La fueya'l bregón (Iris foetidissima) ye una especie de la familia de les iridacees
Al igual que los demás llirios, la fueya'l bregón ta provista d'un gruesu y enllargáu rizoma. Les sos fueyes son perennes, envainantes, en forma d'espada y, práuticamente toes, radicales; les caulinares son opuestes. Les flores apaecen en grupos d'hasta 3, al estremu d'un escapo floral de 30-40 cm. Son grandes y d'un color azul maciu matizáu de mariellu. Les pieces que componen la flor son más estreches que les d'otros llirios. El frutu ye una cápsula ovoide que s'abrir en cáscares, dexando al descubiertu llamatives semientes coloraes que permanencen mientres llargu tiempu xuntaes a les cáscares.
Ye bien frecuente nos bosque galería. Gusta de suelos bien drenaos.
De les Islles Azores a Sicilia y de Gran Bretaña al África del Norte.
Rizoma y granes emplegar en decocción como purgantes y diuréticos.
Indicaciones: purgante, diuréticu. Antiespasmódico, emenagogo. Usada en desordes de histeria. De media a una toma, de rizoma o granes, por llitru d'agua.[1]
Iris foetidissima describióse por Carlos Linneo y espublizóse en Sp. Pl. 39 1753.[2]
Iris: nome xenéricu llamáu asina por Iris la diosa griega del arcu iris.[3]
foetidissima: epítetu llatín que significa "la más fedienta".[4]
Númberu de cromosomes de Iris foetidissima (Fam. Iridaceae) y táxones infraespecíficos: 2n=40.[5][6]
La fueya'l bregón (Iris foetidissima) ye una especie de la familia de les iridacees
Ilustración FrutosIris foetidissima (lat. Iris foetidissima) - süsənkimilər fəsiləsinin süsən cinsinə aid bitki növü.
El lliri pudent[1] (Iris foetidissima) és una espècie de planta que pertany a la família de les iridàcies.
Igual que els altres lliris, el lliri pudent està proveït d'un gruixut i perllongat rizoma. Les seves fulles són perennes, embeinants, en forma d'espasa i, pràcticament totes, radicals; les caulinars són oposades. Les seves fulles són perennes, embeinants, en forma d'espasa i, pràcticament totes, radicals; les tiges són oposades. Les flors apareixen en grups de fins a 3, a l'extrem d'un escap floral de 30-40 cm. Són grans i d'un color blau pàl·lid matisat de groc. Les peces que componen la flor són més estretes que les d'altres lliris. El fruit és una càpsula ovoide que s'obre en valves, deixant al descobert vistoses llavors vermelles que romanen durant molt de temps adherides a les valves.[2]
És molt freqüent en els boscos galeria. Li agrada créixer en sòls ben drenats.
De les Illes Açores a Sicília i de Gran Bretanya a l'Àfrica del nord.
Tant els rizomes com les fulles d'aquesta planta són tòxics per ingestió causant vòmits i diarrea.[3] També se coneix la toxicitat causada per glicòsids i que afecta principalment al fetge.[4]
Els rizomes d'aquesta planta s'han emprat en decocció com a purgants, analgèsic i contra la migranya.[5][6]
Iris foetidissima va ser descrita per Carl von Linné i publicat a Sp. Pl. 39 1753.[7]
Iris: nom genèric anomenat així per Iris la deessa grega de l'arc iris.[8]
foetidissima: epítet llatí que significa "la més fètida".[9]
Nombre de cromosomes d'Iris foetidissima (Fam. Iridaceae) i tàxons infraespecífics: 2n=40.[10]
El lliri pudent (Iris foetidissima) és una espècie de planta que pertany a la família de les iridàcies.
Il·lustració FruitsPlanhigyn blodeuol lluosflwydd ag iddo bỳlb ydy Gellesgen ddrewllyd sy'n enw benywaidd. Mae'n perthyn i'r teulu Iridaceae. Yr enw gwyddonol (Lladin) yw Iris foetidissima a'r enw Saesneg yw Stinking iris.[1] Ceir enwau Cymraeg eraill ar y planhigyn hwn gan gynnwys Iris Ddrewllyd, Gloria, Helesg, Helesg Gloria, Hesg Drewllyd, Hyllgrug, Hyllgryg, Llysiau'r Hychgryg, Llysiau yr Hyllgrug.
