Makuorka (luotīnėškā: Nicotiana rustica), ī tuokis tabuokas augals; ont muoksėlškā prigol prī bolbėniu augalū (Solanaceae) šeimuos. ī kėlėma nug Pėitū ė Cėntrėnės Amerėkas, ale daba augėnams platē svietė.
Augals vėinmetis ī, ožaug lėgo130 cm aukštoma. Stombris šakuots bavēk nug patė pamata. Lapā makuorkas dėdli ī, apvalainās galās. Žėidā būn geltuoni.
Makuorkas džiuovintūs lapūs ī nėkuotėna, tūdie anėi taisītė kūrėjėmou. Kap pu ontras svieta vainas pradieti pardavėnietė cėgarietā, makuorkas jau mažā kas ė barūk.
Maxorka (Nicotiana rustica L.) — Solanaceae oilasining tamaki turkumiga mansub bir yillik oʻsimlik; texnika ekini.[1] Vatani — Jan. Amerika. Yevropaga 16-asrda, Rossiyaga 17-asrda keltirilgan. Polsha, Vengriya, Hindiston, Tunis, Rossiya, Ukraina, Belorussiya, Qozogʻistonda ekiladi. Oʻzbekistonda qadimdan xoʻjaliklarda maxsus oʻstirilgan. Hozirgi davrda Samarqand, Qashqadaryo vilo-yatlarida ekiladi. Ildizi oʻq ildiz, tuproqqa 1,5 m gacha kirib boradi. Poyasi tik, gʻadir-budir, yuzasi qovur-gʻali, ichi gʻovak toʻqima bilan toʻlgan, balandligi 1,2—1,3 m. Bargi oddiy, yuraqsimon, tuxumsimon, bandli, yuzasi burishgan, yashil, sargʻish-yashil. Guli 2 jinsli, sariq yoki sargʻish-yashil, toʻpguli roʻvak. Oʻzidan changlanadi. Mevasi 2 pallali, koʻp urugʻli koʻsakcha. Urugʻi mayda. 1000 ta urugʻi vazni 0,25—0,35 g . Quritilgan bargida (KURUQ modda hisobida) 1 — 10% nikotin, 15—20% organik ktalar (5— 10% limon kta) bor. Urugʻi 7—8° da unib chiqadi. Oʻsimlik —2, —3° sovuqda nobud boʻladi. Yorugʻsevar, namsevar. Unumdor, toza tuproqlarda yaxshi hosil beradi.
M.ning quritilgan bargidan chekiladigan, hidlanadigan va chaynaydigan mahsulotlar olinadi, nikotin kislotasi (RR vitamini), ekinlar zararkunandalari va qoʻtirga qarshi dorilar, nikotin va limon ktasi ishlab chiqariladi. Urugʻining tarkibida 35—40% texnik moy boʻladi, lok-boʻyoq sanaotida va sovun ishlab chiqarishda ishlatiladi. Erta bahorda urugʻi parniklarga sepiladi, oʻsimlik 5—6 barg chiqarganda dalaga koʻchati 60x20, 70x20 sxemada ekiladi (baʼzan urugʻini bevosita dalaga ekish mumkin). Oʻsuv davrida 3—4 marta oʻtoq va chopiq qilinadi, 2 marta oziklantiriladi. Hosil texnik jihatidan yetilganda yigiladi va maxsus quritish xonalarida saqlanadi. Bargi 35—40% namlikkacha kuritiladi va navlarga ajratiladi. Hosildorligi (quruq barg boʻyicha) 18—20 s/ga.
Halima Otaboyeva.[2]
Maxorka (Nicotiana rustica L.) — Solanaceae oilasining tamaki turkumiga mansub bir yillik oʻsimlik; texnika ekini. Vatani — Jan. Amerika. Yevropaga 16-asrda, Rossiyaga 17-asrda keltirilgan. Polsha, Vengriya, Hindiston, Tunis, Rossiya, Ukraina, Belorussiya, Qozogʻistonda ekiladi. Oʻzbekistonda qadimdan xoʻjaliklarda maxsus oʻstirilgan. Hozirgi davrda Samarqand, Qashqadaryo vilo-yatlarida ekiladi. Ildizi oʻq ildiz, tuproqqa 1,5 m gacha kirib boradi. Poyasi tik, gʻadir-budir, yuzasi qovur-gʻali, ichi gʻovak toʻqima bilan toʻlgan, balandligi 1,2—1,3 m. Bargi oddiy, yuraqsimon, tuxumsimon, bandli, yuzasi burishgan, yashil, sargʻish-yashil. Guli 2 jinsli, sariq yoki sargʻish-yashil, toʻpguli roʻvak. Oʻzidan changlanadi. Mevasi 2 pallali, koʻp urugʻli koʻsakcha. Urugʻi mayda. 1000 ta urugʻi vazni 0,25—0,35 g . Quritilgan bargida (KURUQ modda hisobida) 1 — 10% nikotin, 15—20% organik ktalar (5— 10% limon kta) bor. Urugʻi 7—8° da unib chiqadi. Oʻsimlik —2, —3° sovuqda nobud boʻladi. Yorugʻsevar, namsevar. Unumdor, toza tuproqlarda yaxshi hosil beradi.
