropických dažďových pralesoch Ázie, od Himalájí cez filipínske a indonézske ostrovy až po Novú Guineu a severnú Austráliu. Uprednostňujú zatienený biotop s celoročne vysokou vzdušnou vlhkosťou s teplotami cez deň 25–35 °C a v noci 15–25 °C.
Komerčný význam dosiahli jednak vďaka schopnosti prežiť kultiváciu v bežných bytových podmienkach, ako aj vďaka nápadným veľkým kvetom.
Existuje veľký počet kultivarov. Základom hybridizácie, ktorá v komerčnej produkcii posunula do ústrania pôvodné botanické druhy tohto rodu, je veľkokvetá biela orchidea Phalaenopsis amabilis.
Lišajovec - orchidea (Phalaenopsis Blume 1825) je rod rastlín z čeľade vstavačovité (Orchidaceae), zahrnujúci okolo 60 druhov. Na rozdiel od väčšiny ostatných rodov nevytvárajú pahľuzy, ale zásobnú funkciu majú ich veľké, mäsité listy.
Brudorkidésläktet (Phalaenopsis) är ett växtsläkte i familjen orkidéer, som innehåller cirka 40 epifytiska arter. De förekommer naturligt från tropiska Himalaya till Malaysia, Filippinerna, Indonesien, Nya Guinea och Australien. I Sverige odlas de som krukväxter och hybrider är vanliga i handeln.
De är lättskötta och blommar ofta flera gånger per år. Brudorkidéer skall alltid vattnas underifrån på fatet och aldrig ovanifrån. I det vilda lever de hängande på träd.
Efter att Brudorkidén har blommat ska stjälken klippas av vid andra eller tredje ögat nerifrån då en ny stjälk kommer växa ut och blomma på nytt. Se också Semi-hydroponic för odling av orkideer. Detta gäller framförallt när blomstjälken saknar förgreningar, underarter med förgrenade blomstjälkar blommar mer sällan om på gamla stjälkar. Grundregeln får dock vara att inte klippa bort en stjälk helt förrän den är helt intorkad.[1]
Wikimedia Commons har media som rör Phalaenopsis.
Brudorkidésläktet (Phalaenopsis) är ett växtsläkte i familjen orkidéer, som innehåller cirka 40 epifytiska arter. De förekommer naturligt från tropiska Himalaya till Malaysia, Filippinerna, Indonesien, Nya Guinea och Australien. I Sverige odlas de som krukväxter och hybrider är vanliga i handeln.
Metne bakınız.
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Phalaenopsis ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur. 
Wikispecies'te Phalaenopsis ile ilgili detaylı taksonomi bilgileri bulunur. Phalaenopsis, yaklaşık olarak 60 tür cinsi olan salepgiller (Orchidaceae) familyasından bir orkide cinsidir ve günümüzde çokları tarafından bilinen ve sevilen tropikal orkideler arasındadır.
Yunancada Phalaina (Güve) ve -opsis (görünüm), çiçekleri tropikal güveleri hatırlatır. İlk defa bu cins 1704 yılında Georg Joseph Kamel tarafından Visco-Aloes Luzonis decima quarta botanik adı altında John Rays'in botanik eseri olan "Historia Plantarum" (Cilt 3)'de tanımlanmıştır. Kitabında tanımladığı Phalaenopsis aphrodite türüdür. Bu cins 1825 yılında Botanikçi Carl Ludwig Blume tarafından da tanımlanmıştır.
Bitki doğada Epifit (Eski Yunanca: Epi=üzerinde, Phyton=bitki) olarak, diğer ağaçların üzerinde veya yosunla dolmuş kaya oyuklarında yaşar. Yaprakları etli olup, normal iki ile altı arasında sürekli karşılıklı olarak yetişir, en küçük türü olan Phalaenopsis appendiculata da yaprak uzunluğu 12 santimetredir, en büyüklerinden olan Phalaenopsis gigantea da yaprak uzunluğu 80 santimetre ve daha fazladır. Yaprak renkleri açık, gümüşsü, koyuyeşil arasında; bazı türlerde yaprakları koyuyeşil/gümüşsü veya açık-/koyuyeşil arasında beneklidir. Her mevsimde bir veya iki yeni yaprak bitkinin ortasından sağlı sollu büyür, aynı zamanda bir veya iki bitkinin en sonundaki eski yaprakları sararırlar, kuruyup ve düşürler.
Bitkinin bedeninden ve yapraklarının arasından pek çok pürüzsüz kökleri yetişir, bunlar besin ve su karşılamasının yanında, ayrıca tutunma organıdır. Bitkinin köklerinde Klorofil (Yunanca: χλωρός, chlōrós : yeşil ve φύλλον, phýllon : yaprak) bulunur.
Yetiştiği ortama göre, bitkinin gövdesinden veya yaprak aralarından, yukarıya veya aşağıya sarkık büyüyen uzunluğu 60 ile 80 santimetreye ulaşan saplar ucunda görünümü tropikal güvelere benzeyen ve onlar tarafından tozlaşmaya uygun çiçekleri bulunur. Phalaenopsis lueddemanniana ismindeki türünde çiçek saplarında yeni bir bitki yetişir. Çiçek büyüklüğü bir ile iki santimetre çapında olup, bazı türetilen melezlerde (hybrid) 15 santimetre ve daha fazlası arasında değişir. Çiçeği üç çanak yaprak (Sepal), üç (Petalin) ve ortada bir Petalum'dan oluşur.
Doğada birkaç defa latince ismi Xylocopa violacea olan arı türlerinden olan bir böcekten tozlaşdığı gözetlenen Phalaenopsis, tozlaşma sonucunda oluşum süresi beş ile on beş ay süren kapsülde oluşan tohumlardan çoğalır. Tohumdan yapılan yapay üretim, üç ile on yıl sürer.
