Zəli — Həlqəvi qurdlar ( lat. Annelida) tipinə, Kəmərlilər (lat. Clitellata) yarım tipinə və Zəlilər ( lat. Hirudinea) sinfinə aid olan heyvan növü.[1] Onlar bu tipin mühüm siniflərindən biri olan Azqıllı qurdların (lat. Oligochaeta) kəskin dəyişilmiş nəsli və ya onun bir şaxəsi hesab olunurlar.
Azqıllı qurdlar sinfinin xarakterik əlaməti hesab olunan seyrək “qıl” örtüyü bunların ən primitiv qədim nümayəndələrində az da olsa rast gəlinir. Bədən seqmentlidir və ya ayrı –ayrı həlqələrdən (tipə xas olan əlamət) ibarətdir. Azqıllı qurdlardan fərqli olaraq bunlarda iki cür seqmentləşmə ayır edilir: xarici (və ya yalançı ) və daxili (və ya əsl) seqmentləşmə.
Azqıllı qurdlardan fərqli olaraq bütün zəlilərdə əsl seqmentlərin sayı sabitdir – ibtidai zəlilərdə (lat. Acanthobdellida) 30 ədəd, əsl zəlilərdə (lat. Euhirudinea) isə 33 ədəddir. Bədəndə aydın seçilən baş və anal pərləri yoxdur. Bunun əvəzində onların bədəninin ön və arxa nahiyələrində sormac adlanan xüsusi törəmə vardır. Ön sormac qidalanmağa, arxa sormacla birlikdə isə həm də yapışmağa və hərəkətə xidmət edir. Zəlilərin dünya miqyasında 400 növü, Respublikamızın su tutarlarında isə cəmi 15 növü məlumdur. Düzdür Azərbaycanda indiyə qədər zəlilərin növ tərkibinin, onların yayılmasının, miqdarının və s. öyrənilməsi istiqamətində xüsusi tədqiqat işləri aparılmamışdır . Yaşam tərzinə ən uyğun ərazi olan Sabirabad rayonunda yetişdirilib bala alınması həyata keçirilir . Qeydə alınan bu zəli növləri də hidrobioloji tədqiqatlarda qeydə alınan növlərdir. Tədqiqatçılar zəlilər sinfini iki yarımsinfə:
Qədim zəlilərə cəmi 1 dəstə - Qıllı zəlilər (lat. Acanthobdellida) daxildir. Hazırda qıllı zəlilərin cəmi iki növü məlumdur. Onlar da azqıllı qurdlarla əsl zəlilər arasında bir növ körpü – keçid qrupunu təşkil edirlər. Əsl zəlilər yarımsinfinin Xortumlu zəlilər (lat. Rhynchobdellida) və Çənəli zəlilər (lat. Gnathobdellida) kimi iki dəstəsi vardır. Müasir zəlilərin ən çox nümayəndələri də elə bu iki dəstənin payına düşür. Tibb zəlisi Çənəli zəlilər (lat. Gnathobdellida) dəstəsinə daxildir.
Hazırda bu növün 3 forması ayırd edilir: 1. H.medicinalis officinalis (aptek tibb zəlisi), 2. H.m.medicinalis (müalicəvi tibb zəlisi), 3. H.m. orientalis (şərq tibb zəlisi). Qeyd olunan bu formalar Hirudo medicinalis növünün biri- birinə çox yaxın olan 3 forması olub, biri-birilə maneəsiz olaraq uğurla çarpazlaşaraq sağlam və döllü nəsil verirlər. Hər 3 forma tibbdə geniş istifadə olunur. Bu formaların arasında isə özünün aqressivliyi, acgözlüyü və fəallığı ilə H.m.orientalis seçilir. İndiyə qədər ölkəmizin su tutarlarından qeydə alınan tibb zəlilərini Hirudo medicinalis adı altında verirdilər. Tibbi zəli yetişdirilməsi 12 hektarlıq torpaq sahəsində Baxşəliyev Balakişi famil oğlu tərəfindən yetişdirilib bala alınır.
Zəlinin dəri-əzələ kisəsində bütün əzələlər var. Bu əzələlər onun hər tərəfə dönməsinə kömək edir. Zəli onurğasızdır. Onun iki ədəd ''kutikula'' ilə örtülü kəsici dişcikləri var. Zəli parazitlik edərkən, qanı sorarkən onun diçciklərinin yeri üçbucaq formasında olur. Tibb zəlisinin (Hirudo medicinalis orientalis) bədəni qurdvari olub, bel-qarın istiqamətində yastılaşmışdır. Uzunluğu orta hesabla 120 mm (labarotoriya şəraitində yetişdirilən fərdlərdə isə 250-300, hətta 440 mm) eni isə 10–12 mm –dir. Təbiətdə də bu cür iri fərdlərə nadir hallarda olsa da rast gəlinir. Kütləsi 2-5 q. və daha çox olur. Həlqəvi qurdlara xas olan əsas əlamətlər Tibb zəlisində də mövcuddur. Tibb zəlisinin də iki sormacı – ön və arxa sormacları vardır. Ön sormac bədənin ön uc hissəsinin alt tərəfində, arxa sormac isə arxa ucun alt tərəfində yerləşir. Tibb zəlisində arxa sormacı daha güclü inkişaf etmişdir. Onun diametri zəlinin bədəninin ən enli hissəsinin yarısından çoxdur.Tibb zəlisində sormaclardan başqa bədənin üzərində (çoxsaylı kiçik sormacları nəzərə almasaq) heç bir törəməyə və ya çıxıntıya rast gəlinmir. Bununla belə bədənin üzərində sıx seqmentləşmə müşahidə olunur. Bu seqmentləşmələr xarici həlqələrin izləridir. Həlqələr çox ensiz olurlar. Ona görə də tibb zəlisində olan bu xarici həlqələrin sayı onun daxili seqmentlərinin sayından 3 – 5 dəfə çoxdur. Həqiqi seqmentlərin ön uc hissədə yerləşən 4 seqment birləşərək ön sormacı, arxa uc hissədə yerləşən seqmentlərin 7-si birləşərək arxa sormacı əmələ gətirirlər. Bədənin ön ucunun üst tərəfində yarımdairə üzrə düzülən 5 cüt göz yerləşir. Gözlər heyvanın təsnifatında müstəsna əhəmiyyətə malikdir. Bədən xaricdən kifayət qədər möhkəm olan kutikula qatı ilə örtülüdür. Bu qatda da, yuxarıda deyildiyi kimi, çoxsaylı kiçik sormaclar yerləşir.
Ön sormacda ağız dəliyi yerləşir. Ona görə də ön sormac həm qidalanmağa, həm də arxa sormacla birlikdə yapışmağa və hərəkətə xidmət edir. Ağız boşluğunda üç əzələvi yastıq-1 bel və 2 yan yastıqlar vardır. Qida qəbulu zamanı zəlinin çənələri sahibin dərisini kəsir və üçşüalı yara alınır. Sorulan qan şaxələnərək bağırsaqlara daxil olur. Bağırsaq üç hisssədən ibarətdir: ön, orta və arxa bağırsaq
Ağız boşluğu və udlaq ön bağırsağı təşkil edir. Udlağa birhüceyrəli ağız suyu vəzisi açılır. Ön bağırsaqdan sonra orta bağırsaq uzanır. Bağırsağın bu hissəsini mədə və ya çinədan, nazik bağırsaq təşkil edir. Mədədə cibcik adlanan çoxlu yan çıxıntılar (9-11 cüt) vardır. Bu cibciklərin sayı növə görə dəyişir. Məsələn, H. medicinalis 11 cütdür. Arxa bağırsaq qısadır, anus arxa sormacın önündə yerləşir. Selom reduksiya etmişdir və lakunar sistem formalaşmışdır. Zəlinin lakunar sistemində toplanmış qan ilə həmin ərazidə yayılmış heyvanların növünü də təyin etmək olar. Hirudin (C₆₆H₉₃N₁₃O₂₅, kütləsi 1468.52 q.) qanın laxtalanmasının qarşısını alır. Hirudin fermentinin sayəsində qan bir neçə ay zəlinin bağırsağında laxtalanmamış, dəyişilməmiş formada qalır.
Sinir sistemi cüt udlaqüstü və ya beyin düyünü, udlağı əhatə edən iki konnektivin köməyi ilə qarın sinir zəncirinin başlanğıcı hesab olunan udlaqalatı sinir düyünü ilə əlaqələnir. Qarın sinir zənciri hər bir seqmentə uyğun gələn 20 və daha artıq düyünlərdən təşkil olunmuşdur: udlaqaltı düyün 4, arxa düyün isə 7 sadə sinir düyününün qovuşmasından əmələ gəlmişdir ki, bu da bədənin göstərilən sahələrində bir neçə seqmentin qovuşub ön və arxa sormacları əmələ gətirdiyini göstərir.
Tənəffüsü bədən səthilə gedir.
Zəlilər hermafrotiddir. Tibb zəlisində cinsi sistem bədənin orta hissəsində metamer yerləşən 9 cüt dəyirmi toxum kisələrindən ibarətdir. Dişi cinsi sistem isə içərisində yumurtalıq olan cəmi bir cüt yumurta kisələrindən ibarətdir.[2]
Zəlilər sinfi 3 dəstəyə ayrılır:
Hirudoterapiya-qədim vaxtlardan başlayaraq insanlar zəlinin köməyi ilə müxtəlif xəstəlikləri müalicə edirdilər. Müasir vaxtlarda da bu müalicə üsulundan uğurla istifadə olunur.
Zəlinin kompleks müalicə effekti vardır. Zəlinin köməyi ilə müxtəlif xəstəlikləri (ürək-damar, uroloji, ginekoloji, dəri, mədə-bağırsaq sistemi və s.) müalicə etmək mümkündür. Zəli insult və infarkt xəstəliklərinin ən yaxşı profilaktik müalicə üsullarından biri sayılır. Hipertoniya xəstəliyi zamanı bu müalicə üsulundan uğurla istifadə olunur. Bir çox dəri xəstəliklərinin də (trofik xoralar, psoriaz, ekzema, sklerodermiya və s.) müalicəsində zəli ən təsirli tibbi "vasitədir". Hirudoterapiya kosmetologiyada da istifadə olunur. Zəlinin sekreti (şirəsi) dərini cavanlaşdırır, daha parlaq edir, xırda qırışları yox edir.
Seans zamanı həkim zəlini xüsusi şüşə borucuğuna yerləşdirir və insan bədəninin müxtəlif yerlərinə (xəstəlikdən asılıdır) qoyulur. Seansın əvvəlində insan yüngül yandırma hiss edə bilər. 1 seans zamanı 1 və ya bir neçə zəli istifadə oluna bilər. Zəli yalnız bir neçə ml qan (təxminən 15 ml kimi) sovura bilər. Doyunca sovurduqdan sonra zəli dəridən qopur. Bu baş vermədikdə həkim zəlini spirt və ya yod məhlulunda isladılmış tamponla götürür. Zəli qanı sorarkən öncə bədənin müəyyən nahiyəsində adi qan axınına səbəb olur. Seans zamanı zəli müxtəlif və çox faydalı bioloji aktiv komponentlərlə zəngin olan xüsusi sekret (şirə) ifraz edirki, bu sekret insanın qanına düşür və insan orqanizminin bütün orqan və sistemlərinə çox müsbət təsir edir. Hirudin qanın laxtalanmasının qarşısını alır, duruldur, oksigenlə zənginləşdirir, trombları əridir və orqanizmdəki iltihab prosesi aradan götürür və yüksək təzyiqi azaldır. Seansdan sonra 2 gün ərzində zəli yapışan yeri isladmaq və qaşımaq olmaz. Zəli yapışan yerlərdə cüzi qanaxma yarana bilər. Belə qanaxmalar insanın səhhəti üçün heç bir təhlükə yaratmır və 24 saat ərzində kəsilir. Onkoloji xəstəliyi, anemiya, tuberkulyoz xəstəlikləri və zəli fermentlərinə qarşı allergik reaksiyaları olan insanlar hirudoterapiyadan istifadə edə bilməz.
Hirudoterapiya, əsasən, 3 təsir göstərir: mexaniki, bioloji və refleksogen.
Beləliklə, zəli ilə müalicə xroniki iltihab prosesləri ilə yanaşı, ürək qüsurlarında, ürəyim işemik və qan dövranı xəstəliklərində, stenokardiya, maddələr mübadiləsi pozulduqda, mədə-bağırsaq xəstəliklərində, nevroloji problemlərdə, miqrendə və s. xəstəliklərdə zəli ilə müalicə müsbət effekt verir.
Zəli — Həlqəvi qurdlar ( lat. Annelida) tipinə, Kəmərlilər (lat. Clitellata) yarım tipinə və Zəlilər ( lat. Hirudinea) sinfinə aid olan heyvan növü. Onlar bu tipin mühüm siniflərindən biri olan Azqıllı qurdların (lat. Oligochaeta) kəskin dəyişilmiş nəsli və ya onun bir şaxəsi hesab olunurlar.
Les sangoneres o sangonelles són anèl·lids que formen la subclasse dels hirudinis (Hirudinea). Hi ha sangoneres d'aigua dolça, terrestres i marines. Com els oligoquets, comparteixen la presència de cliteli. Com els cucs de terra, les sangoneres són hermafrodites. Algunes, però no totes, sangoneres són hematòfagues.
La sangonera medicinal europea, Hirudo medicinalis, i alguns congèneres, així com algunes altres espècies, s'han utilitzat per a sagnies durant segles, encara que la majoria de sangoneres no s'alimenten de sang humana, sinó que depreden petits invertebrats, que es mengen sencers.
Les sangoneres hematòfagues ataquen els seus hostes i s'hi queden adherides fins que s'omplen, en aquest punt es desprenen per tal de digerir. El cos d'una sangonera està constituït per 34 segments. Totes les sangoneres tenen un succionador anterior (oral) format pels sis primers fragments del cos, que s'utilitza per a enganxar-se a un hoste per a alimentar-se, i també per a alliberar un anestèsic per a evitar que l'hoste noti la sangonera. Utilitzen una combinació de moc i succió (ocasionada per músculs concèntrics en aquests sis segments) per a mantenir-se subjectes i secretar un enzim anti-coagulant, hirudina, al torrent sanguini de l'hoste.
Algunes espècies tenen cura dels petits, mentre proveeixen menjar, transport i protecció, cosa que és un comportament poc comú entre els anèl·lids.
Aquests petits animals són anèl·lids que generalment viuen en hàbitats aquàtics com rius, llacs i aiguamolls, encara que hi ha sangoneres que viuen en hàbitats terrestres.
Algunes espècies, sobretot les més conegudes, s'enganxen a la pell d'un animal i s'alimenten xuclant-ne la sang, però la majoria s'alimenten de petits invertebrats sencers. En xuclar la sang, les sangoneres alliberen una substància coagulant i anestesiant que evita les hemorràgies, evitant així que la víctima la detecti.
Antigament, els metges feien servir sangoneres medicinals per tal d'extreure sang als seus pacients.
Les sangoneres o sangonelles són anèl·lids que formen la subclasse dels hirudinis (Hirudinea). Hi ha sangoneres d'aigua dolça, terrestres i marines. Com els oligoquets, comparteixen la presència de cliteli. Com els cucs de terra, les sangoneres són hermafrodites. Algunes, però no totes, sangoneres són hematòfagues.
La sangonera medicinal europea, Hirudo medicinalis, i alguns congèneres, així com algunes altres espècies, s'han utilitzat per a sagnies durant segles, encara que la majoria de sangoneres no s'alimenten de sang humana, sinó que depreden petits invertebrats, que es mengen sencers.
Les sangoneres hematòfagues ataquen els seus hostes i s'hi queden adherides fins que s'omplen, en aquest punt es desprenen per tal de digerir. El cos d'una sangonera està constituït per 34 segments. Totes les sangoneres tenen un succionador anterior (oral) format pels sis primers fragments del cos, que s'utilitza per a enganxar-se a un hoste per a alimentar-se, i també per a alliberar un anestèsic per a evitar que l'hoste noti la sangonera. Utilitzen una combinació de moc i succió (ocasionada per músculs concèntrics en aquests sis segments) per a mantenir-se subjectes i secretar un enzim anti-coagulant, hirudina, al torrent sanguini de l'hoste.
Algunes espècies tenen cura dels petits, mentre proveeixen menjar, transport i protecció, cosa que és un comportament poc comú entre els anèl·lids.
Pijavice (Hirudinea) jsou kroužkovci blízce příbuzní máloštětinatcům. Je známo asi 300 druhů.[1]
Tři čtvrtiny druhů jsou hematofágní parazité, živí se krví obratlovců. Menšina druhů se živí dravě a loví jiné bezobratlé. Pijavice žijí převážně ve sladkých vodách, ale i v mořích, ve vlhkých tropech se vyskytují i suchozemské pijavice.[1] Pohybují se tzv. piďalkovitým pohybem, nebo plaváním. Pijavice mají také schopnost regenerace, ta je však ve srovnání se žížalou obecnou podstatně menší.
Dosahují rozměrů od méně než 1 cm až po 30 cm, a to samozřejmě v závislosti na druhu.[1] Tělo pijavice se skládá z 33 segmentů.[1] Vnější segmentace ale neodpovídá té vnitřní, na jeden pravý segment s vnitřními orgány připadá 5-7 vnějších segmentů (heteronomní segmentace). Stejně jako máloštětinatci vytvářejí opasek, u většiny druhů ale scházejí štětinky.
Tělo mají oválné, na obou koncích opatřené přísavkami, větší přední a menší zadní. Zadní přísavka slouží pouze k přichycování. Přední je součástí trávícího ústrojí, skládá se z chitinové čelisti a hltanu, kde ústí žlázy vylučující hirudin (enzym, který zabraňuje srážení krve). U hematofágních druhů se druhotně rozvětvila trávící soustava do několika výběžků, v nichž se po nasátí ukládá větší množství krve. Pijavice dýchají celým povrchem těla, cévní soustava je uzavřená. Vylučovací soustavu tvoří metanefridie.
Pijavice jsou hermafrodité, mají samičí i samčí pohlavní orgány. K přenosu spermatu dochází při kopulaci. Pijavice, stejně jako například žížaly, shromažďují oplozená vajíčka v opasku. Z opasku jsou poté vajíčka uvolněna v kokonu. Kokony vodních pijavic se nacházejí na vodních rostlinách a kamenech. Noví jedinci se vyvíjejí přímým vývojem.
V souvislosti s rozvojem genetických přístupů samozřejmě bylo zjištěno množství nových poznatků o fylogenezi pijavic. Pijavice jsou blízcí příbuzní skupin Acanthobdellida a Branchiobdellida; společně s pijavicemi tvoří monofyletickou skupinu. Zdá se, že pijavice a jejich uvedení příbuzní jsou sesterskou větví žížalic (Lumbriculidae), což mimo jiné znamená, že by máloštětinatci („Oligochaeta“) v dnešním pojetí nebyli přirozený taxon (pijavice by měly být řazeny dovnitř této skupiny máloštětinatců).[2]
V Česku žije celkem 19 druhů pijavic. Příkladem u nás žijících druhů jsou:
Obrázky, zvuky či videa k tématu Pijavice ve Wikimedia Commons
Galerie Pijavice ve Wikimedia CommonsPijavice (Hirudinea) jsou kroužkovci blízce příbuzní máloštětinatcům. Je známo asi 300 druhů.
Igler (Hirudinea) er en underklasse af ledorme i dyreriget. Der findes tre grupper af igler: ferskvands-, brakvands- og havigler. Igler er ligesom regnorme hermafroditter. Den mest kendte igleart er nok lægeiglen (blodiglen), Hirudo medicinalis, som er naturligt forekommende i Europa, og har været brugt til åreladning i århundreder.
Alle iglearter er kødædere. Nogle af dem er rovdyr, som jager et udvalg af invertebrate dyr såsom orme, snegle og insektlarver, mens et fåtal er parasitter, og lever af at suge blod fra hvirveldyr som f.eks. frøer, krybdyr, fisk og pattedyr. Hvis de får muligheden kan de også leve af menneskeblod. Iglens største fjender er fisk, vandlevende insekter, skaldyr (krabber, hummer) og andre igler med speciale i iglejagt.
Igler ånder gennem huden.
Igler (Hirudinea) er en underklasse af ledorme i dyreriget. Der findes tre grupper af igler: ferskvands-, brakvands- og havigler. Igler er ligesom regnorme hermafroditter. Den mest kendte igleart er nok lægeiglen (blodiglen), Hirudo medicinalis, som er naturligt forekommende i Europa, og har været brugt til åreladning i århundreder.
Alle iglearter er kødædere. Nogle af dem er rovdyr, som jager et udvalg af invertebrate dyr såsom orme, snegle og insektlarver, mens et fåtal er parasitter, og lever af at suge blod fra hvirveldyr som f.eks. frøer, krybdyr, fisk og pattedyr. Hvis de får muligheden kan de også leve af menneskeblod. Iglens største fjender er fisk, vandlevende insekter, skaldyr (krabber, hummer) og andre igler med speciale i iglejagt.
Igler ånder gennem huden.
Die Egel (Hirudinea), von althochdeutsch ëgala, „Egel, Blutegel“, wie „Igel“ möglicherweise zu einer indogermanischen Wurzel egh- für „stechen“, vermutlich wegen der lanzettförmigen Gestalt,[1] sind eine der beiden Unterklassen der Gürtelwürmer (Clitellata), die ihrerseits zu den Ringelwürmern gehören. Sie umfassen rund 300 Arten, von denen die meisten im Süßwasser und etwa 20 % im Meer und im Brackwasser leben. In feuchten, vorwiegend tropischen Wäldern kommen Landegel vor.
Egel sind sehr spezialisierte, abgeleitete Ringelwürmer. Sie haben eine feste Anzahl von Segmenten, die je nach Ordnung variiert (Branchiobdellida 15, Acanthobdellida 29, Euhirudinea 34). Nach der Bildung des hinteren Saugnapfs entstehen keine weiteren Segmente mehr, sodass deren Anzahl mit zunehmendem Alter nicht anwächst. Die Saugnäpfe sind Zusammenschlüsse von mehreren Segmenten; sie sind sehr muskulös und drüsenreich. Die Coelomsäcke, die bei ursprünglichen Ringelwürmern in jedem Segment vorkommen, werden nur noch embryonal angelegt und sind beim Adulttier aufgelöst. Übrig bleibt nur ein Kanalsystem. Die Sekundärringelung verwischt zusätzlich die ursprüngliche Segmentierung. Das namengebende Kennzeichen der Gürtelwürmer (Clitellata), das Clitellum, ist bei den Egeln nur während der Fortpflanzung zu sehen. Der Darm bildet bei den parasitischen Arten große Blindsäcke aus, in denen Blut gespeichert und verdaut wird.
In der klassischen Systematik werden die Resultate der phylogenetischen Untersuchungen auf verschiedene Weise umgesetzt. Es werden unterschiedlich viele Rangebenen dazwischen geschaltet, um die stammesgeschichtlichen Zusammenhänge abzubilden. Im Folgenden die Systematik der Egel innerhalb des Stammes der Ringelwürmer (Annelida) nach Westheide/Rieger:[2]
Die Egel (Hirudinea), von althochdeutsch ëgala, „Egel, Blutegel“, wie „Igel“ möglicherweise zu einer indogermanischen Wurzel egh- für „stechen“, vermutlich wegen der lanzettförmigen Gestalt, sind eine der beiden Unterklassen der Gürtelwürmer (Clitellata), die ihrerseits zu den Ringelwürmern gehören. Sie umfassen rund 300 Arten, von denen die meisten im Süßwasser und etwa 20 % im Meer und im Brackwasser leben. In feuchten, vorwiegend tropischen Wäldern kommen Landegel vor.
D'Bluttsëffer, op Latäin Hirudinea, gehéieren zu de Réngelwierm. Dee wichtegsten ass de Medezinesche Bluttsëffer, den Hirudo medicinalis, dee schonn zanter Joerhonnerten an der Medezin an den Asaz kënnt.
Bluttsëffer ginn a véier Uerdnungen agedeelt mat méi wéi 600 Aarten.
D'Bluttsëffer, op Latäin Hirudinea, gehéieren zu de Réngelwierm. Dee wichtegsten ass de Medezinesche Bluttsëffer, den Hirudo medicinalis, dee schonn zanter Joerhonnerten an der Medezin an den Asaz kënnt.
Bluttsëffer ginn a véier Uerdnungen agedeelt mat méi wéi 600 Aarten.
De Ielen (Hirudinea) sünd een vun de beiden Unnerklassen vun de Gördelwörmer (Clitellata), de nu wedder to de Ringelwörmer tohören doot. Dat gifft bi 300 Aarden. De meisten leevt in Söötwater un bi 20 % in Brackwater un in de See. In fuchtige Woolden, sunnerlich in de Tropen, gifft dat ok Landielen.
De Ielen hefft en faste Tahl vun Segmente, je na Ornen. Bi Branchiobdellida sünd dat 15, bi Acanthobdellida 29, bi Euhirudinea 34 Segmente. Nadem dat achterste Suugmuul wussen is, kaamt keene ne‘en Segmente mehr tostanne. Je oller de Ielen weert, blifft denn doch de Segmente ehre Tahl jummers liek. De Suugmüler bestaht ut en Reeg vun Segmenten, de tohopenslaten wurrn sünd. Dor gifft dat veel Muskeln un Drüsen in. De Coelombüdels, de bi eenfache Ringelwörmer in elk Segment vörkaamt, gifft dat bloß noch bi de Embryos, bi de adulten Ielen sünd se uplööst. Dor blifft bloß noch en Kanalsystem vun over. Over de enkelten Segmente weg leggt sik Sekundärringels, so datt de Segmente an sik gor nich mehr to sehn sünd. Dat Clitellum, wo de Gördelwörmer ehren Naam vun hefft (Clitellata), is bi de Ielen bloß to sehn, wenn se sik vermehren doot. Bi de Parasiten mank de Ielen billt de Darm grote Blindbüdels ut, wo Blood in spiekert un vrdaut warrt.
.
Wat bi de Unnersöken to de Phylogenese rutsuern deit, warrt in de klassische Systematik verscheden umsett. Dat geiht dor um, den Tosamenhang in de Stammgeschicht aftobillen. Dorto weert unnerscheedlich veel Ebenen twuschen schalt‘. Hier folgt nu de Systematik vun de Ielen mank den Stamm vun de Ringelwörmer (Annelida) na Westerheide/Rieger[1]:
. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons. De Ielen (Hirudinea) sünd een vun de beiden Unnerklassen vun de Gördelwörmer (Clitellata), de nu wedder to de Ringelwörmer tohören doot. Dat gifft bi 300 Aarden. De meisten leevt in Söötwater un bi 20 % in Brackwater un in de See. In fuchtige Woolden, sunnerlich in de Tropen, gifft dat ok Landielen.
.
Ang mga limatik[1] o linta[1] (Ingles: leech) ay mga anelida na bumubuo sa subklaseng Hirudinea. Mayroong mga limatik na pantubig-tabang, panlupa, at pandagat. Mayroon ding mga lintang nagmumula sa mga kailugan at latian.[1] Katulad ng kanilang mga kalapit na kamag-anak, ang mga Oligochaeta, mayroon din silang clitellum. Katulad ng mga bulating-lupa, mga hermaprodita din ang mga linta. Ginagamit ang limatik na kasangkapan sa panggagamot - ang Hirudo medicinalis - na katutubo sa Europa, at maging ang mga kasari (o konhenero) nito sa klinikal na pagpapadugo sa loob ng mayroon nang mga libong taon.
Ang lathalaing ito na tungkol sa Hayop ay isang usbong. Makatutulong ka sa Wikipedia sa nito.
.
Para sa ibang gamit, tingnan ang Linta (paglilinaw).Ang mga limatik o linta (Ingles: leech) ay mga anelida na bumubuo sa subklaseng Hirudinea. Mayroong mga limatik na pantubig-tabang, panlupa, at pandagat. Mayroon ding mga lintang nagmumula sa mga kailugan at latian. Katulad ng kanilang mga kalapit na kamag-anak, ang mga Oligochaeta, mayroon din silang clitellum. Katulad ng mga bulating-lupa, mga hermaprodita din ang mga linta. Ginagamit ang limatik na kasangkapan sa panggagamot - ang Hirudo medicinalis - na katutubo sa Europa, at maging ang mga kasari (o konhenero) nito sa klinikal na pagpapadugo sa loob ng mayroon nang mga libong taon.
'Lintah' lan pacet iku kéwan sing kagabung sajeroning filum Annelida subkelas Hirudinea, papan uripe ing dharatan, banyu tawa, lan segara. Pambédané pacet lan lintah ora saka taksonomi, nanging saka papan uripé waé. Lintah seneng ing banyu, déné pacet ing lemah lan wit-witan. Kaya déné kerabaté, Oligochaeta, pacet duwé klitelum. Kaya déné cacing lemah, pacet uga hermaprodit (duwé kelamin dhobel). Pacet obat Éropah, Hirudo medicinalis, wis ana kawit biyèn dimupangataké kanggo ngetokaké getih (plebotomi) kanthi médhis.
Kabèh spésies pacet iku karnivora. Sapérangan wujud prédhator, éntuk pangan saka manéka jinis invertebrata kaya ta cacing, keong, utawa larva gegremet.
Léntah nyaéta salah sahiji sato cai atawa terestrial tina golongan annelida anu miboga panyedot dina unggal tungtung awakna.[1] Léntah mangrupa organisme nu kagolong salaku makrozoobentos.[2] Organisme séjén nu kaasup makrozoobentos di antarana : Crustacea, Isopoda, Decapoda, Oligochaeta, Mollusca, Nematoda dan Annelida.[2] Loba spésiés tina sato ieu nu nyedot getih salaku parasit, utamana dina vertebrata, jeung sajabana.[1]
Lantaran awakna bubukuan, léntah kaasup kana Filum Annelida, sarua jeung cacing taneuh.[3] Léntah kaasup kelas Hirudinéa lantaran miboga hirudin dina sékrési ciduhna.[3]
Léntah nyaéta salah sahiji sato cai atawa terestrial tina golongan annelida anu miboga panyedot dina unggal tungtung awakna. Léntah mangrupa organisme nu kagolong salaku makrozoobentos. Organisme séjén nu kaasup makrozoobentos di antarana : Crustacea, Isopoda, Decapoda, Oligochaeta, Mollusca, Nematoda dan Annelida. Loba spésiés tina sato ieu nu nyedot getih salaku parasit, utamana dina vertebrata, jeung sajabana.
Mā-kì (螞蜞) iâ hô̤ lā̤ mā-uòng (螞蟥), sê siŏh cṳ̄ng buóh diŏh cūi lā̤, â̤ ngék dông-ŭk háik gì tè̤ng-giāng.
Ruba ni aina za anelidi ambao hupatikana sehemu zilizo na majimaji na hung'ata ngozini na kufyonza damu ya mtu au mnyama.
Arhynchobdellida/Haemadipsidae (Haemadipsa sylvestris)
Rhynchobdellida/Glossiphoniidae (Helobdella europaea)
Makala hii kuhusu mambo ya biolojia bado ni mbegu. Ruba ni aina za anelidi ambao hupatikana sehemu zilizo na majimaji na hung'ata ngozini na kufyonza damu ya mtu au mnyama.
Sansi se yon bèt ki viv nan dlo epi ki renmen rale san moun pou li bwè. Yon moun ki pa vle travay e ki toujou ap mande lòt moun pou jis li santi moun nan pa genyen ankò pou bay li. Lè yon sansi ap rale san moun, li ap sispann rale sèlman lè vant li plen epi li soule.
Istwa mo sa
Sansi se yon bèt ki viv nan dlo epi ki renmen rale san moun pou li bwè. Yon moun ki pa vle travay e ki toujou ap mande lòt moun pou jis li santi moun nan pa genyen ankò pou bay li. Lè yon sansi ap rale san moun, li ap sispann rale sèlman lè vant li plen epi li soule.
