Unio Philipsson 1788

Velevrub (Unio) je rod sladkovodních mlžů. Je to typový rod čeledi Unionidae.

Druhy:

• velevrub Unio cariei – vyhynulý (EX)^[1]
• velevrub Unio elongatulus C. Pfeiffer, 1825 - výskyt v Evropě
• velevrub Unio turtoni – chybí údaje (DD)^[2]
• velevrub malířský Unio pictorum
• velevrub nadmutý Unio tumidus
• velevrub tupý Unio crassus

V Česku a na Slovensku vyskytují 3 druhy velevrubů: velevrub malířský, velevrub nadmutý a velevrub tupý.

Odkazy

Reference

1. ↑ Mollusc Specialist Group 1996. Unio crassus. In: IUCN 2006. 2006 IUCN Red List of Threatened Species. . citováno 11. února 2007. https://web.archive.org/web/20080418212546/http://www.iucnredlist.org/search/details.php/22740/summ
2. ↑ Mollusc Specialist Group 1996. Unio crassus. In: IUCN 2006. 2006 IUCN Red List of Threatened Species. . citováno 11. února 2007. https://web.archive.org/web/20080418212551/http://www.iucnredlist.org/search/details.php/22741/summ

Externí odkazy

• Obrázky, zvuky či videa k tématu velevrub ve Wikimedia Commons
• http://www.biolib.cz/cz/taxon/id2992
• http://www.faunaeur.org/full_results.php?id=97606

Die Flussmuscheln (Unio) sind eine Gattung innerhalb der Familie der Fluss- und Teichmuscheln (Unionidae). Sie kommen weitverbreitet in Fließ- und Stillgewässern in Europa, Nordafrika und dem Nahen Osten vor; eine Art ist in Ostasien heimisch.

Merkmale

Die Vertreter der Gattung Unio besitzen meist große, gleichklappige Gehäuse von über 40 Millimetern Länge. Die meisten Arten besitzen einen rundlichen, kurz- bis langgestreckt-eiförmigen oder etwas trapezförmigen, auch keilförmigen Gehäuseumriss. Der Wirbel steht nicht oder nur wenig vor. Die Außenseite des Gehäuses ist typischerweise glatt oder mit feinen Rillen oder Falten versehen, kann seltener auch grob berippt sein. Die dick- bis dünnwandige Schale besteht aus einer inneren aragonitischen Perlmutterschicht, einer mittleren aragonitischen Prismenschicht und einem dicken organischen Periostracum. Der Wirbel sitzt vor der Mitte, der hintere Teil des Gehäuses länger als der vordere Teil. Der Wirbel ist relativ niedrig und mit groben, meist konzentrischen, aber auch unterbrochenen Falten skulptiert. Die Area ist mehr oder weniger deutlich ausgebildet. Das Schloss besteht aus zwei Hauptzähnen und zwei Seitenzähnen in der linken Klappe und einem Hauptzahn und einem Seitenzahn in der rechten Klappe („schizodontes“ Schloss). Der Brutbeutel (Marsupium) nimmt alle vier Kiemenblätter ein. Die Entwicklung erfolgt über Larven (Glochidien), die an Fischkiemen parasitieren.

Ähnliche Gattungen

Die Gattung der Teichmuscheln (Anodonta) unterscheidet sich durch das Schloss; hier fehlen die „Zähne“.

Geographische Verbreitung und Lebensraum

Die Arten der Gattung Unio kommen in Europa, Nordafrika und im Nahen Osten vor. Die Bachmuschel kommt auch in der Amur-Region und Beringia (Tschuktschen-Halbinsel, Kamtschatka und Alaska) vor. Drei Arten der Gattung Unio sind auch in Deutschland heimisch: die Bachmuschel (Unio crassus), die Malermuschel (Unio pictorum) und die Große Flussmuschel (Unio tumidus).^[1] Die Muscheln leben in ruhigen und fließenden Gewässern.

