Η Αγριόγατα της άμμου (Felis margarita), επίσης γνωστή ως Αγριόγατα των αμμολόφων, είναι ένα Αιλουροειδές, που ανήκει στο γένος Φέλις, της οικογένειας των Αιλουρίδων. Η αγριόγατα της άμμου, είναι το μοναδικό είδος των Αιλουρίδων που ζει πρωτίστως σε πραγματικές ερήμους. Αυτή η μικρή αγριόγατα είναι ευρέως διαδεδομένη στις ερήμους της Βορείου Αφρικής και της Νοτιοδυτικής και Κεντρικής Ασίας. Από το 2002, έχει χαρακτηρισθεί ως Προ Απειλής από την IUCN επειδή ο πληθυσμός θεωρείται κατακερματισμένος και μικρός με μια τάση μείωσης.[1]
Οι αγριόγατες της ερήμου απαντούν τόσο σε αμμώδεις όσο και σε πετρώδεις ερήμους, ζώντας σε περιοχές μακριά από νερό. Έχοντας πόδια με παχύ τρίχωμα, είναι καλά προσαρμοσμένες στις ακραίες συνθήκες ενός ερημικού περιβάλλοντος και ανθεκτική σε εξαιρετικά υψηλές ή χαμηλές θερμοκρασίες.[2]
Ο Βικτόρ Λος ήταν ο πρώτος Ευρωπαίος που περιέγραψε την αγριόγατα της άμμου το 1858 βασιζόμενος σε ένα δείγμα που βρέθηκε στην αλγερινή Σαχάρα. Πρότεινε να ονομαστεί το είδος Felis margarita προς τιμήν του Ζαν Ωγκύστ Μαργκερίτ, που ήταν επικεφαλής της αποστολής.[3]
Η αγριόγατα της άμμου είναι μία μικρή αγριόγατα, με κοντά πόδια και σχετικά μακριά ουρά. Η γούνα της έχει το χρώμα της άμμου και της ώχρας. Τα σημάδια ποικίλουν μεταξύ των ατόμων:κάποια δεν έχουν ούτε κηλίδες, ούτε ρίγες, μερικά έχουν αχνά σημάδια, ενώ μερικά έχουν και τα δύο κηλίδες και λωρίδες. Η αγριόγατα της άμμου, έχει μαύρα σημάδια στα αυτιά και η ουρά της έχει μία μαύρη άκρη με δύο ή τρεις μαύρους κύκλους. Στις βόρειες περιοχές κατανομής τους, το τρίχωμά τους είναι πολύ μακρύ και πυκνό, με τις τρίχες να φτάνουν έως και τα 5,1 εκ. Γύρω από τα χείλη, στο πηγούνι, στο λαιμό και στην κοιλιά, το χρώμα της είναι άσπρο. Τα αυτιά της είναι καστανόξανθα στη βάση και με μία μαύρη άκρη στο πάνω μέρος των αυτιών. Το κάτω μέρος του προσώπου είναι υπόλευκο και γύρω από τα μάτια της υπάρχει μία αχνή, κόκκινη γραμμή. Τα μεγάλα πρασινοκίτρινα μάτια της περιβάλλονται από ένα άσπρο χρώμα και η γυμνή άκρη της μύτης της είναι μαύρη.
Το κεφάλι και το μήκος του σώματος κυμαίνεται από 39 έως 52 εκ., με 23,2 έως 31 εκ. την μακριά ουρά της. Ζυγίζει από 1,35 έως 3,2 κιλά. Τα τύμπανα του αυτιού της είναι πιο διευρυμένα από των άλλων Αιλουροειδών. Οι κάτω πλευρές των ποδιών προστατεύονται από τις ακραίες θερμοκρασίες με ένα παχύ κάλυμμα γούνας. Τα πτερύγια των αυτιών της είναι τριγωνικά και τα αυτιά της, βαθιά, δίνοντάς της ενισχυμένη ακοή. Τα αυτιά της είναι μεγάλα και μυτερά. Η ανεπτυγμένη αίσθηση της ακοής, είναι πολύ σημαντική για τον εντοπισμό των θηραμάτων, που είναι αραιά κατανεμημένα στις περιοχές με ερήμους.