Ene sansowe[1], c' est ene biesse d' ene dizo-classe di l' ecoxhmint des viers ås aneas. Ele vike dins l' aiwe, et s' plake so les pires et les ôtès astocas.
End a 650 sôres, tertotes gatebok (k' i gn a les deus sekes sol minme biesse).
Ele sont onk a 20 cm longues.
.jpg)
naiviant
Ele vikèt dins les doûcès aiwes (sacwantes dins les egoloes des mouzes).
Ele avancèt tot s’ placant so ene pire, pu si stinde, plaker s’ tiesse so ene novele pire, si racroler, pu racmincî.
Mins elle polèt eto naivyî tot-z ondulant.
Tot on tins, on a metou des sansowes a sacwants malådes, sol minme idêye ki l' metaedje di boesses.
Les vatches ki vont boere dins des sourdants u des ris avou des sansowes les polèt aveur el boke, et l' biesse si plaker dins l' trô del gueuye. L' årtisse î pinse cwand l' vatche glete et k' gn a do sonk dins l' gletaedje.
On ndè djåze dins ene des noveles di Eviè Nonne, sol guere d' Indochine.
Ene sansowe, c' est ene biesse d' ene dizo-classe di l' ecoxhmint des viers ås aneas. Ele vike dins l' aiwe, et s' plake so les pires et les ôtès astocas.
End a 650 sôres, tertotes gatebok (k' i gn a les deus sekes sol minme biesse).
Ele sont onk a 20 cm longues.
naiviant
Sansure (Hirudinea spp.) (in frinsé: sangsue)
Shushunja apo ushunjëza është një krimb i fragmentuar që i përket phylum Annelida (Unazorë) dhe në nënspecien e Hirudinae[1].
Janë anelide që jetojnë në ujëra të ëmbla. Ka pak lloje detare ose tokësore. Jetojnë si ektoparazit në trupin e shtazëve të ndryshëm si te peshqit, molusqet, gjedhet etj. Ushqehen me gjakun e nikoqirit. Është e pajisur me dy ventuza.Njëra quhet ventuza e gojës,që është në pjesën e përparme të trupt.Në të hapet goja.Ndërsa ventuza e prapme e cila është më e madhe,nuk është e shpuar dhe ndodhet ne fund te trupit.Këto ventuza njëherit shërbejne edhe për të lëvizur shtaza.
Këto gjatë marrjes së gjakut tajojnë një materie qe pengon ngjizjen e gjakut të amvisit për një kohë më të gjatë.Nje numer i madh i krimabve unazor jetojn ne dete.Ne teresi krimbat jan te pajisur me zgjatime lekuro-muskulore,te cilat rendom i perdorin per levizje. Keto shtaze kan gjakun e kuq,gjakun e kane te llojit te mbyllur.Sistemi nervor i tyre është i nyjeve nervore(ganglioneve).Emri tyre rrjedh sipas formes se tyre sepse trupin e kane te ndare si unaza por ato jan te bashkuara.Perfaqesues tjeter i krimbave unazore është edhe skraja e shiut.Thithja e madhe e gjakut te amvisit mund te shkaktoje me vdekje.Rendesia e tyre është sepse nese diku është mbledhur gjaku i keq ne mund te vendosim ushunjezen aty dhe ajo do te thith gjakun e keq.Ne disa vende kultivohen per ti shitur... SHUMIMI: Shumohen në mënyrë hermafroditë.Shumohen në atë mënyrë që dy krimbat afrohen njëri pranë tjetrit dhe mbështillen me një masë jargore,me Ç'rast qelizat mashkullore te njërit krimb bëjnë frytëzimin e qelizave të krimbit tjetër.Të njëjtin veprim e kryen edhe krimbi tjetër.Pas këtij procesi krimbat ndahen.Më vonë,pas frytëzimit,secili krimb tajon lëndën jargore dhe i nxjerr jashtë vezët e frytëzuara.Në ndërkohë masa jargore ngurtësohet dhe në këtë mënyrë i mbron vezët nga lëndimet e ndryshme. RIPëRTRITJA: Ashtu si sfungjeri,hidra dhe krimbi i tokes ka aftësi të ripërtritjes.Nëse ndahen në dy pjesë,aiështë në gjendje ta përtrijë pjesën e përparm e ose të prapme të trupit.
Shushunja apo ushunjëza është një krimb i fragmentuar që i përket phylum Annelida (Unazorë) dhe në nënspecien e Hirudinae.
Janë anelide që jetojnë në ujëra të ëmbla. Ka pak lloje detare ose tokësore. Jetojnë si ektoparazit në trupin e shtazëve të ndryshëm si te peshqit, molusqet, gjedhet etj. Ushqehen me gjakun e nikoqirit. Është e pajisur me dy ventuza.Njëra quhet ventuza e gojës,që është në pjesën e përparme të trupt.Në të hapet goja.Ndërsa ventuza e prapme e cila është më e madhe,nuk është e shpuar dhe ndodhet ne fund te trupit.Këto ventuza njëherit shërbejne edhe për të lëvizur shtaza.
Këto gjatë marrjes së gjakut tajojnë një materie qe pengon ngjizjen e gjakut të amvisit për një kohë më të gjatë.Nje numer i madh i krimabve unazor jetojn ne dete.Ne teresi krimbat jan te pajisur me zgjatime lekuro-muskulore,te cilat rendom i perdorin per levizje. Keto shtaze kan gjakun e kuq,gjakun e kane te llojit te mbyllur.Sistemi nervor i tyre është i nyjeve nervore(ganglioneve).Emri tyre rrjedh sipas formes se tyre sepse trupin e kane te ndare si unaza por ato jan te bashkuara.Perfaqesues tjeter i krimbave unazore është edhe skraja e shiut.Thithja e madhe e gjakut te amvisit mund te shkaktoje me vdekje.Rendesia e tyre është sepse nese diku është mbledhur gjaku i keq ne mund te vendosim ushunjezen aty dhe ajo do te thith gjakun e keq.Ne disa vende kultivohen per ti shitur... SHUMIMI: Shumohen në mënyrë hermafroditë.Shumohen në atë mënyrë që dy krimbat afrohen njëri pranë tjetrit dhe mbështillen me një masë jargore,me Ç'rast qelizat mashkullore te njërit krimb bëjnë frytëzimin e qelizave të krimbit tjetër.Të njëjtin veprim e kryen edhe krimbi tjetër.Pas këtij procesi krimbat ndahen.Më vonë,pas frytëzimit,secili krimb tajon lëndën jargore dhe i nxjerr jashtë vezët e frytëzuara.Në ndërkohë masa jargore ngurtësohet dhe në këtë mënyrë i mbron vezët nga lëndimet e ndryshme. RIPëRTRITJA: Ashtu si sfungjeri,hidra dhe krimbi i tokes ka aftësi të ripërtritjes.Nëse ndahen në dy pjesë,aiështë në gjendje ta përtrijë pjesën e përparm e ose të prapme të trupit.
Sorbielie (luotīnėškā: Hirudinea) īr tuokis žėidouts kėrmėns.
Sorbielės gīven prieskūs, lietā tekontiūs ondenīs. Anas sorb vairiū gīviu krauji. Tor tīčē esontius solptukus, katras prėkimb prī skūruos, pragriauža žaizda ė solp krauji nelaidont anom sošašietė. Sorbelie gal būtė ba jiedė daugel dėinu, no kap prīsisorb, tūmet ėšsolp daugiau kraujė nekap patė svera.
Kūna ėlgoms 3-10 cm. Plaukaliu netora.
Senuobie sorbielės nauduotas kraujė nosolpėmou, ba vierīta, ka dielē tuo kraus pasidėrb poikesnis.
Yawar ch'unqaq, Yawar ch'unqa[1] icha Mapamari[2] (Hirudinea) nisqakunaqa yakupi kawsaq sillwi kurukunam. Uywakunap runappas yawartam ch'unqan.
Commons nisqapi suyukunata uyarinakunatapas tarinki kaymantam: Yawar ch'unqaq.Yawar ch'unqaq, Yawar ch'unqa icha Mapamari (Hirudinea) nisqakunaqa yakupi kawsaq sillwi kurukunam. Uywakunap runappas yawartam ch'unqan.
Zuluk xalqali chuvalchanglar (annelida) tipining Hirudinea ostsinfiga oid turdir. Zuluklar chuchuk suv, yer va dengizda yashashadi. Yomgʻir chuvalchanglari kabi germafroditdirlar. Hirudo medicinalis zotli zuluklar tibbiyotda klinik qon tozalash uchun ishlatiladi.
Barcha zuluklar yirtqichdirlar. Biroq zuluklar oʻz navbatida boshqa hayvonlarga - yirik hasharotlar (qoʻngʻizlar) va qisqichbaqalarga yem boʻlishadi.
Zuluk tanasi 34 segmentdan iborat; tishlari 270 ta. Taom topish uchun karbonat angidrid gaziga moʻljal olishadi (shuning uchun ularni nafas olish organlariga yaqinlashtirmaslik kerak). Tanadan qon soʻrib boʻlgach, uni hazm qilish uchun uyquga ketishadi.
Пијавици (науч. Hirudinea) — поткласа што содржи околу 500 прстенести црви обично познати како пијавици. Пијавиците се познати по тоа што цицаат крв, како и по нивниот свиен начин на движење. Освен примитивната Acanthobdella peledina, пијавиците немаат хети. Во повеќето случаи тие поседуваат две пијавки, и тоа една на предниот крај (глава) која ги опфаќа сегментите од 1 до 4, и друга на задниот крај (опашка) која ги опфаќа сегментите од 25 до 33. Како и малкучетинестите црви од кои се мисли дека еволуирале, пијавиците се наоѓаат во слатководни, морски и копнени екосистеми.
Пијавиците поседуваат појасче (clitellum) кое секретира кокони или обвивки на јајце клетките. Овие животни се симултани хермафродити. Имаат тело кое се состои од 34 сегменти (сомити), но немаат хети. Иако не се сите крвопијни, повеќето пијавици имаат специјални адаптации за хранење со крв. Главна адаптација е мускулната каудална пијавка составена од последните седум сомити од сегментираното тело. Оваа пијавка е критична за прикачување и за останување на домаќинот. Кај поголемите и поактивни видови таа служи како пливачки апарат. Шесте сомити на предниот крај на телото се исто така модифицирани во вентрална пијавка која го обиколува мускулниот голтник. Негативниот притисок кој се создава со предната пијавка помага при цицањето на крвта. Крвопијните пијавици обично се опремени со големо и разгрането црево (цека, caeca), што им дозволува да бидат значително издолжени при хранењето. Некои пијавици конзумираат крв и до шест пати повеќе од нивната телесна тежина. Овие примитивни карактеристики кај рецентните пијавици укажуваат на тоа дека ги поседувал и нивниот предок.
Пијавиците можат да се најдат во слатководните и копнените локации на сите континенти, освен на Антарктикот. Морските пијавици се наоѓаат во сите океани. Претставниците од главните фамилии на пијавици можат да се најдат насекаде, со исклучок на некои видови од фамилијата Haemadipsidae. За овие видови се мисли дека потекнуваат од времето на доцното гондванско отцепување, по одделувањето на Африка и Јужна Америка од остатокот на првобитниот суперконтинент пред околу 180-140 милиони години. Некои помали фамилии, вклучувајќи ги Americobdellidae и Cylicobdellidae можат да се најдат само во Јужна Америка. Повеќето океански пијавици по сѐ изгледа дека преферираат умерени или арктички води, а само неколку видови специфични за елазмобранхиите се наоѓаат во тропските морски системи.
Повеќето пијавици можат да пливаат со координирање на деполаризацијата на невроните долж нивното оздолно нервно стебло, што ги предизвикува надолжните мускули да го движат брановидно телото на пијавицата. Задната пијавка служи за придвижување на телото со одбивање од подлогата. Пијавиците се движат до цврсти супстрати со наизменично прикачување на антериорната и постериорната пијавка помеѓу периоди кога телото се издолжува. Кога се одмараат, пијавиците лежат под објекти во поплитките делови, обично делумно надвор од водата. Овие животни имаат неколку предни очни дамки и се способни да детектираат движење од контрастот на светлина и сенка.
Крвопијните пијавици се способни да се исхрануваат со крв поради неколку биоактивни хемикалии во нивната плунка, како што е хирудинот. Други антикоагуланти во пијавиците се инхибитори на ензимот протеаза.
Во Македонија се утврдени 35 таксони (29 видови 6 подвидови), од кои 11 се ендемски, ограничени претежно на Охридското Езеро. Најпознати се медицинската (Hirudo medicinalis), рибјата (Piscicola geometra) и коњската (Haemopis sanguisuga).[1]
Пијавици (науч. Hirudinea) — поткласа што содржи околу 500 прстенести црви обично познати како пијавици. Пијавиците се познати по тоа што цицаат крв, како и по нивниот свиен начин на движење. Освен примитивната Acanthobdella peledina, пијавиците немаат хети. Во повеќето случаи тие поседуваат две пијавки, и тоа една на предниот крај (глава) која ги опфаќа сегментите од 1 до 4, и друга на задниот крај (опашка) која ги опфаќа сегментите од 25 до 33. Како и малкучетинестите црви од кои се мисли дека еволуирале, пијавиците се наоѓаат во слатководни, морски и копнени екосистеми.
Сөлекләр (лат. Hirudinea) — боҗралы суалчаннар ассыйныфы. Күпчелеге төче суда яши. Барлыгы 400—500 төр сөлек бар дип исәпләнә.
Сөлекләрнең тәннәре озынча, арка-корсак юнәлешендә бераз кысылган. Алгы һәм арткы очларында имгечләр бар. Параподияләре, төкләре яки саңаклары юк.
Гадәттә сөлекләр кан эчүчеләр булса да, аларның арасында чын паразитлар юк[3].
Медицинада медицина сөлеге еш кулланыла[4].
Сөлекләр (лат. Hirudinea) — боҗралы суалчаннар ассыйныфы. Күпчелеге төче суда яши. Барлыгы 400—500 төр сөлек бар дип исәпләнә.
Сөлекләрнең тәннәре озынча, арка-корсак юнәлешендә бераз кысылган. Алгы һәм арткы очларында имгечләр бар. Параподияләре, төкләре яки саңаклары юк.
Гадәттә сөлекләр кан эчүчеләр булса да, аларның арасында чын паразитлар юк.
Медицинада медицина сөлеге еш кулланыла.
जोंक एनिलिडा संघ का जन्तु है। यह उभयलिंगी होता है। स्वच्छ जलाशयों में मिलता है। इसका शरीर लम्बा, चपटा एवं खंडों में विभक्त रहता है। यह वाह्य परजीवी है। इसके शरीर के दोनों सिरों पर पोषक से चिपकने के लिए चूषक मिलते हैं। इसके अगले चूषक के मध्य में तिकोना मुखछिद्र होता है। एक दशक(2009-2019) में जोंक से इलाज 13 गुना तक मंहगा हुआ। आयुर्वेद में जलोकावारन पद्धति में जोंक से इलाज किया जाता रहा हैं।
जोंक एनिलिडा संघ का जन्तु है। यह उभयलिंगी होता है। स्वच्छ जलाशयों में मिलता है। इसका शरीर लम्बा, चपटा एवं खंडों में विभक्त रहता है। यह वाह्य परजीवी है। इसके शरीर के दोनों सिरों पर पोषक से चिपकने के लिए चूषक मिलते हैं। इसके अगले चूषक के मध्य में तिकोना मुखछिद्र होता है। एक दशक(2009-2019) में जोंक से इलाज 13 गुना तक मंहगा हुआ। आयुर्वेद में जलोकावारन पद्धति में जोंक से इलाज किया जाता रहा हैं।
ਜੋਕ ਇਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲੰਮੇ ਕੀੜੇ ਦੀ ਕਿਸਮ ਹੈ। [1] ਇਹ ਓਲੀਗੋਚੇਟਸ ਨਾਲ ਨੇੜਿਓਂ ਸਬੰਧਤ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਧਰਤੀ ਦੇ ਕੀੜੇ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਰਗੇ ਨਰਮ ਹਨ। ਇਹ ਆਪਣੇ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀ, ਖੰਡ ਵਾਲੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਲੰਬੀ ਅਤੇ ਇਕਰਾਰਨਾਮਾ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਦੋਵੇਂ ਸਮੂਹ ਹੇਰਮਾਫ੍ਰੋਡਾਈਟਸ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਕ ਕਲੀਟੈਲਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਜੋਕ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਓਲੀਗੋਚੇਟਸ ਤੋਂ ਦੋਵੇਂ ਸਿਰੇ ਤੇ ਚੂਸਣ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਬਾਹਰੀ ਸਜਾਵਟ ਵਿਚ ਭਿੰਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਹਿੱਸੇ ਨਾਲ ਮੇਲ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦਾ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਰੀਰ ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਠੋਸ ਹੈ। ਹੋਰ ਐਨੇਲਿਡਜ਼, ਕੋਇਲੋਮ ਵਿੱਚ ਪਾਈ ਗਈ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸਰੀਰ ਦੀ ਗੁਫਾ ਛੋਟੇ ਛੋਟੇ ਚੈਨਲਾਂ ਤੱਕ ਘੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੀਚ ਤਾਜ਼ੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਕੁਝ ਸਪੀਸੀਸ ਧਰਤੀ ਅਤੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿਚ ਪਾਈਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ. ਵਧੀਆ-ਜਾਣਿਆ, ਅਜਿਹੇ ਚਿਕਿਤਸਕ ਗੰਢਤੁੱਪ ਹੈ, ਦੇ Hirudo medicinalis ਹਨ hematophagous ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇੱਕ sucker ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਹੋਸਟ ਕਰਨ ਲਈ ਨੱਥੀ ਅਤੇ ਲਹੂ ਤੇ ਭੋਜਨ, ਪਹਿਲੇ ਪਿਪਟਾਇਡ secreted ਸੀ, hirudin clotting ਖੂਨ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ. ਜੱਚੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਇਕ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਛੂਤਕਾਰੀ ਸ਼ਿਕਾਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਆਦਾਤਰ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਇਨਵਰਟੇਬ੍ਰੇਟਸ 'ਤੇ ਤਿੱਖੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ.
ਜਲ-ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਵਿਚ ਅੰਡੇ ਇਕ ਕੋਕੂਨ ਵਿਚ ਜੁੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਿਸੇ ਠੋਸ ਚੀਜ਼ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਧਰਤੀ ਦੀਆਂ ਪਰਜਾਤੀਆਂ ਅਕਸਰ ਕੋਕੂਨ ਨੂੰ ਲੌਗ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਚੱਕਰਾਂ ਵਿਚ ਛੁਪਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਲਗਭਗ 700 ਜਾਤੀਆਂ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਇਸ ਸਮੇਂ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੁਝ 100 ਸਮੁੰਦਰੀ, 90 ਧਰਤੀ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਤਾਜ਼ੇ ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਹਨ।
ਪੁਰਾਣੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 19 ਵੀਂ ਸਦੀ ਤੱਕ ਜੋਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦੇ ਲਹੂ ਚੂਸਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ । ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ, ਜੂਠੇ ਰੋਗ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਐਪੀਕੋਨਡੀਲਾਈਟਿਸ ਅਤੇ ਗਠੀਏ, ਕੱਦ ਦੀਆਂ ਨਾੜੀਆਂ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ, ਅਤੇ ਮਾਈਕ੍ਰੋਸੁਰਜਰੀ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਡਾਕਟਰੀ ਵਰਤੋਂ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਜਦਕਿ ਹੀਰੂਡਿਨ ਕੁਝ ਖੂਨ ਦੇ ਜੰਮਣ ਦੇ ਰੋਗਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਐਂਟੀਕੋਆਗੁਲੈਂਟ ਦਵਾਈ ਹੈ।
ਜੋਕ ਦੀਆਂ ਕੁਝ 700 ਕਿਸਮਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੁਝ ਸਮੁੰਦਰੀ, 90 ਧਰਤੀ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਤਾਜ਼ੇ ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਹਨ। [2] [3] ਕਲਾਸ, ਹਿਰੂਡੀਨੇਆ, ਲਈ ਨਾਮ ਲਾਤੀਨੀ ਹਿਰੂਡਿਓ, ਹਿਰੂਡਿਨਿਸ, ਇੱਕਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗੰਢਤੁਪ ਹੈ। [4]
ਆਪਣੀ ਉਪਵਰਗ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਯੂਰੀ ਹਿਰੂਡਿਨੇਆ ਦੀਆਂ ਸ਼ੁੱਧ ਜੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਪੂਰਵ ਅਤੇ ਪਿਛੋਕੜ ਵਾਲੇ ਦੋਵੇਂ ਚੂਸਣ ਵਾਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦੋ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡੇ ਗਏ ਹਨ: ਅਰਹੈਂਕੋਬਲਿਡਾ ਅਤੇ ਰਾਇਨਚੋਬੇਲਿਡਾ। [5]
ਪ੍ਰਜਨਨ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ, ਬਹੁਤੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜੋਖਾਂ ਆਪਣੇ ਮੇਜ਼ਬਾਨਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਵਿੱਚ ਸੁਤੰਤਰ ਰਹਿ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਕੋਕੇ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪਰਜਾਤੀਆਂ ਦੇ ਬਾਲਗ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਅੰਡੇ ਲੱਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਕਿਸ਼ੋਰ ਸੰਭਾਵੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨ ਭਾਲਦੇ ਹਨ ਜਦ ਇਹ ਕਿਨਾਰੇ ਤੇ ਪਹੁੰਚਦੇ ਹਨ। [6] ਜੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਅਕਸਰ ਇੱਕ ਸਾਲਾਨਾ ਜਾਂ ਦੋ-ਸਾਲਾ ਜੀਵਨ ਚੱਕਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। [7]
ਜੋਕ ਦੇ ਛਪਾਕੀ ਵਿੱਚ ਐਨੇਜਜਿਕ, ਐਂਟੀ-ਇਨਫਲੇਮੇਟਰੀ, ਐਂਟੀਕੋਆਗੂਲੈਂਟ ਅਤੇ ਐਂਟੀਮਾਈਕਰੋਬਲ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇ ਨਾਲ ਕਈ ਬਾਇਓਐਕਟਿਵ ਪਦਾਰਥ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। [10] ਜੋਕ ਦੇ ਲਾਰ ਦਾ ਇਕ ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਐਂਟੀਕੋਆਗੂਲੈਂਟ ਕੰਪੋਨੈਂਟ ਇਕ ਛੋਟਾ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਹੈ, ਹਿਰੂਡਿਨ।[11] ਇਸ ਦੀ ਦਵਾਈ ਰੀਕਮਬੇਂਟ ਡੀ ਐਨ ਏ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। [12]
ਜੋਕ ਇਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲੰਮੇ ਕੀੜੇ ਦੀ ਕਿਸਮ ਹੈ। ਇਹ ਓਲੀਗੋਚੇਟਸ ਨਾਲ ਨੇੜਿਓਂ ਸਬੰਧਤ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਧਰਤੀ ਦੇ ਕੀੜੇ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਰਗੇ ਨਰਮ ਹਨ। ਇਹ ਆਪਣੇ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀ, ਖੰਡ ਵਾਲੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਲੰਬੀ ਅਤੇ ਇਕਰਾਰਨਾਮਾ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਦੋਵੇਂ ਸਮੂਹ ਹੇਰਮਾਫ੍ਰੋਡਾਈਟਸ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਕ ਕਲੀਟੈਲਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਜੋਕ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਓਲੀਗੋਚੇਟਸ ਤੋਂ ਦੋਵੇਂ ਸਿਰੇ ਤੇ ਚੂਸਣ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਬਾਹਰੀ ਸਜਾਵਟ ਵਿਚ ਭਿੰਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਹਿੱਸੇ ਨਾਲ ਮੇਲ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦਾ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਰੀਰ ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਠੋਸ ਹੈ। ਹੋਰ ਐਨੇਲਿਡਜ਼, ਕੋਇਲੋਮ ਵਿੱਚ ਪਾਈ ਗਈ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸਰੀਰ ਦੀ ਗੁਫਾ ਛੋਟੇ ਛੋਟੇ ਚੈਨਲਾਂ ਤੱਕ ਘੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੀਚ ਤਾਜ਼ੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਕੁਝ ਸਪੀਸੀਸ ਧਰਤੀ ਅਤੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿਚ ਪਾਈਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ. ਵਧੀਆ-ਜਾਣਿਆ, ਅਜਿਹੇ ਚਿਕਿਤਸਕ ਗੰਢਤੁੱਪ ਹੈ, ਦੇ Hirudo medicinalis ਹਨ hematophagous ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇੱਕ sucker ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਹੋਸਟ ਕਰਨ ਲਈ ਨੱਥੀ ਅਤੇ ਲਹੂ ਤੇ ਭੋਜਨ, ਪਹਿਲੇ ਪਿਪਟਾਇਡ secreted ਸੀ, hirudin clotting ਖੂਨ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ. ਜੱਚੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਇਕ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਛੂਤਕਾਰੀ ਸ਼ਿਕਾਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਆਦਾਤਰ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਇਨਵਰਟੇਬ੍ਰੇਟਸ 'ਤੇ ਤਿੱਖੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ.
ਜਲ-ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਵਿਚ ਅੰਡੇ ਇਕ ਕੋਕੂਨ ਵਿਚ ਜੁੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਿਸੇ ਠੋਸ ਚੀਜ਼ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਧਰਤੀ ਦੀਆਂ ਪਰਜਾਤੀਆਂ ਅਕਸਰ ਕੋਕੂਨ ਨੂੰ ਲੌਗ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਚੱਕਰਾਂ ਵਿਚ ਛੁਪਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਲਗਭਗ 700 ਜਾਤੀਆਂ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਇਸ ਸਮੇਂ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੁਝ 100 ਸਮੁੰਦਰੀ, 90 ਧਰਤੀ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਤਾਜ਼ੇ ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਹਨ।
ਪੁਰਾਣੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 19 ਵੀਂ ਸਦੀ ਤੱਕ ਜੋਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦੇ ਲਹੂ ਚੂਸਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ । ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ, ਜੂਠੇ ਰੋਗ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਐਪੀਕੋਨਡੀਲਾਈਟਿਸ ਅਤੇ ਗਠੀਏ, ਕੱਦ ਦੀਆਂ ਨਾੜੀਆਂ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ, ਅਤੇ ਮਾਈਕ੍ਰੋਸੁਰਜਰੀ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਡਾਕਟਰੀ ਵਰਤੋਂ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਜਦਕਿ ਹੀਰੂਡਿਨ ਕੁਝ ਖੂਨ ਦੇ ਜੰਮਣ ਦੇ ਰੋਗਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਐਂਟੀਕੋਆਗੁਲੈਂਟ ਦਵਾਈ ਹੈ।
அட்டைகள் ஈரமான பகுதியில் வாழக் கூடிய ஒட்டுண்ணிப் புழுக்களாம். அட்டைப் பூச்சி என்ற பொதுவழக்கு தவறானது. ஏனெனில் அட்டை மண்புழுவோடு தொடர்புடைய ஒரு வளையப் புழு (annelid) ஆகும். சில இனங்கள் குருதி குடிக்கும் ஒட்டுண்ணிகளாகச் (haemophagic parasite) செயல்படுகின்றன.[1][2]
அட்டை குளம் குட்டை ஆறு முதலிய நன்னீர் நிலைகளிலும், கடலிலும், ஈரத்தரை மீதும் வாழும் ஒருவகைப் புழு. அன்னெலிடா (Annelida) என்னும் வளையப்புழுத் தொகுதியிலே ஹிருடினியா (Hirudinea) என்னும் வகுப்பைச் சேர்ந்தது. அட்டையில் பல சாதிகளுண்டு. அவை பலவகையான வாழ்க்கை முறையுள்ளவை. சில அட்டைகள் மண்புழு, பூச்சிகளின் லார்வா முதலிய மற்றச் சிற்றுயிர்களைப் பிடித்துத் தின்கின்றன. அசுத்தங்களை உண்டு தோட்டிகள்போல அவற்றைச் சில நீக்குகின்றன. பெரும்பாலான வகைகள் மற்றப் பிராணிகளின் உடம்பில் எப்போதும் அல்லது சிற்சில சமயங்களில் ஒட்டிக் கொண்டு அவற்றின் உடலிலுள்ள இரத்தத்தையோ சாற்றையோ உறிஞ்சி ஒட்டுண்ணிகளாக வாழ்கின்றன. அட்டை நீரில் நன்றாக நீந்தும். அதன் உடலை மேலும் கீழுமாகச் செங்குத்தாக அலைபோல அசைத்து நீந்திச் செல்லும். நாம் கைவிரல்களால் ஓட்டை அல்லது சாண் அளப்பதுபோலத் தரையில் அட்டை ஊர்ந்து செல்லும் இயல்புடையன ஆகும்.
அட்டையின் உடல் சற்றுத் தட்டையாக இருக்கும். தோலின் மேலே குறுக்கே உடல்நெடுக மடிப்பு மடிப்பாக இருக்கும். மருத்துவத்தில் உபயோகப்படும் சாதாரண அட்டையின் உடலில் இந்தத் தோல் மடிப்புக்கள் நூற்றுக்குமேல் இருக்கும். இதன் உடல் 33 வளையங்களால் ஆனது. 26 வளையங்களை எண்ணலாம். பொதுவாக ஒரு உடல் வளையத்துக்கு 5 தோல் மடிப்புக்கள் இருக்கின்றன. முன்பக்கத்தில் 5 ஜதைக் கண்கள் இருக்கின்றன. அட்டையின் முன்முனையிலும் பின் முனையிலும் உறிஞ்சிகள் (Suckers) என்னும் உறுப்புக்கள் உண்டு. இவை வட்டமான அல்லது நீளவட்டமான சற்றுக் குழிந்த கிண்ணம் போன்றவை. இவற்றைத் தட்டையாக அமுக்கி ஓரத்தை அழுத்திக் கொண்டே நடுவிலுள்ள பாகத்தைச் சற்று உயர்த்துவதால் இவற்றிற்குள்ளே அழுத்தம் குறைவான ஓர் இடம் உண்டாகிறது.
இதன்மேல் அழுத்தம் மிகுந்திருப்பதால் இந்த உறிஞ்சி இடப்பட்ட இடத்திற்குக் கெட்டியாக ஒட்டிக்கொள்கிறது. உறிஞ்சியை விடுவிக்க வேண்டுமானால் ஓரத்தைச் சற்றுத் தூக்கினால் போதும்; உள்ளும் புறமும் அழுத்தம் ஒன்றாகி உறிஞ்சியின் பிடிப்பு விட்டுவிடும். முன்னுறிஞ்சியின் நடுவில் வாய் இருக்கிறது. அதில் மூன்று வளைவான தகடு போன்ற தாடைகள் உண்டு. ஒவ்வொரு தாடையின் விளிம்பிலும் கூரான பற்கள் உண்டு. இவையெல்லாம் கைடின் (Chitin) என்னும் பொருளாலானவை. உறிஞ்சியால் அழுத்திப் பற்றிக் கொண்டு இந்தத் தாடைகளை முன்னும் பின்னும் அசைவித்து அட்டை தான் ஒட்டிக்கொண்டிருக்கும் பிராணியின் தோலிலே முக்கோண வடிவான ஒரு காயம் உண்டாக்குகிறது. அதன் வழியாக அட்டை இரத்தத்தை உறிஞ்சும். அட்டையின் உமிழ்நீர் அதோடு கலக்கும். அந்த உமிழ்நீரில் ஹிருடின் என்னும் ஒரு சத்து இருக்கிறது. அது இரத்தம் உறைந்து போகாமல் திரவமாகவே இருக்கச் செய்கிறது. அட்டையின் தீனிப்பையில் (Crop) ஜதைஜதையாகப் பல பைகள் இருக்கின்றன. சாதாரண அட்டையில் 11 ஜதைகள் இருக்கின்றன. இவற்றில் இரத்தம் சேகரித்து வைக்கப்படுகிறது. அட்டை ஒரு தடவை நன்றாக இரத்தம் குடித்துவிட்டால் 10, 12 மாதம்கூட உணவின்றி உயிர் வாழ்ந்திருக்கும்.