Taxonomie

Das Taxon Unio wurde bereits 1788 von Lorens Münter Philipson (auch Philipsson geschrieben) aufgestellt^[2]. Typusart der Gattung ist Mya pictorum Linnæus, 1758 durch eine Entscheidung der Internationalen Kommission für Zoologische Nomenklatur. Das Geschlecht der Gattung wurde als maskulin festgelegt.^[3]

Nach der neuesten Übersicht von Graf & Cummings (2006) gibt es nur sieben Arten innerhalb der Gattung Unio (s. str.). Seither sind noch fünf Arten hinzugekommen, ältere Taxa, die wieder als gültige Taxa betrachtet werden. Dazu kommen sicher noch einige fossile Arten:

• Unio abyssinicus von Martens, 1866
• Bachmuschel (Unio crassus Philipsson, 1788)
• Unio delphinus Spengler, 1793^[4]
• Unio durieui Deshayes, 1847^[5]
• Unio gibbus Spengler, 1793^[6]
• Unio mancus Lamarck, 1819
• Malermuschel (Unio pictorum Linné, 1758)
• Unio ravoisieri Deshayes, 1847^[5]
• Unio terminalis Bourguignat, 1852
• Unio tigridis Bourguignat, 1852
• Unio tumidiformis Da Silva e Castro, 1885^[4]
• Große Flussmuschel (Unio tumidus Philipsson, 1788)

Belege

Literatur

• Daniel L. Graf & Kevin S. Cummings: Paleoheterodont diversity (Mollusca, Trigonioida + Unionoida): what we know and what we wish we knew about freshwater mussel evolution. Zoological Journal of the Linnean Society, 148: 343-394, 2006.
• Fritz Haas: Superfamilia Unionacea. In: Robert Mertens, Willi Hennig (Hrsg.): Das Tierreich Eine Zusammenstellung der rezenten Tierformen, Lieferung 88, X + 663 S., Walter de Gruyter & Co., Berlin 1969 Leseprobe bei Google Books
• Jürgen H. Jungbluth und Dietrich von Knorre: Trivialnamen der Land- und Süßwassermollusken Deutschlands (Gastropoda et Bivalvia). Mollusca, 26(1): 105-156, Dresden 2008

Einzelnachweise

1. ↑ Matthias Schäfer (Hrsg.): Brohmer – Fauna von Deutschland. Ein Bestimmungsbuch unserer heimischen Tierwelt. 23., durchgesehene Auflage. Quelle & Meyer Verlag GmbH & Co., Wiebelsheim 2010, ISBN 978-3-494-01472-2, S. 95.
2. ↑ Anders Jahan Retzius: Dissertatio historico-naturalis sistens nova testaceorum genera. Quam præside D. M. Andr. J. Retzio (...) ad publicum examen defert Laurentius Münter Philipsson. 23 S., Lundæ/Lund. (Dissertatio Historico-Naturalis). (Berling) 1788. Online GDZ Göttinger Digitalisierungszentrum (S. 16)
3. ↑ A. E. Ellis: Proposed use of the plenary powers to validate the currently accepted usage of the generic name "Unio" Philipsson, 1788 (Class Pelecypoda). Bulletin of Zoological Nomenclature, 11: 337, 1956 Online bei www.biodiversitylibrary.org
4. ↑ ^{a b} Rafael Araújo, Joaquim Reis, Annie Machordom, Carlos Toledo, María José Madeira, Ignacio Gómez, Juan Carlos Velasco, Javier Morales, José Miguel Barea, Paz Ondina, Iker Ayala: Las náyades de la península Ibérica. Iberus, 27(2): 7-72, 2009 Zusammenfassung.
5. ↑ ^{a b} Noureddine Khalloufi, Carlos Toledo, Annie Machordom, Moncef Boumaïza, Rafael Araujo (2011): The unionids of Tunisia: taxonomy and phylogenetic relationships, with redescription of Unio ravoisieri Deshayes, 1847 and U. durieui Deshayes, 1847. Journal of Molluscan Studies 77 (2): 103-115. doi:10.1093/mollus/eyq046
6. ↑ Araujo, R., Toledo, C. & Machordom, A.: Redescription of Unio gibbus Spengler, 1793, a West Palaearctic freshwater mussel with hookless glochidia. Malacologia, 51 (1): 131-141, 2009 PDF (5,3 MB).

