Bos primigenius indicus

Asu (Assaɣ ussnan: Bos primigenius indicus) d yiwen n wadu-tlmest n ifunasen yettuɣal uẓar-is ar tmurt n Lhend, Asu d aɣersiw yeṭṭafaren uruks, Awal n Asu d win id yellan seg tutlayt tatibitt (zaba) anamak-is s Teqbaylit Ameddis neɣ Tayyu
Asu iga d azger amegrud aladɣa deg tmura tisbegsanin yettusxdem i wẓuɣer n tɣawsiwin d tuẓẓga n uyefki d wučči n weksum-is

Isem d usismel

Yella wassaɣ ussnan n wasu d Bos indicus maca tura tettwasismel s talɣa tafurkant deg telmas Bos taurus anda yeddem isem Bos taurus indicus zdat n Taurine (Bos taurus taurus) yekk d uẓar-nsen amezday uruks

Aẓaṛ

Tidefrin

Amercel

Ẓeṛ daɣen

• Taksa
• Tifunasiyin
• Azger
• Afunas

Ul Bos taurus indicus (nòm popolar: Zebù), l'è una sutaspeci da Bos taurus cumüna in di paes trupicai. Esistan 75 razz difarent, spantegaa un poo indapartüt intra l'Asia e l'Africa.

Varda anca

• Raza buvina piemuntesa - Razza derivada da l'acupiament tra l'Uro e ul Zebu pakistan.

Sebû's (Bos primigenius indicus of Bos indicus), ek bekend as bultko, indicus cattle, Cebu as Brahmin is in domestisearre koweras dat oarspronklik út Súd-Aazje stammet, fral fan it Yndiaaske subkontinint. Wichtige skaaimerken fan sebû's binne de grutte fetbult op de skouder, de hingjende earen en de grutte hingjende hûdflap ûnder de hals en boarst. Sy binne goed oanpast oan hege temperatueren en wurde in soad yn tropyske lannen hâlden, sawol as folbloed sebû en as hybride mei oare domestisearre kij. Sebû's wurde brûkt as lûkdier (oksen), as melkko, as fleisko en ek om har hûden en dong, dat as branje en foar bedongjen brûkt wurdt.

Taksonomy

De wittenskiplike namme fan de sebû wie oarspronklik Bos indicus, mar sy wurde no meast klassifisearre ûnder de soarte Bos primigenius, mei de domestisearre ko (Bos primigenius taurus) en de foarâlder fan harren, de útstoarne Oerokse (Bos primigenius). Europeeske kobisten stamje ôf fan de Europeesk-Aziatyske ûndersoarten fan de oerokse en sebû's fan de Yndyske ûndersoarten fan de oerokse.

Oarsprong

Der wurdt ûndersteld dat de Sebûs útskaaie fan de Aziatyske oerokse, of der sels in ûndersoarte fan binne, de Bos primigenius namadicus^[1] It soe ek wêze kinne dat in oare wylde ko, de gaur (Bos gaurus) harres ta de ûntjouwing fan it ras dien hat. De wylde aziatyske oerokse is útstoarn yn de tiid fan de Yndusdelling beskaving. Doe is er ferdwûn út syn libbensgebiet yn it steamgebiet fan de Indus en oare dielen fan it Yndiaaske subkontinint, faaks as gefolch fan krusings mei de sebû en troch isolaasje fan ferspraat libjende keppels, dy't hieltyd mear fan har oarspronklike habitat ferlearen.^[2]

Rassen

Der binne sa'n 75 sebûrassen dêr't wy fan witte, ferdield oer Afrika en Súd-Aazjen. De foarnaamste sebûrassen yn de wrâld binne de Gir, Kankrej en Guzerat, Yndo-Brazyljaan, Brahman, Nelore, Ongole, Sahiwal, Red Sindhi, Butana en Kenana, Boran, Baggara, Tharparkar, Kangeyam, Sineesk Súdlik Giel, it Filippyske koweras, Kedah - Kelantan en de saneamde Local Indian Dairy (LID). Oare sebûrassen komme allinne pleatslik foar, sa as de Hariana fan Haryana en eastlik Punjab^[3] en it Rath fan Alwar-distrikt yn east Rajasthan.^[4]

De Sangarassen binne hybriden fan de sebu mei it lânseigen fee, sûnder bult, fan Afrika; dêr hearre de Afrikaners, Red Fulani, Ankole-Watusy en noch folle mear rassen yn sintraal- en súd-Afrika ûnder. Sangakij kinne ûnderskieden wurde fan de folbloed Sebû troch de lytsere bult dy't ek foarliker op de bealch sitte.

