nimet breadcrumb-navigoinnissa
Multimedia w Wikimedia Commons 
Hasło w Wikisłowniku Księżycówka[2], lunarka[3], ateryna amerykańska[4] (Leuresthes tenuis) – gatunek małej morskiej ryby aterynokształtnej z rodziny Atherinopsidae, znanej głównie z powodu pory odbywania tarła oraz nietypowego dla ryb miejsca składania ikry. Księżycówka odbywa tarło nocą, kilka dni po nowiu lub pełni Księżyca. Zagrzebuje ikrę poza wodą – w piasku na kalifornijskich plażach. Lokalnie jest spożywana jako ryba konsumpcyjna. Wcześniej zaliczana była do rodziny aterynowatych. Jest gatunkiem typowym rodzaju Leuresthes.
Ta mała ryba występuje w płytkich, przybrzeżnych wodach wschodniego Pacyfiku, wzdłuż piaszczystych wybrzeży Kalifornii i Kalifornii Dolnej. Nie podejmuje wędrówek.
Ciało wydłużone, o długości do 19 cm, ubarwienie błękitnozielone ze srebrzystymi bokami i brzuchem. Na obydwu bokach ciała biegnie błyszcząca, srebrna smuga. Księżycówki nie mają płetwy tłuszczowej, zębów i linii bocznej[2].
Dojrzałość płciową uzyskują po roku[2]. Dojrzałe osobniki przystępują do tarła w okresie od stycznia do września i wielokrotnie je wówczas powtarzają. Najliczniejsze tarła odbywają się w południowej Kalifornii od kwietnia do czerwca. Tarło księżycówki odbywa się zawsze w nocy, przy najwyżej sięgającym przypływie, w czasie gdy przypływ zaczyna słabnąć[5]. Ma to miejsce kilka dni po nowiu lub pełni Księżyca – stąd polska nazwa zwyczajowa ryby. Trwa od jednej do trzech godzin. W czasie przypływu niesiona wodą samica wwierca się ogonem, aż po płetwy piersiowe w piaszczyste podłoże plaży, na krańcu zasięgu fali morskiej[2][6]. Tworzy tam kilkucentymetrowej głębokości gniazdo, gdzie – w obecności jednego lub kilku samców – składa jaja. Napływający z wodą piasek przykrywa zapłodnioną ikrę dając jej osłonę przed drapieżnikami oraz odpowiednią temperaturę. Duże samice składają do 3000 ziaren ikry w ciągu dwóch tygodni[5]. Samice i samce kierują się w stronę wody, a kolejna fala zabiera je do morza.
Przykryte piaskiem jaja pozostają na plaży całkowicie poza zasięgiem wody. Wilgotność piasku na głębokości kilku centymetrów zabezpiecza je przed nadmiernym wysuszeniem. Dopływ tlenu i wyższa temperatura oraz osłona przed drapieżnikami tworzą dla nich bardziej korzystne warunki niż panujące w wodzie. Po dziesięciu dniach wykluwające się larwy są spłukiwane do morza przez fale kolejnego wysokiego przypływu[2][6]. Punktualność złożenia zapłodnionej ikry ma duże znaczenie dla przeżywalności larw. Mechanizm "wewnętrznego zegara" precyzyjnie wskazującego rybom właściwą porę tarła nie jest znany, ale przypuszcza się, że może to mieć związek z wykrywaniem zmian ciśnienia wody w apogeum przypływu[5].
Księżycówki żyją przeciętnie 3–4 lata, maksymalnie do 8 lat[7]. Podobną biologię rozrodu stwierdzono u występującego w Zatoce Kalifornijskiej spokrewnionego gatunku Leuresthes sardina, z tą różnicą, że jego tarło odbywa się w ciągu dnia[6].
Ponieważ terminy tarła księżycówek można przewidzieć (rytm przypływów jest zależny od faz księżyca), a księżycówki przystępują do niego tysiącami osobników, gęsto przykrywając przybrzeżne plaże, wydając przy tym słabe, piszczące dźwięki[5] – zjawisko przyciąga tłumy gapiów i zbieraczy. Ryby są masowo zbierane w świetle latarek – dla celów hobbystycznych oraz konsumpcyjnych[2][5]. Po oczyszczeniu z łusek są doprawiane i smażone. W celu ochrony gatunku władze Kalifornii wprowadziły zakaz używania jakichkolwiek narzędzi służących do zbierania księżycówki[6][5], a w kwietniu i maju obowiązuje okres ochronny[5].
Księżycówka, lunarka, ateryna amerykańska (Leuresthes tenuis) – gatunek małej morskiej ryby aterynokształtnej z rodziny Atherinopsidae, znanej głównie z powodu pory odbywania tarła oraz nietypowego dla ryb miejsca składania ikry. Księżycówka odbywa tarło nocą, kilka dni po nowiu lub pełni Księżyca. Zagrzebuje ikrę poza wodą – w piasku na kalifornijskich plażach. Lokalnie jest spożywana jako ryba konsumpcyjna. Wcześniej zaliczana była do rodziny aterynowatych. Jest gatunkiem typowym rodzaju Leuresthes.