Phalaenopsis cinsine doğal ortamda en çok Filipinler, Endonezya'da rastlanır. Doğa'da yayılım alanı, Bhutan'dan başlayıp Myanmar üzerinden, güney Çin, Tayvan, Malezya yarımadasından kuzey Avustralya'nın Queensland eyaletine kadar uzanan kuşak'ta görülür. Gün ısısı 25 ile 35 °C arası ve gece ısısı 15 ile 25 °C olan, büyüme zamanında çok yağmurlu ve bütün yıl havada (%60-70) yüksek nem olan yerler'de yetişir. Bitki yarı gölge ile tam aydınlık arasında ve zayıf ışıkta 12,000 ile 20,000 lux arasında, fakat dosdoğru güneş ışığı görmeyen yerlerde yetişir. Phalaenopsis lobbii cinsi +5 °C kadar varan en düşük sıcaklığı kaldırabilir.
İlke olarak, doğal ve kültür melezleri olarak ikiye ayrılır.
Phalaenopsis
violacea
var. alba
Phalaenopsis, yaklaşık olarak 60 tür cinsi olan salepgiller (Orchidaceae) familyasından bir orkide cinsidir ve günümüzde çokları tarafından bilinen ve sevilen tropikal orkideler arasındadır.
Рід поширений від Гімалаїв, Індії, Бірми, Південно-Східної Азії, Малайзії, Філіппін до Індонезії, Нової Гвінеї і Австралії.
Фаленопсис зустрічаються у сезонно сухих і сезонно прохолодних місцях. Таким чином, в межах роду можна виділити 3 екологічні групи, які чітко розділяються.
Останні дослідження засновані на молекулярних методах привели до появи нових поглядів на систематику і склад роду фаленопсис.
«Філогенезове дерево» роду має дві основні гілки. Перша включає види, що мають 4 поллінії (підроди Proboscidiodes, Parishianae і секція Esmeralda в Південному Китаї, Індії і Індокитаї). Друга об'єднує види з 2 поллініями (підроди Phalaenopsis, Polychilos і секція Fuscatae в Малайзії, Індонезії і на Філіппінах). Біогеографія роду фаленопсис відображає геологічну історію цих регіонів.
Передбачуваний центр виникнення роду знаходиться на півдні Китаю. Встановлено, що відмінності в групі видів близьких Phal. lueddemanniana сталися в плейстоцені. Секції Deliciosae і Stauroglottis розділилися близько 10 і 21 мільйонів років тому[2].
Це великий рід з триби Вандових. Представники роду — моноподіальні рослини з сильно укороченим стеблом і широкими шкірястими листами. Зростання рослини відбувається тільки в одному напрямку — вгору.
Листя фаленопсису зібране в розетку - по 3-5 листків при корені. Листки - вічнозелені, довжиною 5-30 см. У деяких видів на листі красивий мармуровий малюнок.
Листки дворядно розташовані, подовжено-яйцеподібні, м'ясисті, шкірясті, сидячі або з коротким черешком, однорідно забарвлені (від світло- до темнозелених) або з коричневими або сріблястими крапочками і цятками. Кожен рік утворюється 1-2 листка, всього на рослині одночасно може бути 5-6 листків, на дорослих здорових екземплярах - до 10 листків.
З пазух між листям рослина випускає повітряні корені і пагін.
Пагін - довгий, часто розгалужений, у багатьох видів з великою кількістю досить великих квіток.
Тривале цвітіння (строком до трьох місяців) дозволяє насолоджуватися їх виглядом тривалий час[3].
Суцвіття фаленопсисів (кількість квітів може сягати 200, і розкриватися вони можуть протягом кількох місяців) - пряма, нахилена або звисаюча, мало- або багатоквіткова китиця або волоть, яка утворюється з генеративних бруньок, розташованих у пазусі кожного листка. Одночасно на рослині може бути до трьох квітконосів.
Квітки дрібні або великі, м'ясисті, забарвлення у них різних відтінків рожевого та фіолетового, а можуть бути і чисто-білими.
Такі види мають ароматні квітки: Phalaenopsis amabilis , Phalaenopsis bellina (найбільш сильний і приємний аромат в порівнянні з іншими видами роду), Phalaenopsis corningiana , Phalaenopsis gigantea (слабкий, солодкуватий аромат), Phalaenopsis lueddemanniana (сильний, приємний аромат), Phalaenopsis mannii , Phalaenopsis mariae (слабкий аромат), Phalaenopsis modesta (сильний, приємний аромат), Phalaenopsis pulchra , Phalaenopsis reichenbachiana (затхлий запах), Phalaenopsis schilleriana (аромат з'являється в останні тижні цвітіння), Phalaenopsis speciosa , Phalaenopsis stuartiana(слабкий аромат), Phalaenopsis sumatrana , Phalaenopsis tetraspsis (сильний аромат), Phalaenopsis venosa (неприємний запах), Phalaenopsis violacea , Phalaenopsis wilsonii[4].
Нижня губа зазвичай більш насиченого кольору і вигадливої форми - з двома виступаючим лопатями в основі і роздвоєна на верхівці.[5]
Для фаленопсисів характерна наявність на середній лопаті губи довгих або коротких, схожих на вусики виростів.
У фаленопсиса добре розвинені повітряні корені, які бувають двох типів: типові циліндричні, що звисають, довгі, м'ясисті, часто зелені (містять хлорофіл і, як і листя, виконують фотосинтезуючу функцію), з яскраво-зеленими або пурпуровими кінчиками, і плоскі стрічкоподібні повітряні корені, які прикріплюються до кори, каміння. У епіфітів корені утворюють щось подібне до гнізда, в якому затримується мелкозем, що заносяться вітром, і рослинними залишками. Крім того, у фаленопсисів є субстратні корені - циліндричні, як правило, більшого діаметра, ніж повітряні.
У природі фаленопсис запилюються, як правило, комахами, однак цей процес недостатньо вивчений. Так, в наш час[коли?] ситуація в цьому питанні зрозуміла тільки з фаленопсисом приємним, який запилюють великі джмелі, причому часто і успішно - половина квіток утворює плоди. Що стосується інших видів, то відомо, що фаленопсис оленерогий і фаленопсис Манна запилюються дрібнішими бджолами, а на рослинах фаленопсис Люддеманна (Філіппіни) за рік зав'язуються всього 1-2 коробочки.
