Raunioyrtit

Konsoldo esas Symphytum, planto qua formacas genero di la familio "boraginei", di qua la radiko uzesis olim kom astriktivo.

Skuorwoartel (Symphytum) is in skaai fan planten yn de famylje fan de rûchblêdigen (Boraginaceae). It skaai bestiet út oerbliuwende planten, meastal krûden, gjin strûken of beammen. De tsjelk is oant in kwart of hielendal ynsnien. De blêden binne langwerpich oant lansetfoarmich en ôfwikseljend pleatst.
De skuorwoartel wurdt ek wol wâlwoartel neamd. De plant groeit meast op wiete plakken.

Taksonomy

Yn Fryslân en Nederlân komt allinnich de gewoane skuorwoartel (Symphytum officinale) foar.

In pear oare soarten:

• Rûge skuorwoartel (Symphytum asperum), in soarte út de Kaukasus dy't hjir en dêr yn Nederlân ynboargere is.
• Symphytum bulbosum
• Symphytum grandiflorum
• Symphytum orientale
• Symphytum tuberosum

In bekende hybride is de bastertskuorwoartel (Symphytum × uplandicum).

Neist de natuerlike soarten binne der foar yn'e tún in oantal kweekte fariëteiten:

• Symphytum 'Azureum'
• Symphytum grandiflorum 'Goldsmith'
• Symphytum grandiflorum 'Wisley Blue'

Sjock ek

List fan planten

Symphytum officinale.

Окопник (лат. Symphytum, L. 1753) – өсүмдүктөрдүн эндиктер тукумунун уруусу. Көп жылдык чөп. Сабагынын Узундугу 1,2 мге жетет, катуу түктүү, жалбырагы чоң, сабакта кезектeшип жайгашкан. Гүлү коңгуроо сымал, көгүш, кочкул күлгүн, ак түстө, топ гүлгө чогулган. Евразия, Түндүк Америкада 25тей түрү, КМШ өлкөлөрүндө 10 түрү негизинен нымдуу жерлерде жакшы өсөт. Көбүнчө аары жана сары аары аркылуу чаңдашат. Дары окопниктин тамырында алкалоид жана өңдөгүч заттар бар. Медицинада жана ветеринарияда колдонулат. Кавказда өсүүчү катуу окопник дары чөп жана тоют катары пайдаланылат.

Колдонулган адабияттар

• “Кыргызстан” улуттук энциклопедиясы: 5-том. Башкы редактору Асанов Ү. А. К 97. Б.: Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору, 2014. илл. ISBN 978 9967-14-111 -7

სარო თაშნეშე უჩა ბედინერი, შაშურამი (ლათ. Symphytum) — მიარეწანიანი ოდიარე ჩანარეფიშ გვარი საროშობურეფიშ ფანიაშე. ჩანარს ღილე ჸვინთელი, იაიაშფერ-ლენი, ოშა-გოშათ ჩე პიოლეფი, კაკალამი გუმნაღელი უღუ.

ჩინებული რე საროშ 25-შახ გვარობა, ნამუეფიშ არანი იკათუანს ევროპას, ბჟადალ აზიას, ოორუე აფრიკას. საქორთუოს გოფაჩილი რე 5 გვარობა. სარო ჩანს ლამე, დაორებულ ვარ-და სქირე აბანეფს, წყარმალუშ წყარპიჯის, ტყაშ დო სუბალპურ ორტყაფუს, დო, მუჭთ ჟვერი — ოდიარუეფს, დოლოეფს დო ორტვინეფს, კანკალე რედერალურ აბანეფს.

საროშ კანაკლე გვარობა (ლათ. Symphytum peregrinum, Symphytum asperum) ორინჯიშ ოჩამური რე, კანკალე ოკათე მედიცინას ოსქილადე ჩანარო რე ჩინებული, სამანგ., (მელენიშ) ჯინჯეფი B₂ვიტამინს იაკთუანს დო შონეფი უჯვეშაშ ბორჯიშე გჷმირინუანა მოტახილობაშ ოსქილადეთ. ლათ. Symphytum officinale-ს ჯინჯეფი დო ნაჯინჯურეფი ალკალოიდეფს დო მარჩქალე ნიფთიარობეფს იკათუანს.

ლიტერატურა

• ღვინიაშვილი ც., ქორთული სხუნუეფიშ ენციკლოპედია, ტ. 6, ხს. 148, ქართი, 1983 წანა.