M.ning quritilgan bargidan chekiladigan, hidlanadigan va chaynaydigan mahsulotlar olinadi, nikotin kislotasi (RR vitamini), ekinlar zararkunandalari va qoʻtirga qarshi dorilar, nikotin va limon ktasi ishlab chiqariladi. Urugʻining tarkibida 35—40% texnik moy boʻladi, lok-boʻyoq sanaotida va sovun ishlab chiqarishda ishlatiladi. Erta bahorda urugʻi parniklarga sepiladi, oʻsimlik 5—6 barg chiqarganda dalaga koʻchati 60x20, 70x20 sxemada ekiladi (baʼzan urugʻini bevosita dalaga ekish mumkin). Oʻsuv davrida 3—4 marta oʻtoq va chopiq qilinadi, 2 marta oziklantiriladi. Hosil texnik jihatidan yetilganda yigiladi va maxsus quritish xonalarida saqlanadi. Bargi 35—40% namlikkacha kuritiladi va navlarga ajratiladi. Hosildorligi (quruq barg boʻyicha) 18—20 s/ga.
Halima Otaboyeva.
El Brasil (Nicotiana rustica) l'è ona pianta de tabacch cont on volt cotegnuu de nicotina, donca util per fà i pesticida.
Махорка, көк тамеки (Nicotiana rustica) – өсүмдүктөрдүн ит жүзүмдөр тукумунун тамеки уруусуна кирген бир жылдык өсүмдүк. Сабагы тик өсөт, көп кырдуу, бийиктиги 0,8–1,5 мдей. Жалбырагы жүрөк сымал, калың, майда түктүү, жабышкак шире менен капталган. Жалбырагынын саны сортуна жана багууга жараша 12ден 20га чейин жетет, сабакта кезектешип жайгашат. Өзөк тамырлуу, тамыры топуракка 2 мдей сүңгүйт. Топ гүлү – шыпыргы сымал, гүл желекчеси жашыл же саргыч жашыл. Нымдуулукту, жылуулукту жакшы көргөн, көп түшүм берүүчү өсүмдүк. Орточо түшүмү гектарынан 25–30 ц кургак жалбырак, ал эми сабагы менен кошо эсептегенде 35–40 цди түзөт. Вегетация мезгили 120–140 күндү түзөт. Мөмөсү эки кабыктуу, көп уруктуу кутуча. Уругу майда, күрөң түстө, 1000 данынын салмагы 0,25–0,35 г. Махорканын үрөнү 7–8°Сде жер бетине өсүп чыгат. Абанын температурасы 20–25°Сде жакшы өсөт. Суукка байымсыз, –2–3°С суукта үшүп кетет.
Селски тутун (научно: Nicotiana rustica), во Латинска Америка познат како Мапачо (Mapacho) е многу силна врста тутун. Ова растение се корсити за правење на органски пестициди заради високата концентрација на никотин во неговите листови.
Rustica се користи и за ентеогени цели од страна на јужноамериканските шамани. Расте во дождовни шуми и содржи до 20 пати повеќе никотин од обичните северноамерикански видови како N. tabacum. Најчесто листовите му се ставаат во вода, и водата потоа се инсуфлира; се пуши и во пури, а се користи и како клизма. Исто така е и честа примеса на ајауаската во некои делови на дождовната шума. Овој тутун треба да се употребува многу претпазливо бидејќи никотинот е смртоносен отров, дури и во мали дози.[1]
सुर्ती एक प्रकारको निकोटिना प्रजातिको वनस्पति हो । यसको पातलाई सुकाएर नशाको रूपमा विभिन्न तरिकाले प्रयोग हुन्छ ।
सुर्ती एक प्रकारको निकोटिना प्रजातिको वनस्पति हो । यसको पातलाई सुकाएर नशाको रूपमा विभिन्न तरिकाले प्रयोग हुन्छ ।
_(Solanaceae)_Plant.JPG)