Perthnasau agos iddo yw'r Iris, ffrisia, Blodyn-y-cleddyf a saffrm. Mae ei ddail yn debyg i laswellt, gyda phlyg fertig drwy'r canol. Oherwydd y bỳlb, mae'n medru goddef tân a thymheredd isel.
Planhigyn blodeuol lluosflwydd ag iddo bỳlb ydy Gellesgen ddrewllyd sy'n enw benywaidd. Mae'n perthyn i'r teulu Iridaceae. Yr enw gwyddonol (Lladin) yw Iris foetidissima a'r enw Saesneg yw Stinking iris. Ceir enwau Cymraeg eraill ar y planhigyn hwn gan gynnwys Iris Ddrewllyd, Gloria, Helesg, Helesg Gloria, Hesg Drewllyd, Hyllgrug, Hyllgryg, Llysiau'r Hychgryg, Llysiau yr Hyllgrug.
Perthnasau agos iddo yw'r Iris, ffrisia, Blodyn-y-cleddyf a saffrm. Mae ei ddail yn debyg i laswellt, gyda phlyg fertig drwy'r canol. Oherwydd y bỳlb, mae'n medru goddef tân a thymheredd isel.
Iris foetidissima, the stinking iris,[1] gladdon, Gladwin iris, roast-beef plant, or stinking gladwin, is a species of flowering plant in the family Iridaceae, found in open woodland, hedgebanks and on sea-cliffs.
Its natural range is Western Europe, including England (south of Durham) and also Ireland, and from France south and east to N. Africa, Italy and Greece.[2]
It is one of two iris species native to Britain, the other being the yellow iris (Iris pseudacorus).
It has tufts of dark green leaves.[1] Its flowers are usually of a dull, leaden-blue colour, or dull buff-yellow tinged with blue. The petals have delicate veining. It blooms between June and July, but the flowers only last a day or so.[3] The green seed capsules, which remain attached to the plant throughout the winter, are 5–8 cm (2–3 in) long; and the seeds are scarlet.
It is known as "stinking" because some people find the smell of its leaves unpleasant when crushed or bruised,[1] an odour that has been described as "beefy". Its common names of 'gladdon' and 'gladwyn' or 'gladwin', are in reference to an old word for a sword, (Latin 'gladius') due to the shape of the irises leaves.[3]
This plant is cultivated in gardens in the temperate zones. Both the species[4] and its cultivar 'Variegata'[5] have gained the Royal Horticultural Society's Award of Garden Merit.[6]
Iris foetidissima, the stinking iris, gladdon, Gladwin iris, roast-beef plant, or stinking gladwin, is a species of flowering plant in the family Iridaceae, found in open woodland, hedgebanks and on sea-cliffs.
Its natural range is Western Europe, including England (south of Durham) and also Ireland, and from France south and east to N. Africa, Italy and Greece.
SeedsIt is one of two iris species native to Britain, the other being the yellow iris (Iris pseudacorus).
It has tufts of dark green leaves. Its flowers are usually of a dull, leaden-blue colour, or dull buff-yellow tinged with blue. The petals have delicate veining. It blooms between June and July, but the flowers only last a day or so. The green seed capsules, which remain attached to the plant throughout the winter, are 5–8 cm (2–3 in) long; and the seeds are scarlet.
It is known as "stinking" because some people find the smell of its leaves unpleasant when crushed or bruised, an odour that has been described as "beefy". Its common names of 'gladdon' and 'gladwyn' or 'gladwin', are in reference to an old word for a sword, (Latin 'gladius') due to the shape of the irises leaves.
This plant is cultivated in gardens in the temperate zones. Both the species and its cultivar 'Variegata' have gained the Royal Horticultural Society's Award of Garden Merit.
Iris foetidissima aŭ Fetora irido (ankaŭ stinkirido), estas specio de irido troviĝanta en maldensa arbaro, heĝdeklivoj kaj marklifoj.
