Dactylorhiza incarnata subsp. ochroleuca (Wüstnei ex Boll) P. F. Hunt & Summerh.

Das Strohgelbe Knabenkraut (Dactylorhiza ochroleuca) gehört zur Gattung Knabenkräuter (Dactylorhiza) in der Familie der Orchideen (Orchidaceae). Der taxonomische Rang ist umstritten. Von manchen Botanikern wird die Pflanze als eine Unterart Dactylorhiza incarnata subsp. ochroleuca des Fleischfarbenen Knabenkrauts betrachtet.

Beschreibung

Blütendetail, gut erkennbar die dunklere Färbung am Lippenansatz

Das Strohgelbe Knabenkraut ist eine ausdauernde krautige Pflanze, die Wuchshöhen von 20 bis 60 Zentimetern erreicht. Die Laubblätter sind zumeist aufragend, seltener zurückgebogen, lanzettlich, hellgrün und immer ungefleckt. Der dichte Blütenstand mit bis zu 80 Blüten ist bis 20 cm lang. Die Tragblätter sind länger als die Blüten. Die Blüten sind ohne Musterung, weißlich gelb mit einer etwas dunkleren gelb bis grünlichen Verfärbung am Ansatz der Lippe (Labellum). Die seitlichen Kelchblätter (Sepalen) sind seitwärts aufgerichtet. Die Kronblätter (Petalen) neigen sich zu einem Helm zusammen.

Die Blütezeit liegt zwischen Mai und Juli.^[1]

Die Chromosomenzahl beträgt 2n = 40.^[2]

Verbreitung und Vorkommen

Die Pflanze ist in Europa von England bis zur Ukraine verbreitet. In Russland beispielsweise im Südural. Sie kommt vor in den Ländern Großbritannien, Irland, Schweden, Frankreich, Deutschland, Schweiz, Österreich und im Baltikum.^[3] Sie ist selten und wächst in Feuchtwiesen und Flachmooren mit basischen Böden. Nach Baumann und Künkele hat diese Unterart in den Alpenländern folgende Höhengrenzen: Deutschland 38–850 Meter, Frankreich 450–570 Meter, Schweiz 380–540 Meter, Liechtenstein 440–490 Meter, Österreich 180–500 Meter.^[4] In Europa steigt sie von 2 bis 850 Meter auf.^[4]

Habitus, hier in einem Kalkflachmoor in Litauen

Taxonomie

Dactylorhiza incarnata subsp. ochroleuca (Wüstnei ex Boll) P.F.Hunt & Summerh. hat die Synonyme: Dactylorhiza ochroleuca (Wüstnei ex Boll) Holub, Orchis incarnata subsp. ochroleuca (Wüstnei ex Boll) O.Schwarz, Orchis incarnata var. ochroleuca Wüstnei ex Boll, Orchis incarnata var. straminea Rchb.f.

Literatur

• Zigmas Gudžinskas, Mindaugas Ryla. Lietuvos gegužraibiniai (Orchidaceae). Vilnius 2006: Botanikos Institutas. ISBN 9986-662-28-1.

Einzelnachweise

1. ↑ Erich Oberdorfer: Pflanzensoziologische Exkursionsflora für Deutschland und angrenzende Gebiete. Unter Mitarbeit von Angelika Schwabe und Theo Müller. 8., stark überarbeitete und ergänzte Auflage. Eugen Ulmer, Stuttgart (Hohenheim) 2001, ISBN 3-8001-3131-5, S. 282.
2. ↑ Dactylorhiza ochroleuca bei Tropicos.org. In: IPCN Chromosome Reports. Missouri Botanical Garden, St. Louis.
3. ↑ Rafaël Govaerts (Hrsg.): Dactylorhiza ochroleuca. In: World Checklist of Selected Plant Families (WCSP) – The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew, abgerufen am 29. November 2016.
4. ↑ ^{a b} Helmut Baumann, Siegfried Künkele: Orchidaceae. In: Oskar Sebald u. a.: Die Farn- und Blütenpflanzen Baden-Württembergs. 1. Auflage Band 8, Seite 363. Verlag Eugen Ulmer, Stuttgart 1998. ISBN 3-8001-3359-8

Dactylorhiza ochroleuca hè una pianta chì face partita di a famiglia di l'orchidaceae.