அட்டைப் பூச்சி ஒரே நேரத்தில் தனது உடல் எடையைக் காட்டிலும் எட்டு மடங்கு அதிக அளவு ரத்தத்தை உறிஞ்சிக் குடிக்கும் திறன் கொண்டது. இந்த நன்னீர் அட்டைகளின் உமிழ்நீரில் இருந்து சுரக்கும் இருடின் என்னும் நொதியானது பாலூட்டிகளின் இரத்தம் உறைவதைத் தடுக்கும் ஆற்றல் கொண்டது[3]. இதன் மூலம் அட்டைகள் பாலூட்டிகளின் குருதியை எளிதாக உறிஞ்சிக் குடிக்கின்றன.
அட்டை இருபால் உயிரினம் ஆகும். ஒரே அட்டையில் ஆணுறுப்பு, பெண்ணுறுப்பு இரண்டும் உண்டு. இரண்டு அட்டைகள் சேரும்போது ஒன்றின் விந்தணுக்கள் மற்றொன்றின் தோலின்மேல் இடப்படும். அவை உடம்பினுள்ளே தொளைத்துச் சென்று அண்டவணுக்களை நாடி அவற்றைக் கருவுறச் செய்கின்றன. உடம்பின் முற்பகுதியில் ஒரு பாகத்தின் மேல்தோல் பூண்போலக் கழன்றுவரும். அந்தப் பாகத்துக்குக் கிளைட்டெல்லாம் (Clitellum) என்று பெயர். இது கழன்று உடம்பின் முன்முனை வழியாக வெளிவரும். அப்படி வரும்போது அந்த அட்டையின் கருவுற்ற அண்டவணுக்கள் கிளைட்டெல்லத்துக்குள் சேரும். கிளைட்டெல்லம் வெளியே கழன்று வந்ததும் அதன் இரு முனைகளும் மூடிக்கொண்டு ஒரு கூடு (Cocoon) ஆகிவிடும். அட்டை இந்தக் கூட்டை நீர்மட்டத்துக்கு மேலேயுள்ள சேற்றிலே இடும். கூட்டுக்குள் கரு வளர்ந்து நாளடைவில் சிறு அட்டைகள் வெளிவரும்.
அட்டைகளால் மிகுந்த ஆபத்து விளைவதுண்டு. நீரில் இறங்கும் கால்நடைகளின் மூக்கு தொண்டை முதலிய வீடங்களில் புகுந்து கொள்ளும். குளிக்கும்போதும், நீர்குடிக்கும்போதும் மனிதனுடம்பிலும் அவ்வாறு புகுந்துவிடும். மூச்சுக் குழாய்களிலும், மூக்கின் உள்ளேயிருக்கும் சந்துகளிலும், கன்ன எலும்பின் புழைகளிலும் இருந்துகொண்டு பெருந்துன்பமும் இரத்தப் பெருக்கும் விளைவித்துவரும். முடிவில் சாவும் நேர்வதுண்டு. மழை மிகுதியாகப் பெய்யும் காடுகளில் நிலத்தின்மேல் கணக்கற்ற எண்ணிக்கையில் சில அட்டைகள் உண்டு. அவை அங்குச் சஞ்சரிக்கும் விலங்குகளுக்கும் மனிதருக்கும் மிக்க இடர் செய்யும்.
2800 ஆண்டுகளுக்கு முன்பே, எகிப்து நாட்டில் அட்டைப் பூச்சியை மருத்துவத்தில் பயன்படுத்தியுள்ளதாக அறியப்படுகிறது.[4] அட்டைப் பூச்சி மருத்துவச் சிகிச்சைக்கு ஹிருடோதெரபி என்பர். இந்தியாவில் குறிப்பாக கேரள மாநிலத்தில் ஆயுர்வேத மருத்துவச் சிகிச்சையில் அட்டைப் பூச்சிகளை பயன்படுத்துகின்றனர்.[5][6]
உடலில் உள்ள இரத்தக்கட்டிகளை கரைப்பதற்கும், முகப்பருக்களை நீக்கப் பயன்படுத்தப்படுகிறது. அட்டைபூச்சியின் எச்சில் இரத்தத்தின் அடர்த்தியை குறைக்கிறது. ஆறாத காயங்களை குணப்படுத்துகிறது. முக்கியமாக அறுவை சிகிச்சைக்கு பின் உண்டாகும் ரணங்களை வெகுவிரைவில் ஆற்றுகிறது. தோல் வியாதிகள் ( Psoriasis),, வெளி மூலம், மூட்டு வலி குணப்படுத்தவும் அட்டைபூச்சி பயன்படுத்தப்படுகின்றன[7]
அட்டைப்பூச்சியின் எச்சிலில் புரோடியேஸ் தடுப்பு என்ற என்சைம் மற்றும் ரத்த உறைதலை எதிர்க்கும் மூலக்கூறுகள் உள்ளதால், அட்டைகளைப் புற்று நோய் மருந்துகளாக மருத்துவத்துறையில் பயன்படுகின்றன.
அட்டைப்பூச்சியின் எச்சிலில் இருக்கும் கிலான்டென் என்ற பொருள் பல்வேறு புற்றுநோய்கள் உருவாவதை தடுக்கின்றன என மருத்துவ ஆராய்ச்சியாளர்கள் கூறுகின்றனர். மேலும் அட்டைப்பூச்சியில் ஹிருடின் என்ற புரதம், புற்று நோயை எதிர்க்கும் மருந்தாக செயல்படுகிறது.
அட்டையைச் சமீபகாலம் வரையில் சில நோய்களில் இரத்தம் உறிஞ்சுவதற்காக மருத்துவர் உபயோகித்து வந்தனர். இக்காலத்திலும் சில சமயங்களில் அவ்வாறு செய்கின்றனர். இதற்காக அட்டைகளைச் சேகரித்து நீர்த்தொட்டிகளிலிட்டு வைத்திருப்பார்கள். அட்டையிலிருந்து எடுக்கும் ஹிருடின் என்னும் பொருளை ரணசிகிச்சையில் இரத்தம் கட்டிப் போகாதபடி ஊசி போடுவதுண்டு.
வாயுறுப்புகள்
கதவிலேறும் அட்டை
மண்புழு உண்ணும் அட்டை
அட்டைகள் ஈரமான பகுதியில் வாழக் கூடிய ஒட்டுண்ணிப் புழுக்களாம். அட்டைப் பூச்சி என்ற பொதுவழக்கு தவறானது. ஏனெனில் அட்டை மண்புழுவோடு தொடர்புடைய ஒரு வளையப் புழு (annelid) ஆகும். சில இனங்கள் குருதி குடிக்கும் ஒட்டுண்ணிகளாகச் (haemophagic parasite) செயல்படுகின்றன.
జెలగ లేదా జలగ (ఆంగ్లం Leech) అనెలిడాలో హిరుడీనియా విభాగానికి చెందిన జంతువు. ఇవి రక్తాన్ని పీలుస్తాయి. ఇవి ఆలిగోకీటా లోని వానపాముల వలె వీటికి కూడా క్లైటెల్లమ్ ఉంటుంది.
కొన్ని జలగలను ప్రాచీనకాలం నుండి వైద్యచికిత్సలో ఉపయోగించారు. అయితే చాలా జీవులు చిన్న అకశేరుకాల మీద ఆధారపడతాయి. ఇవి ఉభయలింగ జీవులు.
రక్తాన్ని పీల్చే జలగలు అతిథిని అంటి పెట్టుకొని, కడుపునిండా రక్తం త్రాగగానే రాలిపోతాయి. పృష్టభాగంలోని చూషకము ఇలా అతుక్కొడానికి, తిమ్మిరి ఎక్కడానికి అవసరమైన రసాయనాన్ని విడుదలచేసి అతిథికి ఇవి అతిక్కొన్నట్లుగా తెలియకుండా చేస్తాయి. ఇవి రక్తం గడ్డకట్టకుండా ఎంజైమ్ ను స్రవించి రక్తంలోని పంపుతాయి.
ಜಿಗಣೆ ಇದು ಅನೆಲಿಡ ವಿಭಾಗದ ಹಿರುಡೀನಿಯ[೧] ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಅಕಶೇರುಕ (ಲೀಚ್). ಭಾರತ, ಮ್ಯಾನ್ಮಾರ್ ಮತ್ತು ಶ್ರೀಲಂಕಾಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡು ಉಷ್ಣಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ.
ಸಿಹಿನೀರಿನ ಕೊಳ, ಕೆರೆ, ಜೌಗು ಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ನಿಧಾನವಾಗಿ ಹರಿಯುವ ಹಳ್ಳಗಳಲ್ಲಿ ಇದರ ವಾಸ. ನೀರಿನಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಮಾಂಸಲವಾದ ದೇಹವನ್ನು ಅಲೆಗಳಂತೆ ಬಳುಕಿಸಿ ಈಜುತ್ತದೆ. ಆಹಾರಾರ್ಜನೆಗಾಗಿ ನೆಲದ ಮೇಲೂ ಬರುವುದುಂಟು. ನೆಲದ ಮೇಲೆ ದೇಹದ ಎರಡೂ ತುದಿಗಳಲ್ಲಿರುವ ಹೀರುಬಟ್ಟಲುಗಳ ನೆರವಿನಿಂದ ದೇಹವನ್ನು ಕುಣಿಕೆಯಂತೆ ಬಾಗಿಸಿ ಚಲಿಸುತ್ತದೆ. ಜಿಗಣೆ ಒಂದು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಬಹಿರ್ ಪರತಂತ್ರ ಜೀವಿ ; ಇದು ವಾಸಿಸುವ ನೆಲೆಯ ಬಳಿಗೆ ನೀರು ಕುಡಿಯಲು ಬರುವ ಕಶೇರುಕಗಳ ರಕ್ತವನ್ನು ಹೀರಿ ಬದುಕುತ್ತ ನೀರಿನಲ್ಲಿಯೇ ವಾಸಿಸುವ ಮೀನು, ಆಮೆಗಳ ಪರಾವಲಂಬಿಯಾಗಿ ಬದುಕುವುದೂ ಉಂಟು.[೨] . ಎಲ್ಲ ಜಿಗಣೆಗಳೂ ರಕ್ತ ಹೀರಿ ಜೀವಿಸುವ ಪರಾವಲಂಬಿಗಳಲ್ಲ. ಕೆಲವು ಬಸವನ ಹುಳು, ಕೀಟಗಳ ಡಿಂಬ ಮತ್ತು ಇತರ ಸೂಕ್ಷ್ಮಜೀವಿಗಳನ್ನು ತಿಂದು ಜೀವಿಸುತ್ತವೆ.
ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮನುಷ್ಯನಿಗೆ ಕೆಡುಕು ಮಾಡುವ ಜಿಗಣೆ ಹಿರುಡಿನೇರಿಯ ಜಾತಿಯದು. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ಪ್ರಭೇದಗಳಿವೆ: ಹಿ. ವಿರಿಡಿಸ್, ಹಿ. ಜಾವನ್ಷಿಯ, ಹಿ. ಮ್ಯಾನಿಲೆನ್ಸಿಸ್ ಮತ್ತು ಹಿ. ಗ್ರ್ಯಾನುಲೋಸ, ಕರ್ನಾಟಕದ ಮಲೆನಾಡು ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ದೊರಕುವ ಪ್ರಭೇದ ಗ್ರ್ಯಾನುಲೋಸ.
ಅನೆಲಿಡ ವಿಭಾಗದ ಇತರ ಜೀವಿಗಳಲ್ಲಿರುವಂತೆಯೆ ಜಿಗಣೆಯ ಮಾಂಸಲ ದೇಹವೂ ಅನೇಕ ಖಂಡಗಳಾಗಿ ವಿಭಾಗವಾಗಿದೆ. ಗ್ರ್ಯಾನುಲೋಸ ಪ್ರಭೇದ ವಿಸ್ತøತಾವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ 12" ಉದ್ದ ಇದೆ. ದೇಹ ಚಪ್ಪಟೆಯಾಗಿ ಕಂಡರೂ, ಬೆನ್ನುಭಾಗ ಕಮಾನಿನಂತೆ ಉಬ್ಬಿದೆ. ಮೇಲ್ಭಾಗ ಗಾಢಹಸಿರು ಮತ್ತು ತಳಭಾಗ ಹಳದಿ ಮಿಶ್ರಿತ ಕಿತ್ತಲೆ ಬಣ್ಣದ್ದು ಬೆನ್ನುಭಾಗದ ಮೇಲೆ ಹಳದಿ ಮಿಶ್ರಿತ ಕಿತ್ತಲೆ ಬಣ್ಣದ ಮತ್ತು ಕಪ್ಪು ಬಣ್ಣದ ಪಟ್ಟೆಗಳು ಹಾಗೂ ಕಪ್ಪು ಚಿಕ್ಕೆಗಳು ಇವೆ. ದೇಹದ ಎರಡು ತುದಿಗಳಲ್ಲೂ ಹೀರು ಬಟ್ಟಲುಗಳಿವೆ. ಮುಂತುದಿಯಲ್ಲಿನ ಹೀರು ಬಟ್ಟಲಿನ ತಗ್ಗಿನ ನಡುವೆ ಬಾಯಿರಂಧ್ರವಿದೆ. ಹಿಂತುದೆಯ ಹೀರುಬಟ್ಟಲು ತಟ್ಟೆಯಾಕಾರದಲ್ಲಿದೆ. ಇದು ಮುಂತುದಿಯ ಹೀರುಬಟ್ಟಲಿಗಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು ಅಗಲ. ದೇಹದಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು 33 ಖಂಡಗಳುಂಟು. ಒಂದೊಂದು ಖಂಡವೂ ಆನ್ಯುಲೈ ಎಂಬ ಉಪಖಂಡಗಳಾಗಿ ವಿಭಾಗವಾಗಿದೆ. ಆನ್ಯುಲೈಗಳು ದೇಹದ ಹೊರಭಾಗದಲ್ಲಿ ಅಡ್ಡಜಾಡುಗಳಂತೆ ಕಂಡುಬಂದರೂ ದೇಹದ ಒಳ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಗೋಚರವಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಒಂದೊಂದು ಖಂಡದಲ್ಲೂ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ 5 ಆನ್ಯುಲೈಗಳಿವೆ. ಆದರೆ ಮೊದಲಿನ 5 ಮತ್ತು ಕಡೆಯ 9 ಖಂಡಗಳಲ್ಲಿ ಭಿನ್ನ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಆನ್ಯುಲೈಗಳುಂಟು. ಮೊದಲ 5 ಖಂಡಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಖಂಡದ ಮೊದಲನೆಯ ಆನ್ಯುಲಸಿನ ಊಧ್ರ್ವಭಾಗದಲ್ಲಿ ಒಂದೊಂದು ಜೊತೆ ಅರೆಚಂದ್ರಾಕಾರದ ಹಾಗೂ ಪೂರ್ಣ ರೂಪಗೊಂಡ ಕಣ್ಣುಗಲಿವೆ. ಎಲ್ಲ ಆನ್ಯುಲಸುಗಳ ಊಧ್ರ್ವ ಮತ್ತು ಅಧೋಭಾಗಗಳೆರಡರಲ್ಲಿಯೂ ಆನ್ಯುಲರ್ ಗ್ರಾಹಕಾಂಗಗಳಿವೆ. 6 ರಿಂದ 22 ನೆಯ ಖಂಡದ ವರೆಗೆ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಖಂಡದ ಕೊನೆಯ ಆನ್ಯುಲಸಿನ (ಅಂದರೆ 5ನೆಯ ಆನ್ಯುಲಸಿನ) ಅಧೋಭಾಗದಲ್ಲಿ ಒಂದೊಂದು ಜೊತೆ ನೆಫ್ರೀಡಿಯ ತೆರಪುಗಳಿವೆ. ಇದರ ಮೂಲಕ ಪ್ರಾಣಿಯ ಶುದ್ಧೀಕರಣಾಂಗಗಳಾದ ನೆಫ್ರೀಡಿಯಗಳು ಹೊರತೆರೆಯುತ್ತವೆ. ಖಂಡಗ್ರಾಹಕಾಂಗ ಮತ್ತು ಆನ್ಯುಲರ್ ಗ್ರಾಹಕಾಂಗಗಳ ಜಿಗಣೆಯ ಸಂವೇದನಾಂಗಗಳು. ಮೊದಲನೆಯ ಖಂಡದ ಮುಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ಪ್ರೋಸ್ಟೋಮಿಯಮ್ ಎಂಬ ಒಂದು ರಚನೆ ಇದೆ. ದೇಹದ ಮುಂತುದಿಯಲ್ಲಿನ ಹೀರುಬಟ್ಟಲು ಮೊದಲನೆಯ 3 ಖಂಡಗಳ ವರೆಗೆ ವ್ಯಾಪಿಸುತ್ತದೆ. ಜಿಗಣೆ ಉಭಯ ಲಿಂಗಿ. ಆದರೆ ಗಂಡು ಮತ್ತು ಹೆಣ್ಣು ಜನನೇಂದ್ರಿಯ ತೆರಪುಗಳು 10 ಮತ್ತು 11ನೆಯ ಖಂಡಗಳಲ್ಲಿ 5 ಆನ್ಯುಲಸುಗಳ ಅಂತರದಲ್ಲಿ ಆಯಾ ಖಂಡಗಳ 2 ಮತ್ತು 3ನೆಯ ಆನ್ಯುಲಸಿನ ನಡುವಿನ ಜಾಡಿನಲ್ಲಿ ಹೊರಕ್ಕೆ ತೆಗೆಯುತ್ತವೆ. ಜಿಗಣೆ ಬಾಹ್ಯ ಪರಾವಲಂಬಿಯಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಕೆಲವೊಂದು ಹೊಂದಾಣಿಕೆಗಳನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುತ್ತದೆ. ರಕ್ತವನ್ನು ಹೀರುವಾಗ ಆತಿಥೇಯ ಪ್ರಾಣಿಯ ದೇಹಕ್ಕೆ ಬಿಗಿಯಾಗಿ ಅಂಟಿಕೊಳ್ಳಲು ಹೀರುಬಟ್ಟಲುಗಳು ಸಹಾಯಕ. ಬಾಯ ರಂಧ್ರದ ಬಳಿ ಮಾಂಸಲವಾದ ಮೂರು ದವಡೆಗಳಿವೆ. ಇವುಗಳ ಸಹಾಯದಿಂದ ಆತಿಥೇಯ ಜೀವಿಯ ದೇಹದಲ್ಲಿ ಗಾಯಮಾಡಿ ರಕ್ತವನ್ನು ಹೀರುತ್ತದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಆತಿಥೇಯ ಸಿಕ್ಕುವುದು ಅಪರೂಪವಾದ್ದರಿಂದ ಸಿಕ್ಕಿದಾಗ ಆದಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚು ರಕ್ತವನ್ನು ಹೀರಿಕೊಂಡು ಕೂಡಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಹೀಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಆಹಾರವನ್ನು ಕೂಡಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುವ ಸಲುವಾಗಿ ಅನ್ನನಾಳದಲ್ಲಿ ಎಲೆಸಂಚಿ ಎಂಬ ರಚನಗಳು ಇವೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಒಮ್ಮೆ ರಕ್ತವನ್ನು ಹೀರಿತೆಂದರೆ 6 ತಿಂಗಳ ವರೆಗೆ ಪುನಃ ಆಹಾರವನ್ನು ಸೇವಿಸದೆ ಬದುಕಿರಬಲ್ಲುದು. ಹೆಚ್ಚು ರಕ್ತವನ್ನು ಹೀರಿದಾಗ ದೇಹವು ಹಿಗ್ಗಬೇಕಾದುದರಿಂದ ದೇಹಭಿತ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಅಡ್ಡ ಮತ್ತು ಲಂಬ ಸ್ನಾಯುಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಉದಗ್ರ ಮತ್ತು ಓರೆ ಸ್ನಾಯುಗಳೂ ಇವೆ. ರಕ್ತ ತುಂಬಿದ ಅನ್ನನಾಳ ಭಾಗವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಇದರ ಸುತ್ತಲೂ ಬಾಟ್ರಾಯಿಡಲ್ ಎಂಬ ವಿಶಿಷ್ಟ ಅಂಗಾಂಶವಿದೆ. ಆತಿಥೇಯ ಪ್ರಾಣಿಯಿಂದ ರಕ್ತವನ್ನು ಹೀರುವಾಗ ಹೆಪ್ಪುಗಟ್ಟುವುದನ್ನು ತಡೆಯಲು ಜಿಗಣೆಯ ಜೊಲ್ಲು ಗ್ರಂಥಿಗಳು ಹಿರುಡಿನ್ ಎಂಬ ಪದಾರ್ಥವನ್ನು ಸ್ರವಿಸುತ್ತವೆ. ರಕ್ತವನ್ನು ಹೀರಲು ನೆರವಾಗುವಂತೆ ಫ್ಯಾರಿಂಕ್ಸ್ ಭಾಗ ಮಾಂಸಲವಾಗಿದೆ. ಜಿಗಣೆಯ ವಾಸಸ್ಥಳ ಕೂಡ ಆಹಾರಾರ್ಜನೆಗೆ ಅನುಕೂಲವಾಗಿದೆ. ಸಿಹಿನೀರಿನ ಹಳ್ಳಕೊಳ್ಳಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ವಾಸಿಸುವುದರಿಂದ ನೀರು ಕುಡಿಯಲು ಬಂದ ಕಶೇರುಕಗಳು ಸುಲಭವಾಗಿ ಇದಕ್ಕೆ ಆಹಾರವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತವೆ.
ಜಿಗಣೆಯ ದೇಹದಲ್ಲಿ ಎರೆಹುಳುವಿನ ದೇಹದಂತೆ ಸ್ಪಷ್ಟವಾದ ಕ್ಲೈಟೆಲಮ್ ಭಾಗ ಇಲ್ಲ. ಆದರೆ ಪ್ರಜನನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ 10, 11, 12ನೆಯ ಖಂಡಗಳು ತಾತ್ಕಾಲಿಕವಾಗಿ ಕ್ಲೈಟೆಲಮ್ ಭಾಗದಂತೆ ವರ್ತಿಸಿ ಪ್ರಜನನದಲ್ಲಿ ನೆರವಾಗುತ್ತವೆ.
ಜಿಗಣೆಯ ಕೆಲವು ಪ್ರಭೇದಗಳು ಮನುಷ್ಯ ಮತ್ತು ಸಾಕುಪ್ರಾಣಿಗಳ ರಕ್ತವನ್ನು ಹೀರಿ ಮಾಡಿದರೂ ಕೆಲವು ಮನುಷ್ಯನಿಗೆ ಉಪಕಾರಿಗಳೂ ಆಗಿವೆ. ಹಿರುಡೊ ಮೆಡಿಸಿನ್ಯಾಲಿಸ್ ಎಂಬ ಪ್ರಭೇದದ ಜಿಗಣೆಗಳನ್ನು ಹುಣ್ಣು, ಕುರು ಇತ್ಯಾದಿಗಳಿಂದ ಕೆಟ್ಟ ರಕ್ತವನ್ನು ತೆಗೆಯಲು ವೈದ್ಯರು ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇವು ರಕ್ತವನ್ನು ಹೀರುವಾಗ ಮನುಷ್ಯನಿಗೆ ನೋವಾಗುವುದಿಲ್ಲವಾದುದರಿಂದ ಈ ವಿಧಾನವನ್ನು ಅನುಸರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅಲ್ಲದೆ ಜಿಗಣೆಗಳಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಿದ ಕೆಲವು ರಾಸಾಯನಿಕಗಳನ್ನು ರಕ್ತ ಹೆಪ್ಪುಗಟ್ಟುವುದನ್ನು ತಡೆಯಲು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಪಿಡುಗುಗಳಾಗಿ ಮನುಷ್ಯನಿಗೆ ಹಾನಿಕಾರಕವಾದ ಕೀಟ ಡಿಂಬಗಳು, ಹುಳುಗಳು, ಮೃದ್ವಂಗಿಗಳು ಮುಂತಾದ ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ಜಿಗಣೆಗಳು ಆಹಾರವಾಗಿ ಬಳಸುವುದರಿಂದ ಅವುಗಳನ್ನು ನಾಶಪಡಿಸಿ ಮನುಷ್ಯನಿಗೆ ಉಪಕಾರವೆಸಗುತ್ತವೆ.
ಜಿಗಣೆ ಇದು ಅನೆಲಿಡ ವಿಭಾಗದ ಹಿರುಡೀನಿಯ ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಅಕಶೇರುಕ (ಲೀಚ್). ಭಾರತ, ಮ್ಯಾನ್ಮಾರ್ ಮತ್ತು ಶ್ರೀಲಂಕಾಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡು ಉಷ್ಣಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ.
Bing dwg cungj non ndeu.
Culaacul (Af-Ingiriis: Leeche,Af-Carabi: علقة) magaca sayniska Hirudinea waa Nafley yar oo biyaha balliyada ku dhex nool oo dixiriga la bah ah, oogo jilicsan iyo xubno leh, oo nuugta dhiigga nafleyda kale ee biyaha kula nool iyo dadkaba.[1]
waxay koobaan ilaa 600 boqol oo nooc, jirkeeda ayaa riixmi kara waxayna leedaha midabada madow cagaar, buluug, guduud iyo bunniga, jirka kore waxay ku leedahay xariijimo gudub ah, labadii xariijimba waa giraan ilaa gudaha ku samaysan kuwaasoo uu isku hayo xub fidis iyo aruursanaanba u samaysan, kaasoo ka kaalmeeya hab dhaqaaqeeda, isagoo kala fidsama markay tilaabo qaado iskuna soo urura markale saasna socodkeedu ku samaysanyahay. afka hore waxay ku leedahay ilko sidii minshaartii ah oo ay ku nuugto dhiiga, .[2] .[3]
Culaacusha ayaa ku dul nool noole kale dhiigiis iyadoo ka jaqda markii ay ku dhagto ka dib, dadka biyaha dhex gala ayaa waxay lugahooda ku arkaan culaacul ku dhagan oo dhiig ka jaqaysa. waxay kaloo ku nooshahay cayayaanka kale ee ka ag dhow meelaha ay ku nooshahy
Reer yurubka ayaa culaacusha u isticmaali jiray qaab dawo ahaan ah 2500 oo sano ka hor, iyagoo u adeegsan jirin dhiig ka keenida jirka
Culaacul (Af-Ingiriis: Leeche,Af-Carabi: علقة) magaca sayniska Hirudinea waa Nafley yar oo biyaha balliyada ku dhex nool oo dixiriga la bah ah, oogo jilicsan iyo xubno leh, oo nuugta dhiigga nafleyda kale ee biyaha kula nool iyo dadkaba.
Fù-khì (蝴蜞) he Fàn-chiet-thûng-vu̍t-mùn Chit-kong ke yit-lui thûng-vu̍t, Chhṳ-hiùng thùng-thí. Fù-khì thí-ngoi mò-mô, yì-chhiâ thí-khiông ke Kiet-thì chû-chṳt kiên me̍t-si̍p, yîn-chhṳ́ sṳ̂n-thí kiên kiet-sṳ̍t. Pûn fat-hien ke Fù-khì yok 700 chúng, yok 100 chúng sâng-fa̍t chhai hói-yòng chûng, yok 70 chúng sâng-fa̍t chhai liu̍k-thi, yì-hâ tû sâng-fa̍t chhai thâm-súi fàn-kin.
Pacat adalah hewan nang tergabung dalam filum Annelida subkelas Hirudinea. Terdapat macam lintah nang dapat hidup di daratan, air tawar, dan laut. Seperti halnya kerabatnya, Oligochaeta, mereka memiliki klitelum. Seperti cacing tanah, lintah jua hermaprodit (berkelamin ganda). Lintah obat Eropa, Hirudo medicinalis, telah sejak lama dimanfaatkan gasan pengeluaran darah (plebotomi) secara medis.
Lintah dibedakan dari pacet bukan berdasarkan taksonomi, tetapi lebih pada habitat kesukaannya. Lintah sehari-hari hidup di air, sedangkan pacet sehari-harinya melekat pada daun atau batang pohon (di luar air).
Semua spesies lintah adalah karnivora. Beberapa merupakan predator, mendapat makanan dari berbagai macam invertebrata seperti cacing, siput, atau larva serangga.
Pacat adalah hewan nang tergabung dalam filum Annelida subkelas Hirudinea. Terdapat macam lintah nang dapat hidup di daratan, air tawar, dan laut. Seperti halnya kerabatnya, Oligochaeta, mereka memiliki klitelum. Seperti cacing tanah, lintah jua hermaprodit (berkelamin ganda). Lintah obat Eropa, Hirudo medicinalis, telah sejak lama dimanfaatkan gasan pengeluaran darah (plebotomi) secara medis.
Lintah dibedakan dari pacet bukan berdasarkan taksonomi, tetapi lebih pada habitat kesukaannya. Lintah sehari-hari hidup di air, sedangkan pacet sehari-harinya melekat pada daun atau batang pohon (di luar air).
Semua spesies lintah adalah karnivora. Beberapa merupakan predator, mendapat makanan dari berbagai macam invertebrata seperti cacing, siput, atau larva serangga.
La Sangvétula (sanguisuga o mignatta in italiàn) l'è 'n vèrum segmentâ ch'al fà part dla sót-clas “Hirudinea”. In gènar la viṿ in di padói.
La sò bóca la gh'à na ventóśa ch'la gh parmét ad ciuciàr via 'l sangṿ da 'l còrp 'd un vertebrâ, in gènar un mamìfar, e par mèś ad ganàsi cun di dènt la śbuśa la pèl e la s impinìs la pansa in fiṅ ch'a n gh stà più gnint. C'n un past la pōl scampàr anc 'n an sénsa magnàr àtar. Fra 'l sò vitmi a gh'è anc 'l óm[1].
Quànd la ciùcia la sangvétula la dróa 'n anticuagulànt par psēr bévar sénsa prubléma e pò la fà anc 'n anestètic p'r a n far minga mâł a la sò vitma acsè la pōl cuntinuàr a magnàr in santa paś. Cla bestiulìna chè l'è masć e fémna in dal stés tèmp.
Na vòlta a s druàva la sangvétula anc in madśìna par tiràr via 'l sangṿ mòrt dòp di incidènt o dòp 'n intervènt chirùrgig o anc durànt i salàs.
La Sangvétula (sanguisuga o mignatta in italiàn) l'è 'n vèrum segmentâ ch'al fà part dla sót-clas “Hirudinea”. In gènar la viṿ in di padói.
Leeches are segmented parasitic or predatory worms that comprise the subclass Hirudinea within the phylum Annelida. They are closely related to the oligochaetes, which include the earthworm, and like them have soft, muscular segmented bodies that can lengthen and contract. Both groups are hermaphrodites and have a clitellum, but leeches typically differ from the oligochaetes in having suckers at both ends and in having ring markings that do not correspond with their internal segmentation. The body is muscular and relatively solid, and the coelom, the spacious body cavity found in other annelids, is reduced to small channels.