Οι αγριόγατες της άμμου κάνουν μοναχική ζωή, εκτός από την περίοδο του ζευγαρώματος. Επικοινωνούν χρησιμοποιώντας άρωμα και τα νύχια τους και με την ούρηση για να καθορίσουν το φάσμα τους. Δεν αφήνουν τα περιττώματά τους σε εκτεθειμένες περιοχές, όπως τα άλλα Αιλουροειδή. Βγάζουν κραυγές όπως οι κατοικίδιες γάτες και βγάζουν δυνατές κραυγές κατά την περίοδο του ζευγαρώματος, για να βρουν σύντροφο. Η ακοή διαδραματίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην ενδοοικογενειακή επικοινωνία τους. Οι αγριόγατες της ερήμου τρίβονται σε φλοιό για να βρουν σύντροφο κατά τη διάρκεια της περιόδου αναπαραγωγής.
Κατοικούν σε λαγούμια, τα οποία χρησιμοποιούν αν έχουν εγκαταλειφθεί από αλεπούδες και σκαντζόχοιρους ή αν είναι σκαμμένο από γερβίλλους ή άλλα τρωκτικά. Το λαγούμι έχει βάθος 1,5 μ. και τον σκάβουν λοξά στο έδαφος, με μία ενιαία είσοδο, αλλά μόνο τρία λαγούμια έχουν ερευνηθεί. Τον χειμώνα δραστηριοποιούνται κατά τη διάρκεια της ημέρας, ενώ τη θερμή περίοδο κατά τη διάρκεια της νύχτας και του λυκόφωτος.
Ο τρόπος που κινούνται είναι διαφορετικός: με την κοιλιά προς το έδαφος, με γρήγορο τρέξιμο και με σποραδικά άλματα. Μπορούν ξαφνικά να αυξήσουν ταχύτητα, φτάνοντας τα 30 με 40 χλμ. ανά ώρα. Έχουν καταγραφεί να κινούνται σε μεγάλες αποστάσεις, από 5 έως 10 χλμ. σε μια μόνο νύχτα.
Τα μικρά τρωκτικά είναι πρωταρχική λεία για το είδος αυτό, συμπεριλαμβανομένου αγκαθωτά ποντίκια, γερβίλλοι και νεαροί λαγοί του ακρωτηρίου. Έχουν παρατηρηθεί να κυνηγούν μικρά πτηνά, όπως τον μεγάλο κορυδαλλό, τον κορυδαλλό της ερήμου. Καταναλώνουν επίσης διάφορα ερπετά και έντομα. Μπορούν να μείνουν χωρίς νερό αρκετό διάστημα, αλλά αν αυτό είναι διαθέσιμο, τότε το πίνουν εύκολα. Μπορούν να σκάψουν γρήγορα είτε για να βγάλουν τη λεία τους, από το έδαφος, είτε να την θάψουν για να την καταναλώσουν αργότερα.
Ο οίστρος της αγριόγατας της άμμου διαρκεί 5 με 6 ημέρες. Κατά μέσο όρο γεννιούνται 3 γατάκια, μετά από κύηση 59 με 66 ημερών, συνήθως γύρω στον Απρίλιο ή τον Μάιο, αν και σε ορισμένες περιοχές, μπορούν να γεννήσουν 2 φορές τον χρόνο. Τα γατάκια, ζυγίζουν κατά τη γέννησή τους, 39 με 80 γρ., με στίγματα απαλού κίτρινου ή κοκκινωπού χρώματος. Τα μικρά αναπτύσσονται σχετικά γρήγορα, φτάνοντας τα 3/4 τους μεγέθους των ενηλίκων, μέσα σε 5 μήνες από τη γέννησή τους. Τα μικρά είναι πλήρως ανεξάρτητα στον πρώτο χρόνο τους και φτάνουν σύντομα στην σεξουαλική ωριμότητα.
Από τις 228 αγριόγατες της ερήμου, που γεννήθηκαν σε ζωολογικούς κήπους το 2007, μόνο το 61% ζούσε μέχρι τον πρώτο μήνα. Τα μικρά πέθαναν, επειδή οι μητέρες τους τα παραμελούσαν. Μπορούν να ζήσουν και 13 χρόνια σε αιχμαλωσία. Το προσδόκιμο ζωής των ζώων αυτών στην άγρια φύση, δεν έχει τεκμηριωθεί ακόμα.