Weblinks

– Sammlung von Bildern, Videos und Audiodateien

• Seite über Muscheln, u. a. mit Abbildungen von Glochidien
• Daniel Baumgärtner, Stefan Heinz: Großmuscheln. Lebensweise, Gefährdung und Schutz. Arbeitsblätter zum Naturschutz 21. LUBW Landesanstalt für Umwelt Baden-Württemberg, 1994 PDF-download (20,3 MB)

Садафакҳо (лот. Unio) — як ҷинси нармбаданҳои дутабақаи оби ширинро гӯянд, ки ба оилаи садафиҳо мансубанд,

Гӯшмоҳияшон аз ду табақаи дарозрӯя ё байзошакл (дарозиаш то 13,7 см), ки дар пеш дандонаҳои кӯтоҳ (2-тогӣ), дар ақиб дандоиаҳои дароз (1-то дар тарафи рост ва 2-ю дар тарафи чап) доранд, иборат аст. Дар қаъри обанборҳо бо ёрии пойҳои фонашакл ҳаракат мекунагд. Садафакҳо ҳайвони ҷудоҷинсаанд. Садафакҳои модина тухмҳои бордоршударо (миқдорашон то 400 ҳазор) дар ғалсомаашон гирифта мегарданд. Аз тухм кирмина — глохидия инкишоф меёбад.

Кирминаи садафакҳо дар ғалсама, шиноварҳо ва пӯсти моҳиҳо паразитӣ мекунад. Дар айни замон зиёда аз 60 намуду зернамудҳои Садафак дар Европа, Африка ва Осиё паҳн шудаанд. Дар СССР (аз рӯи маълумотҳои гуногун) аз 2 то 7 (дар Тоҷикистон 6) намуди садафакҳо маълуманд. Се намуди онҳо намояндаҳои ҷинси Sinanoaonta буда, аз Осиёи Ҷанубу Шарқӣ оварда шудаанд. Намудҳои боқимонда муқимӣ буда, ба ҷинси Anodonta мансубанд. Як намуди онҳо — бедандонаки бохтарӣ (A. bactriena) ба қатори ҳайвонҳои нодир ва барҳамхӯрандаи Тоҷикистон дохил мешавад. Гӯшти бедандопакҳоро хӯрдан мумкин аст. Гӯшмоҳии онҳоро чун иловаи оҳаки ба хӯроки паррандаҳои хонагӣ ҳамроҳ мекунанд. Аз гушмоҳиҳои калон-калон ва ғафси садафак тугма месозанд.

Эзоҳ

Сарчашма

Unio is a genus of medium-sized freshwater mussels, aquatic bivalve mollusks in the family Unionidae, the river mussels. They are found throughout Europe, Africa, and the Middle East, with some species introduced to East Asia. Fossil species are also known from the Jurassic of North America.^[1]

Unio is the type genus of the family Unionidae.

Species

Species in the genus Unio include:^[1][2]

• Unio abyssinicus Martens, 1866
• Unio bruguierianus Bourguignat, 1853
• Unio caffer Krauss, 1848
• Unio cariei - extinct^[3] (no longer recognised)
• Unio courtillieri Hattemann, 1859
• Unio crassus Philipsson, 1788 (Thick shelled river mussel) - near threatened
• Unio damascensis Lea, 1863
• Unio delicatus Lea, 1863
• Unio delphinus Spengler, 1793
• Unio dembeae Reeve, 1865
• Unio durieui Deshayes, 1847
• Unio elongatulus C. Pfeiffer, 1825
• Unio eucirrus Bourguignat, 1857
• Unio foucauldianus Pallary, 1936
• Unio gibbus Spengler, 1793
• Unio hueti Bourguignat, 1855
• Unio ionicus Drouët, 1879
• Unio mancus Lamarck, 1819
• Unio meridionalis Drouët, 1883
• Unio pictorum (Linnaeus, 1758) (Painter's mussel)
• Unio ravoisieri Deshayes, 1848
• Unio sesirmensis Kobelt, 1913
• Unio terminalis Bourguignat, 1852
• Unio tigridis Bourguignat, 1852
• Unio tumidiformis Castro, 1885
• Unio tumidus Philipsson, 1788 (Swollen river mussel)
• Unio turtoni (=Unio mancus)

References

Wikimedia Commons has media related to Unio.

Unio es un género de moluscos bivalvos de agua dulce, denominados popularmente como náyades.