The majority of leeches live in freshwater habitats, while some species can be found in terrestrial or marine environments. The best-known species, such as the medicinal leech, Hirudo medicinalis, are hematophagous, attaching themselves to a host with a sucker and feeding on blood, having first secreted the peptide hirudin to prevent the blood from clotting. The jaws used to pierce the skin are replaced in other species by a proboscis which is pushed into the skin. A minority of leech species are predatory, mostly preying on small invertebrates.
The eggs are enclosed in a cocoon, which in aquatic species is usually attached to an underwater surface; members of one family, Glossiphoniidae, exhibit parental care, the eggs being brooded by the parent. In terrestrial species, the cocoon is often concealed under a log, in a crevice or buried in damp soil. Almost seven hundred species of leech are currently recognised, of which some hundred are marine, ninety terrestrial and the remainder freshwater.
Leeches have been used in medicine from ancient times until the 19th century to draw blood from patients. In modern times, leeches find medical use in treatment of joint diseases such as epicondylitis and osteoarthritis, extremity vein diseases, and in microsurgery, while hirudin is used as an anticoagulant drug to treat blood-clotting disorders.
The leech appears in the biblical Book of Proverbs as an archetype of insatiable greed.[1] The term "leech" is used to characterise a person who takes without giving, living at the expense of others.[2]
.png)
Some 680 species of leech have been described, of which around 100 are marine, 480 freshwater and the remainder terrestrial.[4][5] Among Euhirudinea, the true leeches, the smallest is about 1 cm (1⁄2 in) long, and the largest is the giant Amazonian leech, Haementeria ghilianii, which can reach 30 cm (12 in). Except for Antarctica,[4] leeches are found throughout the world but are at their most abundant in temperate lakes and ponds in the northern hemisphere. The majority of freshwater leeches are found in the shallow, vegetated areas on the edges of ponds, lakes and slow-moving streams; very few species tolerate fast-flowing water. In their preferred habitats, they may occur in very high densities; in a favourable environment with water high in organic pollutants, over 10,000 individuals were recorded per square metre (over 930 per square foot) under rocks in Illinois. Some species aestivate during droughts, burying themselves in the sediment, and can lose up to 90% of their bodyweight and still survive.[6] Among the freshwater leeches are the Glossiphoniidae, dorso-ventrally flattened animals mostly parasitic on vertebrates such as turtles, and unique among annelids in both brooding their eggs and carrying their young on the underside of their bodies.[7]
The terrestrial Haemadipsidae are mostly native to the tropics and subtropics,[8] while the aquatic Hirudinidae have a wider global range; both of these feed largely on mammals, including humans.[6] A distinctive family is the Piscicolidae, marine or freshwater ectoparasites chiefly of fish, with cylindrical bodies and usually well-marked, bell-shaped, anterior suckers.[9] Not all leeches feed on blood; the Erpobdelliformes, freshwater or amphibious, are carnivorous and equipped with a relatively large, toothless mouth to ingest insect larvae, molluscs, and other annelid worms, which are swallowed whole.[10] In turn, leeches are prey to fish, birds, and invertebrates.[11]
The name for the subclass, Hirudinea, comes from the Latin hirudo (genitive hirudinis), a leech; the element -bdella found in many leech group names is from the Greek βδέλλα bdella, also meaning leech.[12] The name Les hirudinées was given by Jean-Baptiste Lamarck in 1818.[13] Leeches were traditionally divided into two infraclasses, the Acanthobdellidea (primitive leeches) and the Euhirudinea (true leeches).[14] The Euhirudinea are divided into the proboscis-bearing Rhynchobdellida and the rest, including some jawed species, the "Arhynchobdellida", without a proboscis.[15]
The phylogenetic tree of the leeches and their annelid relatives is based on molecular analysis (2019) of DNA sequences. Both the former classes "Polychaeta" (bristly marine worms) and "Oligochaeta" (including the earthworms) are paraphyletic: in each case the complete groups (clades) would include all the other groups shown below them in the tree. The Branchiobdellida are sister to the leech clade Hirudinida, which approximately corresponds to the traditional subclass Hirudinea. The main subdivision of leeches is into the Rhynchobdellida and the Arhynchobdellida, though the Acanthobdella are sister to the clade that contains these two groups.[15]
Annelida"Polychaeta" (exc. "Oligochaeta") 
"Oligochaeta" (exc. Lumbriculidae) 
Lumbriculidae (blackworms) .jpg)
The most ancient annelid group consists of the free-living polychaetes that evolved in the Cambrian period, being plentiful in the Burgess Shale about 500 million years ago. Oligochaetes evolved from polychaetes and the leeches branched off from the oligochaetes.[16] The oldest leech fossils are from the middle Permian period around 266 million years ago.[17] Although fossil with external ring markings found from Silurian strata in Wisconsin is sometimes identified as leech,[18][19] but assignment of fossil is still putative and contentious.[20][17]
Leeches show a remarkable similarity to each other in morphology, very different from typical annelids which are cylindrical with a fluid-filled space, the coelom (body cavity). In leeches, most of the coelom is filled with botryoidal tissue, a loose connective tissue composed of clusters of cells of mesodermal origin.[21] The remaining body cavity has been reduced to four slender longitudinal channels. Typically, the body is dorso-ventrally flattened and tapers at both ends. Longitudinal and circular muscles in the body wall are supplemented by diagonal muscles, giving the leech the ability to adopt a large range of body shapes and show great flexibility. Most leeches have a sucker at both the anterior (front) and posterior (back) ends, but some primitive leeches have a single sucker at the back.[22][23]
Like other annelids, the leech is a segmented animal, but unlike other annelids, the segmentation is masked by external ring markings (annulations).[25] The number of annulations varies, both between different regions of the body and between species.[22] In one species, the body surface is divided into 102 annuli.[26] All leech species, however, have 32 segments, called somites, (34 if two head segments, which have different organization, are counted).[27][28] Of these segments, the first five are designated as the head and include the anterior brain, several ocelli (eyespots) dorsally and the sucker ventrally. The following 21 mid-body segments each contain a nerve ganglion, and between them contain two reproductive organs, a single female gonopore and nine pairs of testes. The last seven segments contain the posterior brain and are fused to form the animal's tail sucker.[22] The septa that separates the body segments in the majority of annelids have been lost in leeches, except for the primitive genus Acanthobdella which still have some septa.[27]
The body wall consists of a cuticle, an epidermis and a thick layer of fibrous connective tissue in which are embedded the circular muscles, the diagonal muscles and the powerful longitudinal muscles. There are also dorso-ventral muscles. In leeches the original blood vascular system has been lost and replaced by the modified coelom known as the haemocoelomic system, and the coelomic fluid, called the haemocoelomic fluid, has taken over the role as blood. The haemocoelomic channels run the full length of the body, the two main ones being on either side.[29] Part of the lining epithelium consists of chloragogen cells which are used for the storage of nutrients and in excretion. There are 10 to 17 pairs of metanephridia (excretory organs) in the mid-region of the leech. From these, ducts typically lead to a urinary bladder, which empties to the outside at a nephridiopore.[24]
Leeches are hermaphrodites, with the male reproductive organs, the testes, maturing first and the ovaries later. In hirudinids, a pair will line up with the clitellar regions in contact, with the anterior end of one leech pointing towards the posterior end of the other; this results in the male gonopore of one leech being in contact with the female gonopore of the other. The penis passes a spermatophore into the female gonopore and sperm is transferred to, and probably stored in, the vagina.[30]
Some jawless leeches (Rhynchobdellida) and proboscisless leeches (Arhynchobdellida) lack a penis, and in these, sperm is passed from one individual to another by hypodermic injection. The leeches intertwine and grasp each other with their suckers. A spermatophore is pushed by one through the integument of the other, usually into the clitellar region. The sperm is liberated and passes to the ovisacs, either through the coelomic channels or interstitially through specialist "target tissue" pathways.[30]
Some time after copulation, the small, relatively yolkless eggs are laid. In most species, an albumin-filled cocoon is secreted by the clitellum and receives one or more eggs as it passes over the female gonopore.[30] In the case of the North American Erpobdella punctata, the clutch size is about five eggs, and some ten cocoons are produced.[31] Each cocoon is fixed to a submerged object, or in the case of terrestrial leeches, deposited under a stone or buried in damp soil. The cocoon of Hemibdella soleae is attached to a suitable fish host.[30][32] The glossiphoniids brood their eggs, either by attaching the cocoon to the substrate and covering it with their ventral surface, or by securing the cocoon to their ventral surface, and even carrying the newly hatched young to their first meal.[33]
When breeding, most marine leeches leave their hosts and become free-living in estuaries. Here they produce their cocoons, after which the adults of most species die. When the eggs hatch, the juveniles seek out potential hosts when these approach the shore.[33] Leeches mostly have an annual or biannual life cycle.[30]
About three quarters of leech species are parasites that feed on the blood of a host, while the remainder are predators. Leeches either have a pharynx that they can protrude, commonly called a proboscis, or a pharynx that they cannot protrude, which in some groups is armed with jaws.[34]
In the proboscisless leeches, the jaws (if any) of Arhynchobdellids are at the front of the mouth, and have three blades set at an angle to each other. In feeding, these slice their way through the skin of the host, leaving a Y-shaped incision. Behind the blades is the mouth, located ventrally at the anterior end of the body. It leads successively into the pharynx, a short oesophagus, a crop (in some species), a stomach and a hindgut, which ends at an anus located just above the posterior sucker. The stomach may be a simple tube, but the crop, when present, is an enlarged part of the midgut with a number of pairs of ceca that store ingested blood. The leech secretes an anticoagulant, hirudin, in its saliva which prevents the blood from clotting before ingestion.[34] A mature medicinal leech may feed only twice a year, taking months to digest a blood meal.[23]
The bodies of predatory leeches are similar, though instead of a jaw many have a protrusible proboscis, which for most of the time they keep retracted into the mouth. Such leeches are often ambush predators that lie in wait until they can strike prey with the proboscises in a spear-like fashion.[35] Predatory leeches feed on small invertebrates such as snails, earthworms and insect larvae. The prey is usually sucked in and swallowed whole. Some Rhynchobdellida however suck the soft tissues from their prey, making them intermediate between predators and blood-suckers.[34]
Blood-sucking leeches use their anterior suckers to connect to hosts for feeding. Once attached, they use a combination of mucus and suction to stay in place while they inject hirudin into the hosts' blood. In general, blood-feeding leeches are non host-specific, and do little harm to their host, dropping off after consuming a blood meal. Some marine species however remain attached until it is time to reproduce. If present in great numbers on a host, these can be debilitating, and in extreme cases, cause death.[33]
Leeches are unusual in that they do not produce certain digestive enzymes such as amylases, lipases or endopeptidases.[34] A deficiency of these enzymes and of B complex vitamins is compensated for by enzymes and vitamins produced by endosymbiotic microflora. In Hirudo medicinalis, these supplementary factors are produced by an obligatory mutualistic relationship with the bacterial species, Aeromonas veronii. Non-bloodsucking leeches, such as Erpobdella octoculata, are host to more bacterial symbionts.[36] In addition, leeches produce intestinal exopeptidases which remove amino acids from the long protein molecules one by one, possibly aided by proteases from endosymbiotic bacteria in the hindgut.[37] This evolutionary choice of exopeptic digestion in Hirudinea distinguishes these carnivorous clitellates from oligochaetes, and may explain why digestion in leeches is so slow.[34]
A leech's nervous system is formed of a few large nerve cells. Their large size makes leeches convenient as model organisms for the study of invertebrate nervous systems. The main nerve centre consists of the cerebral ganglion above the gut and another ganglion beneath it, with connecting nerves forming a ring around the pharynx a little way behind the mouth. A nerve cord runs backwards from this in the ventral coelomic channel, with 21 pairs of ganglia in segments six to 26. In segments 27 to 33, other paired ganglia fuse to form the caudal ganglion.[38] Several sensory nerves connect directly to the cerebral ganglion; there are sensory and motor nerve cells connected to the ventral nerve cord ganglia in each segment.[23]
Leeches have between two and ten pigment spot ocelli, arranged in pairs towards the front of the body. There are also sensory papillae arranged in a lateral row in one annulation of each segment. Each papilla contains many sensory cells. Some rhynchobdellids have the ability to change colour dramatically by moving pigment in chromatophore cells; this process is under the control of the nervous system but its function is unclear as the change in hue seems unrelated to the colour of the surroundings.[38]
Leeches can detect touch, vibration, movement of nearby objects, and chemicals secreted by their hosts; freshwater leeches crawl or swim towards a potential host standing in their pond within a few seconds. Species that feed on warm-blooded hosts move towards warmer objects. Many leeches avoid light, though some blood feeders move towards light when they are ready to feed, presumably increasing the chances of finding a host.[23]
Leeches live in damp surroundings and in general respire through their body wall. The exception to this is in the Piscicolidae, where branching or leaf-like lateral outgrowths from the body wall form gills. Some rhynchobdellid leeches have an extracellular haemoglobin pigment, but this only provides for about half of the leech's oxygen transportation needs, the rest occurring by diffusion.[24]
Leeches move using their longitudinal and circular muscles in a modification of the locomotion by peristalsis, self-propulsion by alternately contracting and lengthening parts of the body, seen in other annelids such as earthworms. They use their posterior and anterior suckers (one on each end of the body) to enable them to progress by looping or inching along, in the manner of geometer moth caterpillars. The posterior end is attached to the substrate, and the anterior end is projected forward peristaltically by the circular muscles until it touches down, as far as it can reach, and the anterior end is attached. Then the posterior end is released, pulled forward by the longitudinal muscles, and reattached; then the anterior end is released, and the cycle repeats.[39][23] Leeches explore their environment with head movements and body waving.[40] The Hirudinidae and Erpobdellidae can swim rapidly with up-and-down or sideways undulations of the body; the Glossiphoniidae in contrast are poor swimmers and curl up and fall to the sediment below when disturbed.[41]
Leeches move by looping using their front and back suckers.[39]
Video of looping movement
Leech bites are generally alarming rather than dangerous, though a small percentage of people have severe allergic or anaphylactic reactions and require urgent medical care. Symptoms of these reactions include red blotches or an itchy rash over the body, swelling around the lips or eyes, a feeling of faintness or dizziness, and difficulty in breathing.[44] An externally attached leech will detach and fall off on its own accord when it is satiated on blood, which may take from twenty minutes to a few hours; bleeding from the wound may continue for some time.[44] Internal attachments, such as inside the nose, are more likely to require medical intervention.[45]
Bacteria, viruses, and protozoan parasites from previous blood sources can survive within a leech for months, so leeches could potentially act as vectors of pathogens. Nevertheless, only a few cases of leeches transmitting pathogens to humans have been reported.[46][47]
Leech saliva is commonly believed to contain anaesthetic compounds to numb the bite area, but no evidence for this has been published.[48][49] Although morphine-like substances have been found in leeches, they have been found in the neural tissues, not the salivary tissues. They are used by the leeches in modulating their own immunocytes and not for anaesthetising bite areas on their hosts.[50][48] Depending on the species and size, leech bites can be barely noticeable or they can be fairly painful.[51][52]
The medicinal leech Hirudo medicinalis, and some other species, have been used for clinical bloodletting for at least 2,500 years: Ayurvedic texts describe their use for bloodletting in ancient India. In ancient Greece, bloodletting was practised according to the theory of humours found in the Hippocratic Corpus of the fifth century BC, which maintained that health depended on a balance of the four humours: blood, phlegm, black bile and yellow bile. Bloodletting using leeches enabled physicians to restore balance if they considered blood was present in excess.[53][54]
Pliny the Elder reported in his Natural History that the horse leech could drive elephants mad by climbing up inside their trunks to drink blood.[55] Pliny also noted the medicinal use of leeches in ancient Rome, stating that they were often used for gout, and that patients became addicted to the treatment.[56] In Old English, lǣce was the name for a physician as well as for the animal, though the words had different origins, and lǣcecraft, leechcraft, was the art of healing.[57]
"Leech finders" from The Costume of Yorkshire by George Walker, 1814, engraved by Robert Havell
Pharmacy leech jar with airholes in the lid. England, 1830–1870.
Three leech doctors decide on bloodletting for their grasshopper patient.[a] Lithograph by F.-J.-V. Broussais from a cartoon by J. J. Grandville, c. 1832
William Wordsworth's 1802 poem "Resolution and Independence" describes one of the last of the leech-gatherers, people who travelled Britain catching leeches from the wild, and causing a sharp decline in their abundance, though they remain numerous in Romney Marsh. By 1863, British hospitals had switched to imported leeches, some seven million being imported to hospitals in London that year.[55]
In the nineteenth century, demand for leeches was sufficient for hirudiculture, the farming of leeches, to become commercially viable.[58] Leech usage declined with the demise of humoral theory,[59] but made a small-scale comeback in the 1980s after years of decline, with the advent of microsurgery, where venous congestion can arise due to inefficient venous drainage. Leeches can reduce swelling in the tissues and promote healing, helping in particular to restore circulation after microsurgery to reattach body parts.[60][61] Other clinical applications include varicose veins, muscle cramps, thrombophlebitis, and joint diseases such as epicondylitis and osteoarthritis.[62][63][64][65]
Leech secretions contain several bioactive substances with anti-inflammatory, anticoagulant and antimicrobial effects.[64] One active component of leech saliva is a small protein, hirudin.[66] It is widely used as an anticoagulant drug to treat blood-clotting disorders, and manufactured by recombinant DNA technology.[67][68]
In 2012 and 2018, Ida Schnell and colleagues trialled the use of Haemadipsa leeches to gather data on the biodiversity of their mammalian hosts in the tropical rainforest of Vietnam, where it is hard to obtain reliable data on rare and cryptic mammals. They showed that mammal mitochondrial DNA, amplified by the polymerase chain reaction, can be identified from a leech's blood meal for at least four months after feeding. They detected Annamite striped rabbit, small-toothed ferret-badger, Truong Son muntjac, and serow in this way.[69][70]
Exposure to synthetic estrogen as used in contraceptive medicines, which may enter freshwater ecosystems from municipal wastewater, can affect leeches' reproductive systems. Although not as sensitive to these compounds as fish, leeches showed physiological changes after exposure, including longer sperm sacs and vaginal bulbs, and decreased epididymis weight.[71]
Leeches are segmented parasitic or predatory worms that comprise the subclass Hirudinea within the phylum Annelida. They are closely related to the oligochaetes, which include the earthworm, and like them have soft, muscular segmented bodies that can lengthen and contract. Both groups are hermaphrodites and have a clitellum, but leeches typically differ from the oligochaetes in having suckers at both ends and in having ring markings that do not correspond with their internal segmentation. The body is muscular and relatively solid, and the coelom, the spacious body cavity found in other annelids, is reduced to small channels.
The majority of leeches live in freshwater habitats, while some species can be found in terrestrial or marine environments. The best-known species, such as the medicinal leech, Hirudo medicinalis, are hematophagous, attaching themselves to a host with a sucker and feeding on blood, having first secreted the peptide hirudin to prevent the blood from clotting. The jaws used to pierce the skin are replaced in other species by a proboscis which is pushed into the skin. A minority of leech species are predatory, mostly preying on small invertebrates.
The eggs are enclosed in a cocoon, which in aquatic species is usually attached to an underwater surface; members of one family, Glossiphoniidae, exhibit parental care, the eggs being brooded by the parent. In terrestrial species, the cocoon is often concealed under a log, in a crevice or buried in damp soil. Almost seven hundred species of leech are currently recognised, of which some hundred are marine, ninety terrestrial and the remainder freshwater.
Leeches have been used in medicine from ancient times until the 19th century to draw blood from patients. In modern times, leeches find medical use in treatment of joint diseases such as epicondylitis and osteoarthritis, extremity vein diseases, and in microsurgery, while hirudin is used as an anticoagulant drug to treat blood-clotting disorders.
The leech appears in the biblical Book of Proverbs as an archetype of insatiable greed. The term "leech" is used to characterise a person who takes without giving, living at the expense of others.
Hirudoj estas unu el la du ordoj de la Clitellata, kiuj apartenas al la anelidoj. Hirudoj ampleksas prosimume 300 specioj, kiuj apartenas al tri subordoj.
Los hirudíneos (Hirudinea) son una clase del filo anélidos, conocidos popularmente como sanguijuelas. Hay hirudíneos marinos, terrestres y arborícolas, pero la gran mayoría de especies son de agua dulce. Como sus parientes cercanos, los oligoquetos, comparten la presencia de un clitelo. Su desarrollada elasticidad y flexibilidad es sorprendente. Su longevidad media es de 27 años.
Hirudo es capaz de tragarse entera una lombriz tan larga como él. Son depredadores y se alimentan de pequeños gusanos, gasterópodos, crustáceos, larvas, renacuajos, alevines,etc
Su anatomía, aunque sea similar en algunos aspectos a los poliquetos y oligoquetos, refleja su largo camino evolutivo y le distingue de los otros anélidos. Algunas tienen tres mandíbulas, ausentes en los otros grupos.
Los primeros segmentos o metámeros forman la cabeza (cefalización) y el resto el tronco. El cuerpo de las sanguijuelas se compone de un número constante de segmentos según el orden: los Acanthobdellida presentan 15, los Branchiobdellida presentan 30 y los Euhirudinea presentan 34 metámeros. El tegumento exterior, con un marcado anillamiento, no se corresponde con la metamerización interna. Respira por la piel.
El celoma está en gran parte lleno de tejido y reducido a un sistema de canales estrechos. Cada metámero tiene una capa externa (una delgada cutícula y epidermis), bajo la cual existe una capa de músculo circular y debajo, un sistema de músculos longitudinales. Han perdido los tabiques de separación de los metámeros, por lo que no pueden moverse por movimientos peristálticos como poliquetos y oligoquetos.
Todas tienen una ventosa ventral formada por los últimos seis segmentos del cuerpo, y es de una combinación del moco y de la succión causada por los músculos concéntricos formados por los músculos circulares de los segmentos, de donde se deriva la ventosa.
Como las lombrices de tierra, las sanguijuelas son hermafroditas.
Comenzando por la ventosa anterior (capula), sigue la mandíbula, luego la faringe que se extiende hasta el buche, el cual se dirige al intestino. El tracto digestivo acaba en un ano, donde finaliza en la ventosa posterior (cotilo). El buche es un tipo de estómago que trabaja como un compartimento de almacenamiento expansible. El buche permite que un hematófago almacene sangre hasta cinco veces el tamaño de su cuerpo (antes de la ingestión).
La cabeza posee formaciones nerviosas y órganos sensoriales (visuales, olfatorios, táctiles).
Con dos corazones, el sistema vascular incluye un vaso dorsal que transporta la sangre hacia el frente del gusano, y un vaso longitudinal ventral que transporta la sangre en la dirección opuesta. Los dos vasos están conectados por un seno vascular y por vasos laterales de varias clases.
Tienen de 10 a 17 pares de tubulos metanefridiales, un par por segmento, en el tercio medio del cuerpo. Como resultado de la reducción del celoma y la desaparición de los septos, los túbulos nefridiales están embebidos en el tejido conjuntivo y los nefrostomas sobresalen en los conductos celomáticos. Cada nefrostoma ciliado desemboca en una cápsula no cilada. La cavidad de la cápsula no comunica con el conducto nefridial. Este conducto se compone de un conducto principal con muchos canalículos ramificados. El conducto principal se ensancha en una vejiga urinaria que se abre al exterior por un nefridioporo ventrolateral. El revestimiento epitelial de los conductos celómicos es poroso con células similares a podocitos, así que la orina primaria se forma cuando el líquido celomático se filtra hacia el tejido conjuntivo que rodea a los canalículos. Las células canaliculares secretan sales dentro de la luz canalicular y el líquido que está ahora en el tejido conjuntivo pasa al interior del nefroducto. Cuando el agua fluye hacia la vejiga, las células que revisten el túbulo reabsorben las sales por lo que se concentra una orina hiposmótica, siendo entonces los nefridios importantes osmorreguladores. Los nefrostomas en este grupo cambiaron de ser excretores a defensivos, ya que tienen amebocitos que capturan y digieren material extraño.
Los hirudíneos son depredadores y se alimentan de pequeños gusanos, gasterópodos, crustáceos, larvas, renacuajos, alevines, insectos, etcétera. Son capaces de tragarse entera una lombriz tan larga como él.
Solo algunas especies de sanguijuelas son hematófagas que atacan a vertebrados: anfibios, familias acuáticas de aves y reptiles y están especializados en peces y mamíferos. Denominados ectoparásitos, no son realmente parásitos ya que llevan una vida independiente, siendo su alimentación una depredación sobre especies distintas. Se adhieren a su víctima y permanecen allí.
La sanguijuela medicinal, Hirudo medicinalis, que es originaria de Europa, ha sido usada para la sangría clínica durante miles de años. Los predadores de las sanguijuelas son peces, insectos acuáticos, cangrejos de río y otras especies de hirudíneos.
Todas las especies de hirudíneos producen exopeptidasas endógenas intestinales, que rompen las cadenas polímeras de aminoácidos, monómero por monómero, hasta degradar totalmente la molécula de proteína.
La degradación de la proteína la inicia por ambos extremos del polímero, tanto por el extremo amino como por el carboxilo. Se supone, que además de utilizar la arilamidasa (exopeptidasa propia), se ayuda de proteasas procedentes de bacterias simbióticas que habitan su tracto digestivo. Una vez degradadas las proteínas, las resintetiza en proteínas propias.
Esta forma de digestión es única en el reino animal. No sigue la misma secuencia que en los demás animales, porque las sanguijuelas no secretan endopeptidasas. Las exopeptidasas son muy prominentes en Erpobdella punctata norteamericana. La digestión exopéptica de los hirudíneos, un avance evolutivo, los distingue de los oligoquetos.
La deficiencia de enzimas digestivas, y más importante, la deficiencia de vitaminas, por ejemplo el complejo vitamínico B, es compensada por las enzimas y las vitaminas producidas por su microflora intestinal simbiótica.
Hirudo medicinalis mantiene esta relación digestiva simbionte con la bacteria Aeromonas hydrophila que, además, se mantiene en cultivo segregando el antibiótico natural penicilina que la protege a ella y a la sanguijuela.
Como ejemplo de sanguijuelas no hematófagas, Erpobdella punctata mantiene esta sociedad digestiva con tres bacterias simbiontes a la vez: Pseudomonas, Aeromonas y Klebsiella. Las bacterias pasan del progenitor a la progenie, con la cápsula de incubación ("cocoon").
(Véase también el artículo sobre Hirudo medicinalis).
Las sanguijuelas comparten probablemente un antepasado común con los oligoquetos, como se refleja en algunas especies de rasgos intermedios entre los dos grupos. Aun sin tener un cerebro centralizado, como en los vertebrados, tienen un sistema nervioso diferenciado, muy evolucionado para un gusano, e incluso para la mayoría de los invertebrados, presentando una estructura cefálica. Esta estructura, dispuesta en forma de anillo en torno al tracto inicial del tubo digestivo, puede ser ya considerada un cerebro: un sistema de integración para estímulos e impulsos formado por células nerviosas. Se han podido obtener respuestas condicionadas a un estímulo, demostrando así una posibilidad de aprendizaje por parte ya de turbelarios (platelmintos), consistiendo en su capacidad de procurarse cnidoblastos urticantes, alimentándose de ellos, para transferirlos a su epitelio ciliado y ser usados como armas defensivas. Estas capacidades cognoscitivas son mayores en los gusanos más evolucionados, los anélidos, y aún más complejas en el grupo más evolucionado de los hirudíneos, capaz de cazar y depredar en peces de gran tamaño. Respuestas como huida, reconocer un peligro, tantear, cautela, etc.
Algunas especies de sanguijuelas cuidan de su cría, proporcionando alimento, transporte, y protección, que es un comportamiento inusual en un invertebrado.
Las sanguijuelas verdaderas con dos ventosas (anterior y posterior), de la subclase Euhirudinea, están clasificadas en dos órdenes:
Se organizan del siguiente modo:
Hirudinoidea Hirudinea EuhirudineaSe encuentran mundialmente en todos los hábitats húmedos o acuáticos, excepto polares y marinos. Las sanguijuelas están protegidas en numerosos países por su disminución, consecuencia de la destrucción de su hábitat y la polución. Al final del siglo XIX, por ejemplo, más de 50 millones de sanguijuelas medicinales poblaban los pantanos y estanques de Francia. Hoy en día esta especie está extinta en estado salvaje. La desecación y polución de humedales, los pesticidas, la introducción de especies exóticas, entre otros, han exterminado esta especie y han convertido en raras a la mayoría de las otras especies.[cita requerida]
Los hirudíneos (Hirudinea) son una clase del filo anélidos, conocidos popularmente como sanguijuelas. Hay hirudíneos marinos, terrestres y arborícolas, pero la gran mayoría de especies son de agua dulce. Como sus parientes cercanos, los oligoquetos, comparten la presencia de un clitelo. Su desarrollada elasticidad y flexibilidad es sorprendente. Su longevidad media es de 27 años.
Hirudo es capaz de tragarse entera una lombriz tan larga como él. Son depredadores y se alimentan de pequeños gusanos, gasterópodos, crustáceos, larvas, renacuajos, alevines,etc
Taksonoomia Riik Kaanid (Hirudinea) on rõngusside hõimkonda kuuluvad loomad. Nad võivad elada mage-, merevees ja maal. Maailmas elab umbes 400 liiki kaane.
Kaanide iseloomulikuks tunnuseks on keha ees- ja tagaosas olev iminapp, millega nad kinnituvad substraadile. Kaanidel on 33 kehalüli ja hästi arenenud lihastik.
Kaanid toituvad peamiselt väikestest selgrootutest, mõnikord langeb nende saagiks suuremaid selgrootuid, näiteks vihmaussid. Kaanidele on iseloomulik ka teiste loomade verest toitumine. Kõige sagedamini imevad nad verd kaladelt ja kahepaiksetelt, harvem veekogu kaldale tulnud suurematest loomadest. Saaklooma kehale eritavad nad vere hüübimisvastast ensüümi hirudiini.
Eestis elavatest kaanidest on levinumad hobukaan (Haemopis sanguisuga), pisikaan (Helobdella stagnalis), kalakaan (Piscicola (Ichthyobdella) geometra) ja lamekaan (Glossiphonia complanata). Eestis leidub vaid üks verdimev kaan – apteegikaan (Hirudo medicinalis), keda ajalooliselt – harvem tänapäeval – on kasutatud meditsiinis.
Kaanid on hermafrodiitsed ehk mõlemasoolised organismid – ühes kaanis on nii emas- kui isassuguelundid.
Kaanid paljunevad suguliselt. Kaanide suguavad (emas- ja isassuguava) asuvad üldjuhul eespool keha keskkohta. Üks kaan toimetab oma seemnerakud teise kaani emassuguavasse, kus toimub sisemine viljastus. Seejärel munetakse viljastunud munad kookonisse, mis hiljem koos kaani vööga eraldub kehast.
Siin on loetletud sugukondi, mille esindajaid leidub ka Eestis.
Kaanid Tartu hansalaadal, 2013
Kaanid (Hirudinea) on rõngusside hõimkonda kuuluvad loomad. Nad võivad elada mage-, merevees ja maal. Maailmas elab umbes 400 liiki kaane.
Kaanide iseloomulikuks tunnuseks on keha ees- ja tagaosas olev iminapp, millega nad kinnituvad substraadile. Kaanidel on 33 kehalüli ja hästi arenenud lihastik.
Kaanid toituvad peamiselt väikestest selgrootutest, mõnikord langeb nende saagiks suuremaid selgrootuid, näiteks vihmaussid. Kaanidele on iseloomulik ka teiste loomade verest toitumine. Kõige sagedamini imevad nad verd kaladelt ja kahepaiksetelt, harvem veekogu kaldale tulnud suurematest loomadest. Saaklooma kehale eritavad nad vere hüübimisvastast ensüümi hirudiini.
