猬科

Askanku (familia Erinaceidae) nisqakunaqa huk kichkasapa palama uquq ñuñuqkunam.

Chiam-chhí (Erinaceidae) sī chhī-leng tōng-bu̍t si̍t-thiông-ba̍k ē-kha ê chi̍t-ê a-kho, ū 4 sio̍k 14 chéng.

Οι Erinaceidae είναι οικογένεια θηλαστικών της τάξης των ευλιπότυφλων. Έχουν περιγραφεί 12 γένη με 43 είδη, τα οποία απαντούν στην Ευρώπη, στην Αφρική και στην Ασία. Είναι ζώα μικρά, πελματοβάμονα, με κοντά πόδια και πέντε δάχτυλα σε κάθε πόδι. Έχουν γενικά μυτερό ρύγχος, περισσότερο ή λιγότερο επίμηκες και μικρούς οφθαλμούς. Οι ερινακεΐδες χωρίζονται σε δύο υποοικογένειες που περιλαμβάνουν τους γύμνουρους και τους σκαντζόχοιρος αντίστοιχα, με τους δεύτερους να φέρουν χαρακτηριστικά αγκάθια στο τρίχωμά τους. Ο αριθμός των δοντιών τους ποικίλει από 36 έως 44. Το μήκος του σώματός τους κυμαίνεται από 10 έως 30 εκατοστά, ενώ το βάρος τους από 15 γραμμάρια έως επάνω από ένα κιλό. Τα ενδιαιτήματα των σκαντζόχοιρων περιλαμβάνουν δάση, αγρωστολίβαδα, ερήμους και αστικά πάρκα ενώ οι γύμνουροι περιορίζονται σε υγρά δάση και λιβάδια.

Παραπομπές

Πηγές

• Grzimek's Animal Life Encyclopedia, Second Edition
• Εγκυκλοπαίδεια Δομή

Ang Erinaceidae ay isang pamilya sa orden Eulipotyphla. Hanggang kamakailan lamang, ito ay itinalaga sa Erinaceomorpha, na na-subsumed sa paraphyletic Soricomorpha sa Eulipotyphla.

Ang lathalaing ito ay isang usbong. Makatutulong ka sa Wikipedia sa nito.
Ang lathalaing ito na tungkol sa Mamalya ay isang usbong. Makatutulong ka sa Wikipedia sa nito.

Erinaceidae è l'ùnica famigghia di l'òrdini di Erinaceomorpha. Cunteni l'assai canusciuti rizzi (suttafamigghia: Erinaceinae) di l'Eurasia e l'Àfrica e d'àutri rudenti di l'Asia dû sud-est.

Herisono esas mikra noktala insekto-manjanta mamifero ke vivas en tempera regioni exter Amerika.

Lua dorso esas kompleta kovrita kun kava pikili qua esas transformita pili. Lua maso varias multa kun sezoni e segun la disponebla nutrivo, de 500 g til pluse 2 kg.

Herisono manjas anke heliko, rano e serpento. Ul esas manjita da strigo e fureto, e per plu mikra da mangusto.

A Igl

Da Igl keat za de Spoviecha und es gibt uma 25 Artn wödweid fa eam. In Eiropa gibts drei Artn: en Braunbrustigl, en Weißbrustigl und en Wanderigl. A Igl hot 6000 bis 8000 Stachln am ganzn Köaba vateild. Er hot 36 bis 40 schoafe Zend, wiad umara 30 Zentimeta lang und wiad oanadhoib Kilo schwa. Da grouße Rattnigl ka sogoa bis zwoa Kilo schwa wean.

Nahrung

Da Igl is a Fleischfressa, der wo se vo Schneckn, Wiaman, Raubn und an so an Zeig ernährd. Wos erstaunlich vian Igl is, dass er söbsd a Kreizotta fressn ko. D'Igln segd ma meisdns aufd Nochd, wei mehra Schneckn do san.

Es gibd a sogenonnte "Iglstation", wo a boa Leid de Iglbabys afzoingd. De gloana weand no mid Kotznmile gfuadad und de gressan Igl kinnan scho söwa dringa und fressn, zum Beispiel Rüaoa mid Kotznfuada.

