Mouse Ear Chickweed

Ten artykuł dotyczy rośliny. Zobacz też: wieś o tej nazwie.

Rogownica (Cerastium L.) – rodzaj roślin należący do rodziny goździkowatych. Obejmuje według różnych źródeł od ok. 100^[3] do ponad 200 gatunków^[4]. Są to rośliny zielne (jednoroczne i byliny) występujące głównie na obszarze klimatu umiarkowanego półkuli północnej. Rośliny te rosną w miejscach skalistych, na terenach górskich, na wydmach, w murawach i na świeżych łąkach^[5]. Niektóre gatunki uznawane za chwasty^[6]. Szereg roślin z tego rodzaju uprawianych jest jako rośliny ozdobne, np. rogownica kutnerowata i Biebersteina^[7].

Morfologia

Pokrój

Rośliny zielne zwykle do 15 cm wysokości^[5], zwykle owłosione (nierzadko srebrzyście), także gruczołowato, rzadko nagie. Łodygi u nasady czasem nieco drewniejące, często skupione, tworzą różnej wielkości kępy^[8]. U bylin płożą się i zwykle korzenią w węzłach^[3].

Liście

Naprzeciwległe, jajowate, eliptyczne, lancetowate^[8] do równowąskich. Z 1 do 5 wiązkami przewodzącymi^[3].

Kwiaty

Skupione w szczytowy kwiatostan w formie luźnej lub gęstej wierzchotki, rzadko kwiaty są pojedyncze. Działki kielicha są wolne, w liczbie 5, rzadko 4. Płatki korony są zwykle białe, w liczbie 5, rzadko 4, a rzadko brak ich zupełnie. Na szczycie płatki są zwykle głęboko wcięte, rzadko całobrzegie. Pręciki w liczbie 10, rzadko 5 lub 3. Zalążnia górna, jednokomorowa, z licznymi zalążkami. Szyjek słupka jest zwykle 5, czasem 3^[8].

Owoce

Cylindryczne, żółknące podczas dojrzewania torebki zawierające liczne nasiona^[8]. Często nieco wygięte^[3]. Zwykle schowane w trwałym kielichu. Otwierają się ząbkami w liczbie dwukrotnie większej od liczby szyjek słupka. Ząbki są zwykle nieco zagięte, czasem proste lub odgięte. Nasiona są kuliste lub nerkowate, bocznie nieco ścieśnione^[8], pomarańczowe do brązowych^[3].

Występowanie

Przedstawiciele rodzaju są szeroko rozprzestrzenieni na półkuli północnej, zwłaszcza w strefie klimatu umiarkowanego^[3]. Niektórzy przedstawiciele są kosmopolityczni^[8].

W Polsce występuje w naturze 17 gatunków^[7] (ujęcie taksonomiczne według Krytycznej listy roślin naczyniowych Polski, w nawiasach kwadratowych nazwy akceptowane w światowych bazach danych taksonomicznych^[4][9]):

• rogownica alpejska (Cerastium alpinum L. s. s., syn. C. alpinum L.)
• rogownica drobna (Cerastium pumilum Curtis s. s., syn. C. pumilum Curtis)
• rogownica drobnokwiatowa (Cerastium brachypetalum Pers., syn.C. brachypetalum Desp.)
• rogownica jednokwiatowa (Cerastium uniflorum Clairv., syn. C. uniflorum Thomas)
• rogownica lepka (Cerastium dubium (Bastard) Guépin, syn. C. anomalum Waldst. & Kit., syn. C. dubium (Bastard) O. Schwarz)
• rogownica leśna (Cerastium sylvaticum Waldst. & Kit.)
• rogownica murawowa (Cerastium glutinosum F. W. Schultz) [właśc. Cerastium pumilum Curtis ssp. pallens (F.W. Schultz) Schinz et Thell.]
• rogownica pięciopręcikowa (Cerastium semidecandrum L.)
• rogownica polna (Cerastium arvense L. s. s., syn. C. arvense L.)
• rogownica pospolita (Cerastium holosteoides Fr. em. Hyl., syn. C. caespitosum Gilib., syn. C. vulgatum L.) [właśc. Cerastium fontanum subsp. vulgare (Hartm.) Greuter & Burdet]
• rogownica Raciborskiego (Cerastium tatrae Borbás, syn. C. arvense L. C. raciborskii Zapał.) [właśc. Cerastium arvense subsp. glandulosum (Kit.) Soó]
• rogownica skupiona (Cerastium glomeratum Thuill., syn. C. viscosum L.)
• rogownica szerokolistna (Cerastium latifolium L.)
• rogownica trójszyjkowa (Cerastium cerastoides (L.) Britton, syn. C. trigynum Vill.)
• rogownica watowata (Cerastium eriophorum Kit., syn. Cerastium lanatum Lam.)
• rogownica wielkoowockowa (Cerastium macrocarpum Schur em. Gartner) [właśc. Cerastium fontanum subsp. lucorum (Schur) Soó]
• rogownica źródlana (Cerastium fontanum Baumg.)

Systematyka

Klasyfikacja według APweb (aktualizowany system APG III z 2009)

Rodzaj należy do rodziny goździkowatych (Caryophyllaceae), rzędu goździkowców (Caryophyllales) w obrębie dwuliściennych właściwych. W obrębie goździkowatych należy do podrodziny Alsinoideae plemienia Alsineae^[9]. Powiązania filogenetyczne w obrębie rodzaju są słabo poznane^[3].

Klasyfikacja według systemu Reveala (1993-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa goździkowe (Caryophyllanae Takht.), nadrząd Caryophyllanae, rząd goździkowce (Caryophyllales Perleb), podrząd Caryophyllineae Bessey in C.K. Adams, rodzina goździkowate (Caryophyllaceae Juss.), plemię Cerastieae (Dumort) Kitt., podplemię Cerastiinae Dumort., rodzaj rogownica (Cerastium L.)^[10].

Przypisy