Ĝia natura vivejo estas Okcidenta Eŭropo, inkluzive de Anglio sude de Durham kaj ankaŭ Irlando, kaj de Francio sude kaj oriente ĝis Norda Afriko, Italio kaj Grekio.[1]
Ĝi estas unu el du iridospecioj de Britio, la aliaj estas la (flavirido). Ĝiaj floroj estas kutime de malbrila, plumbe griz-blua koloro, aŭ obtuze oranĝ-flava kun blua nuanceto; la kapsuloj, kiuj restas fiksitaj al la planto la tutan vintron, estas 5-8 cm longaj; kaj la semoj estas skarlataj.
Stinkirido estas konata kiel "malbonodoranta", ĉar kelkaj homoj trovas la odoron de ĝiaj folioj malagrabla kiam dispremita aŭ kontuzita, odoro kiu estis priskribita kiel "karneca".
Tiu planto estas kultivita en ĝardenoj en la temperitaj zonoj. Kaj la specio[2] kaj ĝia kulturvario "Variegata"[3] akiris la ĝardenpremion de la Reĝa Hortikultura Asocio.
En tiu ĉi artikolo estas uzita maŝina traduko de WikiTrans de teksto el la artikolo Iris foetidissima en la angla Vikipedio.
Iris foetidissima aŭ Fetora irido (ankaŭ stinkirido), estas specio de irido troviĝanta en maldensa arbaro, heĝdeklivoj kaj marklifoj.
Ĝia natura vivejo estas Okcidenta Eŭropo, inkluzive de Anglio sude de Durham kaj ankaŭ Irlando, kaj de Francio sude kaj oriente ĝis Norda Afriko, Italio kaj Grekio.
Stinkiridaj semoj.Ĝi estas unu el du iridospecioj de Britio, la aliaj estas la (flavirido). Ĝiaj floroj estas kutime de malbrila, plumbe griz-blua koloro, aŭ obtuze oranĝ-flava kun blua nuanceto; la kapsuloj, kiuj restas fiksitaj al la planto la tutan vintron, estas 5-8 cm longaj; kaj la semoj estas skarlataj.
Stinkirido estas konata kiel "malbonodoranta", ĉar kelkaj homoj trovas la odoron de ĝiaj folioj malagrabla kiam dispremita aŭ kontuzita, odoro kiu estis priskribita kiel "karneca".
Tiu planto estas kultivita en ĝardenoj en la temperitaj zonoj. Kaj la specio kaj ĝia kulturvario "Variegata" akiris la ĝardenpremion de la Reĝa Hortikultura Asocio.
El lirio hediondo (Iris foetidissima) es una especie de la familia de las iridáceas
Al igual que los demás lirios, el hediondo está provisto de un grueso y prolongado rizoma. Sus hojas son perennes, envainantes, en forma de espada y, prácticamente todas, radicales; las caulinares son opuestas. Las flores aparecen en grupos de hasta 3, al extremo de un escapo floral de 30-40 cm. Son grandes y de un color azul pálido matizado de amarillo. Las piezas que componen la flor son más estrechas que las de otros lirios. El fruto es una cápsula ovoide que se abre en valvas, dejando al descubierto llamativas simientes rojas que permanecen durante largo tiempo adheridas a las valvas.[1]
Es muy frecuente en los bosques galería. Gusta de suelos bien drenados.
De las Islas Azores a Sicilia y de Gran Bretaña al África del norte.
Tanto los rizomas como las hojas de esta planta son tóxicos por ingestión causando vómitos y diarrea.[2] También se conoce toxicidad causada por glicósidos y que afecta principalmente al hígado.[3]
Los rizomas de esta planta se han empleado en decocción como purgantes, analgésico y contra la migraña.[4][5]
Iris foetidissima fue descrita por Carlos Linneo y publicado en Sp. Pl. 39 1753.[6]
Iris: nombre genérico llamado así por Iris la diosa griega del arco iris.[7]
foetidissima: epíteto latino que significa "la más fétida".[8]
Número de cromosomas de Iris foetidissima (Fam. Iridaceae) y táxones infraespecíficos: 2n=40.[9][10]
|url=
sin título (ayuda). El lirio hediondo (Iris foetidissima) es una especie de la familia de las iridáceas
Ilustración FrutosMelira (Iris foetidissima) Iridaceae familiako landarea da, 30-100 cm luzea dena.