Перший вид роду - фаленопсис приємний - був виявлений в 1653 році на острові Амбон (Молуккські острови) голландським мандрівником і натуралістом Георгом Румпфіусом (Georg Rumphius), який назвав його Angraecum album majus. Румфіус під час служби в Датській Східно-індійській компанії (Dutch East India Company) відвідав острів Амбон біля узбережжя Нової Гвінеї, де описав, проілюстрував і склав каталог тварин і рослин, серед яких були 170 видів орхідей, зокрема, два види рослин, які пізніше назвуть фаленопсис. Ця робота залишилася невідомою і була опублікована лише в 1750 році.
Перший екземпляр фаленопсиса приємного привіз до Англії в 1752 році Пер Осбек, який він знайшов на маленькому острівці по сусідству з островом Тернате і послав гербарій Карлу Ліннею, що в 1753 році описав його у своїй знаменитій роботі «Види рослин» під ім'ям епідендрум чарівний (лат. Epidendrum amabilis). Епідендрум у перекладі з давньогрецької означає «живучий на дереві» (епіфіт).
У 1825 році датський ботанік Карл Блюме (директор гербарію в Лейдені, Голландія) знайшов дві орхідеї Румфіуса на маленькому острівці Малайського архіпелагу. Розглядаючи джунглі в сутінках в польовий бінокль, він прийняв орхідеї за білих нічних метеликів. У пам'ять про свою помилку Блюме назвав рід Phalaenopsis, що означає «метеликоподобний» (грец. phalania - «метелик», грец. opsis - «подібність»), а перший вид, описаний раніше К. Ліннеєм, назвав фаленопсисом приємним (лат. Phalaenopsis amabilis).
Нові рослини відразу стали дуже популярними в Європі. Перший гібрид був отриманий в 1875 році в Англії в розпліднику компанії «Veitch & Son's».
В даний час існує безліч сортів і гібридів даного роду. Це рослини з більшими, ніж у початкових видів, квітками, зібраними в багатоквіткові суцвіття, і з тривалим періодом цвітіння протягом усього року.
Попри те, що більшість фаленопсисів виявлено в XIX ст., деякі були відкриті порівняно недавно, наприклад, Ф. фліресенсіс (лат. Ph. fliresensis) в 1988 році, а Ф. Лоу (лат. Ph. lowii) знову виявлений в 1996 році.
Місця поширення всіх видів фаленопсиса знаходяться під сильним впливом людини. У всіх місцях їх поширення триває знищення тропічних лісів і перетворення їх на сільськогосподарські угіддя. Надмірний збір рослин для експорту з метою задоволення попиту з боку колекціонерів орхідей підриває численність видів, що ростуть у ще збережених природних середовищах існування. Деякі види фаленопсиса в наш час[коли?] відомі тільки по описах зробленим більше 100 років тому.
Щоб захистити рослини були прийняті правила, що регулюють торгівлю. Всі види роду Фаленопсис входять до Додатка II Конвенції CITES. Мета Конвенції полягає в тому, щоб гарантувати, що міжнародна торгівля дикими тваринами і рослинами не створює загрози їх виживанню. Реальна проблема полягає не в торгівлі рослинами, а в руйнування природного середовища проживання в місцях їх зростання.
Ці рослини вважаються одними з найневибагливіших із родини орхідей, а також найпопулярнішими[3].
У кімнатних умовах фаленопсис вирощують або в пластикових горщиках (часто прозорих), або методом блок-культури[6]. Прозорі пластикові горщики використовуються для контролю вологості субстрату і стану кореневої системи.
Більшу частину видових і гібридних фаленопсисів можна утримувати при відносній вологості повітря 40-50%[7], за іншими даними 60-70%[8], а ще за іншими даними 70-80%[9]. Для локального збільшення вологості горщик ставлять на піддон з мокрим керамзитом. Також корисно обприскування повітря навколо листя. Слід стежити, щоб вода не потрапляла в пазухи листя: це може викликати загнивання.
Мінімальна температура вночі 60-65 °F, а середня денна температура повинна бути близько 75-80 °F[3]. Більшість видів і гібридів відносяться до теплої температурної групи. Для успішного цвітіння бажаний перепад між денними і нічними температурами в 5-10°С[10].
Для фаленопсисів освітлення з непрямими сонячними променями є найвигіднішим[3].
Більшість фаленопсисів — рослини без чітко вираженого періоду спокою, тому протягом усього року полив повинен бути помірний, але регулярний. Субстрат повинен бути завжди вологий, але не мокрий[8]. Для поливу використовується вода (бажано м'яка або така, що пройшла очищення методом зворотного осмосу) кімнатної температури.
Майже всі фаленопсиси — епіфітні рослини, в природних умовах вони ростуть на стовбурах і гілках дерев. Вологою, мінеральними і органічними речовинами їх забезпечують численні фотосинтезуючі повітряні корені, якими вони кріпляться до кори дерев і рослинним залишках накопичуються в розвилках гілок. Тому в кімнатній і оранжерейній культурі корінням цих рослин потрібна циркуляція повітря[11].
Як дренаж, на дно горщика можна насипати керамзит або шматочки пінопласту. Субстрат для посадки готують з суміші великих шматочків кори сосни, сфагнуму, перліту або керамзиту і деревного вугілля у співвідношенні 3:1:1:1.
Підживлення спеціальним добривом для орхідей або комплексним мінеральним добривом проводяться 1 раз на один-два тижні.
Пересадку здійснюють один раз на рік після цвітіння[8].
Існує успішний досвід реанімації фаленопсисів, що втратили коріння у воді[12].
Коли фаленопсис відцвіте, обріжте стебло на половину, продовжуйте доглядати за нею і, можливо, вона повторно зацвіте.[3]
Основна стаття: Шкідники і хвороби орхідних закритого ґрунту До шкідників рослин належать до родини орхідних, в тому числі і до роду Фаленопсис, можна віднести понад 32 види, що належать до 4 класів, 7 родів. Також відомо більше 90 грибів, бактерій і вірусів, що викликають хвороби орхідних: плямистість листя, гниль коренів, молодих пагонів, туберодій, листя і квіток [13].
Своєчасне виявлення шкідників і діагностика збудників захворювань, знання їх біології та характеру ураження ними рослин, ефективна система боротьби з ними є невід'ємною частиною комплексу робіт з культивування рослин родини орхідних.