Η υποβάθμιση των οικοτόπων είναι η κύρια απειλή για την Αγριόγατα της άμμου. Είναι ευάλωτες σε άγονα οικοσυστήματα, τα οποία αποδομούνται από ανθρώπινες δραστηριότητες εποικισμού, κυρίως στους βοσκοτόπους. Τα μικρά θηλαστικά, που αποτελούν τη βάση της διατροφής της Αγριόγατας της άμμου, εξαρτώνται από την ύπαρξη επαρκούς βλάστησης, η οποία μπορεί να εμφανίσει μεγάλες διακυμάνσεις, λόγω ξηρασίας ή μειώνεται λόγω της απερήμωσης και της απώλειας της φυσικής βλάστησης. Επίσης μπορούν να σκοτωθούν σε παγίδες από τους κατοίκους των οάσεων, που θέλουν να σκοτώσουν αλεπούδες και τσακάλια, ή πιάνονται ως αντίποινο για τις δολοφονίες κοτόπουλων. Άλλες εντοπισμένες απειλές περιλαμβάνουν την εισαγωγή των άγριων και κατοικίδιων σκύλων και γατών, δημιουργώντας άμεσο ανταγωνισμό για τη θήρευση και αιτία για νόσους που προσβάλουν τις αγριόγατες της άμμου.
Οι αγριόγατες της άμμου, απαντούν κυρίως σε αμμώδεις και πετρώδεις ερήμους και έχουν μια ευρεία κατανομή στις ερήμους της βόρειας Αφρικής, της νοτιοδυτικής και κεντρικής Ασίας. Προτιμούν τις πεδινές ή ορεινές με αραιή βλάστηση, αποφεύγοντας τους γυμνούς αμμόλοφους, όπου υπάρχει ελάχιστη τροφή. Μπορούν να επιβιώσουν σε θερμοκρασίες που κυμαίνονται από -5°C έως 52°C, υποχωρώντας σε λαγούμια κατά τη διάρκεια ακραίων καιρικών συνθηκών. Παρόλο που πίνουν αρκετό νερό, όταν αυτό είναι διαθέσιμο, είναι σε θέση να επιβιώσουν για μήνες χωρίς νερό.
Στη βόρεια Αφρική, οι αγριόγατες της άμμου απαντούν οριακά στο δυτικό Μαρόκο, στην Αλγερία και στις βραχώδεις ερήμους της ανατολικής Αιγύπτου, στη χερσόνησο του Σινά. Έχουν θεαθεί στην Τυνησία, τη Λιβύη, το Μάλι και τον Νίγηρα. Πιθανόν υπάρχουν στη Μαυριτανία, ενώ έχουν βρεθεί στη Σενεγάλη, το Τσαντ και το Σουδάν.
Στη νοτιοδυτική Ασία, έχουν βρεθεί στο νότιο Ισραήλ, στην Ιορδανία, στην Παλμύρα της Συρίας και στο Ιράκ. Στην κεντρική Ασία, απαντούν ανατολικά της Κασπίας θάλασσας σε όλη την έρημο Καρακούμ στο οροπέδιο του Οστιούρτ, στα βορειοδυτικά του όρους Καπέτ Νταγ, στα νότια μέσα στην έρημο Κιζίλ Κουμ στον ποταμό Συρ Ντάρια και στα βόρεια σύνορα του Αφγανιστάν.
Η Αγριόγατα της άμμου (Felis margarita), επίσης γνωστή ως Αγριόγατα των αμμολόφων, είναι ένα Αιλουροειδές, που ανήκει στο γένος Φέλις, της οικογένειας των Αιλουρίδων. Η αγριόγατα της άμμου, είναι το μοναδικό είδος των Αιλουρίδων που ζει πρωτίστως σε πραγματικές ερήμους. Αυτή η μικρή αγριόγατα είναι ευρέως διαδεδομένη στις ερήμους της Βορείου Αφρικής και της Νοτιοδυτικής και Κεντρικής Ασίας. Από το 2002, έχει χαρακτηρισθεί ως Προ Απειλής από την IUCN επειδή ο πληθυσμός θεωρείται κατακερματισμένος και μικρός με μια τάση μείωσης.
Οι αγριόγατες της ερήμου απαντούν τόσο σε αμμώδεις όσο και σε πετρώδεις ερήμους, ζώντας σε περιοχές μακριά από νερό. Έχοντας πόδια με παχύ τρίχωμα, είναι καλά προσαρμοσμένες στις ακραίες συνθήκες ενός ερημικού περιβάλλοντος και ανθεκτική σε εξαιρετικά υψηλές ή χαμηλές θερμοκρασίες.
Ο Βικτόρ Λος ήταν ο πρώτος Ευρωπαίος που περιέγραψε την αγριόγατα της άμμου το 1858 βασιζόμενος σε ένα δείγμα που βρέθηκε στην αλγερινή Σαχάρα. Πρότεινε να ονομαστεί το είδος Felis margarita προς τιμήν του Ζαν Ωγκύστ Μαργκερίτ, που ήταν επικεφαλής της αποστολής.