Especies

Existen numerosas especies descritas, aunque las últimas investigaciones indican que muchas de estas especies son en realidad sinónimos.^[1]​

Algunas de las especies existentes son las siguientes:

• Unio cariei - extinto^[2]​
• Unio crassus Philipsson, 1788
• Unio delphinus
• Unio elongatulus C. Pfeiffer, 1825
• Unio gibbus Spengler, 1793
• Unio mancus Lamarck, 1819
• Unio pictorum (Linnaeus, 1758)
• Unio ravoisieri Deshayes, 1848
• Unio tumidiformis Castro, 1885
• Unio tumidus
• Unio turtoni
• Unio valentianus Rossmässler, 1854

Referencias

Piklik jõekarp (Unio pictorum)

Jõekarp (Unio) on jõekarplaste sugukonda kuuluv limuste perekond.

Eestis leidub kolme selle perekonna liiki:

• kiiljas jõekarp (Unio tumidus), sage
• piklik jõekarp (Unio pictorum), sage
• paks jõekarp (Unio crassus), hajusalt, kaitsealune liik

Unio est un genre de mollusques bivalves d'eau douce de la famille des Unionidae. On les classe parmi les moules d'eau douce (parfois appelées naïades).

Les espèces du genre Unio se caractérisent par une taille plutôt grande (pour des bivalves d'eau douce), leur charnière dentée et une coquille relativement épaisse.

Leur détermination est souvent rendue difficile par des morphes (formes) et couleurs différentes selon l'âge, mais aussi selon le contexte (richesse trophique du milieu), l'époque où l'espèce est trouvée (car le contexte trophique a pu changer, généralement dans le sens de l'eutrophisation) ou en raison de la génétique particulière d'une sous-population^[1].

Utilisations

En raison de leur mode de vie (filtreur, dans les sédiments), la chair des mollusques unio et anodontes est aujourd'hui souvent contaminée par des germes pathogènes et divers polluants que l'animal a pu bioconcentrer en se nourrissant.

Autrefois et durant la préhistoire notamment, dans certaines régions du monde (par exemple sur les bords du Nil dont les sédiments étaient alors riches en mollusques), ces animaux semblent avoir été recherchés et appréciés par l'Homme.
Ainsi, dans les amas préhistoriques de déchets alimentaires fouillés dans la province d'Assouan (Haute-Égypte) dans les années 1920, sur les bords d'un ancien lac autrefois alimenté par le Nil et deux autres fleuves aujourd'hui asséchés, le préhistorien Edmond Vignard (1885-1969) a trouvé « de nombreux amas de cuisine, formés de valves de moules fluviatiles genre Unio et Anodonte », il ajoute d’ailleurs qu’« elles sont encore parfaitement conservées et leur nacre épaisse possède un orient magnifique. Ces coquillages formaient, en certains endroits, de véritables kjoekkenmoeddings de plusieurs mètres cubes » renfermant aussi « des silex, des ossements, des cendres et de nombreux fragments de roches dures »^[2].

Espèces rencontrées en Europe

• Unio crassus Retzius, 1788 - Mulette épaisse, Moule de ruisseau, Petite moule d'eau douce ou Moule d'eau douce commune
  • Unio crassus batavus (Maton & Rackett, 1807)
  • Unio crassus bruguierianus Bourguignat, 1853
  • Unio crassus carneus Küster, 1854
  • Unio crassus crassus Retzius, 1788
  • Unio crassus cytherea Küster, 1833
  • Unio crassus jonicus Drouet, 1879
• Unio elongatulus C. Pfeiffer, 1825
  • Unio elongatulus aleroni Compayo & Massot, 1845
  • Unio elongatulus bourgeticus Bourguignat, 1882
  • Unio elongatulus elongatulus C. Pfeiffer, 1825
  • Unio elongatulus eucirrus Bourguignat, 1860
  • Unio elongatulus gargottae Philippi, 1836
  • Unio elongatulus glaucinus Porro, 1838
  • Unio elongatulus lawleyianus Gentiluomo, 1868
  • Unio elongatulus mancus Lamarck, 1819 - Mulette méridionale
  • Unio elongatulus moquinianus Dupuy, 1843
  • Unio elongatulus pallens Rossmässler, 1842
  • Unio elongatulus penchinatianus Bourguignat, 1865
  • Unio elongatulus requienii Michaud, 1831
  • Unio elongatulus rousii Dupuy, 1849
  • Unio elongatulus turtonii Payraudeau, 1826
  • Unio elongatulus valentinus Rossmässler, 1854
• Unio pictorum (Linnaeus, 1758) - Mulette des peintres ou Unio des peintres
  • Unio pictorum ascanius Kobelt, 1913
  • Unio pictorum delphinus Spengler, 1793
  • Unio pictorum gaudioni Drouët, 1881
  • Unio pictorum latirostris Küster, 1854
  • Unio pictorum mucidus Morelet, 1845
  • Unio pictorum pictorum (Linnaeus, 1758)
  • Unio pictorum platyrhynchoideus Dupuy, 1849
  • Unio pictorum platyrhynchus Rossmässler, 1835
  • Unio pictorum praeposterus Küster, 1854
  • Unio pictorum proechistus Bourguignat, 1870
  • Unio pictorum rostratus Lamarck, 1819
  • Unio pictorum schrenkianus Clessin, 1880
• Unio tumidus Retzius, 1788 - Mulette renflée, Grande moule d'eau douce ou Moule d'eau douce gonflée
  • Unio tumidus borysthenensis Kobelt, 1879
  • Unio tumidus tumidus Retzius 1788