Причинами ураження рослин можуть бути: порушення правил карантину, помилки агротехніки, недотримання вимог рослин до гігро- та терморежиму. На видовий склад патогенів та характер їх взаємовідносин величезний вплив роблять флористичний склад орхідних, екологічні умови і умови вирощування рослин: субстрат, система добрив, аерація, полив, освітлення і проведені захисні заходи.
Основна стаття: Селекція фаленопсисів
Сьогодні виробництво і вирощування орхідей є великим міжнародним бізнесом. За даними Міністерства сільського господарства США у 2000 році загальна сума оптових продажів орхідей склала близько 100,000,000 $ з них на фаленопсиси припадає близько 75% [14].
" Ніро Вульф показує свою колекцію орхідей тільки знавцям, які розуміються на них. Він не терпить в оранжереї людей, які роблять вигляд, ніби вони можуть відрізнити фаленопсис Стюарта від фаленопсиса Шиллера, а насправді не знають різниці між трояндою і братками ".
«Все почалося в Омасі» (1956) Рекс Стаут.
За монографії Є.А. Крістенсон: Phalaenopsis - Монографія, лісоматеріалів Прес Inc, 2001.
Phalaenopsis taenialis*, Phalaenopsis braceana*, Phalaenopsis minus*, Phalaenopsis wilsonii, Phalaenopsis stobartiana, Phalaenopsis hainanensis, Phalaenopsis honghenensis.
Phalaenopsis appendiculata, Phalaenopsis gibbosa, Phalaenopsis lobbii, Phalaenopsis parishii.
Секція Polychilos (Breda) Rchb.f.
Phalaenopsis mannii, Phalaenopsis cornu-cervi, Phalaenopsis borneensis, Phalaenopsis pantherina.
Секція Fuscatae Sweet
Phalaenopsis cochlearis, Phalaenopsis viridis, Phalaenopsis fuscata, Phalaenopsis kunstleri.
Секція Amboinenses Sweet
Phalaenopsis pulchra, Phalaenopsis violacea, Phalaenopsis bellina, Phalaenopsis micholitzii, Phalaenopsis fimbriata, Phalaenopsis floresensis, Phalaenopsis robinsonii, Phalaenopsis gigantea, Phalaenopsis fasciata, Phalaenopsis doweryensis, Phalaenopsis luteola, Phalaenopsis modesta, Phalaenopsis maculata, Phalaenopsis javanica, Phalaenopsis mariae, Phalaenopsis amboinensis, Phalaenopsis lueddemanniana, Phalaenopsis venosa, Phalaenopsis reichenbachiana, Phalaenopsis pallens, Phalaenopsis bastianii, Phalaenopsis hieroglyphica.
Секція Zebrina Pfitz.
Phalaenopsis inscriptiosinensis, Phalaenopsis speciosa, Phalaenopsis tetraspis, Phalaenopsis corningiana, Phalaenopsis sumatrana.
Секція Phalaenopsis
Phalaenopsis philippinensis, Phalaenopsis stuartiana, Phalaenopsis amabilis, Phalaenopsis aphrodite, Phalaenopsis sanderiana, Phalaenopsis schilleriana.
Секція Deliciosae E.A.Christ.
Phalaenopsis chibae, Phalaenopsis deliciosa*, Phalaenopsis mysorensis.
Секція Esmeralda Rchb.f. (раніше ці види відносилися до роду Doritis)
Phalaenopsis buyssoniana, Phalaenopsis pulcherrima, Phalaenopsis regnieriana.
Секція Stauroglottis (Schauer) Benth.
Phalaenopsis equestris, Phalaenopsis celebensis, Phalaenopsis lindenii.
Гібридний фаленопсис
Chi Lan hồ điệp (danh pháp: Phalaenopsis Blume (1825)), viết tắt là Phal trong thương mại[1], là một chi thực vật thuộc họ Lan chứa khoảng 60 loài. Đây là một trong những chi hoa lan phổ biến nhất trong thương mại với việc phát triển nhiều loài lai nhân tạo.
Các loài lan hồ điệp bản địa của khu vực Đông Nam Á đến vùng núi Himalaya và các đảo Polillo, Palawan, Zamboanga del Norte của Mindanao thuộc Philippines và bắc Úc.
Các loài lan hồ điệp được phân thành hai nhóm:
Dựa trên bằng chứng về DNA, các chi Doritis Lindl. và Kingidium P.F.Hunt hiện cũng được xếp vào chi Phalaenopsis, theo World Checklist of Monocotyledons, Royal Botanical Gardens, Kew) (Xem tài liệu tham khảo số 1). Tuy nhiên các chuyên gia về hoa lan chưa chấp nhận việc phân loại này.
Chi Lan hồ điệp (danh pháp: Phalaenopsis Blume (1825)), viết tắt là Phal trong thương mại, là một chi thực vật thuộc họ Lan chứa khoảng 60 loài. Đây là một trong những chi hoa lan phổ biến nhất trong thương mại với việc phát triển nhiều loài lai nhân tạo.
Это обширный род из трибы вандовых[3]:50, насчитывает около 70 видов[4]. Представители рода — моноподиальные растения с сильно укороченным стеблем и широкими кожистыми листьями. Рост растения происходит только в одном направлении — вверх. Из пазух между листьями растение выпускает воздушные корни и цветоносы. У взрослого растения, как правило 4—6 листьев.
Листья вечнозелёные, длиной 5—30 см. У некоторых видов на листьях красивый мраморный рисунок.
Цветоносы пазушные, длинные, часто ветвящиеся, у многих видов с большим количеством довольно крупных цветков. Цветок напоминает по форме бабочку[3]:50.
Корни воздушные с толстым слоем веламена, иногда уплощенные, у некоторых видов зеленоватые за счет присутствия в них хлорофилла.