Eestis elavatest kaanidest on levinumad hobukaan (Haemopis sanguisuga), pisikaan (Helobdella stagnalis), kalakaan (Piscicola (Ichthyobdella) geometra) ja lamekaan (Glossiphonia complanata). Eestis leidub vaid üks verdimev kaan – apteegikaan (Hirudo medicinalis), keda ajalooliselt – harvem tänapäeval – on kasutatud meditsiinis.
Hirudineo (Hirudinea) anelidoen filum-eko izen bereko klaseko metazooez esaten da. Gehienak zurdadunak dira. Gorputzaren muturretan bentosa bana dute. Ahoa barailaduna eta tronpa modura luza daitekeena dute. Arnasa azaletik hartzen dute. Hermafroditak dira gehienak, eta ur gezatan bizi dira ia denak. Izaina, esate baterako, hirudineoa da.
Artikulu hau biologiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz. Hirudineo (Hirudinea) anelidoen filum-eko izen bereko klaseko metazooez esaten da. Gehienak zurdadunak dira. Gorputzaren muturretan bentosa bana dute. Ahoa barailaduna eta tronpa modura luza daitekeena dute. Arnasa azaletik hartzen dute. Hermafroditak dira gehienak, eta ur gezatan bizi dira ia denak. Izaina, esate baterako, hirudineoa da.
Juotikkaat (Hirudinea) on nivelmatoihin kuuluva alaluokka. Lajeja on noin 500, joista Suomessa esiintyy 16. Niiden koko vaihtelee 4 mm:stä jopa 75 cm:iin.
Myös rapulaisen (Branchiobdella pentodonta) katsotaan usein kuuluvan juotikkaisiin.
Juotikkaat (Hirudinea) on nivelmatoihin kuuluva alaluokka. Lajeja on noin 500, joista Suomessa esiintyy 16. Niiden koko vaihtelee 4 mm:stä jopa 75 cm:iin.
Sangsues, Hirudinées, Achètes
Hirudinea, les sangsues, hirudinées ou achètes, sont une sous-classe de l'embranchement des annélides. Elle regroupe environ 650 espèces hermaphrodites de vers annelés de 1 à 20 cm de longueur. Hormis quelques espèces vivant en estuaire ou eaux marines, elles vivent en eau douce. De nombreuses espèces déposent leurs cocons dans de la terre humide et certaines ont un cycle de vie plus terrestre[1], en étant par exemple capables de grimper aux arbres.
Environ 300 espèces sont des parasites temporaires d'animaux marins, terrestres ou d'eau douce, hématophages, se nourrissant de sang de vertébrés et/ou d'hémolymphe d'invertébrés[2]. Une centaine d'espèces sont marines et environ 90 terrestres[3].
Quelques espèces font l'objet d'un usage médicinal depuis plus de 2 000 ans, mais la diversité et répartition des sangsues est encore mal connue dans de nombreux pays, y compris pour les eaux douces. Ainsi en 2009 elles n'avaient pas encore fait l'objet « d'une étude d'ensemble sur la systématique et la répartition géographique des espèces en France et seules quelques clés dichotomiques de détermination, toutes incomplètes quant au nombre des taxons cités et ne tenant pas compte de la variabilité intraspécifique (différences de coloration, fusion de paires d'yeux, etc.), permettent d'identifier avec certitude les espèces les plus caractéristiques ». Une clé de détermination des Hirudinées françaises a été mise à jour et publiée en 2009 par la Société zoologique de France, et un inventaire national a été lancé en 2015 sous l'égide du Muséum et de l'INPN[4].
Quelque 700 espèces de sangsues ont été décrites, dont une centaine sont marines, 90 terrestres et le reste d'eau douce[5],[6]. La plus petite mesure environ 1 cm de long, tandis que la plus grande, la sangsue géante d'Amazonie Haementeria ghilianii, peut atteindre 30 cm. Les sangsues sont présentes dans le monde entier, à l'exception de l'Antarctique, mais apparaissent à leur maximum dans les lacs et étangs tempérés de l'hémisphère nord. Les Haemadipsidae terrestres sont pour la plupart originaires des régions tropicales et subtropicales, tandis que les Hirudinidae aquatiques ont une aire de répartition mondiale plus large ; les deux se nourrissant en grande partie de mammifères, dont d'humains[7]. À leur tour, les sangsues sont la proie des poissons, des oiseaux et des invertébrés[8].
Le nom de la sous-classe des Hirudinea vient du latin hirudo (génitif hirudinis), signifiant "sangsue"[9]. Les sangsues étaient traditionnellement divisées en deux infraclasses, les Acanthobdellidea et les Euhirudinea. Ces dernières qui ont des ventouses antérieures et postérieures, étaient traditionnellement divisés en deux groupes : les Rhynchobdellida et Arhynchobdellida[10].
Selon World Register of Marine Species (29 octobre 2015)[11] :
L'arbre phylogénétique des sangsues et de leurs parents annélides est basé sur l'analyse moléculaire (2019) des séquences d'ADN. Les anciennes classes " Polychaeta " (vers marins hérissés) et " Oligochaeta " (comprenant les vers de terre) sont paraphylétiques : dans chaque cas, les groupes complets (clades) incluraient tous les autres groupes indiqués ci-dessous dans l'arbre. Les Branchiobdellida sont sœurs du clade des sangsues[12].
Annelida"Polychaeta" (exc. "Oligochaeta") 
"Oligochaeta" (exc. Lumbriculidae) 
Lumbriculidae (blackworms) .jpg)
.png)
Dans cet ordre, on ne trouve qu'une seule espèce : Acanthobdella peledina. Cette sangsue est parasite de poissons salmonidés (truites, saumons) du lac Baïkal. Cette espèce possède des caractères communs avec les oligochètes, comme la présence de soies sur le corps et l’absence de ventouse antérieure.
Cet ordre regroupe des sangsues aquatiques ou terrestres présentant trois mâchoires dentées au niveau du pharynx. On y retrouve notamment la sangsue officinale Hirudo officinalis.
Ces individus sont d'eau douce ou terrestres de milieux humides. Ils sont presque tous prédateurs. Leur pharynx est long, sans mâchoire.
Le groupe d'annélides le plus ancien est celui des polychètes libres qui a évolué au Cambrien, abondant dans les schistes de Burgess il y a environ 500 millions d'années. Les oligochètes ont évolué à partir des polychètes et les sangsues se sont ramifiées à partir des oligochètes. Les oligochètes et les sangsues ne se fossilisent pas bien du fait q'uil sont dépourvus de parties dures[17]. Les premiers fossiles de sangsue connus datent de la période du jurassique, soit il y a environ 150 millions d'années, mais un fossile avec des anneaux externes, trouvé dans les années 1980 dans le Wisconsin, avec ce qui semble être une grosse ventouse, pourrait étendre l'histoire évolutive du groupe jusqu'au Silurien, il y a environ 437 millions d'années[18],[19].
Parmi les espèces remarquables de sangsue, on peut citer :
Macrobdella decora (Hirudinidae), une sangsue d'eau douce
Sangsue verruqueuse Pontobdella muricata, une sangsue d'eau de mer (Piscicolidae)
Sangsue médicinale Hirudo medicinalis (Hirudinidae)
Hirudo medicinalis (Hirudinidae), une sangsue médicinale d'Europe
Hirudo verbana (Hirudinidae), une sangsue médicinale de Méditerranée
Grande sangsue de l'Inde ou sangsue nasale Dinobdella ferox (Hirudinidae)
Haemadipsa zeylanica (Hirudinidae), une sangsue terrestre trouvée dans les montagnes du Japon
Placobdelloides siamensis, un parasite des tortues en Thaïlande
Dessin d'Acanthobdella sp. (Acanthobdellidea)
La majorité des sangsues d'eau douce vivent dans les zones peu profondes et végétalisées au bord des étangs et des lacs, ou dans les marais et les eaux stagnantes des ruisseaux lents. Très peu d'espèces tolèrent une eau à courant rapide. Dans leurs habitats préférés, elles peuvent se reproduire jusqu'à des densités très élevées, avec plus de 10 000 individus par mètre carré enregistrés sous des pierres plates en Illinois. Certaines espèces entrent dans une période d'activité ralentie durant la saison sèche et peuvent alors perdre jusqu'à 90% de leur poids corporel[7].
Plus de la moitié des espèces sont hématophages, c'est-à-dire qu'elles se nourrissent de sang (hémato signifie « sang » et phage signifie « manger »), mais les autres espèces de sangsues sont des prédateurs carnivores d'autres invertébrés, ou consomment simplement les tissus mous de leurs proies ou d'autres aliments. Pour boire le sang, la sangsue s'accroche sur sa proie en suçant sa peau. Elle fait une petite morsure et y injecte sa salive. Sa salive a la fonctionnalité d'empêcher le sang de coaguler, ce qui lui permet de boire le sang pendant un bon moment[22].
Une puissance morsure capable de transpercer un ongle ... parc national de Khao Yai, Thaïlande
Pendant le repas, collée sur la peau et suçant le sang, parc national de Taman Negara, Malaisie péninsulaire
Après le repas, gorgée de sang, parc national de Taman Negara, Malaisie péninsulaire
Ainsi sur 73 espèces de sangsues connues en Amérique du Nord, la plupart se nourrissent de chironomidés, oligochètes, amphipodes et mollusques. Leurs larves sont supposées toutes se nourrir de zooplancton, certaines de manière spécialisée (ex : Motobdella montezuma s'est spécialisée dans le parasitage d'amphipodes planctoniques qu'elle détecte par des capteurs mécanoperceptifs)[23].
Les autres espèces sont ectoparasites temporaires et se nourrissent d'un repas de sang prélevé sur des poissons, tortues, amphibiens, crocodiliens, oiseaux d'eau, mammifère (dont humains à l'occasion)[23]. La plupart de ces espèces prédatrices grandissent en 2 ou 3 étapes, chacune conditionnée à un repas de sang, et elles ne se reproduiront qu'une fois avant de mourir[23]. Mais au moins deux espèces nord-américaines se sont montrées capables de se reproduire plusieurs fois in vitro bien que présentant dans la nature un phénotype ne se reproduisant qu'une fois avant de mourir[23].
Certaines espèces sont « spécialistes », c'est-à-dire qu'elle ne parasitent qu'une seule espèce-proie (tortue d'eau, oiseau aquatique, poisson), alors que d'autres sont « opportunistes » (parasitant ou mangeant des vers, escargots aquatiques, poissons, mammifères, etc.). Ainsi la sangsue d'Asie du Sud-Est placebelloides siamensis est spécialisée et parasite les tortues d'eau emyde noire des marais, tortue boîte de Malaisie et tortue des temples à tête jaune, les tortues mangeuses d'escargots de Khorat malayemys khoratensis, de Malaisie péninsulaire malayemys macrocephala et du Mékong malayemys subtrijuga, la tortue cyclemys oldhamii et la tortue asiatique géante des marais.
Comme les oligochètes tels que les vers de terre, les sangsues ont un clitellum, sont hermaphrodites, respirent par la peau et n'ont pas de cerveau centralisé, mais leur corps est plus dense (plus de tissu conjonctif) tout en étant plus élastique dans les 3 dimensions. Il n'a pas de poils externes, il se termine par une ou deux ventouses (des organes de succion) qui l'aident dans ses déplacements, et leur segmentation externe ne reflète pas la segmentation interne de leurs organes.
Elles possèdent deux cœurs.
Beaucoup d'espèces se montrent très plastiques et capables de s'adapter à des modifications significatives de leur environnement (certaines espèces survivent ainsi jusqu'à 60 jours en situation d'anoxie[23]) et comptent parmi les derniers organismes à survivre dans des cours d'eau très pollués (avec les tubifex, certains chironomes et quelques communautés dominées par des bactéries), tout en supportant l'extrême inverse (c'est-à-dire une eau sursaturée en oxygène)[23]. Elles sont considérés comme des marqueurs biologiques et bioindicateurs d'une mauvaise qualité de l'eau[24].
Beaucoup d'espèces supportent aussi une période d'exondation à condition que leur environnement soit néanmoins assez humide.
Le corps d'une sangsue au repos est aplati dorso-ventralement, de forme ovale ou allongée selon son niveau de contraction.
Il est très élastique et très flexible (ce qui en fait un modèle intéressant pour la biomimétique). Les seuls organes habituellement visibles de l'extérieur sont la ventouse antérieure, contenant l'ouverture de la bouche, et parfois la ventouse postérieure, servant à la fixation (certaines espèces sont pourvues d'une ventouse à chaque extrémité du corps).
Les sangsues sont hermaphrodites, c'est-à-dire qu'elles sont à la fois mâles et à la fois femelles[22]. Les sangsues ne peuvent néanmoins pas s'autoféconder.
Leurs organes sexuels externes sont tous deux situés sur la ligne médiane de l'abdomen, à peu de distance de la tête. L'organe mâle est positionné le plus en avant. La zone des segments portant ces organes est dite « ceinture ».
Le pénis quand il fait saillie a la forme d'un fil de couleur claire (8 mm environ chez la sangsue médicinale), qui émerge du corps en traversant un fourreau[25]. Il est relié via un cordon spermatique à de nombreux testicules (dix-huit, neuf de chaque côté chez la sangsue médicinale). Selon Ebrard, l'immersion de l'annélide dans du vinaigre ou de l'eau chaude fait apparaitre le pénis et fait légèrement gonfler le contour de l'orifice vaginal, sinon ce dernier est inapparent (hormis lors des premier moments suivant l'accouplement ou la pose d'un cocon)[25].
Plusieurs auteurs ont déduit de leurs observation que lors d'un accouplement de sangsues médicinales, un seul individu est fécondé, qui ensuite déposera seul un cocon (on n'a pas observé de cocons déposés sans un intervalle d'au moins 24 h selon E. Ebrard[25] qui ajoute qu'un cocon peut être déposé par un individu isolé jusqu'à dix mois après sa fécondation).
La plupart des espèces secrète un cocon protecteur en même temps que les œufs. Ce cocon est fixé à une surface dure[26].
Quelques espèces de sangsues fixent leurs œufs (gros et à vitellus abondant), directement sur leur face ventrale et protègent les embryons et les larves avec leur corps. D'autres encore forment des cocons qu’elles transportent et protègent de leur corps jusqu’à l’éclosion puis les jeunes restent fixés plusieurs semaines sous le corps du parent jusqu’à ce qu’ils soient autonomes.
L'ocytocine et/ou une substance apparentée trouvées chez plusieurs espèces de sangsues[27] semblent jouer un rôle dans le cycle de la reproduction de ces espèces[28].
Les sangsues sont localement très communes et nombreuses en zones tropicales, plus rarement en zone tempérée.
On signale parfois des densités inhabituelles de sangsues, comme dans le lac des Dagueys à Libourne en 2010 (lac où était prévu avant 2012 un pôle nautique devant accueillir des compétitions nationales et internationales d'aviron, qui a été interdit à la baignade en 2010 à la suite d'une pullulation d'une petite sangsue de l'espèce Helobdella stagnalis, espèce qui a aussi été signalée pullulant dans le lac de Tibériade en Israël[29]).
Elles étaient collectées ou cultivées autrefois pour effectuer des saignées, mais sont également utilisées aujourd'hui pour drainer le sang de régions du corps où le retour sanguin s'effectue mal.
Des sangsues ont été utilisées pour prévoir le temps, via notamment un baromètre à sangsues, sans succès durable.
Les sangsues sont attirées par le mouvement, la chaleur et le dioxyde de carbone émis par leurs proies[30].
Les sangsues d'intérêt médicinal sont protégées dans de nombreux pays à cause de leur diminution, liée à la destruction de leur habitat et à la pollution.
Jusqu’à la fin du XIXe siècle, plus de cinquante millions de sangsues médicinales peuplaient les mares et les étangs français. Pour les récolter, les gens entraient dans les marais avec des cuissardes et un bâton. Ils frappaient l'eau violemment, ce qui attire les sangsues qui s'accrochaient aux jambières ou nageaient à la surface[31]. Un autre moyen était de faire descendre des animaux (ânes par exemple) dans l'eau et de récolter sur eux les sangsues qu'ils attiraient.
Aujourd'hui, il en existe très peu en France à l'état sauvage (notamment dans le massif central, en Lozère et la région d'Île-de-France à Brunoy). L'assèchement des marais a fait énormément de tort à l'espèce. La pollution — engrais, pesticides et herbicides — a fini de l'achever.
Quatre entreprises dans le monde (Russie, France, Allemagne et Pays de Galles) font encore l'élevage de quelques espèces à des fins médicinales ; c'est l'hirudiniculture.
Une nouvelle espèce (transcaucasienne) en a été décrite en 2005, qui correspond à ce qu'on avait jusqu'ici considéré comme une variété orientalis de la sangsue médicinale[32].
Parmi les 650 espèces de sangsues existantes, la sangsue médicinale (Hirudo medicinalis) est une véritable alliée pour la santé humaine. Les propriétés anticoagulantes, anti-inflammatoires, vasodilatatrices et anesthésiques de sa salive sont utilisées dans différents domaines de la médecine dont récemment pour soigner des problèmes d'arthrose et ostéo-arthritiques[33],[34],[35],[36].
Il arrive parfois que les sangsues (en particulier les Dinobdella ferox) s'introduisent dans les orifices naturels comme la bouche, le nez, l'oreille, le vagin ou le pénis. Cette situation (l'hirudiniase) peut s'avérer très dangereuse car la sangsue obstrue progressivement les voies respiratoires en se gonflant de sang. Elle peut également provoquer des hémorragies[37].
Les sangsues ne transmettent pas de parasites nuisibles pour l'homme. Leur estomac peut toutefois renfermer des bactéries susceptibles d'infecter la plaie si on retire brutalement le parasite. Des allergies peuvent par ailleurs se produire[38].
) Sangsues, Hirudinées, Achètes
Hirudinea, les sangsues, hirudinées ou achètes, sont une sous-classe de l'embranchement des annélides. Elle regroupe environ 650 espèces hermaphrodites de vers annelés de 1 à 20 cm de longueur. Hormis quelques espèces vivant en estuaire ou eaux marines, elles vivent en eau douce. De nombreuses espèces déposent leurs cocons dans de la terre humide et certaines ont un cycle de vie plus terrestre, en étant par exemple capables de grimper aux arbres.
Environ 300 espèces sont des parasites temporaires d'animaux marins, terrestres ou d'eau douce, hématophages, se nourrissant de sang de vertébrés et/ou d'hémolymphe d'invertébrés. Une centaine d'espèces sont marines et environ 90 terrestres.
Quelques espèces font l'objet d'un usage médicinal depuis plus de 2 000 ans, mais la diversité et répartition des sangsues est encore mal connue dans de nombreux pays, y compris pour les eaux douces. Ainsi en 2009 elles n'avaient pas encore fait l'objet « d'une étude d'ensemble sur la systématique et la répartition géographique des espèces en France et seules quelques clés dichotomiques de détermination, toutes incomplètes quant au nombre des taxons cités et ne tenant pas compte de la variabilité intraspécifique (différences de coloration, fusion de paires d'yeux, etc.), permettent d'identifier avec certitude les espèces les plus caractéristiques ». Une clé de détermination des Hirudinées françaises a été mise à jour et publiée en 2009 par la Société zoologique de France, et un inventaire national a été lancé en 2015 sous l'égide du Muséum et de l'INPN.
Péist fháinnechruthach nó leathleacaithe, a bhfuil gaol aige leis na péisteanna talún. An cholainn soshínte sochraptha, súiteoir ag gach ceann de ghnáth. Is fuiliteoirí ar óstaigh veirteabracha cuid mhaith acu, agus seadáin ar inveirteabraigh cuid eile. Faightear iad i ngnáthóga tíre uisciúla is taise sna creasa measartha is trópaiceacha. D'úsáidtí an cineál hirudo sa luathmhíochaine chun othair le galair éagsúla a fhuiliú.
Pijavice (Hirudinea) su člankoviti crvi prilagođeni parazitskom načinu života. Pretežno žive u slatkim vodama, ali ih ima i na kopnu i u morima. Većinom su ektoparaziti i hrane se krvlju kralježnjaka za čije se tijelo pričvršćuju. Imaju dvije mišićne pijavke — jedna okružuje usni otvor, a druga je na zadnjem kraju tijela. Tijelo im je izgrađeno od stalnog broja segmenata, tj. uvijek se sastoji od 33 segmenta.
Probavilo započinje usnom šupljinom u kojoj se nalaze čeljusti sa zubićima. Potom slijedi ždrijelo u koje se otvaraju žlijezde slinovnice. U njihovim slinovnicama nalazi se hirudin, koji sprečava zgrušavanje krvi domaćina. Tijekom hranjenja prijanjaljka se pričvrsti, čeljust razreže kožu domadara, a stezanjem ždrijela isisa se hrana. Na ždrijelo se nastavlja jednjak i želudac, a probavilo završava crijevom. Probava u pijavica je vrlo spora zbog nedostatka enzima pa pijavica koja se napije krvi može probavljati krvne stanice i do 200 dana.[1]
Crijevo je prostrano i može imati izraštaje — divertikulume — u kojima se sakuplja krv (tako se mogu hranti npr. samo dva puta godišnje). Pregrade između segmeneta su iščezle i celom je redukciran. U našim slatkim vodama je vrlo česta vrsta pod nazivom „medicinska pijavica“ („Hirudo medicinalis“). Ostale poznate vrste pijavica su riblja pijavica (Piscicola geometra), konjska pijavica (Haemopis sanguisuga) koja napada goveda i konje na pojilu, ali se hrani i mekušcima te pasja pijavica (Erpobdella octoculata).
U četiri duboke jame na Velebitu 1994. godine otkrivena je endemična vrsta pijavice Croatobranchus mestrovi. Ova vrsta živi isključivo u podzemnim vodama i potpuno je prilagođena životu u podzemlju. Najčešće je pričvršćena na stijeni u slabom vodenom toku ili u nakapnicama. Tijelo joj je spljošteno i ima 10 pari bočnih škrgolikih nastavaka. Ti nastavci specifični su za ovu podzemnu pijavicu, a pretpostavlja se da imaju ulogu u opskrbi kisikom. Pijavica je hermafrodit, mliječnobijele do žućkaste boje, bez uočljivih očiju. Kreće se naizmjeničnim prihvaćanjem prijanjaljka za podlogu (stijenu) i izduživanjem tijela. O životu pijavice vrlo se malo zna.[1]
Pijavice (Hirudinea) su člankoviti crvi prilagođeni parazitskom načinu života. Pretežno žive u slatkim vodama, ali ih ima i na kopnu i u morima. Većinom su ektoparaziti i hrane se krvlju kralježnjaka za čije se tijelo pričvršćuju. Imaju dvije mišićne pijavke — jedna okružuje usni otvor, a druga je na zadnjem kraju tijela. Tijelo im je izgrađeno od stalnog broja segmenata, tj. uvijek se sastoji od 33 segmenta.
Probavilo započinje usnom šupljinom u kojoj se nalaze čeljusti sa zubićima. Potom slijedi ždrijelo u koje se otvaraju žlijezde slinovnice. U njihovim slinovnicama nalazi se hirudin, koji sprečava zgrušavanje krvi domaćina. Tijekom hranjenja prijanjaljka se pričvrsti, čeljust razreže kožu domadara, a stezanjem ždrijela isisa se hrana. Na ždrijelo se nastavlja jednjak i želudac, a probavilo završava crijevom. Probava u pijavica je vrlo spora zbog nedostatka enzima pa pijavica koja se napije krvi može probavljati krvne stanice i do 200 dana.
Crijevo je prostrano i može imati izraštaje — divertikulume — u kojima se sakuplja krv (tako se mogu hranti npr. samo dva puta godišnje). Pregrade između segmeneta su iščezle i celom je redukciran. U našim slatkim vodama je vrlo česta vrsta pod nazivom „medicinska pijavica“ („Hirudo medicinalis“). Ostale poznate vrste pijavica su riblja pijavica (Piscicola geometra), konjska pijavica (Haemopis sanguisuga) koja napada goveda i konje na pojilu, ali se hrani i mekušcima te pasja pijavica (Erpobdella octoculata).
Lintah[1] (Hirudinea) adalah hewan air seperti cacing, berbadan pipih bergelang-gelang, berwarna hitam atau cokelat tua, pada kepala dan ujung badannya terdapat alat untuk mengisap darah.[2]
Hewan ini tergabung dalam filum Annelida dalam kelas Hirudinea. Lintah atau Hirudinea merupakan Upakelas yang membawahi berbagai jenis spesies lintah dan pacet. Anggota jenis cacing ini tidak mempunyai rambut, parapodia, dan seta.[3]
Terdapat jenis lintah yang dapat hidup di daratan, air tawar, dan laut. Seperti halnya kerabatnya, Oligochaeta, mereka memiliki klitelum untuk menyimpan telur-telur pada segmen-segmen tertentu. Seperti Oligochaeta, lintah juga hermafrodit (berkelamin ganda). Lintah obat Eropa, Hirudo medicinalis, telah sejak lama dimanfaatkan untuk pengeluaran darah (plebotomi) secara medis.[4]
Hewan sejenis lintah termasuk pula pacet. Namun lintah dibedakan dari pacet bukan berdasarkan taksonomi, tetapi lebih pada habitat kesukaannya. Lintah sehari-hari hidup di air, sedangkan pacet sehari-harinya melekat pada daun atau batang pohon (di luar air).[5][6]
Semua spesies lintah adalah karnivora. Beberapa merupakan predator, mendapat makanan dari berbagai jenis invertebrata seperti cacing, siput, atau larva serangga.[7]
Bentuk tubuh lintah ini pipih, bersegmen, mempunyai warna kecokelatan, dan bersifat hemaprodit. Pada musim kawin, klitelum akan keluar. Setelah terjadi perkawinan, alat tersebut mensekresikan kokon untuk menyimpan telur dan sperma. Selain itu lintah juga dapat digunakan untuk pengobatan.[8]
Lintah atau haemadipsa (Hirudinea) adalah Genus yang di dalamnya terdapat beberapa spesies, di antaranya:
Hewan-hewan dalam kelas Hirudinea dapat hidup di air tawar atau di darat. Hewan ini hidup parasitis menghisap darah atau predator dengan memangsa hewan lain.[9][10]
Lintah (Hirudinea) adalah hewan air seperti cacing, berbadan pipih bergelang-gelang, berwarna hitam atau cokelat tua, pada kepala dan ujung badannya terdapat alat untuk mengisap darah.
Hewan ini tergabung dalam filum Annelida dalam kelas Hirudinea. Lintah atau Hirudinea merupakan Upakelas yang membawahi berbagai jenis spesies lintah dan pacet. Anggota jenis cacing ini tidak mempunyai rambut, parapodia, dan seta.
Terdapat jenis lintah yang dapat hidup di daratan, air tawar, dan laut. Seperti halnya kerabatnya, Oligochaeta, mereka memiliki klitelum untuk menyimpan telur-telur pada segmen-segmen tertentu. Seperti Oligochaeta, lintah juga hermafrodit (berkelamin ganda). Lintah obat Eropa, Hirudo medicinalis, telah sejak lama dimanfaatkan untuk pengeluaran darah (plebotomi) secara medis.
Hewan sejenis lintah termasuk pula pacet. Namun lintah dibedakan dari pacet bukan berdasarkan taksonomi, tetapi lebih pada habitat kesukaannya. Lintah sehari-hari hidup di air, sedangkan pacet sehari-harinya melekat pada daun atau batang pohon (di luar air).
Semua spesies lintah adalah karnivora. Beberapa merupakan predator, mendapat makanan dari berbagai jenis invertebrata seperti cacing, siput, atau larva serangga.
Bentuk tubuh lintah ini pipih, bersegmen, mempunyai warna kecokelatan, dan bersifat hemaprodit. Pada musim kawin, klitelum akan keluar. Setelah terjadi perkawinan, alat tersebut mensekresikan kokon untuk menyimpan telur dan sperma. Selain itu lintah juga dapat digunakan untuk pengobatan.
Iglur (eða seglrendur (sanguisuga) eða blóðsugur) (fræðiheiti: Hirudinea) eru liðormar. Til eru ferskvatns-, sjávar- og jarðiglur. Eins og ættingjar þeirra fáburstarnir þá hafa þeir gjörð. Margar iglanna eru blóðætur (sníkjudýr), þ.e. þær lifa á á blóði fiska, froskdýra og spendýra með því að festa sig við þau og sjúga úr þeim blóð (þess vegna stundum bara kallaðar blóðsugur). Flestar iglanna eru þó rándýr, sem lifa á smáum ormum og öðrum hryggleysingjum.
Lækningaiglan (Hirudo medicinalis) sem lifir í Evrópu hefur verið notuð í þúsundir ára við blóðtöku. Iglan sprautar sérstöku efni í blóðið sem gerir það að verkum að það storknar síður.
Con il termine sanguisuga o mignatta vengono comunemente chiamate le specie di Anellidi (vermi segmentati) appartenenti alla sottoclasse Hirudinea. Le sanguisughe vivono generalmente nelle paludi non inquinate delle regioni intertropicali, fino a latitudini moderate.
Generalmente lunga tra 3 e 10 centimetri di lunghezza, con qualche eccezione come la specie Heamenteria ghilianii, scoperta dal dottor Roy K. Sawyer nella Guiana Francese, in Sud America, che arriva sino a 30 cm di lunghezza. La locomozione avviene mediante la contrazione dei soli muscoli longitudinali (movimento metamerico) con la coadiuvazione di un paio di ventose presenti su ambedue le estremità corporee. Presentano un'epidermide monostratificata, uno spesso tessuto connettivo e un celoma ridotto e privo di setti.
La bocca è circolare e provvista di una ventosa con cui si attaccano al corpo di un vertebrato, in genere un mammifero. Le sanguisughe si servono di dentelli calcarei per incidere la cute della vittima e nutrirsi del sangue che ne fuoriesce. Questa operazione è facilitata da un anticoagulante e un anestetico (irudina) che allevia il dolore della preda. Il tubo digerente non è rettilineo, bensì dotato di numerosi diverticoli. Questa caratteristica consente all'animale di incamerare e conservare un quantitativo notevole di sangue e quindi di resistere a lunghi periodi di digiuno.
Gli Irudinei sono ectoparassiti ematofagi di animali a sangue caldo e vivono nelle acque dolci. Un tipico rappresentante è Hirudo medicinalis, la comune sanguisuga dei nostri climi.
La metameria non è così evidente, almeno dall'esterno, tuttavia il corpo delle sanguisughe è composto normalmente da 34 segmenti. A sua volta ogni metamero è suddiviso, ma solo esternamente, in tre-cinque anelli. Inoltre, a differenza degli oligocheti, il clitello è visibile solamente durante il periodo di riproduzione.
La medicina galenica le usava volentieri come moderata terapia ablativa. Esse venivano conservate in vasi di grès, contenenti argilla umida, in vasi di maiolica, contenenti acqua e ricoperti con una tela poco fitta, o in un apparecchio conosciuto come palude portatile.[1] In tempi moderni vengono usate raramente in chirurgia plastica ricostruttiva per promuovere la guarigione da interventi e per impedire cheratosi. Per scopi terapeutici si usano delle Hirudo medicinalis, che provengono da colture controllate.
L'invertebrato viene attaccato sulla parte interessata e inizia a succhiare il "sangue sporco" affinché questo si purifichi.
Altro tipico uso: per provocare la produzione di rinnovo dei globuli rossi, ad esempio in presenza di eccesso di ferritina pregresso, non patologico.
Un tempo utilizzate per salassi, oggi se ne sfrutta la saliva contenente elementi anticoagulanti, anestetici, vasodilatatori (simili a istamina) e antibiotici.
Con il termine sanguisuga o mignatta vengono comunemente chiamate le specie di Anellidi (vermi segmentati) appartenenti alla sottoclasse Hirudinea. Le sanguisughe vivono generalmente nelle paludi non inquinate delle regioni intertropicali, fino a latitudini moderate.
Hirudo (-inis, f.) vel sanguisuga,[1] est unum ex quingentis fere animalium generibus classis Clitellatorum, sive marinis sive terrestribus, quae sanguine vescuntur.