Descrizzione

Lucalisazione

Referenze

Ligami

Kollakas sõrmkäpp Niitvälja soos

Kollakas sõrmkäpp (Dactylorhiza incarnata ochroleuca) on käpaliste sugukonda kuuluv taim, kahkjaspunase sõrmkäpa (Dactylorhiza incarnata) kollakate õitega alamliik.

Välislingid

Kollakas sõrmkäpp andmebaasis eElurikkus

Dactylorhiza ochroleuca, l’Orchis jaune pâle, est une espèce de plantes herbacées vivaces de la famille des Orchidaceae.

Dénomination actuelle : Dactylorhiza incarnata subsp. ochroleuca (Wüstn. ex Boll) Holub (1974)

Répartition

Europe : jusqu'en Lituanie et Biélorussie.

En France, cette espèce n'est présente qu'en Haute-Savoie.

Notes et références

Gelsvoji gegūnė (Dactylorhiza ochroleuca) – gegužraibinių (Orchidaceae) šeimos daugiametis augalas. Žiedai šviesiai geltoni arba geltoni sukrauti tankiame žiedyne.

Gelsvosios gegūnės taksonominė padėtis diskutuotina, kadangi vieni autoriai ją pripažįsta kaip savarankišką rūšį, o kiti laiko raudonosios gegūnės porūšiu (Dactylorhiza incarnata subsp. ochroleuca).

Auga kalkingose žemapelkėse, tarpinėse pelkėse.

Paplitusi Vidurio ir Šiaurės Europoje, reta Baltarusijoje. Auga Estijoje, Latvijoje

Lietuvoje labai reta, užima tik nedidelius arealus. Auga tik Žemaičių aukštumoje ir rytinėje Lietuvos dalyje. Įrašyta į Lietuvos raudonąją knygą (nuo 2000 m.).

Literatūra

• Gudžinskas Z., Ryla M., 2006: Lietuvos gegužraibiniai (Orchidaceae). – Vilnius. 104 P. ISBN 9986-662-28-1.
• Gudžinskas Z., Ryla M., 1997: Gelsvoji gegūnė (Dactylorhiza ochroleuca) Lietuvoje [Dactylorhiza ochroleuca in Lithuania]. – Botanica Lituanica, 3(2): 135–145.

Nuorodos

• Dactylorhiza ochroleuca

Vikiteka

Iedzeltenā dzegužpirkstīte (Dactylorhiza ochroleuca (Wüstn. ex Boll) Holub, arī Dactylorhiza incarnata ssp. ochroleuca) ir orhideju dzimtas suga. Latvijā reta suga.

Apraksts

Līdzīga stāvlapu dzegužpirkstītei, tikai ziedi pavisam citādi. Arī abas sugas aug atšķirīgās vietās.

Daudzgadīgs, aptuveni 20-60 cm liels lakstaugs. Gumi "pirkstaini" (gr. dactylos 'pirksts', rhiza 'sakne'), saknes īsas. Stublājs stāvs, diezgan biezs ar cauru vidu un augšup vērstām lapām. Lapas lancetiskas, spīdoši zaļas, bez plankumiem. Ziedi sakārtoti blīvā ziedkopā. Pieziedlapas lancetiskas, zaļas. Ziedi iedzelteni balti, tikai lūpas pamats ir tumšāks, iedzelteni zaļš. Latvijā zied no maija beigām līdz jūlija vidum.

Atsevišķi ziedi

Izplatība

Aug Austrum- un Ziemeļeiropā.

Biotopi

Aug mitrās vai pārmitrās vietās, īpaši kaļķainās pļavās un pārejas purvos. Sugu apdraud meliorācija un augsnes rekultivēšana kā arī pļavu aizaugšana ar krūmiem un kokiem.