Виды имеющие ароматные цветки: Phalaenopsis amabilis, Phalaenopsis bellina (наиболее сильный и приятный аромат по сравнению с другими видами рода), Phalaenopsis corningiana, Phalaenopsis gigantea (слабый, сладковатый аромат), Phalaenopsis lueddemanniana (сильный, приятный аромат), Phalaenopsis mannii, Phalaenopsis mariae (слабый аромат), Phalaenopsis modesta (сильный, приятный аромат), Phalaenopsis pulchra, Phalaenopsis reichenbachiana (затхлый запах), Phalaenopsis schilleriana (аромат появляется в последние недели цветения), Phalaenopsis speciosa, Phalaenopsis stuartiana (слабый аромат), Phalaenopsis sumatrana, Phalaenopsis tetraspsis (сильный аромат), Phalaenopsis venosa (неприятный запах), Phalaenopsis violacea, Phalaenopsis wilsonii[5].
По монографии E.A. Christenson: Phalaenopsis — A Monograph, Timber Press Inc., 2001.
Phalaenopsis taenialis*, Phalaenopsis braceana*, Phalaenopsis finleyi*, Phalaenopsis wilsonii, Phalaenopsis stobartiana, Phalaenopsis hainanensis, Phalaenopsis honghenensis.
Phalaenopsis appendiculata, Phalaenopsis gibbosa, Phalaenopsis lobbii, Phalaenopsis parishii.
Секция Polychilos (Breda) Rchb.f.
Phalaenopsis mannii, Phalaenopsis cornu-cervi, Phalaenopsis borneensis, Phalaenopsis pantherina.
Секция Fuscatae Sweet
Phalaenopsis cochlearis, Phalaenopsis viridis, Phalaenopsis fuscata, Phalaenopsis kunstleri.
Секция Amboinenses Sweet
Phalaenopsis pulchra, Phalaenopsis violacea, Phalaenopsis bellina, Phalaenopsis micholitzii, Phalaenopsis fimbriata, Phalaenopsis floresensis, Phalaenopsis robinsonii, Phalaenopsis gigantea, Phalaenopsis fasciata, Phalaenopsis doweryensis, Phalaenopsis luteola, Phalaenopsis modesta, Phalaenopsis maculata, Phalaenopsis javanica, Phalaenopsis mariae, Phalaenopsis amboinensis, Phalaenopsis lueddemanniana, Phalaenopsis venosa, Phalaenopsis reichenbachiana, Phalaenopsis pallens, Phalaenopsis bastianii, Phalaenopsis hieroglyphica.
Секция Zebrina Pfitz.
Phalaenopsis inscriptiosinensis, Phalaenopsis speciosa, Phalaenopsis tetraspis, Phalaenopsis corningiana, Phalaenopsis sumatrana.
Секция Phalaenopsis
Phalaenopsis philippinensis, Phalaenopsis stuartiana, Phalaenopsis amabilis, Phalaenopsis aphrodite, Phalaenopsis sanderiana, Phalaenopsis schilleriana.
Секция Deliciosae E.A.Christ.
Phalaenopsis chibae, Phalaenopsis deliciosa*, Phalaenopsis mysorensis.
Секция Esmeralda Rchb.f. (ранее эти виды относились к роду Doritis)
Phalaenopsis buyssoniana, Phalaenopsis pulcherrima, Phalaenopsis regnieriana.
Секция Stauroglottis (Schauer) Benth.
Phalaenopsis equestris, Phalaenopsis celebensis, Phalaenopsis lindenii.
Последние исследования, основанные на молекулярных методах, привели к появлению новых взглядов на систематику и состав рода фаленопсис.
Филогенетическое дерево рода имеет две основные ветви. Первая включает в себя виды, имеющие 4 поллиния (подроды Proboscidiodes, Parishianae и секция Esmeralda в Южном Китае, Индии и Индокитае). Вторая объединяет виды с 2 поллиниями (подроды Phalaenopsis, Polychilos и секция Fuscatae в Малайзии, Индонезии и на Филиппинах). Биогеография рода фаленопсис отражает геологическую историю этих регионов.
Предполагаемый центр возникновения рода находится на юге Китая. Установлено, что различия в группе видов близких Phal. lueddemanniana произошли в плейстоцене. Секции Deliciosae и Stauroglottis разделились около 10 и 21 миллионов лет назад[6].
Места обитания всех видов Фаленопсисов находятся под сильным давлением человека. Во всех местах их обитания продолжается уничтожение тропических лесов и превращение их в сельскохозяйственные угодия. Чрезмерный сбор растений для экспорта с целью удовлетворения спроса со стороны коллекционеров орхидей подрывает численность видов произрастающих в ещё сохранившихся естественных местообитаниях. Некоторые виды Фаленопсисов в настоящее время известны только по описаниям сделанным более 100 лет назад.
Чтобы защитить растения, были приняты правила, регулирующие торговлю. Все виды рода Фаленопсис входят в Приложение II Конвенции CITES. Цель Конвенции состоит в том, чтобы гарантировать, что международная торговля дикими животными и растениями не создаёт угрозы их выживанию. Реальная проблема заключается не в торговле растениями, а в разрушении естественной среды обитания в местах их произрастания.
Phalaenopsis kunstleri
Phalaenopsis lowii
Phalaenopsis speciosa
Phalaenopsis sumatrana
Phalaenopsis equestris
Phalaenopsis gigantea
Phalaenopsis hieroglyphica
Phalaenopsis lindenii
Phalaenopsis parishii
Phalaenopsis pulcherrima
Phalaenopsis schilleriana
Гибридный фаленопсис
В комнатных условиях фаленопсисы выращивают либо в пластиковых горшках (часто прозрачных), либо методом блок-культуры[7]. Прозрачные пластиковые горшки используются для контроля влажности субстрата и состояния корневой системы.
Большую часть видовых и гибридных фаленопсисов можно содержать при относительной влажности воздуха 40—50 %[8]. Существует множество описанных случаев благополучного выращивания мощных эпифитных растений в условиях обычной квартиры, без опрыскиваний. Следует следить, чтобы вода не попадала в пазухи листьев: это может вызвать загнивание[9].
Большинство видов и гибридов относятся к тёплой температурной группе. Зимой и летом для них благоприятна температура 22—25 °C, ночью — не ниже 21 °C[3]:50. Для успешного цветения желателен перепад между дневными и ночными температурами в 5—10°С[10].
Большинство фаленопсисов — растения без чётко выраженного периода покоя, поэтому в течение всего года полив должен быть умеренный, но регулярный. Для полива используется вода (желательно мягкая или прошедшая очистку методом обратного осмоса) комнатной температуры.