Corpus hirudinis est productum; non habet setas, pedes, crines. Hirudines quaedam aquatiles, ut se ferant, volutatione corporis natant; quaedam autem terrestres serpunt cucurbitis anticis ulterioribusque, quas in extremis corporibus habent.
Sive marinae sive terrestres, plerumque hospitio utuntur animantium vertebratorum, quorum sanguinem sorbeant.
Hirudo medicinalis a medicis per saecula ad missionem sanguinis et ad varios dolores levandos adhibetur.
Hirudo (-inis, f.) vel sanguisuga, est unum ex quingentis fere animalium generibus classis Clitellatorum, sive marinis sive terrestribus, quae sanguine vescuntur.
Dėlės (lot. Hirudinea) – žieduotųjų kirmėlių (Annelida) tipo gyvūnų klasė.
Dėlės gyvena gėluose, lėtai tekančiuose vandenyse. Dėlėms irgi būdingi įvairūs prisitaikymo parazituoti būdai. Jos turi prisitvirtinimo organus - siurbtukus, straubliuką arba žandus aukos odai pradurti ir išskiria specialią medžiagą, neleidžiančią kraujui krešėti. Dėlėms padeda prisitaikymas badauti keletą mėnesių (jos nenaudoja energijos kūnui sušildyti). Kai prie aukos pavyksta prisisiurbti, dėlė parodo savo nepaprastą rajumą: per vieną kartą ji gali išgerti dešimteriopai daugiau kraujo negu pati sveria.
Dauguma dėlių kiaušinius deda į gana tvirtus kokonus ir juos pritvirtina prie dugno augalų, kitos - apvaisintus ir išsiritusius jauniklius, kurių būna nuo kelių iki keliasdešimt, nešioja papilvėje.
Ilgis 3-10 cm. Neturi šerelių. Cilindriškos formos. Kūnas suskirstytas į išorinius segmentus. Vidinė ir išorinė segmentacija viena kitos neatitinka. Pirmieji ir paskutinieji segmentai kūno galuose baigiasi siurbtukais. Priekinio siurbtuko centre yra burna. Daugybę lipnių ląstelių turintis epitelis apgaubtas jungiamuoju audiniu, kuriame įsiterpę gerai išsivystę žiediniai, išilginiai ir nugaros-pilvo raumenys. Tarp kūno sienelės ir organų esančias tuštumas užpildo mezenchima. Turi iki 5 porų akelių priekiniame kūno gale, nugaros pusėje. Dėl esančios mezenchimos sumažėja celomo ertmė, kuri užpildyta jungiamuoju audiniu. Turi chromatoforus, kurių dėka dėlė gali keisti spalvą. Dėlių balnelis formuojais už pirmo trečdalio segmentų. Lytinio neaktyvumo metu balnelis yra neryškus, o veisimosi metu gausios balnelio liaukos išskiria gleives su baltymais. Balnelis yra kokonas ir embrionų maistas (trynio liaukos). Kūna dengia kutikulė, kurią dėlė nusimeta kas 2-3 dienas. Dauguma dėlių minta skysčiais (kraujas, organizmo syvai) arba gyvu maistu (kitomis dėlėmis, kirmėlėmis ir kt.) Žanduotosios dėlės turi žandus. Rykliadėlėms būdinga ištįsusi stemplė. Medicininės dėlės burnos ertmėje turi 3 apatinius žandus, o jos seilių liaukose yra 3 rūšių fermetų HIRUDINO(stabdo kraujo krešėjimą), HISTAMINO(mažina kraujagyslių spazmus ir HIALURONIDAZĖS(skaido hialurono rūgštį, mažina jos klampumą). Skrandyje yra šoninės išaugos – kišenės naudojamos kaip rezervuarai. Dėlės kvėpuoja visu kūno paviršiumi, tik jūrinės dėlės turi žiaunas. Turi uždarą kraujotakos sistemą, kurią atlieka celomo lakūnų sistema. Storiausi lakūnų kanalai yra ventralinis ir dorsalinis, o plonesni – lateraliniai, atlieka širdies funkcijas. Pulsuodami šie kanalai varo kraują pirmyn, o dorsaliiu ir ventraliniu lakūnais teka atgal. Žanduotųjų dėlių celomo lakūnos yra tokios tankios, kad sudaro kapiliarų sistemą. Kraujas būna raudonas nuo ištirpusio plazmoje hemoglobino. Nervų sistema tipiška: porinis viršryklinis ganglijai, aplinkryklinės konektyvos, iš 4 ganglijų – poryklinis ganglijas, toliau – pilvinė nervų grandinėlė.Akys tik skiria šviesą nuo tamsos. Dėlės gerai junta virpesius. Šalinimo sistema iš metanefridijų, bet gerokai pakitusi. Metanefridiniai kanalai viename segmente prasideda, o baigiasi kitame, blakstienotas piltuvėlis neprisijungęs prie kanalo galo, o atsiveria į pūslę, esančia šalia kanalo. Metanefridiniai kanalėliai siauri, sudaryti iš grandinėlės ląstelių, kurių viduriu eina plonas kanalėlis. Lytinė sistema – hermafroditai.
Dėlių klasei priklauso apie 300 parazitinių ar plėšrių kirmėlių rūšių. Dauguma dėlių gyvena gėluose, negiliuose vandenyse. Nejautrios deguonies trūkumui. Klasei priklauso 2 poklasiai – senovinės dėlės ir tikrosios dėlės.
Lietuvoje gyveno ~20 dėlių rūšių[1]. Dažnesnės:
Dėlės (lot. Hirudinea) – žieduotųjų kirmėlių (Annelida) tipo gyvūnų klasė.
Dėlės gyvena gėluose, lėtai tekančiuose vandenyse. Dėlėms irgi būdingi įvairūs prisitaikymo parazituoti būdai. Jos turi prisitvirtinimo organus - siurbtukus, straubliuką arba žandus aukos odai pradurti ir išskiria specialią medžiagą, neleidžiančią kraujui krešėti. Dėlėms padeda prisitaikymas badauti keletą mėnesių (jos nenaudoja energijos kūnui sušildyti). Kai prie aukos pavyksta prisisiurbti, dėlė parodo savo nepaprastą rajumą: per vieną kartą ji gali išgerti dešimteriopai daugiau kraujo negu pati sveria.
Dauguma dėlių kiaušinius deda į gana tvirtus kokonus ir juos pritvirtina prie dugno augalų, kitos - apvaisintus ir išsiritusius jauniklius, kurių būna nuo kelių iki keliasdešimt, nešioja papilvėje.
Dēles, dēļu apakšklase (Hirudinea) ir viena no Clitellata klases apakšklasēm, kas pieder posmtārpu tipam (Annelida).[1] Ir zinātnieki, kas uzskata, ka dēles ir atsevišķa klase, nevis Clitellata apakšklase.
Dēles sastopamas gan mērenā klimata joslā, gan tropu biomā, tās dzīvo galvenokārt saldūdenī, retāk jūrā vai uz sauszemes.[2] Medicīnas dēle un vēl dažas dēļu sugas ir tikušas izmantotas medicīnā tūkstošiem gadu, lai gan lielākā daļa dēļu nebarojas ar asinīm, bet medī nelielus bezmugurkaulniekus, kurus norij veselus. Dēlēm ir mīksts ķermenis, un ir grūti iedomāties dēļu fosiliju, tomēr Bavārijā ir atrastas 2 dēļu fosilijas, kuru vecums ir apmēram 145 miljoni gadu. Zinātnieki uzskata, ka senās dēles dzīvoja saldūdenī, un tās bija asinssūcējas.[3]
Pasaulē ir apmēram 400 dēļu sugas, un Latvijā no tām mājo 15 sugas:[2] 1 suga no žokļdēļu dzimtas (Hirudinidae), 1 suga no melno žokļdēļu dzimtas (Haemopidae), 8 sugas no plakandēļu dzimtas (Glossiphonidae), 4 sugas no rīkļdēļu dzimtas (Erpobdellidae) un 1 suga no zivjdēļu dzimtas (Piscicolida). Pazīstamākā ir medicīnas dēle (Hirudo medicinalis), kas dzīvo ūdensaugiem bagātos, nedaudz purvainos ūdeņos.
Šīs apakšklases pārstāvjiem mutes piesūceknis atrodas priekšgalā, kura iedobē ir mute, bet pakaļgalā ir otrs piesūceknis, kurš ir galvenais piestiprināšanās orgāns. Tādēļ otrais piesūceknis parasti ir lielāks par mutes piesūcekni. Dēles tāpat kā sliekas ir hermofrodīti. Daļa dēļu, bet ne visas, ir hemotafāgi jeb asinssūcēji. Hemotafāgās dēles piestiprinās pie sava upura un sūc asinis tiem tik ilgi, kamēr ir piepildījušās. Tad tās atdalās no donora un sagremo izsūktās asinis. Dēles ķermenis sastāv no 34 posmiem. Kad dēle piestiprinās savam upurim, tā izdala anestezējošu līdzekli, tādējādi donors nejūt dēles piesūkšanos.
Daļa no dēlēm ir plēsīgas, un tās uzbrūk sīkiem ūdensdzīvniekiem, bet citas ir ektoparazīti, kuras sūc dažādu bezmugurkaulnieku, piemēram, gliemju vai mugurkaulnieku, tai skaitā arī cilvēka asinis. Dēles visbiežāk sastopamas ar augājiem bagātās dīķu, ezeru un upju piekrastēs. Dažu sugu dēles rūpējas par saviem pēcnācējiem, nodrošinot ar barības resursiem, tos transportējot un aizsargājot. Šāds uzvedības modelis ir ļoti unikāls starp posmtārpiem.
Dēles ir hermofrodīti, kas nozīmē, ka katrai ir gan tēvišķie, gan mātišķie reproduktīvie orgāni. Divām dēlēm sakļaujoties, tās apmainās ar šķidrumu, kurā peld spermatozoīdi. Tāpat kā sliekas arī dēles olšūnu nobriešanas laikā izdala biezu šķidrumu, kas veido gļotainu uzroci (clitellum). Uzrocim slīdot pāri olvadu un sēklas uztvērēju atverēm, tajā iekļūst olšūnas un šķidrums ar spermatozoīdiem. Pēc tam dēle izlien no uzroča. Uzroča gali noslēdzas, izveidojot kokonu, kurā atrodas apaugļotas olšūnas. No tām kokonā attīstās jaunās dēles.
Hemotofāgo dēļu gremošanas sistēma sākas ar muti, kas atrodas ķermeņa priekšgalā. Tas ir piestiprināts pie rīkles, kur sākas barības vads. Barības vads beidzas pie guzas, kurai seko zarnas un kuras beidzas pie pakaļgala piesūcekņa. Guza ir veidotas tā, ka spēj uzņemt 5 reizes vairāk asinis nekā sver pati dēle. Asinis guzā saglabājas šķidrā stāvoklī, jo dēle izdala antikoagulantu. Izsūcot 5 - 15 mililitrus asiņu, dēle ievada asinsrites sistēmā apmēram 400 bioloģiski aktīvu vielu. Galvenais no tiem ir hirudīns, tā ietekmē paplašinās kapilāri, pavājinās asins recēšana, un tas šķīdina trombus, kas asins recēšanas īpatnību dēļ var veidoties asinsvados, provocējot insultu vai infarktu. Tieši šo īpašību dēļ medicīnā tiek izmantotas medicīnas dēles, tomēr to lietošana mūsdienās ir diskutabla.[4] Guzā ir arī īpašas baktērijas, kas neļauj asinīm bojāties. Pateicoties šīm īpašībām, piemēram, medicīnas dēle gada laikā barojas tikai divas reizes.
Dēļu plēsēju gremošanas sitēma ir līdzīga hemotofāgām dēlēm, bet dažām sugām ir snuķis. Snuķdēles parasti nekustīgi guļ un gaida medījumu. Pie izdevības upuris tiek satverts ar snuķi, to izmantojot kā šķēpu.[5]
Daļa dēļu barojas ar asinīm, bet ne visas dēles var iekost. 90% no asinssūcējām dēlēm barojas vaļējās brūcēs. Upuri var būt rāpuļi, abinieki, zivis un zīdītāji, cilvēku ieskaitot. Dēle piestiprinās pie donora tajā brīdī, kad piekožas, un paliek tik ilgi līdz piesūcas pilna ar asinīm. Parasti tās ir kādas 20 minūtes. Tā kā dēle izdala antikoagulantu, tad pēc dēles noņemšanas brūce var asiņot vairāk kā parasti līdzīga lieluma brūce. Antikoagulants iedarbojas vairākas stundas pēc dēles noņemšana un brūces notīrīšanas. Dēles parasti pārnēsā dažādus parazītus savā gremošanas sistēmā, bet tie nav kaitīgi cilvēkam, jo nespēj izdzīvot ārpus dēles. Tomēr baktērijas, vīrusi un parazīti no iepriekšējā upura var izdzīvot dēles gremošanas sistēmā apmēram mēnesi un var tikt pārnesti uz nākamo upuri. Piemēram, Āfrikā Kamerūnā ir novērots, ka dēles pārnes no viena cilvēka uz otru HIV un hepatītu B.[6]
Viena no drošām metodēm, kas tiek ieteikta, lai noņemtu piesūkušos dēli, ir naga vai cita plakana un trula priekšmeta izmantošana. Ar nagu cenšas pārraut mutes piesūcekni (dēles tievāko galu), pēc tam atrauj pakaļgalu un aizmet dēli. Āda ar nagu jāspiež dēles virzienā līdz mutes piesūceknis atlaižas. Šajā brīdī dēle atlaiž žokļus.[7] Ļoti bieži tiek izmantota uguns, piemēram, aizderdzināta cigarete, sāls, ziepes, alkohols, etiķis, citronu sula, kukaiņu inde un gāzētu ūdeni, tomēr mediķi šos paņēmienus neiesaka. Tas rosina dēli brūcē izvemt visu kuņģa saturu un ātri atdalīties. Izvemtajā kuņģa šķidrumā var būt dažādas baktērijas un vīrusi, kas var izraisīt saslimšanu.[7] Ja dēle ir piesūkusies iekšējosa dobumos, kā nāsis vai vagīna, tad palīdzība jāmeklē pie ārstiem.[8][9]
Ir diezgan grūti sevi aizsargāt pret dēlēm vidē, kas ir intensīvi dēļu apdzīvota. Viens no drošākajiem veidiem ir apsegt ādu, neatrasties ūdenī ar kailu ādu. Kukaiņu atbaidītāju lietošana ir diskutabla, bet ir novērots, ka spēcīgie tropu kukaiņu atbaidītāji iedarbojas arī uz dēlēm. Ja ūdenī atrodas tikai kājas, tad tās vajadzētu pasargāt ar īpašām dēļu zeķēm. Šīs zeķes ir arī gaišā krāsā, un tādēļ viegli uz tām pamanāmas tumšās dēles, kas rāpo uz augšu pa kāju, meklējot ādu.
Dēļu lietošanai medicīnā ir 2500 gadus sena vēsture. Tās ārstniecības nolūkos sāka lietot Ājurvēdas ārsti Indijā. Dēļu izmantošana medicīnā ir aprakstīta arī Senajā Grieķijā. Mūsdienās dēļu izmantošana ārstniecībā atsākās 1980. gados pēc ilgstoša nolieguma laika. Ārstniecībā izmanto tikai medicīnas dēles. To iedarbība veiksmīgi aizstāj daudzus mūsdienu medikamentus. Medicīnas dēles ir drošas, no tām nevar iegūt parazītus, jo tās tiek speciāli audzētas, un katra tiek izmantota tikai vienu reizi. Pēc seansa tā tiek iznīcināta. Hirudoterapiju ieteic, ja pacientam ir vēnu problēmas, trombu veidošanās, augsts asinsspiediens. Dēles uzlabo apetīti, ārstē hroniskus iekaisumus, mazina sāpes un atjauno organismu. Piemēram vecu trombu nespēj izšķīdināt vislabākās zāles, bet, liekot dēles, to fermenti tiek veiksmīgi galā arī ar veciem trombiem.[4]
Dēles, dēļu apakšklase (Hirudinea) ir viena no Clitellata klases apakšklasēm, kas pieder posmtārpu tipam (Annelida). Ir zinātnieki, kas uzskata, ka dēles ir atsevišķa klase, nevis Clitellata apakšklase.
Dēles sastopamas gan mērenā klimata joslā, gan tropu biomā, tās dzīvo galvenokārt saldūdenī, retāk jūrā vai uz sauszemes. Medicīnas dēle un vēl dažas dēļu sugas ir tikušas izmantotas medicīnā tūkstošiem gadu, lai gan lielākā daļa dēļu nebarojas ar asinīm, bet medī nelielus bezmugurkaulniekus, kurus norij veselus. Dēlēm ir mīksts ķermenis, un ir grūti iedomāties dēļu fosiliju, tomēr Bavārijā ir atrastas 2 dēļu fosilijas, kuru vecums ir apmēram 145 miljoni gadu. Zinātnieki uzskata, ka senās dēles dzīvoja saldūdenī, un tās bija asinssūcējas.
Pasaulē ir apmēram 400 dēļu sugas, un Latvijā no tām mājo 15 sugas: 1 suga no žokļdēļu dzimtas (Hirudinidae), 1 suga no melno žokļdēļu dzimtas (Haemopidae), 8 sugas no plakandēļu dzimtas (Glossiphonidae), 4 sugas no rīkļdēļu dzimtas (Erpobdellidae) un 1 suga no zivjdēļu dzimtas (Piscicolida). Pazīstamākā ir medicīnas dēle (Hirudo medicinalis), kas dzīvo ūdensaugiem bagātos, nedaudz purvainos ūdeņos.
Artikel batopik binatang ko baru babantuak rancangan. Sanak dapek mambantu Wikipedia mangambangannyo.
Lintah ialah haiwan anelid yang merangkumi subkelas Hirudinea. Terdapat pelbagai jenis lintah air tawar, air laut dan daratan. Seperti golongan Oligochaeta, lintah menampakkan anggota klitelum (bahagian kelenjar yang membengkak pada kulit anelid, misalnya cacing tanah, yang merembes kokun dan bahan nutrien untuk embrio.). Lintah merupakan haiwan hermafrodit (mempunyai kedua-dua organ jantan dan betina) seperti cacing.
Sesetengah jenis lintah mempunyai kegunaan dalam perubatan menghisap darah sejak ribuan tahun dahulu, tetapi kebanyakan lintah tidak menghisap darah. Lintah penghisap darah berhinggap pada perumahnya sehingga kenyang, selepas itu turun untuk menghadam makanan. Badan lintah terdiri daripada 34 segmen. Penghisap anterior (mulut) terbentuk pada enam segmen terhadapan badannya, yang digunakan untuk beraput pada perumah, sambil mengeluarkan bendalir bius agar perumah tidak merasa hinggapan lintah. Lintah mengeluarkan campuran mukus dan lekapan dari otot-otot sepusat di keenam-enam segmen tersebut agar terus berpaut dan merembeskan enzim pencegah pembekuan darah dalam sistem darah perumah.
Lintah ialah haiwan anelid yang merangkumi subkelas Hirudinea. Terdapat pelbagai jenis lintah air tawar, air laut dan daratan. Seperti golongan Oligochaeta, lintah menampakkan anggota klitelum (bahagian kelenjar yang membengkak pada kulit anelid, misalnya cacing tanah, yang merembes kokun dan bahan nutrien untuk embrio.). Lintah merupakan haiwan hermafrodit (mempunyai kedua-dua organ jantan dan betina) seperti cacing.
Sesetengah jenis lintah mempunyai kegunaan dalam perubatan menghisap darah sejak ribuan tahun dahulu, tetapi kebanyakan lintah tidak menghisap darah. Lintah penghisap darah berhinggap pada perumahnya sehingga kenyang, selepas itu turun untuk menghadam makanan. Badan lintah terdiri daripada 34 segmen. Penghisap anterior (mulut) terbentuk pada enam segmen terhadapan badannya, yang digunakan untuk beraput pada perumah, sambil mengeluarkan bendalir bius agar perumah tidak merasa hinggapan lintah. Lintah mengeluarkan campuran mukus dan lekapan dari otot-otot sepusat di keenam-enam segmen tersebut agar terus berpaut dan merembeskan enzim pencegah pembekuan darah dalam sistem darah perumah.
De bloedzuigers (Hirudinea) zijn wormachtige verwanten van de regenworm.
Het grote verschil echter is het feit dat bloedzuigers zuignappen aan beide uiteinden van hun lichaam hebben. Ook bezitten ze vaak tanden. De bloedzuiger ontleent zijn naam aan het feit dat veel soorten bloed zuigen uit dieren en/of mensen.
Er zijn twee orden van echte bloedzuigers (Euhirudinea):
Bloedzuigers worden vooral gevonden in gebieden waar zoet water aanwezig is, al kunnen sommige soorten ook in de zee worden aangetroffen. De meeste bloedzuigers zijn relatief klein, ongeveer 0,5 – 5 cm. Sommige soorten kunnen echter 30 cm lang worden.
Enkele bekende soorten bloedzuigers in de Benelux zijn: de medicinale bloedzuiger, de visbloedzuiger en de onechte paardenbloedzuiger.
De medicinale bloedzuiger (soms afgescheiden als Hirudo medicinalis) wordt soms nog gebruikt voor aderlatingen. Men zet de bloedzuiger op de huid waarna hij bloed opzuigt. Daarna wordt het bloed eruit geduwd om snelle verzadiging van de bloedzuiger te voorkomen. Aan de hand van het bloed werd vroeger een diagnose gesteld. Een bloedzuiger beschikt over een stof, het zogenaamde hirudine die de bloedstolling tegengaat. Hierdoor is het dier in staat ongestoord te zuigen. Vroeger kon men bloedzuigers in de apotheek kopen. In sommige grote Amerikaanse staten en in Azië wordt de bloedzuiger nog gebruikt. Wel in veel mindere mate dan vroeger. Eind negentiende eeuw werden alleen al in de Parijse ziekenhuizen zo’n zes miljoen bloedzuigers per jaar gebruikt.
De achterste zuignap bevindt zich aan de achterzijde van het lichaam, de voorste zuignap bevindt zich rondom de mond. Deze mond is met drie aparte kaken uitgerust. Elke kaak bevat een aantal scherpe tanden waarmee de huid van een prooi kan worden doorboord. Het bloed wordt hierna naar binnen gezogen door middel van een gespierde farynx. Deze is vlak achter de mond gesitueerd. Door middel van een in de mond afgescheiden secreet wordt belet dat het bloed van de gastheer stolt voordat de bloedzuiger zijn hele darmkanaal heeft gevuld. Dit heeft elf paar blindzakken, waarin het opgezogen bloed heel lang, zelfs meerdere maanden vrijwel onveranderd blijft.
Aan het voorste gedeelte van het lichaam (een hoofd is niet goed te onderscheiden) bevinden zich tien ogen. Bloedzuigers zijn tweeslachtig; paring vindt plaats tussen twee verschillende dieren en is wederkerig. De eieren worden gehuld in broedzakjes die de bloedzuiger meedraagt op zijn buik en later op de bodem van de vijver laat vallen. Bloedzuigers verplaatsen zich door middel van hun zuignappen. Eerst wordt de voorste zuignap op de ondergrond geplaatst, dan trekt hij zijn lichaam samen en plaatst hij de achterste zuignap achter de voorste. Hierna schuift hij zijn lichaam opnieuw naar voren.
Medicinale bloedzuigers zijn nu zeldzaam in Nederland. Het is nog onduidelijk of dit te wijten is aan biotoopvernietiging of het stoppen van de import van bloedzuigers.[1]Ze zijn te herkennen aan de donkergroene rug met roodgele lengtestrepen onderbroken door zwarte stippen. De zeer algemene en ongevaarlijke 'onechte paardenbloedzuiger' Haemopis sanguisuga heeft een egaal donkergroene of zwarte rug.
Een andere bloedzuiger is de visbloedzuiger (Piscicola geometra). Hij is vrij langgerekt en is groen met witte banden. Deze bloedzuiger leeft in vijvers, beken en sloten en blijft vooral aan stekelbaarsjes en snoek vastzitten. Hij leeft van het bloed van de vissen. Als de eitjes, die ze op de bodem van de vijver leggen uitkomen, zwemmen de kleine bloedzuigertjes naar een waterplant en klimmen ze erop om zich daarna aan een voorbijzwemmende vis vast te haken en het bloed op te zuigen. Ook andere soorten visbloedzuigers komen in België en Nederland voor.
De Eendenbloedzuiger Theromyzon tessulatum probeert zich vast te zetten op de snavel van een eend, waarna hij het neusgat binnendringt en vastzet om zich met bloed te voeden. Als hij zich volgegeten heeft verlaat hij de gastheer weer. Hij reageert op de schaduw en de golfbewegingen veroorzaakt door de eend.
Een andere bekende soort is de paardenbloedzuiger of Limnatis nilotica, die in Algerije, Egypte en Syrië voorkomt en grote overlast veroorzaakt als hij zich vastzet op de neusgaten of op het slijmvlies van drinkende dieren. Ook kan hij zich vastzetten in andere inwendige openingen, ook bij mensen. Hij voedt zich met bloed en kan bloedarmoede en verstikking veroorzaken.
De in Nederland en België zeer algemeen voorkomende 'onechte paardenbloedzuiger' Haemopis sanguisuga verdient de naam bloedzuiger eigenlijk niet, want hij voedt zich vooral met slakken of rottend vlees.
Er bestaan talloze huismiddeltjes die preventief tegen bloedzuigers zouden helpen, waarvan het effect betwist wordt. Het enige werkelijk effectieve preventieve middel tegen bloedzuigerbeten is het vermijden van de habitat van het dier.
Wanneer men toch gebeten wordt dan laat het dier meestal na ongeveer 20 minuten zelf los. De wond zal door de stollingsremmende middelen in het speeksel van de bloedzuiger langer bloeden dan gewoonlijk. Een beet van een bloedzuiger veroorzaakt geen levensbedreigend bloedverlies. Jeuk is een veel voorkomende klacht na een beet.
De manier om een bloedzuiger te verwijderen is door een vingernagel of ander plat object tussen het dier en de huid te schuiven. Omdat de bloedzuiger slechts vastzit door zuiging en niet door zich vast te bijten, leidt dit ertoe dat het dier wel los moet laten. Daarna kan de bloedzuiger simpelweg weggeveegd worden. Het irriteren van de bloedzuiger met vuur, brandende sigaretten of azijn wordt veelal afgeraden, daar het dier weliswaar loslaat, maar daarbij ook de maaginhoud met eventueel daarin aanwezige ziekteverwekkers uitbraakt.
De volgende taxa zijn bij de bloedzuigers ingedeeld:
De bloedzuigers (Hirudinea) zijn wormachtige verwanten van de regenworm.
Het grote verschil echter is het feit dat bloedzuigers zuignappen aan beide uiteinden van hun lichaam hebben. Ook bezitten ze vaak tanden. De bloedzuiger ontleent zijn naam aan het feit dat veel soorten bloed zuigen uit dieren en/of mensen.
Er zijn twee orden van echte bloedzuigers (Euhirudinea):
Rhynchobdellida, "kaakloze" bloedzuigers. Arhynchobdellida, "proboscisloze" bloedzuigers.Bloedzuigers worden vooral gevonden in gebieden waar zoet water aanwezig is, al kunnen sommige soorten ook in de zee worden aangetroffen. De meeste bloedzuigers zijn relatief klein, ongeveer 0,5 – 5 cm. Sommige soorten kunnen echter 30 cm lang worden.
Igler (Hirudinea) er ein underklasse av leddmakkar med clitellum og sugeskål. Dei er utbreidd over heile verda, og kan finnast både i ferskvatn, på land i fuktige miljø og i havet. I likskap med dei nære slektningane sine fåbørstemakkane har dei eit magebelte (clitellum) og er hermafrodittiske. I Noreg er blodigla den mest kjende iglearten.
Igler er leddmakk, og følgjeleg segmenterte dyr utan lemmar. Gruppa er likevel særs atypisk for leddmakkane; m.a. har berre nokre få artar setae («børstar»), og då som regel i særs små tal langt framme på dyret. Kroppane deira består av 34 kroppssegment, som i motsetnad til hjå andre leddmakk ikkje er skilde med septa. Dei seks første kroppssegmenta er omdanna til sugekopp - eit døme på tagmatisering utanfor leddyra.
Muskelsystemet til iglene er meir komplekst enn hjå børstemakkane. Der dei fleste annelidar klarar seg med langsgåande og sirkulære musklar, nyttar igla heile fire slag musklar. I tillegg til dei tidlegare nemnde har dei dorsoventrale musklar som flatar ut kroppen og eit uformeleg fjerde muskellag mellom dei langsgåande og dei sirkulære musklane.
Som andre dyr i klassa Clitellata har igla eit magebelte clitellum. Dei utviklar likevel dette organet berre i paringstida, som vanlegvis er om våren. Clitellum hjå igler er tre kroppssegment lange, og inneheldt eit einskild par eggstokkar og fire eller fleire testes.
Igler (Hirudinea) er ein underklasse av leddmakkar med clitellum og sugeskål. Dei er utbreidd over heile verda, og kan finnast både i ferskvatn, på land i fuktige miljø og i havet. I likskap med dei nære slektningane sine fåbørstemakkane har dei eit magebelte (clitellum) og er hermafrodittiske. I Noreg er blodigla den mest kjende iglearten.
Igler (vitenskapelig navn: Hirudinea) er en klasse av leddormer i dyreriket. Det finnes tre typer igler: Ferskvanns- brakkvanns- og saltvannsigler. De fleste iglene lever i ferskvann. I likhet med meitemarker er igler hermafroditter. Den mest kjente igletypen er blodiglen (Hirudo medicinalis), som har naturlig forekomst i Europa, og som har vært brukt til årelating i århundrer. I Norge er den imidlertid sjelden, og lever bare i noen få dammer.
Størrelsen varierer fra 1 til 30 cm. Alle iglearter er kjøttetere. Noen av dem er rovdyr som jager et utvalg av virvelløse dyr dyr som f.eks. ormer, snegler og insektlarver, mens et fåtall er parasitter som lever av å suge blod fra virveldyr som f.eks. krypdyr, fisk og pattedyr. Enkelte arter lever også av frø. Hvis de får sjansen kan de også leve av menneskeblod. Slike blodsugende igler har vært mye brukt i folkemedisinen. Blodiglen skiller ut et stoff som hindrer at blodet størkner. Stoffet finnes i spyttet til iglen, og forskning har avslørt at dette stoffet kan brukes til å løse opp mindre blodpropper. Iglens største fiender er fisk, vannlevende insekter, skalldyr (krabber og hummer) og andre igler med evne til å finne sine egne.
.jpg){kind=small}
Denne zoologirelaterte artikkelen er foreløpig kort eller mangelfull, og du kan hjelpe Wikipedia ved å utvide den. Igler (vitenskapelig navn: Hirudinea) er en klasse av leddormer i dyreriket. Det finnes tre typer igler: Ferskvanns- brakkvanns- og saltvannsigler. De fleste iglene lever i ferskvann. I likhet med meitemarker er igler hermafroditter. Den mest kjente igletypen er blodiglen (Hirudo medicinalis), som har naturlig forekomst i Europa, og som har vært brukt til årelating i århundrer. I Norge er den imidlertid sjelden, og lever bare i noen få dammer.
Størrelsen varierer fra 1 til 30 cm. Alle iglearter er kjøttetere. Noen av dem er rovdyr som jager et utvalg av virvelløse dyr dyr som f.eks. ormer, snegler og insektlarver, mens et fåtall er parasitter som lever av å suge blod fra virveldyr som f.eks. krypdyr, fisk og pattedyr. Enkelte arter lever også av frø. Hvis de får sjansen kan de også leve av menneskeblod. Slike blodsugende igler har vært mye brukt i folkemedisinen. Blodiglen skiller ut et stoff som hindrer at blodet størkner. Stoffet finnes i spyttet til iglen, og forskning har avslørt at dette stoffet kan brukes til å løse opp mindre blodpropper. Iglens største fiender er fisk, vannlevende insekter, skalldyr (krabber og hummer) og andre igler med evne til å finne sine egne.