Fersprieding en hybriden

Iuwenlang waarden sebûs ymportearre yn Afrika, dêr't sy krúse waarden mei de kij dêre. It fee oan de east-Afrikaanske kust hat hegere konsintraasjes sebû-genen, benammen op it eilân Madagaskar, as dat yn oare parten fan it kontinint, soks hâldt yn dat it fee mei skippen ferfierd waard. Meidat sebû's foar in part resistint tsjin kowepest binne, waarden sy ek populêr yn Afrikaanske lannen.

Yn de iere 20e iuw waarden Sebû's ynfierd yn Brazylje en dêr krúse mei de Charolais, in Europeesk koweras. Sa ûntstie de Canchim dy't 63% charolais en 37% sebû is en dy't better fleis jout as de sebû en better oer de waarmte kin as de Europeeske kij. It sebûras dat it meast foar de fok fan de Canchim brûkt waard wie de Yndo-Brazyljaan, fierders sit der in bytsje Nelore en Guzerat yn.

In soad rassen binne komplekse mjoksele foarmen fan de sebû mei in grut ferskaat oan oare kowerassen, en guonts soene ek genen fan de yak, gaur of banteng hawwe.

Yn 1999 slagge it ûndersikers oan de Texas A&M Universiteit om in sebû te kloanen.^[5]

Han-u is in tradysjoneel Koreaansk ras; it is in hybride fan de Bos primigenius taurus en de sebû.

Sjoch ek

• Ko
• List fan kowerassen
• Oerokse
• Gaur
• Banteng

In tepotzohcuācuahueh ahnozo cebu ce yōlcachantli quenin oacicoh ipan Ixachitlan ica caxtiltecah. Īpan India.

Zebu au ng'ombe wa Uhindi ni aina ya ng'ombe wenye kustahimili hali ya ukame na pia wanafanywa kama maksai katika kilimo cha mazao mbalimbali.

Makala hii kuhusu mnyama fulani bado ni mbegu.
Je, unajua kitu kuhusu Zebu kama uainishaji wake wa kibiolojia, maisha au uenezi wake?
Labda unaona habari katika Wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa?
Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa kuihariri na kuongeza habari.

On zebu, c'est ene dizo-sôre des bovrins, k' est aclevé e l' Azeye ey e l' Afrike. I provént d' l' Inde.

Eneviè les torins, li zebu a ene grosse bosse di cråxhe sol dos, et on pixha ki pind après ene lådje pea.

No e sincieus latén : Bos taurus indicus.

Sacwantès raeces di zebus

Zebus d' Azeye

• Zebu Brahman : di l' Inde; eployî po-z amidrer les raeces d' Afrike.

= Zebus d' Afrike

• Senegal : zebu Gobra.
• Cameroun :
  • zebu Adamawa
  • zebu Wacwa : croejhmint inte des Brahman et des zebus Adamawa. Aclevaedje des ståcion di Wacwa, dilé Ngawoundere.

Croejhmints zebu torin

• Rwanda : Sanga
• Estats Unis : Santa Gertrudis

Maladeyes des zebus =

• clås d' esté å warot a Stenofilaria assamensis
• tripanozomiôze
• teleriôzes

Zebus (/ˈziːˌbjuːz/ or /ˈziːbuːz/; Bos primigenius indicus or Bos indicus or Bos taurus indicus), sometimes kent as humped cattle or Brahman, are a type o domestic cattle oreeginatin in Sooth Asie. Thay are characterised bi a fatty hump on thair shoulders, droopin lugs an a lairge dewlap. Thay are well adaptit tae wistaundin heich temperaturs, an are fairmed throughoot the tropical kintras, baith as pure zebu an as hybrids wi taurine cattle, the ither main type o domestic cattle. Zebu are uised as draught oxen, as dairy cattle an as beef cattle, as well as for byproducts such as hides an dung for fuel an manure.

Le zebu (Bos primigenius indicus) es un subspecie de Bos primigenius.

