nimet breadcrumb-navigoinnissa
Multimedia w Wikimedia Commons Gorzyczek zielonkawy (Lepidothrix vilasboasi) – gatunek małego ptaka z rodziny gorzykowatych. Występuje endemicznie w Brazylii. Narażony na wyginięcie. Słabo poznany. Badania Barrery-Guzmána i współpracowników (2018) wskazują, że gatunek ten powstał w wyniku hybrydyzacji gorzyczka białorzytnego (Lepidothrix nattereri) i gorzyczka srebrnogłowego (Lepidothrix iris)[3].
Gatunek opisał po raz pierwszy Helmut Sick w roku 1959 na łamach Journal für Ornithologie. Przydzielił mu nazwę Pipra vilasboasi; obecnie gatunek przynależy do Lepidothrix. Holotyp pochodził z okolic źródła Rio Cururu (albo Cururu-ri). Z tej samej lokacji pochodzą samica i młody samiec opisane jako osobny gatunek - Pipra obscura. Najprawdopodobniej reprezentują ten sam gatunek[4].
Długość ciała to około 8,5 cm. Pozostałe wymiary dla okazów z Museu Nacional Rio de Janeiro i jednego żywego ptaka (dla samców n=2, dla samic n=1): skrzydło u samca 52-55 mm, u samicy 52 mm; ogon u samca 27-32 mm, u samicy 30 mm; dziób u samca 10,06-10,04 mm, u samicy 11,27 mm; skok u samca 13,66-14,72 mm, u samicy 13,68 mm. Masa ciała dla pięciu osobników: 6-8 g[5].
Wyraźny dymorfizm płciowy. Wierzch głowy i kark samca pokrywają połyskliwe, złotozielone pióra. Na grzbiecie kolor ciemnieje i przechodzi w żółtozielony, by na kuprze i pokrywach nadogonowych stać się żółtawym. Sterówki przyjmują barwę matowozieloną. Czarnobrązowe lotki na chorągiewkach zewnętrznych przybierają barwę zielonkawą, a na obrzeżach chorągiewek zewnętrznych kremową. Zarówno pokrywy uszne, broda, gardło jak i pierś matowozielone, dalej w tył ciała upierzenie żółcieje[4]. U samicy, którą najprawdopodobniej jest ta przypisana do P. obscura, cały grzbiet pokrywają pióra matowozielone, a lotki i sterówki przybierają barwę czarnobrązową. U samca tęczówki jasnoszare lub niemal białe. Dziób czarny z białawą końcówką i niebieskoszarą żuchwą. Nogi i stopy żółtobrązowe. U samicy tęczówka zółtobrązowa, dziób i nogi jak u samca[5].
Występuje endemicznie na małym obszarze w stanie Pará[4], na powierzchni około 79 100 km²[6]. Wykazany z trzech stanowisk (2010). Zamieszkuje wilgotne, nadbrzeżne lasy typu terra firme. W jednej z lokacji, znanej jako Consorcio Jamanxim, w środowisku zamieszkiwanym przez gorzynka zielonkawego występują głównie drzewa z rodziny wilczomleczowatych, czaszniowatych, osoczynowatych i sączyńcowatych[4]. Wykazuje allopatryczność wobec najbardziej zbliżonych zasięgiem i morfologią, gatunków - gorzyczka srebrnogłowego (L. iris) i białorzytnego (L. nattereri)[4].
Głos wydawany przez samca, by przywabić samicę opisany jako tak-ewt, podobny do tego, jakim odzywa się gorzyczek srebrnogłowy i gorzyczek białorzytny. Nagrana pieśń niemal identyczna jak u gorzyczka srebrnogłowego; stanowi serię najwyżej dziesięciu dość zgrzytliwych dźwięków, brzmiących jak wydawane przez żaby. Snow w 2004 wspomniał „terkoczące prreee, niekiedy wydawane w seriach”; prawdopodobnie chodziło mu właśnie o pieśń[5].
Gorzyczek zielonkawy żywi się drobnymi owocami i owadami. Olmos i Pacheco odłowili ptaka, który właśnie żerował w stadzie mieszanym, w którym znajdował się także strojnogłowik amazoński (Arremon taciturnus), liściak rudosterny (Automolus paraensis) i czarnoliczek białobrzuchy (Myrmoborus myotherinus). Samce w trakcie popisów siedzą same, jednak w zasięgu słuchu potencjalnych rywali. Poza tym całkowity brak danych[5].
Trzy samce zebrane w czerwcu, po odkryciu gatunku, były w kondycji lęgowej. 21 czerwca Sick odkrył gniazdo, do którego uczęszczała samica Pipra obscura (w wielu ujęciach tożsamego z gorzyczkiem zielonawym). Zawierało dwa jaja. Zbudowane zostało około 1 m nad ziemią, w rozwidleniu gałęzi drzewa wysokiego na około 160 cm i przytwierdzone do niego pajęczynami[5].
Przez IUCN gatunek uznawany jest za narażony (VU, Vulnerable), choć w momencie pisania Cotingas and manakins (październik 2010) rozważano podniesienie statusu do zagrożonego (EN, Endangered). W miejscu odkrycia gatunku nie był on potem obserwowany; tak więc w roku 2014 pozostaje znany już tylko z dwóch lokacji. Zagrożeniem jest wycinka lasów, na przykład pod pastwiska; gatunek zdaje się nie być jednak bardzo podatny na takie działania i nie opuszcza całkowicie miejsca wycinki[5].
Gorzyczek zielonkawy (Lepidothrix vilasboasi) – gatunek małego ptaka z rodziny gorzykowatych. Występuje endemicznie w Brazylii. Narażony na wyginięcie. Słabo poznany. Badania Barrery-Guzmána i współpracowników (2018) wskazują, że gatunek ten powstał w wyniku hybrydyzacji gorzyczka białorzytnego (Lepidothrix nattereri) i gorzyczka srebrnogłowego (Lepidothrix iris).
