Psathyrelle Hydrophile

Blaszki kruchaweczki namakającej

Kruchawczka namakająca w stanie suchym

Żłobkowany brzeg kapelusza

Kruchaweczka namakająca (Psathyrella piluliformis (Bull.) P.D. Orton) – gatunek grzybów z rodziny kruchaweczkowatych (Psathyrellaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Psathyrella, Psathyrellaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy gatunek ten opisany został w 1791 r. przez Pierre'a Buillarda jako Agaricus piluliformis (gatunek pieczarki). W 1969 r. P. D. Orton przeniósł go do rodzaju Psathyrella (kruchaweczka) i nadał mu obecną nazwę^[2].

Niektóre synonimy naukowe^[2]:

Nazwę polską podał Władysław Wojewoda w 2003 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako maślanka wodolubna lub kruchaweczka wilgotna^[3].

Morfologia

Kapelusz

Średnicy od 2 do 5 cm (wyjątkowo do 7 cm). Początkowo jest dzwonkowaty, później coraz bardziej rozpostarty, na koniec płaski. Powierzchnia naga i nigdy nie jest lepka. Na młodych owocnikach znajdują się białawe, delikatne resztki osłony, czasami zwisające z brzegów kapelusza. Jest higrofaniczny: w stanie wilgotnym ma barwę czerwonobrązową lub ciemnobrązową, w stanie suchym ochrowobeżową. W stanie wilgotnym brzegi kapelusza drobno prążkowane (prześwitujące blaszki)^[4]

Blaszki

Gęste, za młodu jasnobeżowe, potem brązowoczarne (bez odcienia fioletowego). Cystydy są umiejscowione na ostrzu i powierzchni blaszek^[4].

Trzon

Wysokość do 8 cm, grubość 4-8 mm. Jest pusty, bardzo łamliwy, czasami nieco falisty, nierówny. Powierzchnia naga, czasami z białawymi włókienkami będącymi resztkami osłony. Pierścienia brak. U młodych owocników trzony są jasne, u starszych ciemnieją^[5].

Miąższ

Biały i bardzo kruchy, o niewyraźnym zapachu i smaku^[6].

Wysyp zarodników

Czarnobrązowy. Zarodniki owalne lub elipsoidalne, o rozmiarach 4,5-6,5 x 3-4 µm^[5], bez pory rostkowej^[4].

Występowanie i siedlisko

Gatunek pospolity w Ameryce Północnej i w Europie^[5]. Z terenów Azji podano występowanie tego gatunku w Japonii i na Tajwanie^[7]. W Polsce jest pospolity^[8].

Rośnie w lasach i parkach na drewnie liściastym, głównie na bukach, grabach, dębach. Najczęściej rośnie na pniakach lub na leżących na ziemi pniach i gałęziach drzew. Na drewnie iglastym spotykany jest bardzo rzadko. Owocniki wytwarza od sierpnia do listopada, w kępkach lub gromadnie^[3][5].

Znaczenie

Saprotrof powodujący gnicie drewna. Grzyb jadalny, nadający się do zup i sosów^[9]. Ma jednak mierne wartości smakowe, a ze względu na możliwość pomylenia go z podobnymi, lecz trującymi gatunkami odradza się jego zbieranie w celach spożywczych^[5]

Gatunki podobne

• Łuszczak zmienny (Kuehneromyces mutabilis), posiadający dwubarwny kapelusz o podobnych odcieniach, różni się brązowym trzonem z pierścieniem. Jadalny^[4],
• Kruchaweczka zaroślowa (Psathyrella candolleana), która jest miodowożółta, jaśniejsza nawet w stanie wilgotnym^[4].

Przypisy