Ang zebu (Bos primigenius indicus o Bos indicus o Bos taurus indicus), na paminsan-minsan na kilala bilang nagpapahiwatig ng baka, ay isang species o subspecies ng mga domestikong baka na nagmumula sa Timog Asya. Ang Zebu ay nailalarawan sa pamamagitan ng isang mataba na umbok sa kanilang mga balikat, isang malaking dagundong, at kung minsan ay may mga tainga. Ang mga ito ay mahusay na iniangkop sa pagtataguyod ng mataas na temperatura, at sinasaka sa buong tropikal na mga bansa, parehong bilang purong zebu at bilang hibrido na may taurine na baka, ang iba pang pangunahing uri ng mga domestiko na baka. Ang Zebu ay ginagamit bilang mga baka ng baka, mga baka ng pagawaan ng gatas, at mga karne ng baka, pati na rin sa mga produkto tulad ng mga hides at dumi para sa gasolina at pataba.

Ang lathalaing ito ay isang usbong. Makatutulong ka sa Wikipedia sa nito.

Zebuo es bovo kun unika gibo e kropumo, devenanta de sudal Azia, nome India.

Bos taurus indicus

Lo zebú (Bos taurus indicus) es un bovid domestic davalant d'una sosespècia indiana de l'urs. Lo mot zebú ven del tibetan « zeba » significant etimologicament « giba ».

Sistematica

Avent agut un estatut d'espècia separada (Bos indicus), lo zebú es aura considerat per la majoritat dels autors coma una sosespècia de Bos taurus : Bos taurus indicus. Segon la tendéncia actuala dels biologistas a tornar classificar las espècias domesticas en simple sosgrop de las espècias salvatjas originalas, lo zebú est sovent presentat jol nom de Bos primigenius indicus (una sosespècia de Bos primigenius), o Bos primigenius f. indicus^[1] » (f. per forma significant que lo zebú es una « forma » domestica, e non pas una sosespècias separada, estatut reservat per unes biologistas a d’animals salvatges).

Lista de la sosespècias eventualas

Segon NCBI (9 mai 2012)[2] :

• sosespècia Bos indicus gudali

Origina

Lo zebú es originari de la peninsula indiana. Ja existiguèt dins la preïstòria una branca separada de l'us en Índia, Bos primigenius namadicus. N’es lo zebú lo descendent, o se separèt mai tard de la branca Bos primigenius taurus ? Las recercas actualas en arqueologia son pas seguraa.

Mas, l'istòria del zebú contemporanèu, Bos taurus indicus, es plan mai coneguda. Sa domesticacion comencèt fa 8 500 ans a Mehrgarh. De là, colonizèt tota la peninsula indiana.

Puèi, arribèt en Africa ont sas capacitats d'acclimatacion faguèron que s’adaptèt plas a l'assecament progressiu d'una partida de continent. Las tres teorias sus la data de son arribada en Africa son:

• Arribada anciana (fa 3 000 ans) Seriá vengut per la Mesopotamia e l'Egipte. (Payne e Wilson, 1999 et Henri Lhote, L'Extraordinaire aventure des Peuls^[2])
• Arribada al Millenari I AbC. d'un zebú vengut d'Egipte. (teoria basada sus las recercas arqueologica: Muzzolini, 2000) Aqueste zebú, auriá lentament difusat sos gèns au dins las populacion bovinas autoctònas d'Africa.
• Arribada tardièra del zebús indopaquistanés menat dins la Bana d'Africa pels Arabs. (Etiopia, Somalia) Aquesta tèsi se pièja sus de receras en genetica moleculària; (Hanotte et al, 2002) mòstra una difusion rapida dels gèns de zebús dins las populacions autoctònas.

Una segonda arribada fòrça mai recenta en Africa data de las annadas 1880. De missionnaris italians introduguèron de bovids europèus per aumentar la productivitat en Eritrèa. Amb eles, menèran la pèsta bovina que decimèt lo cabal local. Una importacion massissa se faguèt dempuèi l'Índia per tornar a las populacions localas lor mejan de subsisténcia.

Los Americans e Australians agradèron les qualitats del bovid gibós e tanben l’importèron. Desvolopèron un elevatge florissent al Brasil, als EUA, en America centrala e en Austràlia.

Dempuèi l'independéncia de l'Índia, las exportacions de bovids son arrestadas. La vaca es sagrada, e lor viatge otramer es pas desirat.

