Poronkuppijäkälä

Glóðargrýta eða glóðarskóf^[1][2] (fræðiheiti: Solorina crocea) er fléttutegund af ættkvísl grýtna. Hún er ein fimm tegundum grýtna sem vaxa á Íslandi.^[3]

Búsvæði

Glóðargrýta vex á snjóþungum svæðum víða á landinu og finnst upp til fjalla frá 300-400 til 1300 metra hæð,^[3] oftast undir 500 metrum.^[2] Hæsti fundarstaður glóðargrýtu er á Tröllafjalli á Glerárdal í Eyjafirði.^[1]

Lýsing

Þal glóðarskófar er oft 5-15 sm í þvermál eða meira þar sem þalbleðlar eru 1-2,5 sm breiðir, jaðarinn sléttur eða uppbrettur. Efra borðið er grágrænt eða grábrúnt í þurrki, ólífugrænt í vætu, nokkuð slétt en stundum með sprungum. Neðra borð þalsins er laxagult með skærum lit, dökkbrúnum æðum og brúnum rætlingum.^[1]

Askhirzlurnar ligga við efra borð þalsins og eru dökkbrúnar, flatar eða örlítið kúptar, 6-8 mm í þvermál. Askarnir eru með 6-8 tvíhólfa, brúnum askgróum, sem eru 35-45 míkrón á lengd. Engar hnyðlur eru sýnilegar utan frá, en þörungalagið er venjulega tvöfalt, með bláþörungalag undir grænþörungalaginu.^[1]

Auðvelt er að þekkja glóðargrýtu á laxagulu neðra borði þalsins. Askhirlsur hennar eru einnig frábrugðnar öðrum grýtum því þær eru oft stórar, brúnar og í fleti við þalið eða rétt svo upphækkaðar á meðan aðrar grýtuskófir hafa niðurgrafnar askhirslur.^[1]

Samband við aðrar tegundir

Glóðargrýta er hýsill fyrir sjúkdómsvaldandi sveppinn Rhagadostoma lichenicola sem hefur meðal annars fundist á Íslandi.^[4]

Efnafræði

Glóðargrýta inniheldur tvö þekkt fléttuefni, solorinsýru og neosolorinsýru.^[3][1] Þalsvörun hennar er K-, C-, KC- og P- samkvæmt vef flóru Íslands^[1] en miðlag K+ fjólublátt, C+ fjólublátt, KC+ fjúlublátt og P- í bókinni Íslenskar fléttur.^[3]

Heimildir