Hygrophorus camarophyllus (Alb. & Schwein.) Dumée, Grandjean & Maire 1912

Hygrophorus camarophyllus is a species of edible fungus in the genus Hygrophorus.^[1]

References

Hygrophorus camarophyllus es una especie de hongo basidiomiceto comestible perteneciente a la familia Hygrophoraceae.

Referencias

Mustavahakas (Hygrophorus camarophyllus) on nimensä mukaisesti mustalakkinen vahakaslaji. Se on erinomainen ruokasieni ja kauppasieni, joskin sitä ostetaan ja tunnetaan harvakseltaan.

Ulkonäkö

Mustavahakkaan lakki on ruskean- tai harmaanmusta, säteittäisesti viiruinen, kuiva ja 5-12 cm leveä. Nuorena lakki on kupera mutta se laakenee vanhemmiten. Joskus vanhan sienen lakki on jopa hieman suppilomainen, mutta keskusta jää silti kupumaisesti koholle. Sienen heltat ovat harmaanvivahteisen valkoiset sekä vahakasmaiseen tapaan lähes millimetrin paksuiset ja harvat. Välihelttoja on yleensä kerrotusti reunasta lukien eli neljää reunahelttaa kohti on yksi jalkaan ulottuva heltta. Jalka on pehmeä, hatara, pohjaväriltään valkoinen ja kauttaaltaan säikeisen tummanviiruinen. Malto on paksua ja haurasta. Tuoksu on miedon hunajainen.

Samankaltaisia lajeja

Mustavahakkaan näköislajeja ovat pienehkö, vaaleanharmaa nuijamalikka (Clitocybe clavipes), koivulahorusokas ja lahopuulla kasvava isojuurekas (Megacollybia platyphalla).

Kasvuaika ja -paikka

Mustavahakas kasvaa syys-lokakuussa erityisesti paksusammaleisissa, kuusivaltaisissa kangasmetsissä. Se on yleinen Etelä- ja Keski-Suomessa, mutta pohjoisessa se on harvinaisempi.

Käyttö ravinnoksi

Mustavahakas on erinomainen ruokasieni. Sen maku on mieto ja makeahko. Sieni ei vaadi esikäsittelyä, eikä sen käytölle ei ole tiettävästi rajoituksia ehdotonta sieniallergiaa lukuun ottamatta. Toisaalta mustavahakas kuuluu niihin sieniin, jotka keräävät runsaanpuoleisesti radioaktiivista cesiumia^[2]. Hyönteisten toukat pilaavat mustavahakkaita kiusallisen usein, mutta toisinaan rihmastopaikalta voi saada hyvinkin runsaan sienisaaliin.

Lähteet

Aiheesta muualla

• Pinkka, Lajintuntemuksen oppimisympäristö: Mustavahakas (Hygrophorus camarophyllus)
• Arktiset aromit: Mustavahakas
• Elintarviketurvallisuusvirasto: Mustavahakas (Hydrophorus camarophyllus)
• Luontonetti: Mustavahakas
• Rogers Mushrooms: Hygrophorus camarophyllus (englanniksi)

Juosvarudė guotė (lot. Hygrophorus camarophyllus) – guoteninių (Hygrophoraceae) šeimos, guočių (Hygrophorus) genties grybų rūšis.

• Augimo vieta

Drėgni, žolėti, seni pušynai, eglynai.

• Augimo laikas

Vasara, ruduo.

• Pagrindiniai požymiai

Kepurėlė iškili, netaisyklingai paplokščia, su gūbreliu, juosvai ruda.

Vaisiakūniai dideli. Kepurėlė išauga iki 10 cm skersmens ir didesnė, mėsinga, paviršius matinis, plaušuotas, pilkai rudas, juosvai pilkai rudas. Lakšteliai rusvi, stori, pilki, pilkai kreminiai, silpnai nuaugtiniai. Kotas iki 10–12 cm ilgio ir 2–2,5 cm storio, kiek šviesesnės spalvos nei kepurėlė. Trama balta, stora, minkšta, be ypatingo kvapo, nekarti. Sporos 7–9×4–5 μm.

Būdingi požymiai: didžiausias guočių genties grybas.

Auga tarp samanų, sengirėse, kartais didesnėmis grupėmis (Viešvilės rezervate 2000 m. aptiktos dvi vietos, kuriose augo po 23 ir 33 vaisiakūnius). Valgoma. Saugoma.

Literatūra

Lietuvos grybų atlasas, Vincentas Urbonas, Kaunas, LUTUTĖ, 2007, ISBN 978-9955-692-59-1, 90 psl.

Vos an lenga piemontèisa Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

Capel fin a 13 cm, bombà bin regolar, sliss, brun grisastr scur. Lamele arcà pòch decorente, da bianche a giaunastr monèt. Gamba àuta fin a 10 cm e larga fin a 1,5 cm, un pòch pì ciàira. Carn bianca.