Morfologia e aptituds

Lo zebú existís en colors tan variadas coma aquestas del buòu. Mas, las colors rojencas e gris clair son majoritàrias. Mai sovent, lo pèl es de color clara, li permetent de suportar la calor. Sota lo pel, la pèl es negra qu’es rica en melanina per minimizar los riscs de càncer. La pèl es ampla, veire flaca sota lo col: augenta la superfícia, permetent un melhor escambi termic. Aquesta pèl a la facultat de vibrar coma aquesta dels caval per far fugir las moscas e tavans. Sa resisténcia als parasits extèrnes es importanta.

Una bòça de grais s’auça al nivèl del garròt, subretot pels mascles, aquesta giba es pichona o grossa, drecha o casentas segon las raças. Constituís una sèrva calorica lor perment de suportar de periòdes de carestiá: cofla en sason umida e descofla pendent la sason seca.

Segon las raças e la riquesa de las pasturas, los individús pòdon pesar de 200 kg a mai d'una tona.

Malgrat aquestes excellents aptituds rustics, los zebús son sensibles a las atmosdèras umidas, als tripanosomas, als lagasts e a las malautiás transmesas per aquestes ^[3].

Utilizacions

En Índia, es elevat per son lach e sa fòrça de trabalh. Los animals tròp vièlhs son relargats en libertat. Vagan dins los camps e las vilas, cercant lo manjar que los indós lor donan. Lo zebú es tanben utilizat al Jalikatai qu’es un espòrt practicat al sud de l'Índia dins l'Estat del Tamil Nadu.

Dins los autres païses, la produccion tanben se faguèt per la carn. Quand la seleccion a l'europèa joguèt, lor productivitat egala gaireben aquesta dels bovids europèus, mas dins de mitans climatics ont sols los zebús pòdon èsser rendables.

Es elevat pels agricultors, per son lach, per sa carn, son cuer e coma animal de tira. Las cornas de zebús son utilizadas en artisant coma en costeleriá. Son preferidas a las banas de buòu, que son mai grandas.

Pels pòbles d'Africa practicant nomadisme e pastoralisme, coma los Massaïs o los Peuls, lo prestigi de las familhas se mesura a l'importança dels tropels. Alara, los animals son rarament tuats. Lors elevaires utilizan lor lach; quitament se la produccion per animal es feble, la tracha es facha en rotacion sus totas las femelas, assegurant atal una quantitat sufisenta per la tribú. Pels Massaïs, de sang es levat mejans una flecha sus una vena del col dels animals. Provesisson atal un produch ric en proteïnas e en fèrre, sens aver a tuar l'animal.

Lo zebú essent un bovid, la lista de las raças existentas es compresa dins la Lista de las raças bovinas. Es tanben difficil de destriar bovid eurasiatic e zebú en Africa, coma los mestissatges entre ambedoas brancas foguèron importants e repetits.

A Madagascar, existís un esport nomenat savika, mena de tauromaquia sens chaple del zebú. Lo principi es de s'arrapar amb sas mans sus la bòça del naut de l’esquina del zebú e d'utilizar sas cambas coma de ressòrts per se fa pas trepejar per las patas del zebú. Aquestes que practican aquestes espòrt son nomenats los mpisavika a Madagascar^[4].

Ibrids

• zopiok (femela a vegadfa feconda): zebú + iac
• Fòrça raças resultan de l'ibridacion entre zebú e buòu: barzona, beefmaster, braford, brahmousin, Frisonne-sahiwal australiana, Santa Gertrudis, zebu lachièr australian...

Nòtas e referéncias

Vejatz tanben

Articles connèxes

• Bovids
• Ur

Το ζεμπού ή ινδική αγελάδα (Βους ο ταύρος ο ινδικός) είναι υποείδος της οικόσιτης αγελάδας με προέλευση από την νότια Ασία. Κύρια χαρακτηριστικά του ζεμπού είναι ένα λιπώδες εξόγκωμα (καμπούρα) στην άκρη της ράχης, πτυχές δέρματος, οι οποίες κρέμονται προς τα κάτω και σχηματίζουν ένα είδος προγουλιού και κρεμαστά αυτιά. Είναι καλά προσαρμοσμένα στο να επιβιώνουν στο σκληρό περιβάλλον των τροπικών και είναι ανθεκτικά στις υψηλές θερμοκρασίες, τις ασθένειες και την υγρασία. Εκτρέφονται ευρέως στις χώρες των τροπικών.

