Sananjalat

Raineach - Pteridium

'S e seòrsa luibhe a tha ann an raineach (Laidean Pteridium, Beurla Bracken) le duilleagan móra iol-sgarta. Tha i a' fàs gu h-àraid air talamh meadhanach math air oir nam mòinteach. Tha i a' fàs air feadh an t-saoghail.

Shapumpa^[1] icha Llashipa^[1] (genus Pteridium) nisqakunaqa huk raki-rakikunam. Chaqusqa sach'a-sach'a puystukunapim wiñan.^[1]

Rikch'aqkuna

• Pteridium aquilinum
• Pteridium arachnoideum
• Pteridium caudatum
• hukkunapas

Pukyukuna

1. ↑ ^{1,0 1,1 1,2} Hugo Navarrete, Blanca León, Jasivia Gonzales, Diana Karina Aviles, Javier Salazar Lecaro, Franco Mellado, Joaquina Alban, Benjamin Øllgaard: Helechos. Botánica Económica de los Andes Centrales. Universidad Mayor de San Andrés, La Paz, 2006: 385-411. shapumba: Pteridium arachnoideum, P. caudatum (p. 404), llashipa (Pteridium arachnoideum) (p. 400).

Hawa t'inkikuna

• Commons nisqaqa multimidya kapuyninkunayuqmi kay hawa: Shapumpa.

• Wikispecies nisqaqa qillqasqa p'anqayuqmi kay hawa: Shapumpa

Кашăк аври курăкĕ

Кашăк аври курăкĕ – нумай çул ӳсекен упа сарри йышши курăк. Пирĕн тăрăхра чи анлă сарăлнă курăксенчен пĕри. Кашăк аври курăкĕ Çĕр чăмăрĕ çинче, Артикăсăр, пушхирсемсĕр пуçне пур çĕрте те тĕл пулать.

Пирĕн тăрăхра пур çĕрте те пур, вăрмансенче ĕрчет. Ытларах чухăн çĕрсене акшар çĕрсене килĕштерет. Хăш чухне пысăк лаптăксем çинче хунать, унта ытти курăксем ун пек чух ӳсеймеççĕ. Ку курăк хăйĕн кирек хăш пайĕпе те ĕрчет, вăрман каснă тата хăртнă вырăнсенче хăвăрт сарăлать.

Улăхсемпе кĕтӳ çаранĕсенче ĕрчесен пĕтерме йывăр.

Биологи сăнлавĕ

150 сантиметр çӳллĕшне çитĕнет, анчах чылай чухне 30см пуçласа 100 см.-тан иртмест. Тымарĕсем лайăх аталаннă, тĕрлĕ еннелле каякан тĕп тымартан вĕттисем саланаççĕ. Çулçисем ик-виç хут тĕклĕ, хăйне евĕрлĕ шăршă сараççĕ, виçкĕтеслĕх евĕрлĕ курăнаççĕ. Тусанлăхĕсем çулçă хĕррипе вырнаçнă, утă тата çурла уйăхĕсенче пулса çитеççĕ.

Усă курасси

Кашăк аври курăкне сиплевре усă курма пулать. Тымарĕсем унăн крахмалпа пуян, çилĕм тума аван, сăра вĕретнĕ чуне те усă курма пулать. Сысна йышши чĕрчунсем тымарне юратаççĕ (ытти выльăх валли наркăмăшлă).

Ял çыннисем унăн çулçипе пахчаçимĕçе çĕрĕк ересрен сыхлама усă кураççĕ. Çулçисене çунтарсан унпа тăпрана пулăхлатма лайăх, çавăн пекех супăнь вĕретнĕ, кантăк хатĕрленĕ çĕрте усă кураççĕ.

Галерея

• Pteridium aquilinum var. decompositum

• çамрăк çулçă

• çамрăк çулçă

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• урлă касни

• (ризома)

• 
• çулçă пайĕсем
  Kristian Peters ӳкерчĕкĕсем

• 
• 
• кĕркунне

• 
• 

Каçăсем

• World fern species list - Pteridium
• Independent page devoted to bracken (uses older classification scheme)
• Link to a study on the links between cancer and bracken.
  • Natural England - Bracken control, vegetation restoration and land management
• Bracken for Butterflies by Butterfly Conservation