Mleczaj smaczny (Lactarius volemus (Fr.) Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)[1].
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lactarius, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1821 r. Elias Fries nadając mu nazwę Agaricus volemus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1838 r. ten sam autor, przenosząc go do rodzaju Lactarius[1]. Przynależność tego gatunku do rodzaju Lactarius nie jest pewna, niektóre źródła podają, że powinien się znaleźć w rodzaju Lactifluus.[2] Niektóre synonimy łacińskie:[3]:
Nazwę polską nadał Franciszek Błoński w 1890 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też pod nazwami: rydz czerwony i rydz smaczny[4]. Ma wiele nazw ludowych: mleczaj krówka, krówka, mlecz, mleczak, mlecznik, mleczan, mleczarka, rydz czerwony, rydz smaczny[5].
Opisany przez Alinę Skirgiełło jako odrębny gatunek mleczaj matowy (Lactarius ichoratus Fr.)[6] jest według Index Fungorum synonimem mleczaja smacznego (Lactarius volemus)[3].
Średnica 5-15 cm, za młodu wypukły z lekko podwiniętymi brzegami, później prawie płaski z wgnieceniem pośrodku, wreszcie płytko wklęsły. Brzegi początkowo podwinięte, później podgięte, w końcu wyprostowane. Garbka brak. Powierzchnia gładka, bez prążkowań, barwy rudopomarańczowej, żółtorudej, pomarańczowobrązowej[6].
Dość gęste, przyrośnięto-zbiegające. Początkowo są białe, później jasnożóltawe i jasnoochrowe. Po uszkodzeniu zmieniają barwę na rdzawobrązową[6].
Wysokość 6-12 cm, grubość 1-3,5 cm, cylindryczny, pełny, gładki, nagi. Jest znacznie jaśniejszy od kapelusza, zazwyczaj ma barwę pomarańczowożóltawą[6].
Jędrny, u młodych okazów białawy, u starszych jasnożółty do jasnoochrowego. Ma dość silny zapach przypominający zapachem śledzie[6].
Mleczko bardzo obfite, białe, nie zmieniające barwy na powietrzu. W smaku jest łagodne, zostawia jednak gorzki posmak[6].
Wysyp zarodników jasnokremowy. Zarodniki prawie kuliste, lekko kolczaste i usiatkowane. Rozmiar: 8-10 × 8-9,5 µm. Licznie występują wrzecionowate cheilocystydy i pleurocystydy o rozmiarach 60-100 × 8-12 µm[6].
Występuje w Ameryce Północnej, Europie, Chinach, Korei, Japonii, Maroku w Afryce Północnej oraz w Australii[7]. W Polsce jest pospolity[4].
Rośnie na ziemi, zarówno w lasach liściastych, jak i iglastych, szczególnie pod bukami, dębami, grabami, osikami, świerkami, sosnami. Owocniki wytwarza od czerwca do października[8].
Grzyb mikoryzowy[4]. Grzyb jadalny. Można jeść na surowo, lekko posolony lub smażony na maśle z kminkiem. Ma charakterystyczny smak, który nie wszystkim pasuje, jednak przez niektórych uważany jest za wyborny[5]. W atlasie niemieckim z 1896 jest notka, że można go jeść na surowo. Pod tym względem mleczaj smaczny jest wyjątkiem wśród grzybów, które z reguły można jeść dopiero po obróbce termicznej[9]. W Polsce jednak przeważnie nie jest przez grzybiarzy zbierany[6].
Jest wiele podobnych gatunków pomarańczowych mleczajów, które zewnętrznie są trudne do odróżnienia, np. mleczaj bukowy (Lactarius subdulcis), mleczaj pomarańczowy (Lactarius aurantiacus). Najpewniejszą cechą umożliwiającą odróżnienie mleczaja smacznego jest mleczko, które w odróżnieniu od innych mleczajów nie jest piekące i gorzkie[9]. Jest łatwy do rozpoznania także dzięki jednolicie, rudopomarańczowo ubarwionemu kapeluszowi[6].
.JPG)
Mleczaj smaczny (Lactarius volemus (Fr.) Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae).
.JPG)
