dcsimg

Stylidiaceae ( Polish )

provided by wikipedia POL

Stylidiaceaerodzina roślin należąca do rzędu astrowców (Asterales). Obejmuje ok. 245 gatunków zaliczanych do 6 rodzajów[1]. Najwięcej gatunków występuje w Australii, zwłaszcza południowo-zachodniej, gdzie rosną na ubogich, okresowo wilgotnych siedliskach piaszczystych[3]. Największe zróżnicowanie rodzajów tej rodziny występuje jednak na Tasmanii, Nowej Zelandii i na południowych krańcach Ameryki Południowej[4]. Nieliczne gatunki rosną na wyspach subantarktycznych, Falklandach oraz w Azji Południowo-Wschodniej na obszarze od Sri Lanki po południowe Chiny i Nową Gwineę[1][3]. Niektóre gatunki, zwłaszcza z rodzajów Forstera i Stylidium, uprawiane są jako ozdobne[5], w szczególności w Australii[3].

Niektóre gatunki z rodzaju Stylidium są uznawane za prawdopodobnie mięsożerne. W obrębie kwiatostanów i na łodydze pokryte są lepkimi gruczołkami, których wydzielina powoduje nie tylko przywieranie owadów, ale także z powodu zawierania enzymów proteolitycznych – ich rozkład. Potwierdzono przy tym wchłanianie pozyskiwanych w taki sposób aminokwasów do wnętrza rośliny[3]. Charakterystyczne dla rodziny jest reagowanie organów kwiatowych na bodźce dotykowe, ułatwiające zapylenie, często dokonywane przez specyficznych zapylaczy. Ruch prętosłupa w kwiecie gatunku Stylidium schoenoides jest tak gwałtowny, że roślina zwyczajowo zwana jest w Australii cow kick („kopnięciem krowy”)[3]. Do wyjątkowych cech roślin z tej rodziny należy też anormalny przyrost wtórny pędów[4].

Morfologia

 src=
Kwiat Stylidium schoenoides „uderzający” prętosłupem w palec
 src=
Levenhookia murfettii
 src=
Poduszka Donatia novae-zelandiae w górach Tasmanii
Pokrój
Niewielkie byliny i rośliny roczne[3], rzadziej krzewinki[5], półkrzewy i rośliny poduszkowe[3]. Na pędach występują gruczołowe włoski[5]. Obecne u niektórych przedstawicieli korzenie powietrzne wznoszą pęd kilka mm nad podłożem. U części gatunków pędy rozrastają się za pomocą rozłogów[3].
Liście
Skrętoległe, często skupione w przyziemnej rozecie, bez przylistków. Blaszka liściowa pojedyncza[3], często równowąska[5], stąd liście „trawopodobne”[4].
Kwiaty
Zwykle obupłciowe, zebrane są w gronach i wierzchotkach, czasem rozgałęziających się okółkowo[3], rzadziej pojedyncze w kątach górnych liści lub szczytowo (Donatia)[5]. Kwiaty są zwykle grzbieciste, rzadziej niemal promieniste. Działek kielicha jest 5, rzadko do 7, zrośniętych w rurkę, zwykle gruczołowato owłosioną. Płatków korony jest zwykle 5, rzadziej 10, i są one zrośnięte u nasady, z wyjątkiem rodzaju Donatia, u którego pozostają wolne. Wolne końce zwykle czterech płatków są okazałe i rozpostarte, podczas gdy piąty, najwyższy płatek przekształcony jest w niewielką wargę (labellum). Dwa pręciki (u Donatia trzy) są zrośnięte z pojedynczą szyjką słupka (u Donatia dwiema lub trzema), tworząc wrażliwy na dotyk prętosłup – tknięty obraca się gwałtownie i w ten sposób przekazuje lub odbiera pyłek od owada odwiedzającego kwiat. Dolna zalążnia jest jedno- lub niepełnie trójkomorowa (w wyniku zaniku przegród)[3].
Owoce
Torebki zamknięte w trwałym kielichu[3], otwierające się pęknięciami wzdłuż ścian przegród[4]. Zawierają od kilku do (najczęściej) wielu nasion. Ich wnętrze wypełnia głównie oleiste bielmozarodek jest drobny[5][4].

