Gnetums articles - Encyclopedia of Life

Gniotowate ( Polish )

provided by wikipedia POL

Gniotowate^[a] (Gnetaceae) – monotypowa rodzina z rzędu gniotowców (Gnetales). Należy tu jeden rodzaj – gniot (Gnetum L.) z około 30-40 gatunkami. Są to rośliny pantropikalne, występujące w wilgotnych lasach równikowych. Należą do roślin nagonasiennych, ale ich organy wegetatywne przypominają rośliny dwuliścienne.

Morfologia

Pokrój: Wieczniezielone liany, rzadziej drzewa i krzewy.
Łodyga: Drewniejąca. Drewno ma naczynia przewodzące, a nie wyłącznie cewki.
Liście: Naprzeciwległe o zwykle szerokiej blaszce liściowej, siatkowato użyłkowane.
Kwiaty: Jednopłciowe, zebrane w wydłużone strobile.

Biologia

Rozmnażanie: Przedrośla żeńskie nie tworzą rodni, a zapładnianych jest z reguły kilka jąder (przypomina to podwójne zapłodnienie typowe dla roślin okrytonasiennych).

Systematyka

Pozycja systematyczna według Simpsona (2010)^[1] i APweb^[2]

gniotowce

Ephedraceae – przęślowate

Welwitschiaceae – welwiczjowate

Gnetaceae – gniotowate

Rodzaj: Gnetum Linnaeus, Syst. Nat. ed. 12. 2: 637. 15-31 Oct 1767 (gatunek typowy: G. gnemon Linnaeus)^[4]

Gnetum subsect. Gnetum - 2 gatunki drzew z południowo-wschodniej Azji:
- Gnetum gnemon L.
- Gnetum costatum K.Schum.
Gnetum subsect. Micrognemones - 2 gatunki lian z tropikalnej, zachodniej Afryki:
- Gnetum africanum Welw.
- Gnetum buchholzianum Engl.
Gnetum subsect. Araeognemones - 9 gatunków lian; tropikalnej Ameryki Południowej i Ameryki Środkowej:
- Gnetum amazonicum
- Gnetum camporum
- Gnetum leyboldii
- Gnetum nodiflorum
- Gnetum paniculatum
- Gnetum schwackeanum
- Gnetum urens
- Gnetum venosum
Gnetum subsect. Cylindrostachys - ok. 20 gatunków lian z południowej Azji
- Gnetum arboreum
- Gnetum catasphaericum
- Gnetum contractum
- Gnetum costatum
- Gnetum cuspidatum
- Gnetum diminutum
- Gnetum giganteum
- Gnetum gnemonoides
- Gnetum gracilipes
- Gnetum hainanense
- Gnetum klossii
- Gnetum latifolium
- Gnetum leptostachyum
- Gnetum loerzingii
- Gnetum luofuense
- Gnetum macrostachyum
- Gnetum microcarpum
- Gnetum montanum
- Gnetum neglectum
- Gnetum oxycarpum
- Gnetum parvifolium
- Gnetum pendulum
- Gnetum ridleyi
- Gnetum tenuifolium
- Gnetum ula

Zastosowanie

Wiele gniotów to gatunki jadalne, których nasiona zjadane są po upieczeniu, a liście zjadane jako warzywo. Niektóre gatunki są także roślinami leczniczymi.

Uwagi

↑ W „Encyklopedii Orgelbranda” (1900), w „Słowniku języka polskiego” Witolda Doroszewskiego (1958-1969) i w Wielkiej Encyklopedii PWN (2005) podane zostały nazwy rodziny i rodzaju „gnetowate” i „gnet”, jednak nie są one stosowane w literaturze botanicznej.

Przypisy

↑ ^a ^b Michael G. Simpson: Plant Systematics. Elsevier Academic Press, 2010. ISBN 978-0-12-374380-0.
↑ ^a ^b Peter Stevens: Gnetales (ang.). W: APWeb [on-line]. [dostęp 2011-05-08].
↑ ^a ^b James Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium (ang.). [dostęp 2011-05-08].
↑ Index Nominum Genericorum (ING) (ang.). Smithsonian National Museum of Natural History. [dostęp 2011-05-08].

Bibliografia

Lisowski Stanisław 1998. Świat roślinny tropików. Wydawnictwo Sorus, Poznań. ISBN 83-85599-78-9.
Szweykowska Alicja, Szweykowski Jerzy 1993. Botanika. T.2. Systematyka. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. ISBN 83-01-10951-3

license: cc-by-sa-3.0
copyright: Autorzy i redaktorzy Wikipedii

original: visit source
partner site: wikipedia POL

Gnetums

Gnetaceae