Autres espèces (à compléter)

• Unio cariei Germain, 1919 (espèce éteinte)
• Unio mancus Lamarck, 1819
• Unio turtoni
• Unio valentianus Rossmässler, 1854

Notes et références

Notes et références non-taxonomiques

Voir aussi

Unio è un genere di molluschi bivalvi della famiglia Unionidae.

Descrizione

Gli unio, come tutti gli unionini, maturano tra i 2 e i 3 anni di età e vivono in genere 30 anni, anche se durate superiori sono state osservate alle latitudini più settentrionali. La stagione riproduttiva va generalmente da aprile ad agosto. Le larve, chiamate glochidi, di dimensione di circa 200 micrometri, hanno forma triangolare e sono dotate un uncino con cui agganciarsi alle branchie del pesce ospite.

Specie

• Unio cariei †^[1][2]
• Unio crassus Philipsson, 1788
• Unio mancus Lamarck, 1819
• Unio elongatulus C. Pfeiffer, 1825
• Unio pictorum Linnaeus, 1758
• Unio tumidus
• Unio turtoni
• Unio valentianus Rossmässler, 1854

Note

Bibliografia

• Manuel Lopes-Lima, Ronaldo Sousa, Juergen Geist, David C. Aldridge, Rafael Araujo, Jakob Bergengren, Yulia Bespalaya, Erika Bodis, Lyubov Burlakova, Dirk Van Damme, Karel Douda, Elsa Froufe, Dilian Georgiev, Clemens Gumpinger, Alexander Karatayev, Umit Kebapc, Ian Killeen, Jasna Lajtner, Bjørn M. Larsen, Rosaria Lauceri, Anastasios Legakis, Sabela Lois, Stefan Lundberg, Evelyn Moorkens, Gregory Motte, Karl-Otto Nagel, Paz Ondina, Adolfo Outeiro, Momir Paunovic, Vincent Prie, Ted von Proschwitz, Nicoletta Riccardi, Mudite Rudzite, Maris Rudzitis, Christian Scheder, Mary Seddon, Hulya Sereflisan, Vladica Simic, Svetlana Sokolova, Katharina Stoeck, Jouni Taskinen, Amílcar Teixeira, Frankie Thielen, Teodora Trichkova, Simone Varandas, Heinrich Vicentini, Katarzyna Zajac, Tadeusz Zajac e Stamatis Zogaris, Conservation status of freshwater mussels in Europe: state of the art and future challenges, in Biological Reviews, vol. 92, Cambridge Phylosophical Society, 2017, p. 588, DOI:10.1111/brv.12244.

Unio is een geslacht van zoetwatermosselen. De soorten in dit geslacht worden ook wel stroommossels genoemd en zijn fossiel bekend vanaf het Trias.

Unio is het typegeslacht van de familie Unionidae (de Najaden). De schildersmossel (Unio pictorum) is de typesoort van dit geslacht.

Schelpkenmerken

Stroommossels hebben een langgerekt, meestal eivormige schelp met een afgeronde voorzijde en een spitser toelopende achterzijde. De schelp is meestal vrij dik en heeft aan de buitenkant een dik periostracum dat een geelgroene tot donkerbruine kleur kan hebben. Bij de umbo bevindt zich een sculptuur van enkele rugae. Er is een parelmoeren binnenkant. Het slot is heterodont en heeft krachtige cardinale en laterale tanden.

