Tramète Lilas

Hymenofor

Niszczyk iglastodrzewny (Trichaptum abietinum (Fr.) Ryv.) – gatunek grzybów z rzędu szczeciniakowców (Hymenochaetales)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Trichaptum, Incertae sedis, Hymenochaetales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi ^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1793 r. Elias Fries nadając mu nazwę Boletus abietinus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1972 r. J. Dickson, przenosząc go do rodzaju Trichaptum^[1].

Synonimów naukowych ma ok. 30. Niektóre z nich: Boletus abietinus Dicks., Boletus purpurascens Pers., Coriolus abietinus (Dicks.) Quél., Coriolus dentiporus (Pers.) Bondartsev & Singer, Hirschioporus abietinus (Dicks.) Donk, Hydnum parasiticum Pers., Microporus pusio (Sacc. & Cub.) Kuntze, Physisporus caesioalbus P. Karst., Polyporus abietinus (Dicks.) Fr., Polyporus dentiporus Pers., Polyporus favillaceus Berk. & M.A. Curtis, Polyporus parvulus Schwein., Polystictus abietinus (Dicks.) Fr., Polystictus parvulus (Schwein.) Cooke, Poria dentipora (Pers.) Cooke, Poria favillacea (Berk. & M.A. Curtis) Sacc., Trametes abietina (Dicks.) Pilát, in Kavina & Pilát, Trametes abietina (Dicks.) Pilát, in Kavina & Pilát, var. abietina^[2].

W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten wcześniej miał nazwę niszczyk jodłowy, a także: bedłka jodłowa, siatkowiec jodłowy, huba jodłowa, żagiew jodłowa, hubczak jodłowy. Władysław Wojewoda jednak uważa je za błędne, gdyż gatunek ten występuje nie tylko na jodle i proponuje nazwę niszczyk iglastodrzewny^[3].

Morfologia

Owocnik

Jednoroczny. Szerokość od kilku do kilkunastu cm. Cienki, o zmiennym kształcie. Zazwyczaj jest rozpostarto-odgięty, ale czasami półeczkowaty, półkulisty lub całkiem rozpostarty. Brzeg cienki i ostry. Do podłoża przyrasta górna powierzchnią, która jest nierówna, filcowata i ma kolor od białawego poprzez białoszary, szarawy do szarożółtawego^[4].

Hymenofor

Rurkowaty. Pory za młodu pięknie fioletowe, zwłaszcza przy brzegu, nieraz daleko zbiegające na drewno^[5].

Miąższ

Cienki, dwuwarstwowy, elastyczny, skórzastowoskowaty^[4].

Cechy mikroskopowe;

Podstawki zgrubiałe, o rozmiarach 13-15 × 5-6 μm z 4 sterygmami. Zarodniki cylindryczne i nieco wygięte, gładkie, bezbarwne, nieamyloidalne. Mają rozmiar , 6-7,5 × 2-2,5 μm. Licznie występują cystydy o średnicy do 47 μm, zazwyczaj są inkrustowane, osadzone w hymenium, lub wystające ponad nim do 15 μm. Strzępki bezbarwne, rzadko rozgałęzione, ze sprzążkami. Mają grubość 2-4 μm^[6]

Występowanie i siedlisko

Występuje na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy i Afryki, ale najliczniej notowany jest na półkuli północnej w strefie klimatu umiarkowanego^[7]. Owocniki tworzy przez cały rok. Rośnie w lasach na drewnie drzew iglastych. Zasiedla sosnę, świerka, jodłę, modrzewia, a także wiele uprawianych w Polsce gatunków egzotycznych drzew iglastych. Występuje na obszarze całej Polski i jest pospolity^[3].

Znaczenie

Grzyb niejadalny, saprotrof, jako jeden z pierwszych grzybów zasiedlający martwe drewno^[8]. Powoduje białą zgniliznę drewna^[9].

Czasami na jego owocnikach rozwija się inny grzyb – szkieletnica różowoszara (Skeletocutis carneogrisea)^[10].

Gatunki podobne

• niszczyk ząbkowaty (Trichaptum fuscoviolaceum), również występujący na drewnie drzew iglastych, ale różni się blaszkowato-ząbkowatym hymenoforem^[4].
• niszczyk pergaminowy (Trichaptum biforme) o kolorze liliowym lub szarawym, również przyrasta bokiem, ale rośnie tylko na drzewach liściastych^[4].
• skórowiec fioletowawy (Veluticeps abietina). Ma podobną barwę i również rośnie na drzewach iglastych, ale odróżnia się hymenoforem^[4].

Przypisy