Multimedia w Wikimedia Commons 
Hasło w Wikisłowniku Pijawki, pijawki właściwe (Hirudinea) – podgromada zwierząt z typu pierścienic (Annelida) obejmująca ponad 500 – w większości eurytopowych – gatunków zaopatrzonych w jedną lub dwie przyssawki. Prowadzą pasożytniczy lub drapieżny tryb życia. Są blisko spokrewnione ze skąposzczetami, mają z nimi wiele cech wspólnych i włączane są z nimi do siodełkowców (Clitellata). Większość pijawek to zwierzęta wodne lub amfibiotyczne, gatunki lądowe należą do rzadkości.
Zasięg występowania tej grupy zwierząt jest bardzo szeroki. Występują w wodach śródlądowych na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy oraz w wodach morskich od północnych rejonów polarnych po wybrzeża Antarktydy[2]. Pijawki mogą żyć w wodach słodkich, słonawych lub słonych oraz na lądzie. Większość gatunków preferuje płytkie wody stojące lub wolno płynące słodkowodnych zbiorników najrozmaitszego typu. Nie są spotykane jedynie w bardzo szybko płynących potokach górskich oraz w torfowiskach wysokich[3]. Wiele zasiedla wody morskie. Nieliczne żyją na lądzie, w ściółce lasów strefy tropikalnej (np. cejlońska Haemadipsa ceylonica).
Na obszarze Polski pijawki stanowią grupę stosunkowo dobrze poznaną. Stwierdzono w naturze występowanie 44 gatunków, przy czym żaden nie jest gatunkiem lądowym. Niektóre mogą jedynie czasowo przebywać poza wodą[2] (gatunki amfibiotyczne).
Pijawki mają ciało wydłużone, kurczliwe, wyraźnie segmentowane, obłe lub spłaszczone grzbietobrzusznie, długości od kilku milimetrów do ponad 30 cm[3][2], zwężające się ku końcom, zakończone jedną lub dwiema przyssawkami. U pijawek składających się z 34 metamerów, w tym prostomium i 33 słabo odgraniczone od siebie segmenty. Od zewnątrz segmenty są wtórnie podzielone na 2–14 pierścieni nierzadko maskujących połączenia segmentów[3]. Odcinek głowowy tworzy prostomium (płat przedgębowy) i 4 segmenty. Na jego wierzchniej stronie znajdują się oczy (1–10 par) o różnej, w zależności od gatunku, wielkości, kształcie i rozmieszczeniu. U niektórych gatunków oczy nie występują[2].
Przyssawki, wbrew powszechnej opinii, nie służą do wysysania płynów ofiary. W przedniej przyssawce pijawki znajduje się otwór gębowy. Do ssania pijawki używają silnie umięśnionej gardzieli i przełyku. Przyssawki służą pijawkom do przytwierdzenia się do podłoża, a gatunkom krwiopijnym wyłącznie do wbicia się pod skórę ofiary.
W ubarwieniu ciała dominują odcienie brązu i zieleni z domieszką czerni[3].
W wodzie pijawki pływają falistymi, wężowymi ruchami. Po lądzie, po dnie zbiornika lub podwodnych roślinach kroczą ruchem podobnym do ruchu gąsienic motyli miernikowców, przemieszczając się przy pomocy terminalnych przyssawek. Wysuwają ciało do przodu, przyczepiają się przednią przyssawką do podłoża i podkurczają pod siebie resztę ciała.
Pijawki żywią się wyłącznie pokarmem zwierzęcym. Znaczna ich część to gatunki pasożytnicze, odżywiające się płynami ustrojowymi swych żywicieli – krwią kręgowców lub płynami ustrojowymi bezkręgowców. Są okresowymi lub stałymi pasożytami zewnętrznymi, rzadziej wewnętrznymi. Pozostałe to gatunki drapieżne, polujące na rozmaite bezkręgowce, narybek i kijanki płazów[2].
Pijawki są obupłciowe, stosują zaplemnienie krzyżowe, przy czym procesy zaplemnienia i zapłodnienia zapobiegające samozapłodnieniu osobnika są skomplikowane. Charakterystyczne w ich rozmnażaniu jest wytwarzanie siodełka i spermatoforów oraz składanie jaj w kokonach. Liczba jaj w kokonie wynosi od 1 do 300[4]. Kokony są składane na roślinach, kamieniach, w glebie lub na spodzie organizmu macierzystego. Rozwój jest prosty, bez przeobrażenia, przebiega w kokonie. Młode wylęgają się w pełni ukształtowane, przystosowane do samodzielnego życia. Liczne gatunki pijawek opiekują się potomstwem – dorosłe noszą młode przez pewien czas na brzusznej stronie ciała i pomagają im w zdobywaniu pokarmu.
Pijawki nie mają układu oddechowego. Tlen z wody lub rzadko powietrze atmosferyczne wchłaniają całą powierzchnią ciała.
Mechanizmy biochemicznego konserwowania zawartości (m.in. wydzielanie hirudyny powodującej, że pobrana do przewodu pokarmowego krew nie krzepnie[4]) pozwala niektórym pasożytniczym pijawkom najadać się "na zapas". Dzięki temu np. pijawce lekarskiej, wystarczy zaatakować żywiciela tylko dwa razy do roku.
Tradycyjnie w gromadzie pijawek wyróżniano trzy lub cztery, znacznie różniące się od siebie grupy klasyfikowane w randze podgromad lub rzędów[4]:
Monofiletyczne pijawczaki i pijawki szczeciowe stanowią taksony problematyczne. Ich pozycja w filogenezie pierścienic pozostaje niejasna. Pijawczaki umieszczano wśród pijawek lub wśród skąposzczetów albo jako takson o tej samej, co pijawki i skąposzczety randze. Pijawki szczeciowe zwykle zaliczane były do pijawek, ale niektórzy specjaliści postrzegają je jako odrębny rząd siodełkowców. Bezryjkowe pijawki gardzielowe i szczękowe wymieniane były jako odrębne rzędy pijawek[4].
We współczesnych systemach klasyfikacji pijawczaki traktowane są jako odrębna podgromada siodełkowców. Niektórzy autorzy dzielą pijawki (Hirudinea) na Acanthobdellidea (pijawki szczeciowe) i Euhirudinea (pijawki właściwe), inni traktują pijawki szczeciowe podobnie jak pijawczaki – jako odrębną od pijawek linię ewolucyjną siodełkowców. Wówczas takson Euhirudinea jest równoważny Hirudinea – i obejmuje wyłącznie pijawki właściwe.
Pomijając taksony problematyczne, wśród pijawek właściwych wyróżniane są dwie główne linie rozwojowe:
Wiele wodnych i lądowych gatunków zwierząt żywi się pijawkami. Należą do nich inne pijawki, raki, niektóre gatunki owadów wodnych i ich larwy, ryby, ptaki wodne, a także niektóre gatunki ssaków[3].
Gatunki krwiopijne są nosicielami chorobotwórczych wirusów oraz pasożytów krwi.
Pijawki pasożytujące na rybach wyrządzają szkody w hodowli ryb. Osłabiając swoich żywicieli czynią ich bardziej podatnymi na zakażenia. Wysysając nadmiernie krew młodych ryb mogą je nawet doprowadzić do śmierci[3]. Podobnie wygląda wpływ pijawek na hodowle kaczek.
Z powodu specyficznych właściwości ich śliny[3], od czasów starożytnych około 15 gatunków pijawek powszechnie stosowano do upuszczania krwi[4], w terapii wielu chorób, m.in. w leczeniu hemoroidów, zapalenia sromu, zapalenia krtani i innych[3]. W Europie najpowszechniej wykorzystywano i nadal się wykorzystuje pijawkę lekarską. Obecnie powszechnie wraca się do tej metody określanej nazwą hirudoterapia.
Jest to metoda obarczona ryzykiem, ze względu na możliwość przenoszenia chorób i pasożytów – chociaż większość wykorzystywanych w tym celu zwierząt w krajach rozwiniętych gospodarczo pochodzi ze sterylnych hodowli. W Polsce większość pijawek stosowanych w celach leczniczych to przedstawiciele obcych dla krajowej fauny gatunków pochodzących z Europy Wschodniej i Azji.
Pijawki, pijawki właściwe (Hirudinea) – podgromada zwierząt z typu pierścienic (Annelida) obejmująca ponad 500 – w większości eurytopowych – gatunków zaopatrzonych w jedną lub dwie przyssawki. Prowadzą pasożytniczy lub drapieżny tryb życia. Są blisko spokrewnione ze skąposzczetami, mają z nimi wiele cech wspólnych i włączane są z nimi do siodełkowców (Clitellata). Większość pijawek to zwierzęta wodne lub amfibiotyczne, gatunki lądowe należą do rzadkości.
Uma sanguessuga é um anelídeo da classe ou infraclasse Hirudinea (antigamente chamados Aquetas, ou seja, sem cerdas, contrariamente às outras classes ou infraclasses do seu filo) que se alimenta geralmente do sangue de outros animais (hematófago), embora muitas sanguessugas sejam predadoras carnívoras e não hematófagas. São animais hermafroditas, não possuem cerdas e possuem ventosas para sua fixação. A palavra Hirudinea vem do latim hirudo «sanguessuga». As sanguessugas produzem uma substância anticoagulante denominada hirudina. Existem mais de 500 espécies. No estado brasileiro do Rio Grande do Sul estes animais são popularmente chamados de chamichungas.
O corpo da sanguessuga é achatado e afunilado na extremidade anterior, formando a cabeça, e ainda possui a ventosa anterior que circunda a boca. A ventosa posterior está localizada ventralmente, e é maior que a anterior. Possui 34 segmentos (anéis) no seu corpo. O clitelo por onde é secretado o muco (uma estrutura) não é visível, exceto na época da reprodução. O seu comprimento vai de 6 a 10 cm; a maior sanguessuga do mundo é a Haementeria ghilianii amazônica que mede 30 cm. As cores mais comuns são o negro, o marrom, o verde-oliva e o vermelho. As trocas gasosas são feitas pela superfície geral do corpo; Um tipo de hemoglobina pode ser encontrado no fluido celômico de algumas espécies. E a excreção acontece por Metanefrídios aprofundados no tecido conjuntivo.
Não se reproduzem assexuadamente nem são capazes de regenerar partes perdidas. São hermafroditas protrândricas (testículos maturam antes dos óvulos). O casulo recebe os ovos ao passar pelo gonóporo feminino. A fertilização é interna. A transferência de esperma ocorre entre os gonóporos pelo pênis. Em alguns, sem pênis, ocorre impregnação hipodérmica.
Todas as sanguessugas são carnívoras ou hematófagas, alimentando-se do sangue das suas vítimas e podendo ingerir uma quantidade de sangue 500 vezes superior ao seu próprio volume. Ao aderir ao corpo do ser vivo de que se alimenta, secreta um anticoagulante que leva o sangue a circular sem estancar. As sanguessugas têm faringe protraível ou não protraível sugadora, com ou sem mandíbulas. A sanguessuga não é apenas hematófaga, muitas espécies podem ser predadoras alimentando-se de vermes, caramujos e larvas de insetos, além de matéria orgânica.
Podem ser encontradas em todo o mundo, geralmente na água doce. Existem também algumas espécies marinhas e outras que vivem na lama. Nas zonas tropicais existem espécies arbóreas que caem sobre as vítimas. Preferem lagos, lagoas, rios calmos de água quente.
O registro mais antigo do uso de sanguessugas para propósitos medicinais aparece em uma pintura encontrada em uma tumba egípcia, de cerca de 1500 anos antes de Cristo.[1] Até ao século XIX, as sanguessugas eram utilizadas na medicina tradicional chinesa, na medicina oriental e mesmo na medicina ocidental (nas sangrias). Hoje em dia ainda há necessidade de utilizar anticoagulantes na medicina convencional, ainda que sejam artificiais. Recentemente, as sanguessugas voltaram a ser utilizadas em medicina em casos de grandes dificuldades circulatórias em membros, visto que a sua ação sugadora força o sangue a circular, ajudando a manter vivas as células.
Porém, são usadas somente na medicina alternativa, já que essas técnicas exóticas não são aceitas na medicina tradicional. A eficácia destes tratamentos e outras propriedades das sanguessugas na medicina ainda são bastante pesquisadas, mas, por enquanto, não são utilizadas na medicina tradicional.
Uma sanguessuga é um anelídeo da classe ou infraclasse Hirudinea (antigamente chamados Aquetas, ou seja, sem cerdas, contrariamente às outras classes ou infraclasses do seu filo) que se alimenta geralmente do sangue de outros animais (hematófago), embora muitas sanguessugas sejam predadoras carnívoras e não hematófagas. São animais hermafroditas, não possuem cerdas e possuem ventosas para sua fixação. A palavra Hirudinea vem do latim hirudo «sanguessuga». As sanguessugas produzem uma substância anticoagulante denominada hirudina. Existem mais de 500 espécies. No estado brasileiro do Rio Grande do Sul estes animais são popularmente chamados de chamichungas.
Hirudinea este o clasă de viermi din încrengătura anelidelor, cu corpul segmentat, turtit dorsoventral, cu câte o ventuză la extremități, care trăiesc în apă dulce și sug sânge. Lipitoarea este tipul reprezentativ, unele specii de lipitori ca (Hirudo medicinalis), sunt folosite în medicină, în trecut erau folosite la tratarea diferitelor boli. Arealul de răspândire era Europa, Africa de Nord și Asia Mică. Hirudo medicinalis se poate confunda ușor cu lipitoarea ungară (Hirudo verbana), care era la fel folosită în tratamente.[1]
Acest articol referitor la subiecte din zoologie este un ciot. Puteți ajuta Wikipedia prin completarea sa.
Hirudinea este o clasă de viermi din încrengătura anelidelor, cu corpul segmentat, turtit dorsoventral, cu câte o ventuză la extremități, care trăiesc în apă dulce și sug sânge. Lipitoarea este tipul reprezentativ, unele specii de lipitori ca (Hirudo medicinalis), sunt folosite în medicină, în trecut erau folosite la tratarea diferitelor boli. Arealul de răspândire era Europa, Africa de Nord și Asia Mică. Hirudo medicinalis se poate confunda ușor cu lipitoarea ungară (Hirudo verbana), care era la fel folosită în tratamente.
Pijavice (Hirudinea) sú trieda obrúčkavcov. Sú to červovité až vakovité živočíchy so zdanlivo veľmi hustou segmentáciou, obrúčkovité zriasenie kože však nezodpovedá coelomovej segmentácii. Na jeden pravý coelomový segment pripadá 4 – 5 kožných obrúčok. Väčšina druhov má 2 prísavky: prednú ústnu a zadnú na konci tela. Telo sa skladá z 30 – 33 somitov, len veľmi vzácne (u prechodnej skupiny Branchiobdellae) z menšieho počtu. V koži majú veľa pigmentu, sú väčšinou tmavo sfarbené. Clitellum je nevýrazné a dá sa pozorovať len krátky čas v období rozmnožovania.
Pijavice sú najodvodenejšia skupina obrúčkavcov. Parapódiá i štetiny podľahli úplnej redukcii, len veľmi zriedka sú zachované rudimentálne štetinky (Acanthobdellae). Čiastočne redukuje aj coelom, ktorý je potláčaný svalstvom a mezenchýmovým pojivom. Ostáva z neho systém štrbín (lakún), ktorý u vyšších pijavíc nahrádza obehovú sústavu, ktorá tiež sčasti alebo úplne zaniká. Pijavice sú dravce alebo ektoparazity, ktoré sa živia cicaním krvi. Črevo má veľa slepých lalokov a je roztiahnuteľné, a to obzvlášť u druhov cicajúcich krv – tieto môžu pri nacicaní niekoľkokrát zväčšiť objem tela. Väčšina druhov má niekoľko párov primitívnych jamkových očí.
Všetky pijavice sú hermafrodity s dosť zložitými pohlavnými orgánmi, niektoré druhy majú aj svalnatý a svalnaty penis s prostatou. Gonády sú párové. K oplodneniu dochádza pomocou penisu alebo spermatofórmi, ktorých obal je chitinózny. Zakrátko na to kladú pijavice vajíčka, ktoré sú chránené kokónom (produkuje ho opäť clitellum). Kokón obsahuje aj výživné bielkovinové látky, ktoré sú výživou pre zárodky. Vývin je potom priamy. U niektorých druhov už pozorujeme starostlivosť o mláďatá.
Pijavice sa vo všetkých novších systémoch rozdeľujú do štyroch radov. Najnovšie je tendencia zaradiť k nim aj prechodnú skupinu Branchiobdellae (Matis et al., 1996).
Commons ponúka multimediálne súbory na tému Pijavice
Wikidruhy ponúkajú informácie na tému Pijavice
Wikislovník ponúka heslo Pijavice
Pijavice (Hirudinea) sú trieda obrúčkavcov. Sú to červovité až vakovité živočíchy so zdanlivo veľmi hustou segmentáciou, obrúčkovité zriasenie kože však nezodpovedá coelomovej segmentácii. Na jeden pravý coelomový segment pripadá 4 – 5 kožných obrúčok. Väčšina druhov má 2 prísavky: prednú ústnu a zadnú na konci tela. Telo sa skladá z 30 – 33 somitov, len veľmi vzácne (u prechodnej skupiny Branchiobdellae) z menšieho počtu. V koži majú veľa pigmentu, sú väčšinou tmavo sfarbené. Clitellum je nevýrazné a dá sa pozorovať len krátky čas v období rozmnožovania.
Arhynchobdellida ali Rhynchobdellida
Ni popolnoma jasno, ali so Hirudinea samostojen razred ali podrazred taksona Clitellata.
Pijávke (znanstveno ime Hirudinea) so parazitski organizmi, ki drugim pijejo kri. Njeno strjevanje preprečijo z izločanjem snovi hirudin. Zaradi teh lastnosti so jih uporabljali v medicini.
Pijavko najdemo v stoječih in počasi tekočih vodah. Ob lepem vremenu živahno skače, pri čemer se kačasto zvija od hrbtne proti trebušni strani. To ji omogoča dobro razvito mišičje, ki jo sestavlja kožomišnica. Ob slabem vremenu pa miruje na dnu ali na rastlinah.
Pijavkino telo je dolgo do 155cm. S hrbtne in trebušne strani je nekokoliko sploščeno. Prečno je razdeljeno v kolobarje. Na sprednjih kolobarjih ima preproste oči, s katerimi loči svetlobo in temo. V sredi sprednje priseska ima usta, ob njih pa tri gibljive, ostro nazobčane čeljusti. Premika se z pednjanjem. Zaradi svoje zelenorjave barve je težko opazljiva. Po dnu »hodi« s pomočjo priseskov. Takemu načinu premikanja pravimo pednanje.
Pijavke prezimijo otrple v blatu.
Pijavka sesa kri toplokrvnih živali. Nekatere zajedajo tudi na ribah ali rakih. Kožo zareže s čeljustmi zraven pa spusti tekočino, ki prepreči strjevanje krvi. Kri sesa tako dolgo, dokler se njena razvejana jetra popolnoma ne napolnijo. Posesa tudi do toliko krvi, da postane trikrat večja. Kri nato prebavlja več mesecev. Strada lahko celo 2 leti. Pijavka diha s telesom.
Pijavka je obojespolnica. V skupnem ovoju odloži od 5 do 15 jajc na zemljo nad gladino vode. Po šestih do osmih tednih se izležejo mlade pijavke, ki so nitaste in prozorne. Odrastejo v 5 letih. V mladosti se prehranjujejo z drobnimi vodnimi živalicami.
Živali, ki imajo telo sestavljeno iz kolobarjev, združimo v skupino kolobarnikov. Mednje spada tudi pijavka. Kolobarniki so po Hadžiju najpreprostejša skupina mnogočlenarjev, sodobna klasifikacija pa jih uvršča v naddeblo Lophotrochozoa. Imajo podaljšano telo, ki je predeljeno v več členov, napolnjenih s tekočino. Kolobarniki imajo dobro razvito živčevje, obtočila in izločala. Več vrst ima na vsakem členu par panožic, ki so nekoliko podobne nogam.
Največja pijavka je iz južnega Čila. Ta zraste tudi do 75 centimetrov v dolžino. Medicinska pijavka je redka in ogrožena vrsta. Ime medicinska je dobila, ker so zdravljenje s pijavkami včasih uporabljali v medicini, še danes pa to metodo uporabjajo v zdravilstvu.
Pijávke (znanstveno ime Hirudinea) so parazitski organizmi, ki drugim pijejo kri. Njeno strjevanje preprečijo z izločanjem snovi hirudin. Zaradi teh lastnosti so jih uporabljali v medicini.
Pijavko najdemo v stoječih in počasi tekočih vodah. Ob lepem vremenu živahno skače, pri čemer se kačasto zvija od hrbtne proti trebušni strani. To ji omogoča dobro razvito mišičje, ki jo sestavlja kožomišnica. Ob slabem vremenu pa miruje na dnu ali na rastlinah.
Iglar (Hirudinea) är vattenlevande parasitiska eller rovlevande organismer som suger blod eller kroppsvätska från andra djur. Den mest välkända arten är blodigel. Det vetenskapliga namnet Hirudinea kommer ifrån latinets hirudo som betyder ungefär just blodigel.
Tidigare användes iglar inom medicin för att dra ut "osunda vätskor". På senare år har de åter börjat användas inom medicinen, då främst inom kirurgin när man syr tillbaka förlorade kroppsdelar (en applicerad igel bidrar till att blodcirkulationen hålls vid liv) och för att suga ut var.[1]
Det finns mer än 500 kända arter iglar, varav minst 28 finns i svenska vatten.
Iglarna räknas ibland som en egen klass, ibland som en underklass till fåborstmaskarna, dit bland annat daggmaskarna hör.
Bilden bredvid visar den i Sverige vanliga arten hästigel, Haemopis sanguisuga, som saknar längsgående band till skillnad mot blodigeln.
Iglar (Hirudinea) är vattenlevande parasitiska eller rovlevande organismer som suger blod eller kroppsvätska från andra djur. Den mest välkända arten är blodigel. Det vetenskapliga namnet Hirudinea kommer ifrån latinets hirudo som betyder ungefär just blodigel.
Tidigare användes iglar inom medicin för att dra ut "osunda vätskor". På senare år har de åter börjat användas inom medicinen, då främst inom kirurgin när man syr tillbaka förlorade kroppsdelar (en applicerad igel bidrar till att blodcirkulationen hålls vid liv) och för att suga ut var.
Det finns mer än 500 kända arter iglar, varav minst 28 finns i svenska vatten.
Iglarna räknas ibland som en egen klass, ibland som en underklass till fåborstmaskarna, dit bland annat daggmaskarna hör.
Bilden bredvid visar den i Sverige vanliga arten hästigel, Haemopis sanguisuga, som saknar längsgående band till skillnad mot blodigeln.
Sülükler ya da (Lat. Hirudinea), halkalı solucanlar şubesine ait bir (alt)sınıfdır.
Sülüklerin tatlı su, kara ve deniz formları vardır. Oligochaeta, şubesiyle yakın akrabalardır ve klitellum yapısını bulunudururlar. Toprak solucanları gibi hermafroditlerdir. Bütün sülükler etçildir. Solucanlar, sümüklüböcekler, böcek larvaları, küçük kabuklular ile beslenebilirler ya da ikiyaşamlılar, sürüngenler, balıklar ya da bazı memelilerde kan emen parazit olarak bulunabilirler. Sülüklerin bilinen en büyük avcıları, balıklar, sucul böcekler, karidesler ve diğer sülük türleridir.
Tıbbi sülük Hirudo medicinalis, Avrupa'da doğal olarak bulunan ve yüzyıllardır kan emmesiyle bilinen, tıbbi amaçla kullanılan sülüktür. Bu sülüğün salgıladığı antikoagulan madde yapıştırıldığı kısımda kan pıhtılaşmasını engeller ve bu sebeple parmağı kopan kişilerde olduğu gibi, yeniden dikilen organlarda geçici süreyle kan akışının devamını sağlamak amacıyla kullanılırlar.
Sülükler ya da (Lat. Hirudinea), halkalı solucanlar şubesine ait bir (alt)sınıfdır.
Sülüklerin tatlı su, kara ve deniz formları vardır. Oligochaeta, şubesiyle yakın akrabalardır ve klitellum yapısını bulunudururlar. Toprak solucanları gibi hermafroditlerdir. Bütün sülükler etçildir. Solucanlar, sümüklüböcekler, böcek larvaları, küçük kabuklular ile beslenebilirler ya da ikiyaşamlılar, sürüngenler, balıklar ya da bazı memelilerde kan emen parazit olarak bulunabilirler. Sülüklerin bilinen en büyük avcıları, balıklar, sucul böcekler, karidesler ve diğer sülük türleridir.
П'явки (Hirudinea) — клас безхребетних тварин типу Кільчасті черви. Мають тіло завдовжки до приблизно 20 см, воно поділяється на 34 сегменти. Існують прісноводні, морські та сухопутні види п'явок. Як і решта пояскових червів мають поясок (clitellium), де формуються яйця, та, як і більшість кільчастих червів, п'явки — гермафродити. Рухаються пявки за допомогою присосок
В Україні — понад 25 видів, у тому числі: європейська медична п'явка (Hirudo medicinalis) довжиною 80 — 120 мм, а також її родич Hirudo verbana, поширені у прісних водах, переважно у стоячих водоймах. П'явки, що належать до цих видів, живляться кров'ю хребетних тварин (земноводних і великих ссавців, зокрема людини).
Європейська медична п'явка та деякі споріднені види використовуються в медицині при лікуванні тромбофлебіту, деяких форм гіпертонічної хвороби та ін. захворювань. П. риб'яча (Piscicola geometra), довжина до 30 мм, нападає на рибу у великій кількості, спричинює захворювання відоме п. н. пісцикольоз. Тільки Україну й суміжні області Росії охоплює ареал рідкісного виду Псевдотрохета п'ятикільчаста (Fadejewobdella quinqueannulata), що мешкає у невеликих пересихаючих тимчасових водоймах. У природні гідроекосистеми України можливе вселення південноамериканського виду Helobdella triserialis, що був знайдений у акваріумах. П. зустрічаються не тільки в прісних водоймах і на суходолі, а також у морях і океанах. Серед них — морська риб'яча п. з незвичайною формою тіла Phyllobdellina kozatshenkoi, що паразитує на камбалах у прибережних водах Курильських островів.
Насправді, п'явки - дуже цікаві істоти і славу злісних кровопивців мають незаслужено, а, напевно, через неусвідомленої гидливості деяких людей до них. Ці маленькі кровососи мають величезну кількість чутливих рецепторів. Їх тіло покрите клітинами, за допомогою яких вони здатні вловлювати будь-який рух і чіплятися за будь-яку поверхню.
Крім того, вони можуть довго переслідувати свою жертву за запахом. Саме завдяки існуванню такого стимулу, п'явки можуть обходитися без їжі майже шість місяців. Тепло тіла жертви є кінцевою метою для цього кровопивці. Рот п'явки має три щелепи і триста зубів, які з легкістю впиваються в шкіру, а завдяки еластичній будові свого тіла під час харчування п'явка здатна збільшуватися в розмірі в п'ять разів.
Унікальні здібності п'явок були помічені ще середньовічними лікарями. Особливо часто їх використовували у Франції, де вчені підрахували, що щорічно п'явки висмоктують з пацієнтів більше 1,5 мільйонів літрів крові. Лікарі в давнину використовували п'явок виключно на всій поверхні людського тіла для лікування абсолютно різних захворювань. Існували навіть спеціальні трубки-аплікатори для п'явок, що мають отвори з обох своїх сторін. Ці трубки використовували для важкодоступних місць, куди п'явка не могла добратися самостійно, наприклад, в пряму кишку або ніздрі. П'явку поміщали в такий аплікатор, і вона повзла по ньому до місця призначення, а потім просто присмоктуються до потрібного місця.
У старовину припускали, що п'явки допомагають висмоктати з тіла злих духів. Вчені того часу вірили, що за здоров'я людини несуть відповідальність добрі і злі духи, які керують енергіями і можливостями тіла, тому щоб уникнути хвороб необхідно постійно підтримувати баланс між ними. Саме п'явки допомагали в цьому середньовічним лікарям, висмоктуючи з людини «злий кров». Оскільки розвиток біології знаходилося тоді на своєму початковому етапі, люди поступово відійшли від лікування п'явками, так як воно не приносило явно вираженого, візуально визначається ефекту. У ті часи частіше використовувалися радикальніші методи лікування.
Сьогодні лікарі визнають унікальні здібності п'явок і використовують їх, наприклад, для запобігання пухлин, що виникають як ускладнення після хірургічних втручань. У реконструктивної хірургії п'явки надають неоціненну допомогу післяопераційним хворим як засіб, що перешкоджає утворенню гематом і набряків, а також кров'яних згустків, які здатні закупорити судини і пошкодити тканину, тим самим перешкоджаючи нормальному загоєнню. Пявки виробляють своїми слинними залозами спеціальну речовину - герудин, яка розріджує кров, і не дає їй зсідатися. Тому рани на тілі після п'явок дуже довго не загоюються.
П'явки сприяють відновленню живлення пошкоджених тканин. Голодна п'явка висмоктує «стару» кров, так що свіжа кров, збагачена киснем, надходить в пошкоджену ділянку, поки та остаточно не відновиться. Систематичне застосування п'явок може зменшити головний біль і знизити артеріальний тиск у людей, що страждають гіпертонією.
П'явки (Hirudinea) — клас безхребетних тварин типу Кільчасті черви. Мають тіло завдовжки до приблизно 20 см, воно поділяється на 34 сегменти. Існують прісноводні, морські та сухопутні види п'явок. Як і решта пояскових червів мають поясок (clitellium), де формуються яйця, та, як і більшість кільчастих червів, п'явки — гермафродити. Рухаються пявки за допомогою присосок
В Україні — понад 25 видів, у тому числі: європейська медична п'явка (Hirudo medicinalis) довжиною 80 — 120 мм, а також її родич Hirudo verbana, поширені у прісних водах, переважно у стоячих водоймах. П'явки, що належать до цих видів, живляться кров'ю хребетних тварин (земноводних і великих ссавців, зокрема людини).
Європейська медична п'явка та деякі споріднені види використовуються в медицині при лікуванні тромбофлебіту, деяких форм гіпертонічної хвороби та ін. захворювань. П. риб'яча (Piscicola geometra), довжина до 30 мм, нападає на рибу у великій кількості, спричинює захворювання відоме п. н. пісцикольоз. Тільки Україну й суміжні області Росії охоплює ареал рідкісного виду Псевдотрохета п'ятикільчаста (Fadejewobdella quinqueannulata), що мешкає у невеликих пересихаючих тимчасових водоймах. У природні гідроекосистеми України можливе вселення південноамериканського виду Helobdella triserialis, що був знайдений у акваріумах. П. зустрічаються не тільки в прісних водоймах і на суходолі, а також у морях і океанах. Серед них — морська риб'яча п. з незвичайною формою тіла Phyllobdellina kozatshenkoi, що паразитує на камбалах у прибережних водах Курильських островів.
Насправді, п'явки - дуже цікаві істоти і славу злісних кровопивців мають незаслужено, а, напевно, через неусвідомленої гидливості деяких людей до них. Ці маленькі кровососи мають величезну кількість чутливих рецепторів. Їх тіло покрите клітинами, за допомогою яких вони здатні вловлювати будь-який рух і чіплятися за будь-яку поверхню.