Voorkomen

Soorten uit dit geslacht komen voor in in Azië, Europa en Afrika. Unio is fossiel met zekerheid vanaf het Jura aanwezig.^[1]

Bedreiging

Omdat stroommossels net als veel andere Najaden schoon, zuurstofrijk water nodig hebben zijn veel soorten bedreigd. In Nederland wordt Unio crassus nanus (Bataafse stroommossel) als bedreigd beschouwd en is mogelijk zelfs uitgestorven^[2]. Een op het eiland Réunion voorkomende soort (Unio cariei) lijkt geheel uitgestorven.^[3]

Europese soorten

• Unio crassus nanus Lamarck, 1819 (Bataafse stroommossel )
• Unio delphinus Spengler 1793
• Unio elongatulus C. Pfeiffer 1825
• Unio gibbus Spengler 1793
• Unio mancus Lamarck 1819
• Unio pictorum (Linnaeus, 1758) (Schildersmossel)
• Unio tigridis Bourguignat, 1852
• Unio tumidus Philipsson, 1788 (Bolle stroommossel )

Soorten

De soortenlijst volgens WoRMS is:

• Unio crassus Philipsson, 1788
• Unio elongatulus C. Pfeiffer, 1825
• Unio introrugatus Connolly, 1931
• Unio kirchbergensis Krauss, 1852 †
• Unio mancus Lamarck, 1819
• Unio migliorinii Magrograssi, 1928 †
• Unio pictorum (Linnaeus, 1758)
• Unio pseudatavus Bukowski, 1896 †
• Unio tigridis Bourguignat, 1852
• Unio tumidus Philipsson, 1788

Taxon inquirendum

• Unio tenuis Gray in Griffith & Pidgeon, 1833

Nomen dubium

• Unio radula Say, 1829

Nomen nudum

• Unio (Naia) Lea, 1836
• Unio pequottinus Linsley, 1845

Externe link

• Taxonomische informatie over Unio bij Fauna Europaea.

Unio, skójka – rodzaj słodkowodnego małża z rodziny skójkowatych (Unionidae). Gatunki rodzaju Unio występują w Europie i na Bliskim Wschodzie.

Występowanie

Zasięg występowania przedstawicieli rodzaju obejmuje Europę, Bliski Wschód, do Nilu^[2]. W Polsce rodzaj reprezentowany jest przez trzy gatunki. Jego przedstawiciele zasiedlają różne typy płynących i stojących wód słodkich^[3]. Rodzaj znany jest z osadów triasu Europy i Ameryki Północnej^[4].

Cechy morfologiczne

Anatomia przedstawiciela rodzaju Unio – rysunek poglądowy.

Muszla duża (o długości kilku-kilkunastu centymetrów), grubościenna, wąskoklinowata. Brzeg grzbietowy muszli prosty lub zgięty w dół. Zamek muszli z wyraźnymi zębami. Wątrobo-trzustka barwy białooliwkowozielonej, ściany żołądka grube, umięśnione^[4].

Biologia i ekologia

Zajmowane siedliska

Przedstawiciele rodzaju zasiedlają różne typy śródlądowych wód słodkich, przebywają zagrzebane całkowicie lub częściowo w osadach dennych. Poszczególne gatunki mogą różnić się pod względem preferencji siedliskowych^[5].

Odżywianie

Filtratory, odżywiające się zawiesiną odcedzaną z wody na skrzelach. Ponad osady denne wystawiają tylną część ciała z syfonami, przez które pobierają i wyrzucają wodę do jamy płaszcza. Przepływ wody jest napędzany przez rzęski nabłonka migawkowego, pokrywającego skrzela i jamę płaszczową. Czastki zawiesiny zatrzymane na skrzelach są sortowane, sklejane śluzem i transportowane do otworu gębowego lub wyrzucane jako pseudofekalia^[6].

Oddychanie

Wymiana gazowa zachodzi za pośrednictwem skrzel i jamy płaszcza^[7].

Rozmnażanie

Osobniki są rozdzielnopłciowe, plemniki wyrzucane przez syfon wylotowy do wody, zapłodnienie wewnętrzne, jaja przetrzymywane są w komorach lęgowych (marsupiach) w płatach zewnętrznych skrzel. Rozwój złożony, z larwą (glochidium) pasożytującą na nabłonku skrzeli ryb. Glochidium skójek jest płaskie, ma długość około 0,14-0,23 mm, jego nici larwalne są krótkie i grube. Po przeobrażeniu młode małże odczepiają się i opadają na dno^[8].