Systematyka

Rodzina należy do rzędu astrowców i jej pozycja jest dobrze potwierdzona dowodami molekularnymi i opartymi na analizie cech morfologicznych. Odrębność morfologiczna rodzaju Donatia (wolne płatki i szyjki słupka, trzy pręciki zamiast dwóch) powoduje jego wyłączanie w osobną podrodzinę Donatioideae, siostrzaną wobec pozostałych rodzajów łączonych w podrodzinę Stylidioideae[3]. W systemie Takhtajana (1997) rodzina ta podnoszona była do rangi rzędu Stylidiales z dwoma odrębnymi rodzinami Donatiaceae i Stylidiaceae. Jeszcze w systemie APG II z 2003, włączającym te rośliny do rzędu astrowców, dopuszczano jako opcję traktowanie tych rodzin jako rozłącznych. Scalone zostały w jedną rodzinę Stylidiaceae w systemie APG III z 2009[1].

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)[1]
astrowce

Rousseaceae



Campanulaceaedzwonkowate





Pentaphragmataceae





Alseuosmiaceae




Phellinaceae



Argophyllaceae






Stylidiaceae




Menyanthaceaebobrkowate




Goodeniaceae




Asteraceaeastrowate



Calyceraceae









Podział rodziny[6]

Podrodzina Donatioideae B. Chandler

  • Donatia J. R. Forster & G. Forster

Podrodzina Stylidioideae Kittel

Przypisy

  1. a b c d e Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2018-12-17].
  2. a b James L. Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium – S. University of Maryland. [dostęp 2018-12-17].
  3. a b c d e f g h i j k l m Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 594–596. ISBN 978-1-842466346.
  4. a b c d e Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe 2. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 305-306. ISBN 83-7079-779-2.
  5. a b c d e f David J. Mabberley: Mabberley's Plant-Book. Cambridge University Press, 2017, s. 891. ISBN 978-1-107-11502-6.
  6. List of Genera in STYLIDIACEAE. W: Vascular plant families and genera [on-line]. Angiosperm Phylogeny Website. [dostęp 2018-12-17].
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visit source
partner site
wikipedia POL

Stylidiaceae: Brief Summary ( Polish )

provided by wikipedia POL

Stylidiaceae – rodzina roślin należąca do rzędu astrowców (Asterales). Obejmuje ok. 245 gatunków zaliczanych do 6 rodzajów. Najwięcej gatunków występuje w Australii, zwłaszcza południowo-zachodniej, gdzie rosną na ubogich, okresowo wilgotnych siedliskach piaszczystych. Największe zróżnicowanie rodzajów tej rodziny występuje jednak na Tasmanii, Nowej Zelandii i na południowych krańcach Ameryki Południowej. Nieliczne gatunki rosną na wyspach subantarktycznych, Falklandach oraz w Azji Południowo-Wschodniej na obszarze od Sri Lanki po południowe Chiny i Nową Gwineę. Niektóre gatunki, zwłaszcza z rodzajów Forstera i Stylidium, uprawiane są jako ozdobne, w szczególności w Australii.

Niektóre gatunki z rodzaju Stylidium są uznawane za prawdopodobnie mięsożerne. W obrębie kwiatostanów i na łodydze pokryte są lepkimi gruczołkami, których wydzielina powoduje nie tylko przywieranie owadów, ale także z powodu zawierania enzymów proteolitycznych – ich rozkład. Potwierdzono przy tym wchłanianie pozyskiwanych w taki sposób aminokwasów do wnętrza rośliny. Charakterystyczne dla rodziny jest reagowanie organów kwiatowych na bodźce dotykowe, ułatwiające zapylenie, często dokonywane przez specyficznych zapylaczy. Ruch prętosłupa w kwiecie gatunku Stylidium schoenoides jest tak gwałtowny, że roślina zwyczajowo zwana jest w Australii cow kick („kopnięciem krowy”). Do wyjątkowych cech roślin z tej rodziny należy też anormalny przyrost wtórny pędów.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Autorzy i redaktorzy Wikipedii
original
visit source
partner site
wikipedia POL