Ambient

A chërs sota le conìfere. A l'ha pì car la montagna.

Comestibilità

A venta mai mangé un bolè trovà se un a l'é nen un bon conossidor dij bolè!
A ven dàit për comestìbil.

Arferiment bibliogràfich për chi a veul fé dj'arserche pì ancreuse

• Hygrophorus camarophyllus (A. & S. : Fr.) Dumée, Grandj. & Maire
• [= Hygrophorus caprinus (Scopoli) Fries]

Aiuto per
la lettura Ayuda para
la lectura Help for
Reading Rintré ant
la Piòla Contaté
j'Aministrator Lìber për
Amprende Coression
ortogràfica Tastadura
piemontèisa Portaj
e Proget Agiut pr'ij
Contributor Travajòt
sempi

Wodnicha odymiona (Hygrophorus camarophyllus (Alb. & Schwein.) Dumée, Grandjean & Maire) – gatunek grzybów z rodziny wodnichowatych (Hygrophoraceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hygrophorus, Hygrophoraceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Synonimy^[2]:

Nazwę polską nadała w 1997 r. Barbara Gumińska^[3].

Morfologia

Kapelusz

Średnica 6–15 cm, za młodu półkulisty, później rozpostarty, na środku płaski lub wypukły, a u starszych okazów nawet zapadnięty. Brzeg początkowo podwinięty, potem prosty. Jest niehigrofaniczny. Powierzchnia gładka, włóknista, promieniście popękana, podczas wilgotnej pogody lepka, w czasie suchej matowa. Barwa oliwkowobrązowa lub ciemnobrązowa^[4].

Blaszki

Dość grube i rzadkie, dość szerokie, białe, przy trzonie często anastomozujące, przyrośnięte lub zbiegające. Ostrza blaszek równe^[4].

Trzon

Wysokość 3–8 cm, grubość 1-2,5 cm, walcowaty, często o zwężającej się podstawie, początkowo pełny, potem częściowo gąbczasty. Powierzchnia gładka, włóknista, sucha, szarobrązowa (jaśniejsza od kapelusza)^[4].

Miąższ

Kruchy, biały, nie zmieniający barwy po uszkodzeniu. Brak zapachu, lub słaby zapach wosku, smak łagodny^[4].

Wysyp zarodników

Biały. Zarodniki eliptyczne, gładkie^[4].

Występowanie i siedlisko

Wodnicha odymiona występuje w Ameryce Północnej, Europie, oraz w Korei i Japonii^[5]. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski do 2003 r. notowana na 3 stanowiskach, w tym dwa bardzo dawne (1897 i 1912 r.). Jedyne bardziej współczesne stanowisko podał Stanisław Domański w Roztoczańskim Parku Narodowym w 1999 r. Jej rozprzestrzenienie w Polsce i stopień zagrożenia nie są znane. W Danii uznana za gatunek wymarły, znajduje się na listach gatunków zagrożonych w Niemczech i Anglii^[3]. W Polsce podlega częściowej ochronie gatunkowej^[6]

Siedlisko: lasy iglaste i obrzeża lasów, pod jodłami, świerkami i sosnami, ale notowana także pod bukami. Owocniki wytwarza od lipca do listopada^[3].

Przypisy

Sotvaxskivling (Hygrophorus camarophyllus) är en matsvamp som tillhör släktet skogsvaxingar (Hygrophorus). Svampen kallas också sotbrun vaxskivling.

Den är Värmlands landskapssvamp.

Beskrivning

Sotvaxskivlingen växer i mossig barrskog över hela Norden. Hatten är sotbrun till gråsvart och välvd, ofta med puckel med mörka radiära strimmor. Bredden på hatten är mellan 6 och 12 centimeter. Skivorna är glesa och vaxartade och till en början vita men blir senare vitgrå. Foten är vit upptill annars gråbrun, 6 till 12 centimeter hög och 1 till 2 decimeter i diameter. Köttet är vitt.

Smaken är mild och svampen passar bra i blandsvampsanrättningar.

Källor

• Nylén, Bo. Svampar i Norden och Europa, 2000.

Noter

1. ^ Herink (1949) , In: Ceská Mykol. 3:109
2. ^ P. Kumm. (1871) , In: Führ. Pilzk. (Zwickau):118
3. ^ E.M. Fries (1838) , In: Epicr. syst. mycol. (Upsaliae):326
4. ^ ”CABI databases”. http://www.speciesfungorum.org. Läst 24 januari 2013.
5. ^ Albertini & Schweinitz (1805) , In: Consp. fung. (Leipzig):177
6. ^ Alb. & Schwein. (1805) , In: Consp. fung. (Leipzig):177
7. ^ [a b] Sowerby (1799) , In: Col. fig. Engl. Fung. Mushr. (London) 2:pl. 172
8. ^ Scop. (1772) , In: Fl. carniol., Edn 2 (Wien) 2:438