Systematyka

Rodzaj należy do rodziny skójkowatych (Unionidae). Został utworzony przez L.M. Philipssona w XIX wieku^[9].

Etymologia nazwy

Nazwa naukowa odnosi się do zdolności przedstawicieli tego rodzaju do wytwarzania pereł (łac. unio – perła^[10])^[11]. W języku polskim nazwą „skójka” określane są również niespokrewnione bezpośrednio z rodzajem Unio (należące do odrębnej rodziny perłoródkowatych) małże z gatunku Margaritifera margaritifera.

Gatunki

Gatunkiem typowym jest Unio pictorum (Linnaeus, 1758). Systematyka rodzaju różni się w zależności od opracowań, w skład rodzaju zaliczane są następujące gatunki:

• Unio pictorum (Linnaeus, 1758)^[2][1] – skójka malarska
• Unio crassus Philipsson, 1788^[2][1] – skójka gruboskorupowa
• Unio tumidus Philipsson, 1788^[2][1] – skójka zaostrzona
• Unio abyssinicus Martens, 1866^[1]
• Unio caffer Krauss, 1848^[1]
• Unio delphinus Spengler, 1793^[2][1]
• Unio durieui Deshayes, 1847^[1]
• Unio elongatulus Pfeiffer, 1825^[2]
• Unio gibbus Spengler, 1793^[2][1]
• Unio mancus Lamarck, 1819^[2][1]
• Unio ravoisieri Deshayes, 1847^[2][1]
• Unio terminalis Bourguignat, 1852^[1]
• Unio tigridis Bourguignat, 1852^[1]
• Unio tumidiformis Da Silva e Castro, 1885^[2][1]
• Unio valentinus Rossmässler, 1854^[2]

Zobacz też

• Mięczaki Polski

Przypisy

Bibliografia

• Andrzej Piechocki, Anna Dyduch-Falniowska: Mięczaki (Mollusca), małże (Bivalvia). T. 7a: Fauna słodkowodna Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1993. ISBN 83-01-11005-8.

Linki zewnętrzne

• Unio w bazie NCBI dostęp: 2 sierpnia 2015.
• Unio w WoRMS World Register of Marine Species, dostęp: 2 sierpnia 2015.

Recentná lastúra korýtka rybničného (Unio tumidus)

Recentná lastúra korýtka riečneho (Unio crassus)

Recentná lastúra korýtka maliarskeho (Unio pictorum)

Unio, po slovensky korýtko (zastarano: škľabka, mušľa, veľavrub^[1]) je rod sladkovodných lastúrnikov z ktorého sú na území Slovenska pôvodné tri druhy: korýtko riečne (Unio crassus), korýtko rybničné (Unio tumidus) a korýtko maliarske (Unio pictorum)^[2].

Morfológia

Korýtka sú lastúrniky, to znamená, že ich mäkké telo zložené najmä z nohy, ktorou sa pohybujú po substráte a dvoch párov žiabier, ktoré slúžia na dýchanie, filtráciu potravy a čiastočne aj vývin vajíčok u samičiek je chránené pevnou vápenatou schránkou tvorenou dvomi lastúrami spojenými vo vrcholovej časti pružným väzom nazývaným ligament. Korýtka nemajú hlavu a potravu po odfiltrovaní v žiabrach príjmajú redukovaným ústnym otvorom, ktorý nie je vybavený struhákom – radulou. Na príjmanie rsp. vylučovanie vody slúžia korýtkam vysúvateľné trubice/sifóny, pričom pri pozornejšom pohľade si môžeme všimnúť, že jedna z trubíc/sifónov je zakončená akýmisi chĺpkami, ktoré slúžia na odfiltrovanie hrubších nečistôt z vody, pri čerpaní vody do žiabier, vylučovacia trubica takéto chĺpky nemá.

Rozlišovacím znakom medzi jednotlivými druhmi našich korýtok je okrem tvaru schránok/lastúr aj tvar a veľkosť vnútroschránkových zubov a líšt, túto jednoznačnú metódu rozlíšenia jednotlivých druhov však môžeme uplatniť len pri lastúrach po uhynutých jedincoch, po odumretí mŕtveho tkaniva. Pri rozlišovaní živých jedincov v prírode si stačí zapamätať, že korýtka maliarske majú jazykovito pretiahnuté schránky/lastúry, korýtka riečne majú obličkovité lastúry/schránky a korýtka rybničné majú v spodnej časti vyduté a zaoblené schránky, teda nie približne rovné ako korýtka maliarske, či riečne. Príbuzné druhy z podčeľade škľabky (Anodontinae) vnútorné zuby a lišty na tenkostenných lastúrach nemajú.

