যম লাখুটি (বৈজ্ঞানিক নাম:Cheilocostus speciosus) জিঞ্জিবাৰেচি (Zingiberaceae)পৰিয়ালৰ এবিধ সপুষ্পক উদ্ভিদ৷ এই গছ সাধাৰণতে দ-চানেকীয়া ঠাইত উৎপত্তি হয়৷
যম লাখুটি দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ থলুৱা উদ্ভিদ৷ এই উদ্ভিদ ভাৰত, চীনৰ পৰা অষ্ট্ৰেলিয়ালৈকে প্ৰাকৃতিকভাৱে উৎপন্ন হয়৷ তাৰোপৰি ইণ্ডোনেছিয়া, মৰিছাছ, ফিজি, হাৱাই, কষ্টা ৰিকাম বেলিজ, মাইক্ৰ’নেছিয়া আদিতো এই গছ উৎপন্ন হয়৷ বহু ঠাইত এই গছৰ খেতিও কৰা দেখা যায়৷[1][2]
যম লাখুটিৰ মাটিৰ তলত থকা শিপাৰ উপৰিভাগত আদা বা হালধিৰ দৰে টেপুৰ উৎপত্তি হয়৷ গা-গছজোপা এডলীয়া হয় আৰু একেটা মুঢ়াৰ পৰা কেবাজোপা গছৰ উৎপত্তি হয়৷ গা-গছডাল মঙহাল হয় আৰু ইয়াৰ উপৰিভাগত পাতল চানেকীয়া গাঠিবিলাকে বিকাশ লাভ কৰি থাকে৷ পাতল ঠাৰিৰ গুৰিত উৎপত্তি হোৱা বৌখাবোৰ সৰি পৰিললেে গাঁঠিৰ উৎপত্তি হয়৷[3]
যম লাখুটিৰ পাতৰ আকৃতি অলপ দীঘল চানেকীয়া হয়৷ গুৰিৰ ফালে বহল আৰু আগৰ ফালে ক্ৰমে সৰু হৈ পাতবোৰে এক প্ৰকাৰৰ দীঘলীয়া ডিম্বাকৃতি ৰূপ প্ৰদৰ্শন কৰে৷ পাতৰ বৰণ গভীৰ সেউজীয়া হয় আৰু ইয়াৰ উপৰিভাগে মিহি আকৃতি ধাৰণ কৰে৷[3]
যমলাখুটিৰ ফুল সাধাৰণতে বাৰিষাৰ পিছত অক্টোবৰৰ পৰা ডিচেম্বৰ মাহত ফুলে৷ এই ফুলৰ বৰণ বগা হয়৷
ঐতিহাসিকভাৱে যম লাখুটিৰ বিভিন্ন অংশ আয়ুৰ্বেদত ঔষধ হিচাপে ব্যৱহাৰ হৈ আহিছে৷ ইয়াৰ শিপাৰ আলু জ্বৰ, এজমা, ব্ৰংকাইটিছ আৰু পেলু আদিৰ প্ৰতিকাৰৰ বাবে ব্যৱহাৰ হয়৷ মিজো জনজাতীয় লোকসকলে বৃক্ক আৰু মূত্ৰাশয়ৰ ৰোগ নিৰাময়ৰ বাবে যম লাখুটি ব্যৱহাৰ কৰে৷[4][5]
কামসূত্ৰতো প্ৰসাধনৰ সামগ্ৰী হিচাপে যম লাখুটিৰ উল্লেখ আছে৷
কলকাতাত যম লাখুটিৰ ফুল
যম লাখুটিৰ ফুল আৰু পাত
যম লাখুটিৰ গছ
হাৱাইত যম লাখুটিৰ ফুল
যম লাখুটি (বৈজ্ঞানিক নাম:Cheilocostus speciosus) জিঞ্জিবাৰেচি (Zingiberaceae)পৰিয়ালৰ এবিধ সপুষ্পক উদ্ভিদ৷ এই গছ সাধাৰণতে দ-চানেকীয়া ঠাইত উৎপত্তি হয়৷