Крім того, вони можуть довго переслідувати свою жертву за запахом. Саме завдяки існуванню такого стимулу, п'явки можуть обходитися без їжі майже шість місяців. Тепло тіла жертви є кінцевою метою для цього кровопивці. Рот п'явки має три щелепи і триста зубів, які з легкістю впиваються в шкіру, а завдяки еластичній будові свого тіла під час харчування п'явка здатна збільшуватися в розмірі в п'ять разів.
Унікальні здібності п'явок були помічені ще середньовічними лікарями. Особливо часто їх використовували у Франції, де вчені підрахували, що щорічно п'явки висмоктують з пацієнтів більше 1,5 мільйонів літрів крові. Лікарі в давнину використовували п'явок виключно на всій поверхні людського тіла для лікування абсолютно різних захворювань. Існували навіть спеціальні трубки-аплікатори для п'явок, що мають отвори з обох своїх сторін. Ці трубки використовували для важкодоступних місць, куди п'явка не могла добратися самостійно, наприклад, в пряму кишку або ніздрі. П'явку поміщали в такий аплікатор, і вона повзла по ньому до місця призначення, а потім просто присмоктуються до потрібного місця.
У старовину припускали, що п'явки допомагають висмоктати з тіла злих духів. Вчені того часу вірили, що за здоров'я людини несуть відповідальність добрі і злі духи, які керують енергіями і можливостями тіла, тому щоб уникнути хвороб необхідно постійно підтримувати баланс між ними. Саме п'явки допомагали в цьому середньовічним лікарям, висмоктуючи з людини «злий кров». Оскільки розвиток біології знаходилося тоді на своєму початковому етапі, люди поступово відійшли від лікування п'явками, так як воно не приносило явно вираженого, візуально визначається ефекту. У ті часи частіше використовувалися радикальніші методи лікування.
Сьогодні лікарі визнають унікальні здібності п'явок і використовують їх, наприклад, для запобігання пухлин, що виникають як ускладнення після хірургічних втручань. У реконструктивної хірургії п'явки надають неоціненну допомогу післяопераційним хворим як засіб, що перешкоджає утворенню гематом і набряків, а також кров'яних згустків, які здатні закупорити судини і пошкодити тканину, тим самим перешкоджаючи нормальному загоєнню. Пявки виробляють своїми слинними залозами спеціальну речовину - герудин, яка розріджує кров, і не дає їй зсідатися. Тому рани на тілі після п'явок дуже довго не загоюються.
П'явки сприяють відновленню живлення пошкоджених тканин. Голодна п'явка висмоктує «стару» кров, так що свіжа кров, збагачена киснем, надходить в пошкоджену ділянку, поки та остаточно не відновиться. Систематичне застосування п'явок може зменшити головний біль і знизити артеріальний тиск у людей, що страждають гіпертонією.
Đỉa (danh pháp khoa học: Hirudinea[1]) là một phân lớp sinh vật sống dưới nước thuộc ngành Giun đốt (Annelida) với đặc trưng cơ bản nhất là tổ chức cơ thể đã xuất hiện xoang cơ thể chính thức, cơ thể có phân đốt, hô hấp bằng mang.
Cơ thể của giun đốt nói chung cũng như đỉa nói riêng gồm một chuỗi các đơn vị giống nhau được gọi là các đốt. Giữa các đốt có vách ngăn. Với cấu trúc này khiến cho mỗi đốt là một phần của cơ thể, có thể điều chỉnh ở một mức độ nhất định hoạt động chung của cơ thể. Đó là lý do chủ yếu cho việc khi cắt/gây tổn thương cá thể ở một số vị trí nhất định thì cá thể đỉa cũng như giun đốt có khả năng tái sinh và hình thành nên cá thể mới. Tuy nhiên, sự tái sinh này là hữu hạn, nếu làm phá vỡ cấu trúc thể xoang thì dù chỉ cắt cá thể ra làm đôi thì cá thể cũng không có khả năng tái sinh. Mặt khác, ngành Giun đốt đã xuất hiện hệ thống tuần hoàn kín, nên nó cũng sẽ không có khả năng tái sinh trong điều kiện đã phơi khô hoặc đốt cháy.
Chúng có thân mềm và nhầy phù hợp với việc bơi lội trong nước. Thức ăn của phần lớn các loài đỉa là máu các loại động vật[2]. Miệng đỉa có giác hút để châm vào con mồi và hút máu. Đỉa tiết ra chất chống đông máu nên vết chích sẽ bị chảy máu liên tục. Một số bệnh viện đã dùng đỉa, như loài Hirudo medicinalis, để chống bệnh máu đông cho bệnh nhân[3]. Y học cổ truyền phương Đông dùng đỉa để hút các ổ máu tụ, máu bầm, áp xe mà không cần mổ.
Trong dân gian có một vài tin đồn về khả năng "tái sinh vô hạn" của đỉa. Tuy nhiên, với góc nhìn khoa học, ta hoàn toàn có thể giết chết đỉa bằng một trong các cách sau:
Đa số đỉa sống trong môi trường nước ngọt, một số loài được tìm thấy trên cạn, ở trong rừng gọi là con vắt hoặc đỉa lá, một số sống ở biển[4].
Gần 700 loài đỉa hiện tại được công nhận, trong đó khoảng 100 loài là đỉa biển, 90 loài sống trên cạn và số còn lại sống trong môi trường nước ngọt[5].
(tiếng Việt)
(tiếng Anh)
Đỉa (danh pháp khoa học: Hirudinea) là một phân lớp sinh vật sống dưới nước thuộc ngành Giun đốt (Annelida) với đặc trưng cơ bản nhất là tổ chức cơ thể đã xuất hiện xoang cơ thể chính thức, cơ thể có phân đốt, hô hấp bằng mang.
Hirudinea Lamarck, 1818
Отряды
Пия́вки (лат. Hirudinea) — подкласс кольчатых червей из класса поясковых (Clitellata). Большинство представителей обитают в пресных водоёмах. Некоторые виды освоили наземные и морские биотопы. Известно около 500 видов пиявок, в России встречаются 62 вида[1].
Русское слово «пиявка» восходит к праслав. *pьjavka (ср. чеш. pijavka, польск. pijawka), образованному от глагола *pьjati, глагола многократного вида от *piti «пить». При этом в русском ожидалась бы форма *пьявка (ср. укр. п'я́вка), и букву и в данном случае объясняют вторичным сближением с глаголом «пить» по народной этимологии[2][3].
В латинском hirūdō обнаруживают тот же суффикс, что и в testūdō «черепаха», однако этимологизация корня вызывает сложности. В качестве возможных родственников называют hīra «тонкая кишка» и haruspex «гаруспик»[4].
Длина тела у разных представителей варьирует от нескольких миллиметров до десятков сантиметров. Самый крупный представитель — Haementeria ghilianii (до 45 см).
Передний и задний концы тела пиявок несут присоски. Передняя образована срастанием 4—5 сегментов, задняя — 7, и поэтому она более мощная, анальное отверстие находится над задней присоской. В полости тела преобладает паренхима. В ней образуются канальцы — остатки целома (вторичной полости тела) — лакуны. Кровеносная система в основном редуцирована, её роль выполняет лакунарная система целомических канальцев. Кожа образует кутикулу, лишена параподий и вообще щетинок. Нервная система похожа на нервную систему малощетинковых червей. На дне передней присоски располагается ротовое отверстие, ведущее в глотку. У хоботных пиявок (отряд Rhynchobdellida) глотка способна выдвигаться наружу. У челюстных пиявок (например, медицинской пиявки) ротовая полость вооружена тремя подвижными хитиновыми челюстями, служащими для прорезания кожи. Дыхание у большинства видов происходит через покровы тела, но у некоторых видов есть жабры. Органами выделения служат метанефридии.
Пиявки питаются кровью позвоночных, моллюсков, червей и т. д., встречаются также виды-хищники, питающиеся не кровью, а заглатывающие добычу целиком (например, личинку комара, дождевого червя).
Существуют виды пиявок, питающиеся другой пищей. Например, некоторые поедают кровь земноводных и растительную пищу.
Интересен способ передвижения пиявок. На обоих концах тела пиявки имеются присоски, которыми она может прикрепляться к подводным предметам. Пиявка присасывается к ним передним концом, сгибается в дугу, перемещается.
Пиявки могут плавать волнообразно изгибая тело.
Пиявки — гермафродиты. В копуляции участвуют две особи, выделяющие семенной материал. Перед откладыванием яиц специализированная часть покровов червя — поясок — отделяет слизистый кокон, содержащий белок альбумин. В ходе сбрасывания с тела червя в кокон из женского полового отверстия поступают оплодотворённые яйцеклетки. В дальнейшем слизистая трубка замыкается и образует оболочку, защищающую эмбрионы и впоследствии молодых червей. Альбумин выступает в качестве источника пищи.
Гирудотерапия — лечение пиявками. Присосавшаяся пиявка вызывает местное капиллярное кровотечение, которое может ликвидировать венозный застой, усилить кровоснабжение участка тела, кроме этого, в кровь попадают вещества, оказывающие обезболивающий и противовоспалительный эффект. В результате улучшается микроциркуляция крови, уменьшается вероятность тромбозов, спадают отёки. Предполагается рефлексогенное воздействие.
В медицинской практике пиявку после использования снимают, прикладывая спиртовой тампон к её головному концу. Отделаться от нежелательной пиявки достаточно просто — нужно насыпать на присоску немного соли.
Также надо отметить, что пиявки, нападая на человека, вызывают гирудиноз. Как правило, пиявки покидают свою жертву в момент насыщения, что может занять от 40 минут до нескольких часов.
Тело удлиненное или овальное, более или менее сплющенное в спинно-брюшном направлении, ясно разделенное на мелкие кольца, которые в числе 3—5 соответствуют одному сегменту тела; в коже многочисленные железы, выделяющие слизь; на заднем конце тела обыкновенно большая присоска, нередко и на переднем конце имеется хорошо развитая присоска, в центре которой помещается рот; чаще же для присасывания служит рот. На переднем конце тела 1—5 пар глаз, расположенных дугой или попарно друг за другом. Порошица на спинной стороне над задней присоской.
Нервная система состоит из двухлопастного надглоточного ганглия, или головного мозга, соединенного с ним короткими комиссурами подглоточного узла (происшедшего из нескольких слившихся узлов брюшной цепочки) и самой брюшной цепочки, помещающейся в брюшном кровеносном синусе и имеющей около 32 узлов. Головной узел иннервирует органы чувств и глотку, а от каждого узла брюшной цепочки отходят 2 пары нервов, иннервирующие соответствующие им сегменты тела; нижняя стенка кишечника снабжена особым продольным нервом, дающим ветви к слепым мешкам кишечника.
Органы пищеварения начинаются служащим для прорезания кожи при сосании крови у животных ртом, вооружённым или тремя хитиновыми зубчатыми пластинками (челюстные пиявки — Gnathobdellidae), или способным выпячиваться хоботком (у хоботных пиявок — Rhynchobdellidae); в полости рта открываются многочисленные слюнные железы, иногда выделяющие ядовитый секрет; за глоткой, играющей при сосании роль насоса, следует обширный сильно растяжимый желудок, снабжённый боковыми мешками (до 11 пар), из которых задние самые длинные; задняя кишка тонка и коротка. Кровеносная система состоит частью из настоящих, пульсирующих, сосудов, частью из полостей — синусов, представляющих собой остаток вторичной полости тела и соединённых между собою кольцевыми каналами; кровь у хоботных пиявок бесцветная, у челюстных — красная вследствие растворённого в лимфе гемоглобина. Особые органы дыхания имеются только у представителей рода Branchellion, в форме листовидных придатков по бокам тела. Выделительные органы устроены по типу метанефридий, или сегментальных органов кольчатых червей, и у большинства пиявок их имеется по паре в каждом из средних сегментов тела. Пиявки — гермафродиты: мужские половые органы состоят у большинства из пузырьков (семенников), по паре в 6—12 средних сегментах тела, соединённых на каждой стороне тела общим выводным протоком; эти протоки открываются наружу одним отверстием, лежащим на брюшной стороне одного из передних колец тела; женское половое отверстие лежит на один сегмент позади мужского и ведёт в два отдельных яйцевода с мешковидными яичниками. Копулируют две особи, каждая одновременно играя роль самки и самца. Пиявка во время кладки яиц выделяет железами, лежащими в области половых органов, густую слизь, окружающую в виде чехла среднюю часть тела; в этот чехол откладываются яйца, после чего Пиявка выползает из него, причем края его отверстий сближаются, склеиваются и образуют таким образом капсулу с яйцами внутри, прикреплённую обыкновенно к нижней поверхности листа водоросли; зародыши, покидая лицевую оболочку, иногда (Clepsine) некоторое время держатся на нижней стороне тела матери.
Все пиявки — ведут хищный образ жизни, питающиеся кровью большей частью теплокровных животных или моллюсков, червей и т. п.; живут они преимущественно в пресных водах или во влажной траве, но есть и морские формы (Pontobdella), точно так же, как и наземные формы (в Цейлоне). Hirudo medicinalis — медицинская пиявка, до 10 см в длину и 2 см в ширину, черно-бурая, черно-зеленая, с продольным узорчатым красноватым рисунком на спине; брюхо светло-серое, с 5 парами глаз на 3, 5 и 8 кольцах и сильными челюстями; распространена в болотах южной части Европы, юга России и Кавказа. В Мексике в медицине употребляется Haementaria officinalis; другой вид, Н. mexicana — ядовит; в тропической Азии распространена живущая во влажных лесах и в траве Hirudo ceylonica и другие родственные виды, причиняющие болезненные кровоточащие укусы человеку и животным.
Nephelis vulgaris — небольшая пиявка с тонким узким телом, серого цвета, иногда с бурым рисунком на спине; снабжена 8 глазами, расположенными дугой на головном конце тела; родственна ей оригинальная Archaeobdella Esmonti, розового цвета, без задней присоски; живёт на иловом дне в Каспийском и Азовском морях. Clepsine tessel ata — татарская пиявка, с широкоовальным телом, зеленовато-бурого цвета, с несколькими рядами бородавок на спине и 6 парами треугольных глаз, расположенных одна за другой; живёт на Кавказе и в Крыму, где употребляется татарами для лечебных целей; переходное место к отряду щетинконогих (Chaetopoda Oligochaeta) червей занимает Acanthobdella peledina, встречающаяся в Онежском озере.
Пиявка медицинская (Hirudo officinalis) — водится на севере России[5], так в особенности на юге,[6] на Кавказе и Закавказье, в Поти, Ленкорани. Пиявки составляли в XIX веке выгодный предмет вывоза: за ними приезжали на Кавказ греки, турки, итальянцы и др. Сверх того производилось искусственное размножение пиявок в особых бассейнах или парках по системе Сале в Москве, Петербурге, Пятигорске и Нижнем Тагиле. На основании действующих законов лов пиявок во время размножения их — в мае, июне и июле — воспрещается; при ловле должны быть избираемы одни лишь годные ко врачебному употреблению, то есть не менее 1 1/2 вершков длины; пиявки мелкие, как равно слишком толстые, должны быть при ловле бросаемы обратно в воду. Для надзора за соблюдением этих правил на губернские врачебные управления возложена обязанность свидетельствовать запасы пиявок у цирюльников и других промышляющих ими торговцев. С тех пор, как традиционная медицина «изгнала» пиявок из употребления, пиявочный промысел упал окончательно.
Пия́вки (лат. Hirudinea) — подкласс кольчатых червей из класса поясковых (Clitellata). Большинство представителей обитают в пресных водоёмах. Некоторые виды освоили наземные и морские биотопы. Известно около 500 видов пиявок, в России встречаются 62 вида.
蚂蟥，又稱水蛭，是环节动物门環帶纲的一类动物，雌雄同体。[1]和其他同為環帶綱的寡毛類（如蚯蚓）相比，蚂蟥体外无毛，而且体腔的结缔组织更密集，因此身体更结实。
被发现的蚂蟥约700种，约100种生活在海洋中，约70种生活在陆地，余下都生活在淡水环境[2]。一般人的刻板印象中總認為蚂蟥都是吸血动物，但其實並非所有的螞蟥都吸血。整體而言螞蟥屬於肉食性，許多種類行自由生活以捕食小型無脊椎動物為生，只有部份種類行暫時性寄生，以各種宿主的體液為食，其中也有以哺乳類血液為食的螞蟥，但並不佔多數。[3]，螞蟥最重要的特徵是头尾各有一个吸盘，而且尾吸盤比口吸盤大而明顯。螞蟥可以分成「有吻蛭」和「無吻蛭」兩類群，有吻蛭顧名思義，即咽部有肌肉質的口器稱為吻部，可從口中伸出刺入宿主體內吸血，至於無吻蛭則沒有吻部，許多無吻蛭是利用口中三片的半圓形顎切開宿主皮膚，但也有僅具兩片顎或一片顎的種類，甚至也有口中無顎、僅能依賴強健咽部肌肉將獵物吸住並且吞食的種類。 許多人認為螞蟥吸血時會释放麻醉剂，因此不易被宿主察觉，但實際上研究中從未在任何螞蟥的唾液中找到具有麻醉效果的成份。螞蟥一次的吸血量非常大，為其体重的2—10倍。能耐饥饿。在野外草地中，蚂蟥有時會被誤認為蛞蝓。
过去蚂蟥曾用于医疗，其唾液中有血管擴張劑和各種防止血液凝固的抗凝血因子，部分程度減低因血液積聚所引起的高血壓[4]。在西方使用蚂蟥进行放血疗法可以追溯到古希腊时期，并沿用到19世纪直至被证明为伪科学[5]。现在已经很少用蚂蟥做这种用途，但在整型手术或斷肢接合手術中仍有使用[6]，尤其在2004年美國FDA將醫用水蛭列為醫材之後，以特定種類的吸血螞蟥來處理整型手術和斷肢接合後的靜脈淤積已有大量病例證實其功效。在德国被作为一种替代疗法用来治疗骨关节炎[7][8]。
多数蚂蟥捕食小的无脊椎动物，如蛞蝓、蝸牛、蚯蚓等。吸血的蚂蟥附着在宿主身上后，有吻蛭類群可用吻部刺入宿主皮肤吸血，無吻蛭類群則是用顎切開宿主皮膚吸血，雖然坊間傳言螞蟥在吸血時會释放麻醉剂因此不易被宿主察觉，但其實目前為止從未在各種螞蟥的唾液中找到麻醉劑，吸血時不被宿主察覺的原因，比較可能是因為腿部皮膚較不敏感、行進中衣物摩擦注意力被分散、以及外在環境如水體溫度和水壓等，導致螞蟥切開皮膚時的痛感較不明顯。 吸血螞蟥吸血時會分泌抗凝血因子作用在宿主的皮膚切口中，其中包含多種抗凝血酶、以及鼎鼎大名的水蛭素（Hirudin）。蚂蟥吸血是会紧紧吸住宿主，直到吸饱了血为止。由于抗凝血因子的关系，伤口会持续流血，在去除蚂蟥并清理伤口后，这个效果仍会持续几个小时。[9]
一般来说，蚂蟥的肠道中有共生菌，而从前任宿主吸血得到的细菌、病毒、以及寄生虫則有可能在蚂蟥体内生存数日，但藉由蚂蟥传播的传染案例并不多见。[10]在喀麦隆的蚂蟥体内发现过艾滋病毒和肝炎病毒。[11]
主流观点推荐去除身上的蚂蟥的办法：用指甲或类似的扁平钝器贴着皮肤撬开蚂蟥前端的吸盘，然后再撬开另一端的吸盘，将蚂蟥扔掉。[14][15]
一些过去流传办法，如用火、烟头烧，在蚂蟥身上撒盐、肥皂水、酒精、醋、柠檬汁、杀虫剂、碳酸饮料；医学界的主流观点从并不推荐这些办法，因为这样会导致蚂蟥快速收缩身体，其消化道里共生的產氣單胞桿菌可能會隨著反吐的血液回到傷口，而使伤口感染。[14][15][16]
贴在外皮肤上的蚂蟥吸饱了血会自动脱落[16]，这个过程会持续20分钟到两小时、甚至更多。吸在鼻腔或阴道里的蚂蟥最好找医生处理[17][18]。
去除蚂蟥之后，伤口应先后用肥皂水和清水冲洗，包扎。伤口因为抗凝血因子的原因，会持续流血几小时甚至三天。可以用按压法止血，不过如果只有一个伤口，那并不会有大危险。伤口愈合时可能会痒，抓挠会使伤口恶化，使用抗组胺剂或冷水可以缓解症状。
有些人被蚂蟥咬过后会出现过敏反应，如身体出现红斑、发痒、嘴唇和眼睛肿起、眩晕、呼吸困难能症状，应马上找医生处理[16]。
螞蟥屬於環節動物門，身體的構造有一節一節的環節。去年臺灣學者賴亦德為撰寫圖鑑，為說明螞蟥的醫療用途，從中藥店買了一些來拍照；用水泡發以後卻不見環節與尾吸盤，後來經過DNA鑑定後發現為進口自印尼泗水的海參。後來發現全臺灣有販售螞蟥的中藥行中，偽品的比例約為三成（28%），且可能自2006年開始便出現在臺灣的中藥店。[19]
傳統漢藥有螞蟥，螞蟥在現代醫學上也很有用，它可有效地防止血液凝固唾液中有血管擴張劑，減低因血液積聚所引起的血壓。在接駁手術後（例如眼皮，手指或耳朵的再縫合手術），利用螞蟥能有效地刺激被接駁器官的血液循環。[20]
蚂蟥的主要种类有：
维基百科中的醫療相关内容仅供参考，詳見醫學聲明。如需专业意见请咨询专业人士。 蚂蟥，又稱水蛭，是环节动物门環帶纲的一类动物，雌雄同体。和其他同為環帶綱的寡毛類（如蚯蚓）相比，蚂蟥体外无毛，而且体腔的结缔组织更密集，因此身体更结实。
被发现的蚂蟥约700种，约100种生活在海洋中，约70种生活在陆地，余下都生活在淡水环境。一般人的刻板印象中總認為蚂蟥都是吸血动物，但其實並非所有的螞蟥都吸血。整體而言螞蟥屬於肉食性，許多種類行自由生活以捕食小型無脊椎動物為生，只有部份種類行暫時性寄生，以各種宿主的體液為食，其中也有以哺乳類血液為食的螞蟥，但並不佔多數。，螞蟥最重要的特徵是头尾各有一个吸盘，而且尾吸盤比口吸盤大而明顯。螞蟥可以分成「有吻蛭」和「無吻蛭」兩類群，有吻蛭顧名思義，即咽部有肌肉質的口器稱為吻部，可從口中伸出刺入宿主體內吸血，至於無吻蛭則沒有吻部，許多無吻蛭是利用口中三片的半圓形顎切開宿主皮膚，但也有僅具兩片顎或一片顎的種類，甚至也有口中無顎、僅能依賴強健咽部肌肉將獵物吸住並且吞食的種類。 許多人認為螞蟥吸血時會释放麻醉剂，因此不易被宿主察觉，但實際上研究中從未在任何螞蟥的唾液中找到具有麻醉效果的成份。螞蟥一次的吸血量非常大，為其体重的2—10倍。能耐饥饿。在野外草地中，蚂蟥有時會被誤認為蛞蝓。
过去蚂蟥曾用于医疗，其唾液中有血管擴張劑和各種防止血液凝固的抗凝血因子，部分程度減低因血液積聚所引起的高血壓。在西方使用蚂蟥进行放血疗法可以追溯到古希腊时期，并沿用到19世纪直至被证明为伪科学。现在已经很少用蚂蟥做这种用途，但在整型手术或斷肢接合手術中仍有使用，尤其在2004年美國FDA將醫用水蛭列為醫材之後，以特定種類的吸血螞蟥來處理整型手術和斷肢接合後的靜脈淤積已有大量病例證實其功效。在德国被作为一种替代疗法用来治疗骨关节炎。
ヒル（蛭）は、環形動物門ヒル綱（学名: Hirudinea）に属する生物の総称。体の前後端に吸盤を持つのが特徴である。
ヒル類は大型動物の血を吸うものがよく知られているため、その印象が強いが、それ以外の生活をするものもある。共通の特徴は体の前端と後端に吸盤を持つことであるが、その発達の程度は様々である。また、細長いぬめぬめするもの、動物の生き血を吸うものといった印象の動物にヒルの名を付ける場合もある。コウガイビル、肝蛭などはその例であるが、分類上は全く異なったものである。
環形動物一般に共通するが、体は細長い。この類の特徴として、外部形態の退化傾向が挙げられる。口前葉はほとんど確認できない。疣足はなく、貧毛類にはある剛毛すらほとんどが持たない。代わりに、口周辺と肛門の下側が吸盤になっており、捕食活動にも運動にもこれを用いる。どちらか一方だけを持つものもある。一部に外鰓を持つものがある。
体は外見上は非常に多くの体節を持つように見えるが、そのほとんどは表面に環状のしわがあるだけで、実際の体節はより少なく、普通は34である。しわがあるために明確ではないが、ミミズ類に見られるような環帯が体前方にあり、その腹面に雌雄の生殖孔が開く。雌雄同体である。
外見的には感覚器は見えないが、体前方の背面に眼点（光の強弱を感じるセンサーで、電子顕微鏡で見える表面が凹んだ器官）があるものが多い。
体長0.2-40cmで、多くは淡水に住むが、陸上や海水に住む種類もいる。肉食性で、主に小動物を食べるもの、大型動物の血を吸っているものなどがある。長く大型動物にたかって暮らすものは、寄生性と見なされる。小さい方では、例えばカイビルなどは1cmに満たない小さいもので、水草の上などを這いながら、小さな巻き貝などに頭を突っ込んで食べている。また、特に大きなものには、ヤツワクガビルがいる。全長は伸びると50cmを越え、全身は鮮やかな黄色に黒色の縦スジがある。湿った陸上に住み、これまた40cmにも達するシーボルトミミズなどの大型ミミズを丸飲みにする。
哺乳類に対して吸血する種があり、人を対象とするものも少なくない。川に入っているときや沼地や湿度の高い森林などを歩いているときに取り付かれ、血を吸われることがある。水田にはチスイビルが多く、水田での作業中に血を吸われることは普通であったが、農薬などによって減少している。ヤマビルは、サル、イノシシ、シカなどの増加につれて分布域を広げているという話もある。2008年までに、日本でヤマビルによる被害が確認されていないのは埼玉県、大阪府、福井県、石川県、青森県、北海道、山口県、北部九州、四国である。ヤマビルは靴につくとシャクトリムシのように体の上の方に上がって行き、服や靴の裾や袖口などの隙間からもぐりこんで皮膚に到達する。かまれてもヒルの唾液に麻酔成分があるため痛みを感じないまま血を吸われ、吸血痕からの出血を見て気がつく場合がある。また、血液の凝固作用を妨げる成分も含まれていて、流血が広がりやすいが、通常、傷は数日で治る。ヒル自体には毒性はないといわれる。吸血種の主な種類は、チスイビルやヌマビル、ヤマビルなどがある。日本にも生息するハナビルのように、体表から吸血するのでなく、体内に潜り込んで吸血するものもあり、内部蛭症と呼ばれる。
吸血性ヒルに関しては害のみでなく、医療や薬用として利用も行われている。
基本的に人間は吸血生物に対して嫌悪感を持つ。特にヒルは、カやアブなどのような他の吸血性動物と異なり、ヌメヌメした容姿に対する嫌悪感や、噛まれた傷口から長く出血することへの不快感も加わる。
他方、血の凝固を防ぐ力があることから、古来より瀉血などの医療用としても用いられてきた（英語版Wikipedia：ヒルの医療利用）。漢方では乾燥したヒルの生薬名を水蛭（すいてつ）と呼ぶ。滋養強壮に効果があると言われ、ヨーロッパでも古くから薬用とされてきた。1884年にイギリスの生理学者ジョン・ヘイクラフト（英語版）が、薬用ヒルの唾液腺からペプチドで構成される血液抗凝固成分であるヒルディンという成分を発見した。日本では水蛭やヒルディンを使用した製品に薬効を謳うことは許可されていないため、健康食品として販売されている。ヒルは悪い血を吸い出すものとして、インドのアーユルヴェーダなどでデキ物などにたからせて血を吸わせるなどの行為が行われた。また、ヒルの唾液は、膝関節症に効果があるという[1]。
帽子・長袖・長ズボン・厚手の靴下・長靴（あるいはしっかりした登山靴）を着用し、首筋にタオルを巻いたり、靴とズボンの隙間をガムテープを巻くなどして極力肌の露出を避ける。ただし、ズボンを着用している状態であっても、ズボンを這い上がったのちに上着の隙間から入り込んで腹部に吸着する場合がある。タオルや靴下にあらかじめ塩をすり込んでおくなどの処置も有効である。
市販のヒル忌避薬を使用すると効果的である。ヒル忌避薬の主成分はディートであるため、ディート含有率の高い虫除けスプレーでも代用できる。ディート含有率の低いものであっても一時的ながら効果がある。最近では、子供を持つ母親によるディート離れの活動が起きていることから、ディート無添加のヒル忌避剤も発売されている。
3亜綱に分ける。そのうちのヒルミミズ亜綱は、かつて貧毛綱として扱われたもので、ヒル綱と貧毛綱との中間的な性質が見られる。
他の分類は
![[icon]](http://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Wiki_letter_w_cropped.svg){kind=small}
この項目は、動物に関連した書きかけの項目です。この項目を加筆・訂正などしてくださる協力者を求めています（Portal:生き物と自然／プロジェクト:生物）。
거머리는 거머리아강에 딸린 환형동물의 총칭이다.
거머리류는 바다·민물 또는 습한 곳에 살며 전 세계에 300여 종이 알려져 있다. 산거머리, 말거머리, 침거머리, 넓적거머리, 혈거머리, 독거머리 등이 이에 속한다. 양분 섭취 방법은 종마다 다르다. 입술로 피를 빨아먹는 종류, 턱으로 상처를 내어 피를 빨아먹는 종류, 또는 긴 인두로 작은 동물을 삼키는 종류 등이 있다. 빨아들인 피는 각 체절의 '측맹낭'이라는 주머니에 저장해 둔다. 또한 한번에 빨아들인 피의 양은 자기 몸무게의 2-5배, 그 중, 산거머리는 10배 정도인데, 조금씩만 소화시켜 생존하여 1년에 2-3번만 피를 빨아도 생존 할 수 있다고 한다.
몸은 길고 납작하거나 원통 모양이며 몸의 앞끝과 뒤끝의 배쪽에 빨판이 있다. 특히 몸의 길이에 관계없이 모든 종류가 34체절로 되어 있다. 암수한몸이며, 생식구가 전체에 열려 있다. 입은 앞쪽의 빨판 아래에, 항문은 뒤쪽의 빨판 위쪽에 열려 있다. 소화계는 입·인두·식도·위·창자로 연결되는데, 위가 소화관의 대부분을 차지한다.
수정은 봄에서 여름에 걸쳐 많이 행해진다. 수정란은 환대로부터 분비된 난포에 싸여진 채 물 속의 돌이나 물풀 등에 낳는다. 그러나 종류에 따라서는 난포를 어미의 배에 달고 다니면서, 수정란이 완전한 어린 개체가 될 때까지 보호하기도 한다. 한편, 알은 난포 안에서 영양 물질을 흡수하면서 발생이 진행되어 어린 개체로 성장하기도 한다.
_(5795916009).jpg)
.png)
_Cross-section_of_leech_(Hirudinea).jpg)
.JPG)
.png){kind=small}
.png)
.JPG)
.png){kind=small}
_0420_(42233396575).jpg)
.png)
.jpg)
.jpg)
_-_Khao_Yai_NP,_Thailand.jpg)
_-_Taman_Negara_NP,_Pahang,_Malaysia.jpg)
_after_a_copious_meal_-_Taman_Negara_NP,_Pahang,_Malaysia.jpg)
_Cross-section_of_leech_(Hirudinea).jpg)
