Peniophora incarnata (Pers.) P. Karst. 1889

Powłocznica cielista (Peniophora incarnata (Pers.) P. Karst.) – gatunek grzybów należący do rodziny powłocznicowatych (Peniophoraceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Peniophoraceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w roku 1801 r. Christian Hendrik Persoon nadając mu nazwę Thelephora incarnata. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w roku 1889 r. Petter Karsten^[1]. Niektóre synonimy naukowe:^[2].

Nazwę polską podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1968 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też pod nazwami: pleśniak cielisty i powłocznik cielisty^[3].

Morfologia

Owocnik

Jednoroczny, całą powierzchnią przyrośnięty do podłoża, płasko rozpostarty, o grubości 0,1–0,3 mm. W stanie świeżym powierzchnia gładka, woskowata, barwy pomarańczowej (czasami fioletowawo-czerwonawej). Po wyschnięciu owocnik przybiera ochrowy odcień. U młodych owocników brzeg jest jaśniejszy (białawy lub żółtawy) i lekko włóknisty^[4].

Cechy mikroskopowe

Strzępki bezbarwne, o grubości 3-5 μm, ze sprzążkami na przegrodach. Są gęsto zbite. Gloeocystydy liczne, cienkościenne. W ich cytoplaźmie występują liczne krople i ziarnistości o żółtobrązowej barwie. Niektóre gloeocystydy są bardzo duże – wyrastają od podstawy owocnika aż do podstawek. Cystydy w różnej liczbie, czasami jest ich kilka, czasami są liczne. Mają rozmiar 30-60 × 7-12 μm, są wąsko stożkowate i inkrustowane zarówno w środku, jak i na zewnątrz (u młodych cystyd brak inkrustacji). Podstawki mają rozmiar 30-35 × 5-6 μm, są wąsko zgrubiałe i w stanie dojrzałym wystające z hymenium. Zarodniki cylindryczne lub eliptyczne, o wymiarach 8–10 (12) ×3,5–5 μm, gładkie, bezbarwne. Wysyp zarodników jest barwy jasnoczerwonej^[5].

Występowanie

Występowanie Peniophora incarnata potwierdzono w Australii, Austrii, Danii, Estonii, Finlandii, Islandii, Hiszpanii, Holandii, Francji, Kanadzie, Kubie, Maroku, Meksyku, Niemczech, Norwegii, Nowej Zelandii, Portugalii, Słowenii, Stanach Zjednoczonych, Szwecji, Szwajcarii, Wielkiej Brytanii, Włoszech i Wyspach Owczych^[6]. W Polsce jest bardzo pospolity^[3].

Rozwija się przeważnie na drewnie (pniakach, opadłych gałęziach) drzew liściastych, rzadziej iglastych, w lasach, parkach i zaroślach^[4].

Gatunki podobne

• tarczówka bezkształtna (Aleurodiscus amorphus), rosnąca na korze jodeł (Abies sp.), czasami świerków (Picea sp.)
• powłocznica olszy zielonej (Peniophora aurantiaca), rosnąca na olszy zielonej (Alnus viridis)
• powłocznica popielata (Peniophora cinerea)
• powłocznica olszowa (Peniophora erikssonii), rosnąca na olszy szarej (Alnus incana) i czarnej (Alnus glutinosa)
• powłocznica grabowa (Peniophora laeta), rosnąca na grabach (Carpinus sp.)
• powłocznica jesionowa (Peniophora limitata), rosnąca na gałęziach jesionów (Fraxinus sp.)
• powłocznica jodłowa (Peniophora piceae), rosnąca na jodłach (Abies sp.)
• powłocznica sosnowa (Peniophora pini), rosnąca na korze sośnie zwyczajnej (Pinus sylvestris)
• powłocznica osikowa (Peniophora polygonia), rosnąca na gałęziach topoli osiki (Populus tremula)
• powłocznica dębowa (Peniophora quercina), rosnąca na dębach (Quercus sp.)
• powłocznica lipowa (Peniophora rufomarginata)
• powłocznica wierzbowa (Peniophora violaceolivida), rosnąca na gałęziach wierzb (Salix sp..)

Przypisy