Životný cyklus

Životný cyklus korýtok je jedinečný a zložitý. Samčie jedince uvoľňujú do vody spermie, ktoré samičky prostredníctvom prijímacieho sifónu nasajú do žiabier v ktorých už majú nakladených cca 70 000 vajíčok. Po oplodnení ostávajú vajíčka v žiabrach samičky ešte približne tri týždne pokiaľ sa z nich nevyvinie juvenilné/mladé štádium korýtka nazývané glochídium, ktoré samička zo žiabier vylučuje do vonkajšieho prostredia, kde sa glochídiá snažia prichytiť pomocou háčikov na žiabrach rýb. V prípade, že sa im to podarí, tak približne mesiac parazitujú na telesných tekutinách ryby až dokončia svoj vývoj a uvoľňujú sa do vonkajšieho prostredia, kde sa snažia zahrabať do piesčitého, či bahnitého substrátu, v tomto štádiu sú približne 1 mm veľké. V dospelosti dorastajú korýtka riečne a rybničné väčšinou do 6 – 8 cm, korýtka maliarske cca 10 – 12 cm, treba však pamätať, že mnoho jedincov je aj v dospelosti menších. Korýtka riečne sa dožívajú na území Slovenska 8 – 15 rokov, korýtka maliarske a korýtka rybničné 5 – 8 rokov.

Ekológia

Korýtko riečne (Unio crassus) je náročné na kvalitu vody čo limituje jeho rozšírenie len na neznečistené vodné toky od nížin po podhorské oblasti. Vyskytuje sa tak v riekach ako menších potokoch najmä v piesčitom, štrkovitom a bahnitom substráte pri brehu. Uprednostňuje čiastočne zatienené stanovištia. Korýtko riečne je chránené a jeho spoločenská hodnota predstavuje 140 Eur.

Korýtko maliarske (Unio pictorum) je našim najrozšírenejším veľkým sladkovodným lastúrnikom najmä vďaka tomu, že je odolný voči znečisteniu vody. Stretávame sa s ním v stojatých aj tečúcich vodách, obľubuje umelé vodné kanály (Biskupský kanál na Váhu), ale aj človekom vytvorené vodné plochy a priehrady (Ružiná).

Korýtko rybničné (Unio tumidus) ako už názov napovedá žije skôr v stojatých vodách, no vyskytuje sa aj v riekach. V súčasnosti je to asi najviac ohrozený druh z pomedzi korýtkotvarých na území Slovenska.

Ohrozenie a ochrana

Vo všeobecnosti sú lastúrniky zásadne ohrozené znečistením vôd a reguláciou vodných tokov. Za ostatných 70 rokov vyhynulo okolo 80% populácií sladkovodných lastúrnikov na Slovensku. Výnimku tvoria populácie korýtok maliarskych.

• Na tejto fotografii pravej a ľavej lastúry korýtka riečneho si môžete všimnúť okrem popisiek na ktorých sú zaznamenané údaje o tom, kde, kedy a kým boli lastúry nájdené a určené, aj zuby a lišty v hornej časti oboch lastúr. Obvykle má ľavá lastúra korýtok dvojitú lištu a zub do ktorých zapadá jedna lišta a zub pravej lastúry. Na obrázku je ľavá lastúra hore a pravá dole.

Referencie

1. ↑ ORSZÁGH, Ivan; ČEJKA, Tomáš; ORSZÁGHOVÁ, Zlatica. Slovenské mená mäkkýšov (Mollusca). 1. vyd. V Bratislave : Univerzita Komenského, 2012. 208 s. Dostupné online. ISBN 978-80-223-3170-8. S. 97 – 98.
2. ↑ Horsák M., Juřičková L., Beran L., Čejka T. & Dvořák L. (2010). "Komentovaný seznam měkkýšů zjištěných ve volné přírodě České a Slovenské republiky". Malacologica Bohemoslovaca, Suppl. 1: 1-37. PDF.

Iné projekty

• Commons ponúka multimediálne súbory na tému Unio
• Wikidruhy ponúkajú informácie na tému Unio