Verteidigung

Bei Gefoa roid er se zam, do kinnand na dann seine Feind, wia da Fuchs, da Iltis oda da Dachs, nimma gscheid ogreifa. Wos dann gfehrlich wiad, is a Raubvogl oda d'Audos. Er kann se zwar zamroin, owa des hejft eam dann a nix mea.

Iigel

A iigler (Erinaceidae) san en famile faan tetjdiarten mä 25 slacher.

Slacher

• Onerfamile Erinaceinae

  Atelerix

  Erinaceus

  E. amurensis

  E. concolor

  Brünbük (Erinaceus europaeus)

  Witjbük (Erinaceus roumanicus)

  Hemiechinus

  Mesechinus

  Paraechinus

• Onerfamile Galericinae

  Echinosorex

  Hylomys

  Neohylomys

  Neotetracus

  Podogymnura

Ferwisang efter bütjen

– Saamlang faan bilen of filmer

Wikispecies hää en artiikel tu:

Les irsonidîs, c' est l' famile des lursons.

E sincieus latén : Erinaceidae

Sacwants mimbes

• lurson d' Urope

Jûjî, jojî, şîjo, jûjî an jî jîjo (Erinaceidae), famîleyekî guhandaran ji koma dirûvê jûjiyan e.

Reftar

Ji sixuran biçûktir histriyên xwe yên bêzerar in. Ku dikeve mixeterê serî xwe dike bin zikî xwe û xwe topeloq dike. Xwarin a wi heşinayî ye.

Çavkanî

D'Kéisécker (Erinaceidae) sinn eng Famill aus der Uerdnung vun den Insektefrësser an eng vun deenen eelste Famillje vun de Mamendéieren. Déi bekanntst Aart vun hinnen an Europa ass den Europäesche Kéisécker oder Igel, Däreldéier oder Mëllechsécker (Erinaceus europaeus) deen an Europa lieft. An dëser Famill gëtt et ronn 20 Aarten, déi an zwou Ënnerfamilljen agedeelt sinn.

Etymologie vum Wuert Kéisécker

Fréier hunn d'Leit gemengt, datt d'Kéisécker an de Stall geschlach si, fir un de Kéi hirem Auder Mëllech ze "sécken" (suckelen).^[1]

Systematik

• Famill Kéisécker (Erinaceidae)
  • Ënnerfamill Ratekéisécker (Hylomyinae)
    • Gattung Grousse Ratekéisécker (Echinosorex)
    • Gattung Klenge Ratekéisécker (Hylomys)
    • Gattung Spëtzmauskéisécker (Neotetracus)
    • Gattung Hainan-Ratekéisécker (Neohylomys)
    • Gattung Philippine-Ratekéisécker (Podogymnura)
  • Ënnerfamill Stachelkéisécker (Erinaceinae)
    • Gattung Kéisécker mat klengen Oueren (Erinaceus)
    • Gattung Afrikanesch Kéisécker (Atelerix)
    • Gattung Steppekéisécker (Mesechinus)
    • Gattung Kéisécker mat groussen Oueren (Hemiechinus)
    • Gattung Wüstekéisécker (Paraechinus)

Um Spaweck

Referenzen

1. ↑ Luxemburger Pflanzennamen vum Henri Klees

De stikelbargen (Latynske namme: Erinaceidae) foarmje in famylje fan 'e klasse fan 'e sûchdieren (Mammalia) en it skift fan 'e ynsekte-iters (Eulipotyphla). Der binne 24 libbene soarten, mei dêrûnder acht soarten hierychels (ûnderfamylje Galericinae) út Súdeast-Aazje, dy't der mear útsjogge as pipermûzen, en sechstjin soarten stikelychels (ûnderfamylje Erinaceinae), út Jeraazje en Afrika.

