Rubus hawaiensis (lat. Rubus hawaiensis) - gülçiçəyikimilər fəsiləsinin moruq cinsinə aid bitki növü.
İkiləpəlilər ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
Rubus hawaiensis (lat. Rubus hawaiensis) - gülçiçəyikimilər fəsiləsinin moruq cinsinə aid bitki növü.
Rubus hawaiensis, also called the ʻĀkala, is one of two species (with R. macraei) commonly known as Hawaiian raspberry, endemic to Hawaii. It is found on the islands of Kauaʻi, Molokaʻi, Maui, O'ahu, and Hawaiʻi in mesic to wet forest at elevations of 600–3,070 m (1,970–10,070 ft).[3] In most areas it is not common, but in some places (such as the upper Koʻolau Gap in Haleakalā and Laupāhoehoe Natural Area Reserve) it can be a dominant member of the understory vegetation. Although superficially similar to the other Hawaiian species, Rubus macraei, the two are believed to be derived from separate dispersals to Hawaii.[4]
Rubus hawaiensis is a deciduous shrub, typically growing as a clump of erect or (when longer) arching canes, 1.5–3 m (4.9–9.8 ft) long.[5] The leaves are compound, with three leaflets. The fruit is red, large (up to 4 cm or 1.6 in long and 2.5 cm or 0.98 in wide), and edible but not often eaten, as it is sour and somewhat bitter.
Although frequently described as prickle-free ("thornless"), and often used as an example of loss of defenses in island plants, most plants do have thin prickles at least when small. As the cane grows the outer layer of bark usually sheds, taking the prickles with it. Interest in breeding "thornless" varieties of edible raspberries (possibly even with distantly related species since most Rubus readily hybridize) has led to the introduction of several species of continental Rubus species which have since escape cultivation and become serious pests. These include the yellow Himalayan raspberry, Rubus ellipticus, and the Florida prickly blackberry, R. penetrans (R. argutus[6]).
The presence of invasive alien Rubus species along with two native species has led to a debate on biological control. Specifically, whether an agent that might be able to control the alien species should be released even if it may have serious impacts on the native species, if the latter are not part of a major evolutionary diversification and not a major part of most ecosystems. Some would argue that it is worth sacrificing a small component in order to save the whole ecosystem, while others say that humans should not be multiplying the damage they have already caused by introducing the aliens.
This berry is believed to be the land counterpart to the limu kala both appearing in the first period of creation (wā) as mentioned in the Kumulipo.[7]: p60
Rubus hawaiensis, also called the ʻĀkala, is one of two species (with R. macraei) commonly known as Hawaiian raspberry, endemic to Hawaii. It is found on the islands of Kauaʻi, Molokaʻi, Maui, O'ahu, and Hawaiʻi in mesic to wet forest at elevations of 600–3,070 m (1,970–10,070 ft). In most areas it is not common, but in some places (such as the upper Koʻolau Gap in Haleakalā and Laupāhoehoe Natural Area Reserve) it can be a dominant member of the understory vegetation. Although superficially similar to the other Hawaiian species, Rubus macraei, the two are believed to be derived from separate dispersals to Hawaii.