Почти все фаленопсисы — эпифитные растения, в природных условиях они растут на стволах и ветвях деревьев. Влагой, минеральными и органическими веществами их обеспечивают многочисленные фотосинтезирующие воздушные корни, которыми они крепятся к коре деревьев и растительным остаткам скапливающимся в развилках ветвей. Поэтому в комнатной и оранжерейной культуре корням этих растений нужна циркуляция воздуха[11].
В качестве дренажа на дно горшка можно насыпать керамзит или кусочки пенопласта. Субстрат для посадки готовят из смеси крупных кусочков коры сосны.
Подкормки специальным удобрением для орхидей или комплексным минеральным удобрением производятся 1 раз в одну—две недели.
Пересадку осуществляют один раз в год после цветения[9].
Существует успешный опыт реанимации фаленопсисов, потерявших корни.
«Вульф показывает свою коллекцию орхидей только знатокам, которые понимают в них толк. Он не терпит в оранжерее людей, делающих вид, будто они могут отличить фаленопсис Стюарта от фаленопсиса Шиллера, а на самом деле не знают разницы между розой и анютиными глазками».
«Все началось в Омахе» (1956) Рекс Стаут.
Это обширный род из трибы вандовых:50, насчитывает около 70 видов. Представители рода — моноподиальные растения с сильно укороченным стеблем и широкими кожистыми листьями. Рост растения происходит только в одном направлении — вверх. Из пазух между листьями растение выпускает воздушные корни и цветоносы. У взрослого растения, как правило 4—6 листьев.
Листья вечнозелёные, длиной 5—30 см. У некоторых видов на листьях красивый мраморный рисунок.
Цветоносы пазушные, длинные, часто ветвящиеся, у многих видов с большим количеством довольно крупных цветков. Цветок напоминает по форме бабочку:50.
Корни воздушные с толстым слоем веламена, иногда уплощенные, у некоторых видов зеленоватые за счет присутствия в них хлорофилла.
Виды имеющие ароматные цветки: Phalaenopsis amabilis, Phalaenopsis bellina (наиболее сильный и приятный аромат по сравнению с другими видами рода), Phalaenopsis corningiana, Phalaenopsis gigantea (слабый, сладковатый аромат), Phalaenopsis lueddemanniana (сильный, приятный аромат), Phalaenopsis mannii, Phalaenopsis mariae (слабый аромат), Phalaenopsis modesta (сильный, приятный аромат), Phalaenopsis pulchra, Phalaenopsis reichenbachiana (затхлый запах), Phalaenopsis schilleriana (аромат появляется в последние недели цветения), Phalaenopsis speciosa, Phalaenopsis stuartiana (слабый аромат), Phalaenopsis sumatrana, Phalaenopsis tetraspsis (сильный аромат), Phalaenopsis venosa (неприятный запах), Phalaenopsis violacea, Phalaenopsis wilsonii.
蝴蝶兰属（学名：Phalaenopsis）是兰科下的一个属，包含约91种兰科植物。其拉丁文学名是由希腊语词phalaina（蛾）和opsis（观看）构成，因为其花外观与蝴蝶相似。在植物分類學上，屬於：蘭科（Orchidaceae）、樹蘭亞科（Epidendroideae）、萬代蘭族（Vandeae）、蝴蝶蘭屬（Phalaenopsis）。
