True Grasses

Schemat budowy kwiatów i narys kwiatowy
A – plewa, B – plewka dolna, C – ość, 1 – plewka górna,2 - łuszczki, 3-pręciki, 4 – słupek, 5 – znamię słupka

Pochwy i języczki liściowe (wiechlina zwyczajna)

Rozmnażanie się wegetatywne traw
rhizome – kłącze, stolon – rozłogi

Wiechlinowate, trawy (Poaceae (R. Br.) Barnh., Gramineae Juss.^[2]) – rodzina roślin należąca do rzędu wiechlinowców. Liczy ok. 11 tys. gatunków. Stanowi ona główny komponent roślinności stepowej, łąkowej i pastwiskowej. Należą do niej również ważne rośliny uprawne, w tym zboża. W Polsce występuje ponad 150 gatunków traw.

Morfologia

Łodyga

Nazywana źdźbłem, obła, pusta w międzywęźlach, a przegrodzona w węzłach. Tkanka twórcza znajduje się w dolnej części każdego międzywęźla, dzięki czemu pasące się zwierzęta nie przerywają wzrostu. W plemieniu bambusowych łodygi są zdrewniałe (u innych zielne). W plemieniu palczatkowych i kukurydzowych łodygi są pełne. Rośliny często wytwarzają rozłogi.

Liście

Dwurzędowo ustawione, naprzemianległe, pochwiaste, równowąskie, żyłkowanie równoległe. W miejscu złączenia blaszki liściowej z pochwą najczęściej występuje języczek, a czasami także uszka obejmujące łodygę. Niektóre gatunki utwardzone są krzemionką, co ma zniechęcić pasące się zwierzęta.

Kwiaty

Zebrane w kłoski, u nasady kłoska są przysadki zwane plewami. Kwiaty są trójkrotne, przeważnie obupłciowe, ze zredukowanym okwiatem, zazwyczaj 3 pręcikami o długich nitkach i słupkiem z dwoma znamionami. Kłoski zebrane są kwiatostany typu kłos złożony lub wiecha złożona.

Owoce

Ziarniaki (owoce suche niepękające) zawierające bielmowe nasienie.

Korzeń

Dwa rodzaje: wyrastające z ziarniaka delikatne korzenie zarodkowe i wyrastające z węzłów trwałe korzenie przybyszowe (wiązkowy system korzeniowy).

Biologia

Są to rośliny zielne, (częściej byliny niż rośliny jednoroczne). Ich charakterystyczną cechą jest zdolność krzewienia się, czyli wypuszczania licznych źdźbeł z tzw. punktów krzewienia występujących w dolnych częściach pędu. Są przeważnie wiatropylne, czasami samopylne. U niektórych gatunków (np. u pszenicy zwyczajnej) występuje klejstogamia.

Systematyka

Osobny artykuł: systematyka wiechlinowatych.

Pozycja i podział rodziny według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)

Klad okrytonasienne, klad jednoliścienne (monocots), rząd wiechlinowce (Poales), rodzina wiechlinowate (Poaceae). Rodzina stanowi grupę siostrzaną dla rodzin Ecdeiocoleaceae i Joinvilleaceae^[1].

Rodzaje reprezentowane we Florze Polski^[3]

• bekmania (Beckmannia)
• bliźniczka (Nardus)
• boimka (Oreochloa)
• brodobrzanka (Catabrosa)
• chlorynka (Chloris)
• chwastnica (Echinochloa)
• cynodon (Cynodon)
• dmuszek (Lagurus)
• drżączka (Briza)
• egilops (Aegilops)
• grzebienica (Cynosurus)
• izgrzyca (Danthonia)
• jęczmieniec (Hordelymus)
• jęczmień (Hordeum)
• kłosownica (Brachypodium)
• kłosówka (Holcus)
• konietlica (Trisetum)
• kostrzewa (Festuca)
• kortaderia (Cortaderia)
• kostrzyca (xFestulolium)
• kukurydza (Zea)
• kupkówka (Dactylis)
• łzawnica (Coix)
• manna (Glyceria)
• mannica (Puccinellia)
• mietlica (Agrostis)
• miłka (Eragrostis)
• miotła (Apera)
• miskant (Miscanthus)

• mozga (Phalaris)
• ostnica (Stipa)
• owies (Avena)
• owsica (Avenula)^[4]
• owsica (Helictotrichon)
• palczatka (Bothriochloa)
• palusznik (Digitaria)
• perłówka (Melica)
• perz (Agropyron)
• piaskownica (Ammophila)
• proso (Panicum)
• prosownica (Milium)
• pszenica (Triticum)
• rajgras (Arrhenatherum)
• rosplenica (Pennisetum)
• sesleria (Sesleria)
• skolochloa (Scolochloa)
• sorgo (Sorghum)
• stokłosa (Bromus)
• strzęplica (Koeleria)
• suchotraw (Sclerochloa)
• szczotlicha (Corynephorus)
• śmiałek (Deschampsia)
• śmiałka (Aira)
• tomka (Anthoxanthum)
• trzcina (Phragmites)
• trzcinnik (Calamagrostis)
• trzcinnikownica (xCalammophila)
• trzęślica (Molinia)

• turówka (Hierochloë)
• tymotka (Phleum)
• wentenata (Ventenata)
• wiechlina (Poa)
• wiechlinostrzewa (Bellardiochloa)
• włosówka (Eriochloa)
• włośnica (Setaria)
• wulpia (Vulpia)
• wyczyniec (Alopecurus)
• wydmuchrzyca (Leymus)
• zamokrzyca (Leersia)
• życica (Lolium)
• żyto (Secale)
• Dactyloctenium
• Dasypyrum
• Desmazeria
• Dinebra
• Eleusine
• Elytrigia
• Gastridium
• Gaudinia
• Hainardia
• Lophochloa
• Parapholis
• Paspalum
• Pholiurus
• Polypogon
• Schismus

Zbiorowiska trawiaste

W różnych miejscach kuli ziemskiej znajdują się rozległe tereny porośnięte głównie trawami, a pozbawione drzew i krzewów. Noszą one nazwy wywodzące się najczęściej z miejscowego języka:

• preria – w Ameryce Północnej, nazwa pochodzi od starofrancuskiego słowa prairie oznaczającego łąkę
• step – w Azji, stepy ciągną się od środkowej Europy po Syberię
• puszta – w Europie na terenie Kotliny Panońskiej
• llanos – w Ameryce Południowej, nazwa pochodzi z hiszpańskiego i oznacza równinę
• pampa – w Ameryce Południowej, słowo ma rodowód indiański, lecz zostało przyswojone przez posługujących się językiem hiszpańskim
• veldt – w Afryce Południowej, słowo wywodzi się z języka afrikaans

Obecność w kulturze i symbolice

Dawna nazwa rodziny pojawia się w piosence „Opowieść o trawie” autorstwa Leszka Wójtowicza. Określana jest tam jako: ciekawa, dzielna, zwykła, bezczelna, uparta, mocna^[5].

Zobacz też

• wypalanie traw

Przypisy

Bibliografia

• Stanisław Tołpa, Jan Radomski: Botanika. Podręcznik dla Techników Rolniczych. Warszawa: PWRiL, 1971. (Morfologia i Biologia)

Linki zewnętrzne

• Ewolucja traw