Cortinarius brunneus (Pers.) Fr. 1838

Zasłonak brunatny, zasłonak brunatnopłowy (Cortinarius brunneus (Pers.) Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny zasłonakowatych (Cortinariaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cortinarius, Cortinariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1801 r. Persoon nadając mu nazwę Agaricus brunneus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1838 r. Elias Fries^[1].

Niektóre synonimy naukowe^[2]:

• Agaricus brunneus Pers. 1801
• Gyrophila albobrunnea (Pers.) Quél.1886
• Hydrocybe brunnea (Pers.) M.M. Moser 1953
• Telamonia brunnea (Pers.) Wünsche 1877
• Cortinarius brunneus var. glandicolor (Fr.) H. Lindstr. & Melot 2000
• Cortinarius brunneus var. brunneus (Pers.) Fr. 1838

Obydwie polskie nazwy podał Andrzej Nespiak w 1981 r.^[3]

Morfologia

Kapelusz

Średnica 4–9 cm, kształt początkowo stożkowaty, później dzwonkowaty lub łukowaty, starsze okazy stają się rozpostarte. Na środku posiada tępy garb, brzegi gładkie, u młodych okazów zazwyczaj są na nich resztki zasnówki. Jest higrofaniczny. Powierzchnia gładka i matowa, podczas wilgotnej pogody ma barwę od ciemnoczerwonej do czarnobrązowej, podczas suchej jasnobrązową^[4].

Blaszki

Szerokie i szeroko przyrośnięte, o ostrzach gładkich. Początkowo są ochrowobrązowe i czasami mają różowofioletowy odcień, u starszych okazów stają się ciemnoczerwone^[4].

Trzon

Wysokość 5–10 cm, grubość 4–10 mm, walcowaty, kruchy, ze spiczastą podstawą. U młodych okazów pełny, u starszych pusty. Powierzchnia początkowo pokryta białymi włókienkami zasnówki, później gładka, koloru od jasnobrązowego do ciemnobrązowego. Górna część trzonu ma białawą strefę pierścieniową^[4].

Miąższ

Cienki, brązowy. Smak cierpki i ziemisty, zapach rzodkiewkowy^[4].

Zarodniki

Drobno brodawkowane, o rozmiarach 8–9 × 5,5–6,5 μm^[5].

Występowanie i siedlisko

Opisano występowanie tego gatunku w Ameryce Północnej, Kostaryce i Europie^[6]. W piśmiennictwie naukowym do 2003 r. podano około 10 jego stanowisk na terenie Polski^[3].

Występuje w różnego typu lasach, najczęściej jednak rośnie w lasach górskich i podgórskich, szczególnie pod świerkami. Owocniki pojawiają się od sierpnia do października^[4].

Znaczenie

Grzyb mikoryzowy^[3], grzyb niejadalny^[4].

Gatunki podobne

• zasłonak purpurowoblaszkowy (Cortinarius semisanguineus) ma podobny kształt i ubarwienie, różni się purpurowymi blaszkami.

Przypisy