Το 1999, ερευνητές από το πανεπιστήμιο A&M του Τέξας κατάφεραν να κλωνοποιήσουν επιτυχώς ένα ζεμπού.^[1]

Προέλευση

Οι αγελάδες ζεμπού κατάγονται από τον άγριο ταύρο ούρο και συγκεκριμένα από το υποείδος βους ο πρωτογενής ο νομαδικός.^[2] Οι άγριοι ασιατικοί άουροχς εξαφανίστηκαν ήδη από την εποχή του πολιτισμού της κοιλάδας του Ινδού ποταμού λόγω διασταύρωσης με εξημερωμένα είδη και καταστροφής του ενδιαιτήματος του.^[3]

Αρχαιολογικά ευρήματα όπως τοιχογραφίες και αγγεία υποδεικνύουν ότι το είδος είχε εισαχθεί στην Αίγυπτο το 2000 π.Χ. από την Μέση Ανατολή. Αργότερα εξαπλώθηκε στην Υποσαχάρια Αφρική ανάμεσα στο έτος 700 και 1500 και στο Κέρας της Αφρικής γύρω στο 1000 μ.Χ. ^[4]

Αναπαραγωγή

Τα ζεμπού φτάνουν σε σεξουαλική ωριμότητα στην ηλικία των 44 μηνών όταν το σώμα τους μπορεί να αντέξει την πίεση της κύησης και της γαλουχίας. Η πρώιμη αναπαραγωγή μπορεί να καταπονήσει το σώμα τους και να μειώσει το προσδόκιμο ζωής τους.

Η κύηση των ζεμπού διαρκεί κατά μέσον όρο 285 μέρες και εξαρτάται από την ηλικία και την διατροφή της μητέρας. Το φύλο του μοσχαριού μπορεί επίσης να επηρεάσει τον χρόνο εγκυμοσύνης καθώς τα αρσενικά γεννιούνται πιο πρόωρα από τα θηλυκά.^[5]

Χρήσεις

Το ζεμπού χρησιμοποιείται για αγροτικές εργασίες όπως το να σέρνει κάρα, για το κρέας, το γάλα, το δέρμα και την κοπριά του, που χρησιμοποιείται σαν λίπασμα. Από τα οστά και τα κέρατα του κατασκευάζονται μαχαίρια. Αντιθέτως, το κρέας του ζώου δεν βρίσκεται σε υψηλή εκτίμηση και θεωρείται σκληρό και χαμηλής ποιότητας.^[6][7][8]

Τα ζεμπού παράγουν μικρή ποσότητα γάλακτος. Ξεκινάνε την παραγωγή γάλακτος σε μεγάλη ηλικία και χρησιμοποιούν το γάλα τους αποκλειστικά για τα μικρά τους. Όταν ζευγαρώσουν με άλλες ποικιλίες αγελάδας η παραγωγή συνήθως αυξάνεται.

Στην Ινδία το ζεμπού συμβολίζει τον Νάντι, τον ιερό ταύρο του θεού Σίβα.

Παραπομπές

Зебу (науч. Bos primigenius indicus), грбаво говедо, индиско говедо или браман — вид или подвид домашно говедо со потекло од јужна Азија. Главна одлика на ова животно е масната грпка на рамената, виснатите уши и големата висната гуша. Добро се прилагодени на високи температури и се одгледуваат ширум тропските земји во изворен облик или вкрстени со европско домашно говедо (другиот главен тип на домашно говедо). Се користат како влечни волови, како млекодајно и месодајно говедо, како и за кожата и изметот наменет за гориво и ѓубриво. Во 1999 г. животното е успешно клонирано во Земјоделско-механичкиот универзитет на Тексас.^[1]

Примероци од ова животно можат да се видат во Зоолошката градина во Скопје.^[2]

Таксономија

Првичното научно име на животното е Bos indicus, кога стручњаците мислеле дека се работи за посебен вид. Денес се смета за подвид на домашното говедо (Bos taurus) и затоа го носи називот Bos taurus indicus. Ваков случај е и и европското домашно говедо (Bos taurus taurus), чиј заеднички предок е изумрениот тур (Bos taurus primigenius).^[3] Европското домашно говедо е потомок на евроазискиот тур, а зебуто потекнува од индискиот.