Zurtoin zuzen berdea eta ezpata itxurako hosto tente luzeak izaten ditu. Zurtoin bakoitzean 9 lore izan ditzake gehienera, kolorez hori edo horixkak. Zingiradietan hazten da batez ere.[1]
Eskualde epeletan landare apaingarri moduan erabiltzen dute,[2] hainbat kultibar dituena.
Melira (Iris foetidissima) Iridaceae familiako landarea da, 30-100 cm luzea dena.
Zurtoin zuzen berdea eta ezpata itxurako hosto tente luzeak izaten ditu. Zurtoin bakoitzean 9 lore izan ditzake gehienera, kolorez hori edo horixkak. Zingiradietan hazten da batez ere.
Eskualde epeletan landare apaingarri moduan erabiltzen dute, hainbat kultibar dituena.
Iris foetidissima
L'iris fétide (Iris foetidissima) est une plante herbacée de la famille des Iridacées, vivace par un rhizome. Il est assez commun en Europe, surtout à l'ouest, où il pousse dans les talus.
C'est l'une des espèces d'iris les plus discrètes, avec de petites fleurs bleu pâle, tournant rapidement au brun. Le fruit est en revanche assez spectaculaire : en automne, il s'ouvre, laissant voir des graines d'un rouge-orangé vif. Il est parfois utilisé dans des bouquets secs. L'espèce doit son nom à l'odeur désagréable que les feuilles dégagent quand elles sont coupées ou froissées.
L'iris fétide est une plante vivace de 30 à 80 cm de hauteur, comportant un rhizome épais.
Les feuilles linéaires (pointues comme un glaive) s'élèvent à partir du rhizome en une touffe dense, persistant l'hiver. Elles sont vert foncé, luisantes et dégagent une odeur forte plus ou moins alliacée, lorsqu'on les froisse.
Les fleurs, produites par les touffes ayant suffisamment d'ombre, sont portées par une hampe garnie de bractées ressemblant à des feuilles. La fleur est formée de 3 grands tépales externes étalés, 3 tépales internes relevés, violet bleuâtre, veinés de sombre, à base rétrécie jaune foncé. La floraison s'étale de mai à juillet.
Le fruit est une capsule ovoïde-trigone, à graines rouge corail, partiellement charnues.
L'iris fétide se rencontre dans tout le Midi et l'Ouest et çà et là ailleurs en France. Il est présent en Angleterre, Irlande, Espagne, Portugal et Italie ainsi qu'en Afrique septentrionale.
Il croît dans les bois et coteaux secs sur substrat généralement calcaire.
L'iris fétide se trouve aussi dans les jardins et fait partie de la pharmacopée du Moyen Âge. En effet, cette plante est largement citée pour soigner (voir la Flore de Fournier).
Elle est présentée également dans les jardins ethnobotaniques.
L'iris fétide est réputé toxique pour le bétail et pour l'homme. Sa consommation est susceptible de provoquer des vomissements et des diarrhées parfois sanglantes. La présence d'une quinone alkylée serait responsable de cet effet[2].
Iris foetidissima
L'iris fétide (Iris foetidissima) est une plante herbacée de la famille des Iridacées, vivace par un rhizome. Il est assez commun en Europe, surtout à l'ouest, où il pousse dans les talus.
C'est l'une des espèces d'iris les plus discrètes, avec de petites fleurs bleu pâle, tournant rapidement au brun. Le fruit est en revanche assez spectaculaire : en automne, il s'ouvre, laissant voir des graines d'un rouge-orangé vif. Il est parfois utilisé dans des bouquets secs. L'espèce doit son nom à l'odeur désagréable que les feuilles dégagent quand elles sont coupées ou froissées.
Il giaggiolo puzzolente (Iris foetidissima L.) è una pianta della famiglia delle Iridaceae.[1]
È una pianta erbacea perenne, rizomatosa, alta 12–20 cm.
Le foglie sono numerose, lineari piatte, lunghe 10–20 cm e larghe 2–4 cm, glauche, glabre.
I fiori, inodori e singoli, sono tipicamente viola tenue. Nel periodo di fioritura la pianta sviluppa un baccello per fiore contenente semi di colore arancio che in autunno, a termine fioritura, si schiude e regala una seconda e piacevole caratteristica decorativa di questa specie.
Fiorisce da marzo a maggio.
È definita foetidissima a causa dell'odore emanato, conseguente alla rottura o al taglio della sua foglia.
