Multimedia w Wikimedia Commons Żołna brodata (Nyctyornis athertoni) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny żołn. Występuje w południowej i południowo-wschodniej Azji: od Indii i Nepalu przez kraje Indochin po południowo-zachodnie Chiny.
Dziób długi, sierpowato zagięty, szary – u nasady jaśniejszy. Czoło jasnoniebieskie, podbródek z intensywnie turkusowym pasmem wydłużonych piór, od którego powstała polska nazwa gatunkowa. Reszta głowy, skrzydła i ogon w przeważającej mierze zielone, choć możliwe niebieskie przebłyski, zwłaszcza na skrzydłach. Pierś i brzuch od barwy oliwkowej po żółtą, z ciemnymi, podłużnymi plamami. Nogi zielono-brązowe. Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego, choć broda samca wyraźniej odbija promieniowanie ultrafioletowe niż u samic[3][4].
W Indiach okres lęgowy trwa od lutego do sierpnia. Zaloty obejmują wzajemne karmienie, ukłony i wachlowanie ogonem. Jak inne żołny gniazdo buduje na końcu tunelu, który wygrzebuje w urwiskach i zboczach o miękkiej budowie. W odróżnieniu jednak od większości gatunków z rodzaju Merops nie tworzy kolonii lęgowych – w jednym miejscu gniazduje jedna lub maksymalnie dwie–trzy pary. Samica składa zazwyczaj 4 niemal okrągłe, białe jaja[3].
Większość pożywienia stanowią pszczoły i inne błonkoskrzydłe, a także inne latające owady – zawsze łapane w locie[5].
Występuje w górskich i podgórskich obszarach Azji południowej i południowo-wschodniej. Preferuje wyżej położone tereny, jednak nie przekraczające wysokości 2000 m n.p.m.[3]
Zachodnią część zasięgu stanowią w Indiach grzbiety Ghatów Zachodnich, dalej pasmo Satpura w północnym Dekanie po płaskowyż Ćhota Nagpur w północno-wschodniej części Indii. Drugą część zasięgu tworzą podnóża Himalajów na pograniczu Indii, Nepalu, Bhutanu i Bangladeszu. Dalej zasięg obejmuje niemal całą Mjanmę (poza terenami nadmorskimi), Laos i Wietnam (bez delty Mekongu), oraz pograniczne tereny Tajlandii, Kambodży i Chin (prowincja Junnan oraz wyspa Hajnan)[5].
Ze względu na szeroki obszar występowania i znaczną liczebność, oraz brak oznak wyraźnego trendu spadkowego populacji gatunek uważany za niewymagający ochrony czynnej. Przez IUCN sklasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (Least concern – LC)[2].
Gatunek pierwotnie opisany pod nazwą Merops athertoni przez Williama Jardine i Prideaux Johna Selby na podstawie okazu z Indii (1828)[5]. Od momentu opisania zaliczany do rodzaju typowego Meropidae – Merops, obecnie wraz z żołną wielką (Nyctyornis amictus) wydzielany do oddzielnego rodzaju Nyctyornis[6].
Wyróżnia się dwa podgatunki:
Żołna brodata (Nyctyornis athertoni) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny żołn. Występuje w południowej i południowo-wschodniej Azji: od Indii i Nepalu przez kraje Indochin po południowo-zachodnie Chiny.