Потекло

Се смета дека зебуто потекнува од азискиот тур, кој понекогаш се смета за подвид (Bos primigenius namadicus)^[4] Дивите азиски турови исчезнале за време на Индската цивилизација од нивниот ареал во Долината на Инд и други краишта во јужна Азија, можеби поради мешањето со домашното зебу и расцепкувањето на ареалот поради губитокот на живеалиштата.^[5]

Раси и хибриди

Постојат 75 раси на зебу, од кои половината се африкански, а половина јужноазиски. Позначајни од нив се: гир, канкреџ, индобразилската раса, браман, нелоре, онголе, сахивал, црвен синди, бутана, кенана, боран, багара, тарпакар, кангејам, кинеска јужна жолта раса, филипинска домородна, кедах-келантан, и месната индиска млечна крава. Останатите раси се прилично месни, како харијана од сојузната држава Харајана и источен Пенџаб^[6] or округот Алвар in eastern Раџастан.^[7]

Африканските раси под збирното име санга се настанати со вкрстување на зебуто со домородното африканско безгрбо говедо. Тука се вбројуваат африканер, црвен фулани, анколе-ватуси и многу други раси од средна и јужна Африка. Сангата се разликува од чистокрвното зебу по тоа што грпката ѝ е помала и сместена поназад.

Зебуто е доведено во Африка во текот на стотици години и постепено се измешало со домородното говедо. Според генетските анализи, говедата долж целиот источен брег на Африка имаат поголем удел на зебу. Особено чистокрвни се зебуата на островот Мадагаскар, што значи дека говедата биле пренесувани на бродови, или дека животното е доведено до источна Африка по крајбрежен пат (крајбрежјата на Пакистан, Иран, јужна Арабија) многу порано, и потоа преминало на Мадагаскар. Поголемата застапеност на ова говедо во Африка се должи и на неговата делумна отпорност на говедска чума.

На почетокот на XX век зњбуто е донесено и во Бразил и вкрстено со француската раса шароле. Добиената раса содржи 63% шароле и 37% зебу, и се нарекува каншим. Има поквалитетно месо од зебуто и поголема отпорност на топлина од азиското говедо.^[8] За оваа цел користени се претежно индобразилски говеда, а во помала мера и нелоре и гузерат.

Многу раси се сложени мешавини од зебу и разни типови говеда, а некои имаат и гени од јак, гаур или бантенг. Иако зебуто е прилично застапено ширум Азија, говедата во Јапонија, Кореја и Монголија се од истиот евроазиски тип со потекло од турот (иако веројатно припитомени независно од другите говеда со потекло од Европа и Африка). Други видови припитомени говеда во Азија се јакот, гаурот, бантенгот и биволот.

Особености

Зебуто има грпка на рамената, голема висната гуша и виснати уши.^[9]

Корист за човекот

Ова животно се користи за влеча, за добивање млеко и месо, но и за други полупроизводи како кожа, измет за гориво и ѓубриво.

Месото на зебуто важи за неквалитетно и не е барано.^[10][11][12]

Во Индија, зебуто е свето животно^[13], бидејќи го претставува бикот на богот Шива наречен Нанди.

Поврзано

• Домашно говедо

Наводи

Зебу (лат. Bos indicus, Bos africanus жана Zebu) — өркөчтүү бодо. Түпкү теги боюнча уйга жакын; Индия, Африка, Америкада, Чыгышта, Балкан жаңы аймагындагы жана КМШ (Азербайжанда, Борбор Азияда) өлкөлөрүндө негизинен унаа катары жана эт алуу максатында асыралат. Өркөчү бийик, салмагы 5-8 кг. Башы кичине, моюну кыска, жоон. Өңү карала, сарала, күрөң жана башка зебунун инегинин салмагы 250-270 кг (айрымдары 450-550 кг), букасыныкы 300-350 кг (кээ бири 1000 кг). Эти уйдун этинен эч айырмаланбайт. Жылына 900-1300 кг сүт саалат.

Колдонулган адабияттар

• “Кыргызстан” улуттук энциклопедиясы: 3-том. Башкы редактору Асанов Ү. А. К 97. Б.: Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору, 2011. 784 бет, илл. ISBN 978 9967-14-074 -5

ज़ेबू (Bos primigenius indicus) या (Bos indicus) भारतीय उपमहाद्वीप की गाय की एक नस्ल है जो एक प्रकार का मवेशी है। इस नस्ल की पहचान इसके कंधे में चरबीदार कूबड़, लटके हुए कान और गलकम्बल से होती है। यह उच्च तापमान के लिए बहुत अनुकूलित होते हैं और समस्त उष्णकटिबन्धीय देशों में इनको दूध देने के लिए और खेत जोतने के लिए पाला जाता है। इसके अलावा इसकी खाल और गोबर का इस्तेमाल ईंधन और खाद के लिए भी किया जाता है।