在1750 年所出版的《Herbarium Amboinese Vol. 6》（安汶植物標本誌‧卷六）中，作者為德裔荷蘭籍的植物學家－－格奧爾格·艾伯赫·郎弗安斯（Georg Eberhard Rumphius，1627-1702），紀錄了一種美麗的蘭花，作者當時命名為「Angraecum album majus」（意為：白色月亮的著生蘭花），這是最早對白蝴蝶蘭（Phalaenopsis amabilis）的稱呼。 1753 年，瑞典的林奈博士（ Carl von Linné，1707~1778）創立二名法，在其著作《植物種誌》（Species plantarum），將所有的著生性蘭花都歸入樹蘭屬（Epidendrum），並重新發表命名為 Epidendrum amabile。種小名「amabile」為「可愛的」，用來說明具有十分討人喜歡的可愛花朵。1814 年，有「印度植物學之父」之稱的英國植物學家－－威廉‧羅克斯堡（William Roxburgh，1751~1815）推翻林奈的看法，將它併入蕙蘭屬 （Cymbidium）中－－但實際上蝴蝶蘭為不具假球莖構造的單莖性植物，與蕙蘭差異頗大。 1825 年，爪哇茂物（ Buitenzorg，當時的爪哇首都）皇家植物園園長－－德國植物學家卡爾‧布盧姆博士（Carl Ludwig Blume， 1796~1862），在爪哇當地原住民的帶領下，來到位於爪哇南方的 Noesa Kembangan 無人島上，尋找傳說中的美麗蘭花，經過了一番的尋找之後來，在溪的對岸，發現了一個奇特的現象－－約有20多隻的白色蝴蝶，蟄伏不動地停在一棵大樹上，涉溪靠近一看，才發現原來不是一群蝴蝶，而是一朵朵美麗令人眩目的蘭花。 卡爾布盧姆博士興奮地將他發現的蘭花送回植物園中。經過研究和比對之後，布盧姆博士認為這棵蘭花，就是林奈博士所發表的 Epidendrum amabile。同時，卡爾布盧姆博士認為林奈博士的處理並不洽當，因此將這棵蘭花重新命名為 Phalaenopsis amabilis，發表於1825年出版的 《Bijdragen Tot de Flora van nederlandsch Indie》，正式宣告有了一個新的獨立屬－－Phalaenopsis 蝴蝶蘭屬，並指定Phalaenopsis amabilis為本屬的指定模式種。
蝴蝶兰属（学名：Phalaenopsis）是兰科下的一个属，包含约91种兰科植物。其拉丁文学名是由希腊语词phalaina（蛾）和opsis（观看）构成，因为其花外观与蝴蝶相似。在植物分類學上，屬於：蘭科（Orchidaceae）、樹蘭亞科（Epidendroideae）、萬代蘭族（Vandeae）、蝴蝶蘭屬（Phalaenopsis）。
コチョウラン属（Phalaenopsis）は、熱帯域に分布するラン科植物の一群で、幅広い葉を折り重なるように着ける。洋ランとして広く栽培されるが、それには属間交配種が混じっている。この項ではその両方について述べる。
コチョウラン属は単軸性の着生植物で、分厚い数枚の葉を茎につけ、長い花茎を伸ばして、そこに丸っこい花を多数つけるものがよく知られる。和名のコチョウランは P. aphrodite に与えられており、この花が蝶に似る事に由来する。学名の方は phalaia（蛾）と opsis（似る）を合成したもので、この種によく似たファレノプシス・アマビリス P. amabilis の花が蛾に似ることに由来する。英名は Moth orchid と、やはり蛾のランである[1]。これらの種に見られるのが一般的なコチョウランのイメージであり、これらの種そのものも、それらに由来する交配品も多く栽培されている。しかし、この属には一見ではこれらとはかなり異なる姿のものもある。また、それらにも栽培されている種は数多い。洋ランとしての略称はPhal.である。
また、この属に近縁なドリティス属との交配品はドリテノプシス属とされるが、実際にはそれらもコチョウランの名の下に流通しており、特に標記されていない限り、区別は困難な状況にある。従ってこの項では分類学上の群としてのコチョウラン属について記し、洋ランの一群の総称としてのコチョウランについても別にまとめる。
多年生の着生植物。単茎性のランであり、いわゆる偽球茎は持たない。茎は短く、数枚の葉を折り重なるようにつける。茎の下部からは多数の太い根を出し、野外ではそれによって樹皮に付着する。根の表面には海綿状の根皮がよく発達する。
葉は二列性で、扁平で中央で二つ折りになり、楕円形、茎の上でごく密接して生じ、折り重なるようになる。葉はせいぜい数枚のものが多い。年を越えて維持されるものが多いが、落葉性のものもあり、花時に一時的に無葉となるものもある。全体に緑のものが多いが、斑のはいるものもある。
花は葉腋から出るが、茎は葉鞘に覆われるので、普通はこれを突き破って出る。花茎には数輪から十数輪の花を穂のように（総状）につけるが、花茎に分枝を出す場合もある。花は下から上に咲いてゆくが、全体がほぼ同時に咲くものもあれば、下から一つずつ、時間をかけて咲いてゆくものもある。いずれにせよ、花期は長い。
花は五弁が大きく開き、唇弁は比較的小さい。唇弁は基部で三裂し、側裂片は小さく立ち、中裂片は突き出してやや広くなる。また唇弁の基部に突起があり、距はない。ずい柱は短く、花粉塊は二個。
花の外形としては側花弁が萼片より幅広く、全体に丸っこい花形となり、唇弁先端が左右にまき鬚となるファレノプシス系と、側花弁が萼片とさほど変わらないため見かけが星形になるスタウログロッチス系とに分けられ、前者では長い花茎に多数の花をつけてまとめて咲くが、後者では少数ずつ開花する[2]。
なお、P.violacea等いくつかの種では、花粉媒介がすんだ後に花弁に葉緑体を生じて緑色になり、光合成をおこなって、普通の花弁のように早期に落下しないことが知られている。
P. bellina
茎が伸びず、少しずつ開花する。
P. amboinensis
P. cornu-cervi
花は少数ずつ開花・花茎が扁平
東南アジアを中心にインド、オーストラリア北部、フィリピン、台湾、中国南部に分布する。樹上に着生するが、岩の上に生育する例もある。
園芸用に栽培される例が多い。いわゆるコチョウラン、あるいはファレノプシスの名で流通しているものはアマビリスなどを中心とする交配品種であり、栽培用としてより、むしろ贈答用として用いられる。また、これらには近縁属であるドリティスの血の混じったものが多く、厳密にはドリテノプシス属となるが、ほとんど区別されていない。これらについては下記の総称の項で扱う。
それ以外の種でも栽培されているものは数多い。それらは趣味家の間でのみ流通している状態である。
50種ほどの種が知られ、自然交雑も知られる。交配品の数は非常に多く、名称不詳で流通するものも数多い。それについても以下の総称の項で述べる。
コチョウランないしファレノプシスの名は、園芸分野で流通しているが、上記のようにそれはコチョウラン属の総称とは若干異なるものである。
一般にコチョウランと言えば、数枚の葉を二列に重ね、そこから長い花茎を上に伸ばし、先端はやや垂れ、その茎沿いに丸っこい花を十数輪もつけるものである。これは原種ではアマビリスやコチョウランのイメージに近く、実際にこの二種は非常に多くの交配親として使われてきた。これら二種は白い花であるため、現在でもコチョウランと言えば白い花が主流である。だが、他の種や、特に近縁のドリティス・プルケリマとの交配などにより、様々な花色のものが作られている。これは厳密にはドリテノプシス属となるが、区別されていないことが多い。ただ、実際にどれだけの交配品種があるかについては実体が不明な面もある。
栽培に高温の温室が必要であるために、かつてはこの類の栽培は難しいとされ、また単茎性であるだけに繁殖も困難であり、高価なものであった。だが栽培や繁殖の技術革新により、広く栽培されるようになり、日本では1990年代の後半にシンビディウムの生産量を超え、現在ではランで最も多く販売されている状況である[3]。