Famylje-opbou

Tipratikanlar, kirpilar (Erinaceidae) — hasharotxoʻr sut emizuvchilar turkumi oilasi. Oyoqlari koʻpchiligida 5 barmokli; lyuqori, baʼzan pastki kurak tishlari yirik, yirtqich tishlariga oʻxshash. Teri osti muskullari yaxshi rivojlangan; ular qisqarishi tufayli T. gavdasi sharsimon shaklga kiradi. 12—15 turi maʼlum. Yevropa, Osiyo va Afrikada tarqalgan. Oʻzbekistonda 2 turi: qulokdor T., kora ignali T. uchraydi. Qulokdor T. (tanasi 15—19 sm, kulogʻi uzun, korni mayin oq jun bilan qoplangan) Oʻzbekistonning hamma hududlarida tarqalgan. Qora ignali T. (tanasi 22—27 sm, dumi 23–37 mm, tikanlari 4 sm cha, peshonasi tikansiz) Oʻzbekiston jan.da — Jizzax, Qashqadaryo, Buxoro, Surxondaryo viloyatlarida uchraydi. Qishki uyquga yotadi. Asosan, hasharotlar, shuningdek, mayda umurtqali hayvonlar (ilonlar), kamdankam oʻsimlik mahsulotlari bilan oziklanadi.

Qishloq xoʻjaligi zararkunandalari—hasharotlarni yeb fonda keltiradi.

ЗIийна (лат: Erinaceidae, эрс: Ежо́вые) — садоалла хIамаш юача тоабан дакхадийнатий дезал^[1].

Классификаци

Дезал Erinaceidae — Ежовые

• КIалдезал Erinaceinae — Настоящие ежи
  • Тайпа Atelerix — Африканские ежи
    • Atelerix albiventris — Белобрюхий ёж
    • Atelerix algirus — Алжирский ёж
    • Atelerix frontalis — Южноафриканский ёж
    • Atelerix sclateri — Сомалийский ёж
  • Ваьр Erinaceus — Евразийские ежи^[2]
    • Erinaceus amurensis — Амурский ёж^[2]
    • Erinaceus concolor — Восточноевропейский ёж
    • Erinaceus europaeus — Обыкновенный ёж, или европейский ёж
  • Ваьр Hemiechinus — Ушастые ежи
    • Hemiechinus aethiopicus — Эфиопский ёж
    • Hemiechinus auritus — Ушастый ёж
    • Hemiechinus collaris — Ошейниковый ёж^[2]
    • Hemiechinus hypomelas — Темноиглый ёж, или лысый ёж, или длинноиглый ёж
    • Hemiechinus micropus — Индийский ёж
    • Hemiechinus nudiventris — Голобрюхий ёж^[2]
  • Ваьр Mesechinus — Степные ежи^[2]
    • Mesechinus dauuricus — Даурский ёж
    • Mesechinus hughi — Китайский ёж^[2]
• КIалдезал Galericinae — Гимнуры, или крысиные ежи
  • Ваьр Deinogalerix (вымер)
  • Ваьр Echinosorex
    • Echinosorex gymnura — Гимнура, или обыкновенная гимнура
  • Ваьр Hylomys — Малые гимнуры, или малые крысиные ежи
    • Hylomys megalotis
    • Hylomys parvus
    • Hylomys suillus — Малая гимнура, или малый крысиный ёж
  • Ваьр Neohylomys — Хайнаньские ежи
    • Hylomys hainanensis — Хайнаньский ёж
  • Ваьр Neotetracus — Землеройковые ежи
    • Hylomys sinensis — Землеройковый ёж, или китайская гимнура
  • Ваьр Podogymnura — Филиппинские гимнуры
    • Podogymnura aureospinula — Динагатская гимнура^[2]
    • Podogymnura truei — Минданаоская гимнура^[2]

ТIатовжамаш

1. ↑ Ежовые // Большой Энциклопедический словарь. 2000.
2. ↑ ^{2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7} Ло:Книга:Полная иллюстрированная энциклопедия. «Млекопитающие». Кн. 2

кадимки кирпи (Еrinaceus europaeus).

Кирписымалдуулар (лат. Erinaceidae) — жуну тикенге айланган желиндүү айбандардын бир тукуму, булардын төмөнкү түрлөрү белгилүү: Амур кирписи (лат. Erinaceus amurensis), Даур кирписи (Е. dauricus), узун тикендүү кирпи, Кавказ кирписи ( Е. concolor), такыр кирпи (Hemiechinus hypolmelas), кадимки кирпи (Е. europaeus), кулактуу кирпи (Е. auritus).