நாட்டுமாடு ( zebu (/ˈziːb(j)uː, ˈzeɪbuː/; Bos primigenius indicus or Bos indicus or Bos taurus indicus sometimes known as indicine cattle or humped cattle ) என்பது இந்தியத் துணைக்கண்டத்தில் தோன்றிய ஒரு மாட்டினம் அல்லது கிளையினம் ஆகும். நாட்டுமாடுகள் முதுகில் திமிலுடனும், கழுத்தில் தொங்கும் தசையான அலைதாடியுடனும், சிலசமயம் தொங்கிய காதுகளுடனும் இருக்கும். நாட்டு மாடுகளும் அதன் கலப்பின மாடுகள் மிகுந்த வெப்பநிலையை தாங்கக்கூடியதாக உள்ளதால், வெப்பமண்டல நாடுகளில் வளர்க்கப்படுகின்றன. தூய நாட்டு மாடுகள் மற்றும் கலப்பின மாடுகள் போன்றவை இழுவை விலங்கு, வண்டி மாடுகள் போன்ற பணி விலங்காகவும், பால் மாடுகளாகவும், இறைச்சித் தேவைக்காகவும் வளர்க்கப்படுகின்றன. இவற்றின் சாணமானது எரிபொருளாகவும், இயற்கை உரமாகவும் பயன்படுத்தப்படுகிறது. நாட்டுமாடுகளில் சிற்றுரு (மினியேச்சர்) மாடுகளை செல்லப்பிராணிகளாக வளர்க்கப்படுகின்றன. 1999ஆம் ஆண்டு டெக்சாஸ் ஏ அண்ட் எம் பல்கலைக்கழகமானது இந்த மாட்டினத்தை படியெடுப்பு முறையில் உருவாக்கியது.^[1]

தோற்றம்

நாட்டுமாடுகளானது இந்திய காட்டெருதுவில் இருந்து தோன்றியதாக கருதப்படுகிறது. சிலசமயம் அதன் துணையினமாகவும் கருதப்படுகிறது.^{[2] [3]}

மட்பாண்டங்கள் மற்றும் பாறை ஓவியங்கள் உள்ளிட்ட தொல்லியல் சான்றுகளின்படி ஏறக்குறைய கி.மு. 2000 காலகட்டத்தில் இந்த இனமானது எகிப்தில் இருந்தது என்றும், அது கிழக்கு அல்லது தெற்கில் இருந்து இறக்குமதி செய்யப்பட்டதாக கருதப்படுகிறது. இவை சகாரா கீழமை ஆபிரிக்காவில் 700 மற்றும் 1500க்கு இடைப்பட்ட காலத்தில் முதலில் இருந்ததாக கருதப்படுகிறது. மேலும் ஏறக்குறைய 1000இல் ஆப்பிரிக்காவின் கொம்புவில் அறிமுகமாயின.^[4]

இனங்கள் மற்றும் கலப்பினங்கள்

நாட்டு மாடுகளில் இந்திய துணைக்கண்டம் மற்றும் ஆப்பிரிக்க இனங்கள் என மொத்தம் சுமார் 75 வகைகள் உள்ளன. உலகின் முதன்மையான நாட்டு மாடுகளாக கிர், காங்ரேஜ் மற்றும் குஸ்ராத், இந்தோ பிரேசிலியன், பிரம்மன், நெல்லூர், ஒங்கோல், சாகிலால், சிவப்பு சிந்தி, பட்டானா, கெனனா, போர்ன், பாகாரா, தர்பர்கார், காங்கேயம், தென் மஞ்சள், கெடா-கெலந்தன் மற்றும் உள்ளூர் இந்திய பால் மாடு போன்றவை உள்ளன. கேடா-கெலந்தன் மற்றும் லீட் போன்றவை மலேசியாவில் உருவானவை. ^[5]

ஆபிரிக்க சங்கா மாட்டு இனமானது பழங்கால ஆப்பிரிக்க இன மாடு மற்றும் நாட்டு மாடு ஆகியவற்றின் இனக்கலப்பால் உருவானது; இதில் ஆப்பிரிக்கானர், ரெட் ஃபுலானி, அன்கோல்-வூட்டீஸ், மற்றும் மத்திய மற்றும் தெற்கு ஆபிரிக்காவின் பல இனங்களின் அடங்கும்.

மேற்கோள்கள்