コチョウランの鑑賞上の価値の高さとしては、以下のようなものがあげられる[4]。
なお、ランの魅力の一つに香りがあげられることがあるが、ここで言うコチョウランには香りはほとんど無い。コチョウラン属にはビオラセアなど香りの強いものもあるが、ここにあげるコチョウランにはそのような特徴はほとんど与えられていない。
現在この名で流通しているものには、大きく分けると以下のようなものがある[5]。なお、花色としては白・赤紫・黄色系は多いが、青系統の色のものはごく少ない。
コチョウラン交配種
白花系
コチョウラン交配種
セミアルバ系
コチョウラン交配種
ピンク花系
コチョウラン交配種
黄花系
コチョウラン交配種
筋花
コチョウラン交配種
点花
コチョウランでは品種名が表示されないままに流通する例が多い。これには幾つかの理由がある。もちろん品種の登録そのものは行われており、きわめて多くの品種がある。それらは洋ラン一般のルールに則って命名、登録されている。
しかし、コチョウランの場合、流通のほとんどが贈答用であり、その大部分は使い捨てに消費される。そのような場合、品種名にこだわる客はほとんどいないわけである。従って、販売の様子にしても白花大輪とかミディ系赤花とか、色と大きさだけが示されて売買されてしまう。
もう一つの問題は、繁殖の方法にある。洋ランの普及には、繁殖法の進歩が大きく貢献しており、それは主としてメリクロン法と無菌幡種の二つである。ところが、コチョウランではメリクロン苗が普及しておらず、繁殖には実生苗に依存している。当然ながらそれによって得られたものは既成の品種名が当てづらくなる。それに上記のようなラベルを大事にしない市場があることで、品種名のないままのものが多量に流通しているのである[6]。
いわゆる高温性のランであり、耐寒性はない。そのためかつては一般家庭での栽培は困難だったが、現在のような高気密高断熱の家では十分に維持可能で、特に北海道など防寒がしっかりしているのでそれ以南の家より扱いやすいとも言われる。また、温度さえ維持できれば、花芽分化などの条件が難しくないため、むしろシンビディウムやノビル系デンドロビウムより簡単に開花させられるとも言う。
基本的には熱帯雨林の着生植物なので、年中高温であれば生育を続ける。普通、27℃以上では活発に成長が起きるが、この温度では花芽が分化しない。花芽の分化は18℃程度の低温を経験させることが必要になる。それ以下では15℃で何とか成長できるが、通常は最低でもその程度の温度を保たねば冬越しは難しい。強く乾燥させて休眠状態にすれば10℃では何とか越冬可能だが、10℃以下になると急速に衰える。もっとも種によってはもう少し耐寒性のあるものもあり、アマビリスなどは8℃程度でも越冬が可能である[7]。
このため、日本の一般家庭で栽培する場合、夏期に成長させ、秋の温度低下時に花芽が分化する。温室など十分な保温が見込める場合には冬季にも花芽が伸びるので冬から初春に開花、それほど温度が保てない場合は冬には花芽の伸長が止まり、暖かくなってあらためて花芽が伸びるので、春に開花を迎える。
他方、専門的な業者などの場合、たとえば30℃程度の高温の温室と夜間の最低温度を18℃に保てる低温の温室を用意し、高温で十分に育てたものを、低温の方に一か月ほど置くと、約四か月後に開花が見られる。このような方法で、現在では周年に渡って開花株が流通している[8]。
なお、単茎性のために、通常の栽培下では繁殖ははかばかしくない。大株になると脇芽が出るが、時間がかかる。まれに花茎の途中から新芽が出ることがあり、これを高芽と言って、繁殖に利用できる。
コチョウラン属（Phalaenopsis）は、熱帯域に分布するラン科植物の一群で、幅広い葉を折り重なるように着ける。洋ランとして広く栽培されるが、それには属間交配種が混じっている。この項ではその両方について述べる。
나도풍란속(Phalaenopsis)은 난초과에 속하는 속으로, 약 60종이 있다. 남중국, 인도 아대륙, 동남아시아 (타이, 필리핀, 말레이시아, 인도네시아 등), 뉴기니섬, 비스마르크 제도, 퀸즐랜드주가 원산지이다.[1][2] 원예학적으로 'Phal'라는 약어로 통용되며, '호접란'이라고 불린다. 교배종의 경우, 전세계적으로 가장 대중적인 난초이지만, 원종의 경우는 대중적이지 않은 경우가 많다.
그리스어에서 유래된 학명 '팔레놉시스'는 'Phalen-like(나방과 같은)'에서 유래되었고, 이는 대형 나방의 하나의 속인 'Phalaena 속'의 유래와 일치된다. 이러한 이름의 유래는 나도풍란속에 속하는 몇몇 종(Phal. amabilis 계통)의 자태에서 유래됐다고 본다.
대부분의 종은 나무의 수피에 착생하여 자라는 착생란이고, 일부(Phalaenopsis amabilis, Phalaenopsis cochlearis)는 바위에 착생하여 자란다. 자연상태에서 많은 종들은 일년 내내 습하고, 햇빛이 나뭇잎에 산란되는 공간 아래에서 자라난다. 허나 몇몇 종들은 계절적으로 건조하고, 시원한 환경에서 자란다. 종에 따라 동계에 잎이 낙엽이 지는 종이 존재한다.
나도풍란속은 포복줄기와 벌브를 가지고 있지 않은 단경성 난에 속한다. 하나의 줄기에선 하나에서 둘 이상의 딱딱하고, 윤기있는 잎들이 양옆으로 자라나며, 정아에서의 잎이 자라는 동시에 하단부의 잎은 노화되어 탈락되는 과정이 반복된다. 만약 해당 개체가 건강할 경우, 종에 따라 10개 이상의 잎이 자라날 수 있다고 한다. 화아는 줄기와 잎의 사이에서 발생된다. 나도풍란속의 화기는 기본적으로 한달 이상으로 매우 길다.
이 속은 두 개의 그룹으로 분류된다:
라운키에르의 식물생태학 용어로서 이 식물들은 착생 식물이다.
Doritis Lindl. and Kingidium P.F.Hunt 속의 경우, DNA 계통 연구 끝에 나도풍란속으로 편입되었다.
나도풍란속의 경우 페닐프로파노이드 효소들은 각기 다른 수준의 광합성 광양자에서 식물의 환경 순응 과정을 통해 강화된다.[3]
,_M%C3%BAnich,_Alemania,_2014-03-29,_DD_01.JPG)
_pl._4297_(1847).jpg)
_(42121864942)_-_cropped.jpg)
_Kocyan_%26_Schuit.,_Phytotaxa_161-_67_(2014)._(34284742005).jpg)
,_M%C3%BAnich,_Alemania,_2014-03-29,_DD_01.JPG)
_-_76.jpg)
_genummerd.jpg)
.jpg)
Commons ponúka multimediálne súbory na tému 
Wikidruhy ponúkajú informácie na tému 
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
_pl_6622_(1882).jpg)
.jpg)
.JPG)