La specie è diffusa nell'Europa centro-occidentale e nelle isole Azzorre.[1]
Si adatta a numerosi tipi di clima: continentale, mediterraneo, alpino. Sempreverde, resistente alle gelate, gradisce luoghi soleggiati o mezz'ombra.
La famiglia delle Iridaceae, attribuita dal Sistema Cronquist all'ordine Liliales, viene ascritta invece dalla più moderna Classificazione APG all'ordine Asparagales.
Secondo l'inquadramento sistematico proposto da Pignatti, che opera una forte semplificazione, tutte le Iris rizomatose, barbate e 1(2-3) flore sono inquadrabili in due sole specie: Iris chamaeiris e Iris pseudopumila (che differiscono tra loro per la lunghezza del tubo corollino: 1,5-2 volte e 3-5 l'ovario, rispettivamente).
Рослина багаторічна з товстим кореневищем. Листя вічнозелене, темно-зелене, блискучі, 10-20 см завдовжки і шириною 2-4 см. Квіти без запаху з'являються в групах до 3 на кінці пагона 30-40 см. Вони великі й блідо-блакитні чи блідо-фіолетові. Звужені основи пелюсток темно-жовті. Плоди яйцевиді капсули завдовжки 5-8 см, які залишаються на рослині протягом всієї зими, і які відкриваються, виявляючи яскраве червоно-оранжеве насіння. Квітне з березня по травень. Рослина виділяє неприємний запах, якщо її порізати чи ударити.
Природне поширення: Африка: Алжир, Марокко. Європа: Італія [вкл. Сардинія, Сицилія], Франція [вкл. Корсика]; Португалія, Гібралтар, Іспанія. Непевне походження: Велика Британія. Натуралізований: Туреччина, Австралія — Тасманія, Нова Зеландія, Ірландія, Швейцарія. Рослина поширена у рідколіссі, галерейному лісі й на сухих вапнякових схилах. Росте на добре дренованому ґрунті.
Кореневище і насіння використовують у відварі як проносний і сечогінний засіб. Вид представлений в етноботанічних садах. Ця рослина культивується в садах в помірних зонах.
Iris foetidissima là một loài thực vật có hoa trong họ Diên vĩ. Loài này được L. miêu tả khoa học đầu tiên năm 1753.[1]
Iris foetidissima là một loài thực vật có hoa trong họ Diên vĩ. Loài này được L. miêu tả khoa học đầu tiên năm 1753.
Iris foetidissima L., 1753
И́рис воню́чий (лат. Íris foetidíssima) — однодольное растение, вид рода Ирис (Iris) семейства Ирисовые (Iridaceae).
Ранее упоминалась под названием клоповник[2].
Многолетнее травянистое растение с толстым корневищем до 14 мм в диаметре, достигающее 25—40(80) см в высоту. Прикорневые листья мечевидные, 25—35 мм шириной, при повреждении издающие неприятный запах. Цветонос угловатый, с 2—4 листьями, сходными с прикорневыми.
Цветки собраны по 2—3(9) на конце цветоноса, светло-синего, желтоватого или беловатого цвета, часто с зеленоватым оттенком. Столбик пестика в 4—5 раз длиннее завязи, жёлтый, рыльце двураздельное. Обёртка состоит из ланцетовидных листочков.
Плод — угловатая коробочка яйцевидной формы. Семена шаровидные, крупные, ярко-оранжевые.
Диплоидный набор хромосом — 2n = 40[3].
Весьма декоративное вечнозелёное растение, выращиваемое в Европе в садах. Сам вид Iris foetidissima и сорт с белополосатыми листьями 'Variegata' отнесены к растениям, награждённым Award of Garden Merit.
Предпочитает нейтральные или слабокислые почвы, способен хорошо расти как под прямым освещением, так и в полутени и в затенённых местах. Размножение делением корневища или семенами.
Ядовитое растение, непригодное для поедания скотом.
Распространён в Западной Европе и Средиземноморье (Великобритания, Ирландия, Испания, Португалия, Италия), а также в Северной Африке.
И́рис воню́чий (лат. Íris foetidíssima) — однодольное растение, вид рода Ирис (Iris) семейства Ирисовые (Iridaceae).
Ранее упоминалась под названием клоповник.