Atsauces

• Zigmas Gudžinskas, Mindaugas Ryla. Lietuvos gegužraibiniai (Orchidaceae). Vilnius 2006. ISBN 9986-662-28-1.
• Mindaugas Ryla: "Lietuvos gegūnių (Dactylorhiza) atpažinimo problemos" Botanica Lithuanica Suppl. 5: 47-61, 2003.

Kukułka krwista żółtawa, storczyk krwisty żółtawy, stoplamek krwisty żółtawy^[3] (Dactylorhiza incarnata subsp. ochroleuca (Wüstnei ex Boll) P.F.Hunt & Summerh.) – podgatunek kukułki krwistej (Dactylorhiza incarnata).

Rozmieszczenie geograficzne

Występuje tylko w Europie Środkowej. Według ostatnich badań ma dwa duże i izolowane od siebie obszary zwartego zasięgu. Jeden znajduje się w Alpach, drugi ciągnie się od północno-wschodnich Niemiec poprzez Polskę do Estonii, Łotwy, Litwy i zachodniej Ukrainy. Wschodnia granica zasięgu nie jest dokładnie znana. Ponadto występuje wyspowo w Skandynawii. Sprawdzenia wymagają natomiast podawane stanowiska w Anglii, Belgii i Rumunii. W Polsce obserwowano występowanie tego gatunku na 35 stanowiskach, jednak w latach 1998–2008 potwierdzono tylko 40% tych stanowisk. Najwięcej jest ich w Wigierskim Parku Narodowym, nad Biebrzą, Rospudą i w Poleskim Parku Narodowym. Na jedynym znanym stanowisku w Karpatach nie został odszukany^[4].

Morfologia

Łodyga

Wzniesiona, sztywna i pusta, dość gruba i mięsista o wysokości 40–60 cm^[5].

Liście

W liczbie 5–8, pochwiasto obejmujące łodygę, ustawione skrętolegle. Są węższe od podgatunku typowego (ich szerokość przy podstawie wynosi 1,2–2,5 cm). Nie posiadają plamek, są jasnozielone i kapturkowato zwinięte na szczycie. Dolne są równowąskolancetowate, wzniesione sztywno i ostro zakończone^[5].

Kwiaty

Zebrane w gęsty, wąskowalcowaty kłos długości 15–20 cm. Znajduje się w nim 40–60 zawsze jasnożółtych kwiatów. Wyrastają w kątach lancetowatych przysadek. Dolne z nich są dwukrotnie dłuższe od zalążni. Listki boczne w zewnętrznym okółku są skierowane pionowo do góry, a dwa listki wewnętrzne mają jajowaty kształt. Ostroga jest stożkowa, ma ½ długości skręconej zalążni i skierowana jest w dół. Warżka romboidalna, trójłatkowa, o wyciągniętym wierzchołku. Szerokość warżki 5–7,5 mm,długość 6,5–9,5 mm^[5].

Pokrój

Biologia i ekologia

Bylina, geofit. W Polsce kwitnie od drugiej połowy czerwca do początku lipca^[4]. Kwiaty zwabiają owady barwą i kształtem, jednak nie wydzielają nektaru. Rośnie na torfowiskach niskich i przejściowych oraz na obrzeżach zarastających jezior. W Europie jej zasięg pionowy wynosi 0–850 m n.p.m.^[5], w Polsce najwyższe stanowisko występuje na wysokości 500 m n.p.m. Liczba chromosomów 2n = 40^[4].

Zagrożenia i ochrona

Od 2014 roku roślina jest objęta w Polsce częściową ochroną gatunkową^[6]. W latach 1983–2014 jako podgatunek kukułki krwistej znajdowała się pod ochroną ścisłą^[7]. Zamieszczona została w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin oraz na polskiej czerwonej liście jako takson zagrożony wymarciem (kategoria zagrożenia EN)^[8][9][10]. Najbardziej zagrażają roślinie melioracje^[4].

Przypisy