Колдонулган адабияттар

• А. А. Алдашев. Биология терминдеринин жана айбанат аттарынын орусча-кыргызча сөздүгү. - Бишкек, 1998. ISBN 9967-11-027-9

Вирень сеель (Erinaceus europaeus)

Сеель (латинокс Erinaceidae) - лофцонь тряйсь, Erinaceomorpha полгань эзда фкясь. 23 калопне.

Терпеләр (лат. Erinaceidae) — афроевразия имеҙеүселәре ғаиләһе. Бөжәк ашаусылар отрядына керә. Барлығы 23 төрө билдәле, улар 7 ырыуға бүленә, ике аҫ ғаилә: ысын терпеләр һәм ҡомаҡ һымаҡ терпеләр (гимнурҙар); күпселек илдәрҙә йәшәй, бөжәктәр менән туҡлана торған һәм шул яғы менән ауыл хужалығы өсөн файҙалы булған имсәкле кейек^[1]; һырты энә менән ҡапланған бәләкәй йәнлек^[2].

Ҡылыҡһырлама

Башҡортостанда ике төрө бар: ябай терпе һәм ҡолаҡлы терпе. Ябай терпенең оҙонлоғо 23,7-27,2 см тирәһендә була, ауырлығы 240—250 грамға етә. Ул урман ситтәрендә, аҡландарҙа, ҡырҡындыларҙа йәшәй. Һаҙлы урындарҙы, ҡуйы урмандарҙы яратмай.

Йәшәү рәүеше

Терпе эңерҙә, төндә һунарға сыға, көндө ояһында үткәрә. Ауған ағас тамырҙары аҫтында, эре үлән төбөнә япраҡтарҙан, ҡыу үләндәрҙән, ваҡ ботаҡтарҙан оя яһай. Ер һарҡып, һалҡындар бөткәнсе шул ояһында йоҡлай.

Терпе йоҡлаған осорҙа

Ҡолаҡлы терпе йыш ҡына ирлән, йомран, һыуһар өңөн файҙалана.

Үрсеүе

Май — июнь айҙарында 2-6 бала килтерә, 3-4 сәғәттән балаларының энәләре ҡалҡа башлай. 5-6 көндән энәләре күренерлек була. Егерме көндән күҙҙәре асыла, энәләре ҡоңғорт төҫкә инә һәм ҡата. Терпе балаларын имеҙеп үҫтерә.

Туҡланыуы

Терпе аҙыҡҡа талымһыҙ, нимә тура килә, шуны ашай.

Иҫкәрмәләр

Әҙәбиәт

• Ёж, млекопитающее отряда насекомоядных // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том) — СПб., 1890—1907. (рус.)

Һылтанмалар

• Валуев В. А. Терпе // Башҡорт энциклопедияһы — Өфө: «Башҡорт энциклопедияһы» ғилми-нәшриәт комплексы, 2015—2020. — ISBN 978-5-88185-143-9.
• Болезни ежей

ЦцацкӀулу

ЦцацкӀулу (латӀин Erinaceidae spp.) – Erinaceidae кулпат чӀириссар вахӀшисса хӀайванни.

Журарду

• Erinaceinae
  • Atelerix
  • Erinaceus
  • Hemiechinus
  • Mesechinus
• Hylomyinae
  • Echinosorex
  • Hylomys
  • Podogymnura

Ӵушъял

Ӵушъял (латин кылын Erinaceus etc. spp.), пичи кыр пöйшур. Кöтсэ тыре шыръёсын. Туж бышкиське. Сьöсьёслэсь ватӥське, пичи туп кадь биниське.

Мадиськонъёс

1. Пичи Петька вень вуза. – Ӵушъял^[1]
2. Ветлыкуз — парсь, бордаз йӧтскид ке — бугор. – Ӵушъял

Источники

1. ↑ Ингур : удмурт фольклоръя лыдӟет : шор ёзо школаослы / люказ, радъяз но валэктонъёссэ гожтӥз Т. Г. Владыкина. - Ижевск : Удмуртия, 2004 (с. 36-37).