Rubus hawaiensis, llamada ʻākala en el idioma hawaiano y comúnmente conocida como frambuesa hawaiana (junto a R. macraei), es una planta endémica de Hawái.[3]
Rubus hawaiensis es un arbusto caducifolio, que crece típicamente como un grupo de cañas rectas, dobladas en el caso de los especímenes más grandes; las dimensiones usuales de esta planta son entre 1.5 y 3 m.[2] Las hojas son compuestas, formadas por tres hojuelas más pequeñas. El fruto es de color rojo, grande (hasta 4 cm de largo y 2.5 cm de ancho) y también comestible, de sabor ligeramente amargo. En vez de espinas, esta planta presenta una serie de pequeños filamentos suaves al tacto en su corteza. Dicha corteza se muda a medida que la planta crece.[3][4] Los frutos son una fuente de alimento para ciertas aves del archipiélago hawaiano.[5]
Rubus hawaiensis es una planta endémica de Hawái, cuyo hábitat natural está entre los 600 y los 3070 metros sobre el nivel del mar, en los biomas de selva tropical, bosque mésico y bosque subalpino, al nivel del sotobosque. Concretamente, su presencia en el archipiélago hawaiano se limita a las islas de Molokai, Kauai, Maui y Hawai‘i.[3]
Los frutos se emplean como alimento y como tinte de color rosa para la elaboración de tela kapa, mientras que la planta en sí tenía un sentido religioso en los rituales de la religión tradicional politeísta hawaiana; era invocada por los kāhuna (sacerdotes) para representar la liberación mística. También sirve para crear setos, como decoración y como fuente de fibra de líber para fabricar la tela kapa antes mencionada (el tallo, en este último caso).[3][4][6][7]
Los nativos hawaianos utilizaban las cenizas del tallo de esta planta, mezcladas con las de naupaka (género Scaevola), para eliminar la caspa del cabello. Asimismo, existía un tratamiento para los ardores en el pecho y los vómitos acompañados de dolor de estómago, basado también en las cenizas del tallo de la planta, pero mezcladas con las del fruto maduro del he‘i (papaya, Carica papaya).[3]
Rubus hawaiensis fue descrita por Asa Gray y publicada en United States Exploring Expedition 1: 504, t. 56. 1858.[8][2]
Rubus hawaiensis, llamada ʻākala en el idioma hawaiano y comúnmente conocida como frambuesa hawaiana (junto a R. macraei), es una planta endémica de Hawái.
Rubus hawaiensis[1], hay còn gọi là mâm xôi Hawaiian hay ʻĀkala, là loài đặc hữu của Hawaii. Nó được tìm thấy trên các đảo Kauai, Molokai, Maui, Oahu, và Hawaii, trong các khu rừng mưa nhiệt đới ở độ cao khoảng 600 – 3070 m[2].
ʻĀkala trong tiếng Hawaii có nghĩa là "màu hồng", đề cập đến màu của trái cây[3].
R. hawaiensis là một loại cây bụi rụng lá lâu năm (thọ hơn 5 năm), thân cao khoảng 1,5 – 3 m, có gai, vỏ cây dễ bong tróc. Lá có 3 thùy, các cạnh răng cưa, màu xanh sáng, mặt trên có một lớp lông mịn, trong khi mặt dưới lại thưa thớt hoặc không. Hoa có màu hồng đậm hoặc hồng trắng, hiếm khi có màu trắng hoàn toàn, đường kính khoảng 2 – 3 cm, nở từ tháng 4 đến tháng 7. Quả hạch có màu đỏ và tím sẫm, kích thước lớn, dài đến 4 cm và rộng khoảng 2,5 cm, ăn được nhưng vị không ngon, chua và hơi đắng[3][4][5].
R. hawaiensis được coi là một trong những loài xâm lấn của Hawaii. Mặc dù có hình thái tương tự một loại mâm xôi đặc hữu khác của Hawaii, Rubus macraei, hai loài này được cho là có nguồn gốc từ những vùng khác nhau của Hawaii. R. hawaiensis có liên quan mật thiết với Rubus ursinus, trong khi R. macraei lại gần gũi hơn với Rubus spectabilis[3][6].
Vỏ cây của R. hawaiensis, kể cả R. macraei, được dùng để kéo sợi làm vải, gọi là kapa (hay tapa). Trái của nó được dùng để tạo thuốc nhuộm các tông màu hồng cho vải. Hoa và quả chín là một nguồn thức ăn của người bản địa, kể cả chim chóc. Tro đốt của thân được dùng để trị gàu và để tắm[3].
Rubus hawaiensis, hay còn gọi là mâm xôi Hawaiian hay ʻĀkala, là loài đặc hữu của Hawaii. Nó được tìm thấy trên các đảo Kauai, Molokai, Maui, Oahu, và Hawaii, trong các khu rừng mưa nhiệt đới ở độ cao khoảng 600 – 3070 m.
ʻĀkala trong tiếng Hawaii có nghĩa là "màu hồng", đề cập đến màu của trái cây.
Внешне похож на другие Гавайские виды малин, Rubus macraei[4]
У гавайской малины отсутствуют колючки, поэтому она уязвима для травоядных животных. Её часто приводят в качестве примера потери защиты у островных растений.
Легко гибридизируются, что привело к появлению нескольких смешанных видов.
Подвержен вредителям других видов малин[5].
