Gojnik (Sideritis L.) – rodzaj roślin należących do rodziny jasnotowatych. Należy do niego ok. 100 gatunków[3].
Systematyka
- Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system system APG III z 2009)
Należy do rodziny jasnotowatych (Lamiaceae) Lindl., która jest jednym z kladów w obrębie rzędu jasnotowców (Lamiales) Bromhead z grupy astrowych spośród roślin okrytonasiennych[1].
- Pozycja w systemie Reveala (1993-1999)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa jasnotowe (Lamiidae Takht. ex Reveal), nadrząd Lamianae Takhtajan, rząd jasnotowce (Lamiales Bromhead), podrząd Lamiineae Bessey in C.K. Adams, rodzina jasnotowate (Lamiaceae Lindl.), podplemię Sideritidinae Dumort., rodzaj gojnik (Sideritis L.)[4].
- Gatunki flory Polski[5]
- Gatunki uprawiane[6]
Zastosowanie
- Niektóre gatunki uprawiane są jako rośliny ozdobne.
- Niektóre gatunki używane są jako aromatyczny dodatek do herbaty w krajach Bliskiego Wschodu. Rośnie m.in. w Górach Krymskich, gdzie jest nazywany 'tatarczajem'. Po arabsku nazywany 'مرمية' lub 'مريميّة' (myramiah), co często tłumaczone jest też jako szałwia libańska[potrzebny przypis].
- W antycznej Grecji napar z gojnika był podawany rannym żołnierzom, aby przyspieszyć gojenie ran. Regularne picie naparu jest stosowane dla poprawy funkcjonowania mózgu, szczególnie w zaburzeniach pamięci[7].
- W Grecji współczesnej zaparzany jest gatunek Sideritis raeseri, którego napar zwany jest tu „górską herbatą” (gr.: τσάι του βουνού). Przypisywane jej są właściwości lecznicze, zwłaszcza polegające na zapobieganiu przeziębieniom i niestrawnościom. Spożywanie gorącego naparu popularne jest zwłaszcza w okresie zimowym[8], gdy latem wchodzi on w skład powszechnie dostępnych napojów orzeźwiających[9].
Przypisy
-
↑ a b Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-03-31].
-
↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-03-09].
-
↑ Geoff Burnie i inni: Botanica. Rośliny ogrodowe. Könemann, 2005. ISBN 3-8331-1916-0.
-
↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Sideritis (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2009-03-09].
-
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
-
↑ Ludmiła Karpowiczowa (red.): Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973.
-
↑ LidiaL. Bięga LidiaL., Gojnik kontra demencja, choroba Alzheimera oraz infekcje, „Zdrowie bez leków” (13 (6/18)), czerwiec 2018, ISSN 2543-9588 .
-
↑ Nancy Gaifyllia: Greek Mountain Tea. The Spruce Eats, 27.08.2018. [dostęp 2019-01-26].
-
↑ Γιατί τσάι Tuvunu; Γιατί είναι Ελληνικό προιόν. Hellas Press Media, 2013. [dostęp 2019-01-27].
