Multimedia w Wikimedia Commons Skrzydlik paprociowaty (Fissidens adianthoides Hedw.) – gatunek mchu należący do rodziny skrzydlikowatych (Fissidentaceae). Występuje w Ameryce Północnej (Grenlandia, Kanada, Stany Zjednoczone[3]), Europie, Afryce Północnej[4] i Azji[3]. W Polsce podawany m.in. pasma Gorców[5] i Bieszczadów[6].
Morfologia
- Gametofit
- Formuje darnie (luźne lub zbite), początkowo zielone, z czasem żółtozielone[4]. Łodyżki pojedyncze[4] lub rozgałęzione[3], dorastają do 10–15 cm wysokości, o listkach wyrastających dwustronnie[4], do 60 par[3]. Listki lancetowate, o lekko zaostrzonym szczycie, długości 3,5 mm, szerokości 1[4] mm do 1,2[3] mm, brzegiem nierówno ząbkowane, nieobrzeżone. Blaszka dwudzielna, ze skrzydełkiem szerszym od nasady blaszki właściwej. Żeberko kończy się 2-3 komórki[3] przed szczytem listka[4].
- Sporofit
- Jeden lub dwa sporogony wyrastają ze środka łodyżki. Seta jest u góry żółta, u dołu czerwona[4], dorasta do 25 mm[3]. Puszka zarodni dorasta do 2,5 mm długości, jest lekko zagięta, brunatna, z pojedynczym perystomem i wieczkiem o długim dzióbku. Zarodniki są gładkie, zielonożółte[4], o średnicy 13–22 µm[3].
Biologia i ekologia
Gatunek kilkuletni, jednopienny lub dwupienny. Na obszarze Bieszczadów nie obserwowano sporogonów[6].
Gatunek cienioznośny, hydrofilny, słabo kalcyfilny[6]. Rośnie na mokrej glebie. Siedliskiem są wilgotne łąki, źródliska, torfowiska niskie, skały[4] i młaki[6]. Występuje wzdłuż cieków wodnych, w pobliżu wodospadów, u podstawy drzew, na rozpadającym się drewnie, na podłożu z wapienia lub piaskowca i głazach[3].
W Bieszczadach występuje do 804 m n.p.m.[6].
Systematyka i nazewnictwo
Synonimy[2]: Fissidens gottscheaeoides Besch., Fissidens major Mitt.
Zagrożenia i ochrona
Stanowiska gatunku występują w Polsce na obszarze chronionym w obrębie Bieszczadzkiego Parku Narodowego. W Bieszczadach nadano mu kategorię zagrożenia VU (narażony na wyginięcie)[6].
Przypisy
-
↑ B. Goffinet, W.R Buck, A.J. Shaw: Classification: mosses (ang.). University of Connecticut, 2008–. [dostęp 2015-06-07].
-
↑ a b Fissidens adianthoides Hedw. (ang.). W: The Plant List [on-line]. [dostęp 2017-02-05].
-
↑ a b c d e f g h i Fissidens adianthoides (ang.). W: Flora of North America vol. 27 [on-line]. [dostęp 2017-02-05].
-
↑ a b c d e f g h i Hanna Wójciak: Porosty, mszaki, paprotniki. Wyd. 2. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2007, s. 249. ISBN 978-83-7073-552-4.
-
↑ Adam Stebel, Paweł Czarnota. Wykaz mchów pasma Gorców w polskich Karpatach Zachodnich. List of mosses of the Gorce range in the Polish Western Carpathians. „Ochrona Beskidów Zachodnich”. 4, s. 7–25, 2012.
-
↑ a b c d e f Jan Żarnowiec, Adam Stebel: Mchy polskich Bieszczadów Zachodnich i Bieszczadzkiego Parku Narodowego - stan poznania, ekologia, zagrożenia. Wyd. I. Ustrzyki Dolne, Bielsko-Biała: Ośrodek Naukowo-Dydaktyczny Bieszczadzkiego Parku Narodowego w Ustrzykach Dolnych, Instytut Ochrony i Inżynierii Środowiska Akademii Techniczno-Humanistycznej w Bielsku-Białej, 2014, seria: Monografie Bieszczadzkie. Tom XVI. ISBN 978-83-88505-49-2.
_1825.JPG)
_0085.JPG)
