Madagascar Periwinkle

Katarantus różowy, barwinek różowy^[4] (Catharanthus roseus) – gatunek rośliny należący do rodziny toinowatych (Apocynaceae), endemicznie występujący na Madagaskarze^[3]. Popularna nazwa polska (barwinek różowy) jest myląca, wynika z błędnego zaklasyfikowania tego gatunku przez Karola Linneusza do rodzaju barwinek (Vinca). Później botanicy zaliczyli jednak ten gatunek do innego rodzaju o nazwie Catharanthus. W stanie dzikim jest gatunkiem zagrożonym. Jest uprawiany w strefie tropikalnej i subtropikalnej^[5]

Morfologia i biologia

Pokrój

W naturalnych warunkach jest to wiecznie zielony krzew o wysokości do 80 cm, często tworzący całe zarośla^[6]. Roślina wydziela sok mleczny, który jest silnie trujący^[7].

Liście

Pojedyncze, eliptyczne, błyszczące^[6][5].

Kwiaty

5-płatkowe w różnych odcieniach różu, lub białe. Kwitnie przez całe lato. W uprawie istnieją kultywary o kwiatach barwy liliowej, brzoskwiniowej lub czerwonej. Kultywary z serii 'Pacyfika' mają kwiaty o średnicy 5 cm, 'Mediteranea' ma kaskadowy pokrój. Kwiaty zapylane są przez owady, ale mogą się także zapylać same (samopylność). Opadają z rośliny jeszcze przed zwiędnięciem^[6].

Owoce

Zielone, ukryte pod liśćmi. Składają się z dwóch wąskich i cylindrycznych mieszków, w których znajdują się liczne, rowkowane nasiona. Na Madagaskarze są one roznoszone są przez mrówki (myrmekochoria)^[6].

Zastosowanie

• Roślina lecznicza. Zawiera alkaloidy: winkrystynę^[8] i winblastynę. Substancje te mogą hamować rozwój żywych komórek w stadium metafazy. Dzięki temu bywają stosowane w terapii niektórych nowotworów (m.in. białaczek^[9]). Zawiera również takie alkaloidy jak johimbina, ibogaina i rezerpina. W tradycyjnej medycynie chińskiej barwinek różowy był stosowany w leczeniu chorób takich jak ziarnica złośliwa, malaria, cukrzyca i innych^[10].

• Roślina ozdobna. W krajach o ciepłym klimacie (strefy mrozoodporności 9-12) jest uprawiana jako roślina ogrodowa^[11]. W Polsce jest uprawiany jako roślina pokojowa^[7].

Uprawa

Wymagania

Wymaga silnego oświetlenia, w miejscu zacienionym nie kwitnie. Najlepiej rozwija się na parapetach okiennych. W okresie letnim może być wystawiony na zewnątrz pomieszczeń (po zahartowaniu). Podłoże typowe dla roślin doniczkowych: próchniczne z dodatkiem piasku i drenażem na dnie doniczki. W warunkach klimatycznych Polski najlepiej jest uprawiać go jako roślinę jednoroczną. Można go przetrzymać przez zimę w chłodniejszym pomieszczeniu (15-18O C), ale uprawia się nie dłużej niż 2-3 lata, starsze okazy stają się nieładne^[7].

Zabiegi uprawowe

Podlewa się tak często, by ziemia w doniczce była stale wilgotna. Zimą podlewa się bardzo mało. Nawozi się wiosną i latem raz na 2-3 tygodnie nawozami do roślin kwiatowych, ostatni raz w sierpniu^[7]..

Rozmnażanie

Z nasion lub sadzonek pędowych. Nasiona wysiewa się wiosną do podłoża z torfu i piasku, trzyma w ciepłym pomieszczeniu. Sadzonki pędowe pobiera się wiosną i ukorzenia. Ukorzeniają się łatwo. Młodym roślinom ustrzykuje się wierzchołki, aby się rozkrzewiały^[7].

Na naturalnym siedlisku na Madagaskarze

Kultywar o białych kwiatach

Kultywar o czerwonych kwiatach

Owoce i nasiona

Przypisy