Ага́ч бал корты́ (лат. Xylocopa valga) - умарта кортлары гаиләлегеннән булган бөҗәк. Зур умарта кортларын, төклетураны хәтерләтә.
Гаилә булып яшәмиләр; оя ясау өчен корыган агачка бүлемнәр һәм кереп йөрү юллары тишеп, төрле токымдагы агачларның кипкән үзагачларында, телеграф баганаларында һәм иске корылмаларда, утын һәм агач материалларында оялыйлар. Далалы участокларда ояларын кайвакыт чокыр һәм текә яр битләрендә туфракта ук ясыйлар. Гәүдәсе һәм канатлары куе шәмәхә төстә. Озынлыгы 20-23 мм. Төньяктан тыш, Русиянең барлык Европа өлешендә таралган. Татарстанда һәр җирдә диярлек очрый. Мамадыш районын исәпләмәгәндә, һәркайда аз санлы төр. Карт урман читләрендә һәм урман аланнарында, чокыр һәм сызаларның урманлы сөзәклекләрендә, зур торак пунктлардагы агач өемнәрендә, ташландык авылларда тереклек итә. Татарстан территориясендә җитлеккән затлар июньнән оча башлый. Ана кортлар 60 төргә якын чәчәкле үсемлекләргә, шәһәрдә күбрәк сәрви агачына куна.
ТРның Кызыл китабына кертелгән.
Ага́ч бал корты́ (лат. Xylocopa valga) - умарта кортлары гаиләлегеннән булган бөҗәк. Зур умарта кортларын, төклетураны хәтерләтә.
Гаилә булып яшәмиләр; оя ясау өчен корыган агачка бүлемнәр һәм кереп йөрү юллары тишеп, төрле токымдагы агачларның кипкән үзагачларында, телеграф баганаларында һәм иске корылмаларда, утын һәм агач материалларында оялыйлар. Далалы участокларда ояларын кайвакыт чокыр һәм текә яр битләрендә туфракта ук ясыйлар. Гәүдәсе һәм канатлары куе шәмәхә төстә. Озынлыгы 20-23 мм. Төньяктан тыш, Русиянең барлык Европа өлешендә таралган. Татарстанда һәр җирдә диярлек очрый. Мамадыш районын исәпләмәгәндә, һәркайда аз санлы төр. Карт урман читләрендә һәм урман аланнарында, чокыр һәм сызаларның урманлы сөзәклекләрендә, зур торак пунктлардагы агач өемнәрендә, ташландык авылларда тереклек итә. Татарстан территориясендә җитлеккән затлар июньнән оча башлый. Ана кортлар 60 төргә якын чәчәкле үсемлекләргә, шәһәрдә күбрәк сәрви агачына куна.
ТРның Кызыл китабына кертелгән.
Оҫта ҡорт[1] (лат. Xylocopa valga) — Яңғыҙаҡ ҡорттар төрөнә ҡараған бал ҡорттары ғаиләһендәге Apidae бөжәк.
Яры ҡанатлылар отрядының ысын бал ҡорттары ғаиләһенә ҡараған бөжәк. Кәүҙәһе 2,0—2,8 см оҙонлоҡта (ата ҡорттар вағыраҡ), ҡара төҫтә, күкһел—миләүшә ялтырауыҡлы, оҙон һирәк төктәр менән ҡапланған. Мыйығы өҫ яҡтан ҡара төҫтә, аҫтан — ерәнһыу. Ҡорһағы йомро. Ҡанаттары ялтыр, күкһел—миләүшә төҫтә, алғы ситтәре асыҡ төҫтә.
Ояһын ҡоро үҙағаста, иҫке ағас ҡаралтыларҙа һәм башҡа урындарҙа ҡора, уның күҙәнәктәренә тат, һеркә һәм йомортҡа һалына. Ҡарышлауыҡтары ҡурсаҡ көбөндә ҡурсаҡлана. Башҡортостан шарттарында йылына 1 быуын үҫә. Ҡарышлауыҡтары һәм йәш ҡорттар ҡышлай. Йәш ҡорттар яҙ көнө килеп сыға. Көндөҙ әүҙем.
Ҡуҙаҡлылар, ирен сәскә һымаҡтар, роза һымаҡтарҙың таты һәм һеркәһе менән туҡлана. Үҫемлектәрҙе һеркәләндереүсе. Үҙағаста бөжәктең бер нисә ояһы булғанда уның структураһы боҙола.
Башлыса Көнбайыш һәм Үҙәк Евразияла, Африканың төньяғында таралған. Далала, урманлы далала, урман аҡландарында, урман ситтәре буйлап, торлаҡ янында тереклек итә. Башҡортостандың Урал алдында (Әлшәй, Баҡалы, Ғафури, Өфө, Саҡмағош райондары) осрай. Башҡортостандың һәм Рәсәй Федерацияһының Ҡыҙыл китабына индерелгән.
Оҫта ҡорт (лат. Xylocopa valga) — Яңғыҙаҡ ҡорттар төрөнә ҡараған бал ҡорттары ғаиләһендәге Apidae бөжәк.
