Okra

Flor, detalle.

El quimbombó, quingombó, gombo, molondrón, ocra, okra o bamia, Abelmoschus esculentus, ye una fanerógama tropical de frutu comestible, orixinaria d'África y perteneciente a la familia de les malvacees. En Méxicu llámase-y tamién abelmosco.^[1]

Descripción

Ye una planta añal o perenne de porte argutu. El so robustu tarmu central puede algamar los 1,75 m d'altor y hasta 3 m en zones tropicales. Xeneralmente desenvuelve cañes que nacen de les axiles de les fueyes del tarmu central. Les fueyes son palmotiaes, pentalobulaes les cimeres, trilobulaes les entemedies y acorazonaes con hendidura na paré basal y cantu festoneáu les inferiores.El fexe presenta color verde escuru nes fueyes más adultes y verde claru nes nueves. El viesu puede ser verde claro nes variedaes de frutu verde, verde amarellentáu nes de frutu mariellu y d'un color granate pa les de frutu coloráu. Les flores, axilares, solitaries, pentámeras y con curtia peciolu, son de color blancu-amarellentáu y con mácula color púrpura o malva na base de los pétalos. El frutu, erecto y pedunculáu, ye una cápsula polilocular de forma cónica que puede llegar a algamar los 30 cm de llargor y los 3,5 cm de diámetru na so base. Pueden ser asurcaos o llisos, con dehiscencia llonxitudinal nel so maduror, de color verde, mariellu o colloráu según les variedaes. La grana madura ye de color gris escuru, de forma práuticamente esférica y unos 3 mm de diámetru.^[2]

Los frutos tienen de collechase enantes de la so plena maduración, pos sinón pónense rápido fibrosos y endurecen.

Frutos, variedá verde.

Nomes vernáculos

El nome ocra/okra paez venir de la llingua Nvi del Oeste d'África, concretamente del vocablu “nkruman” y “okwuru” en llingua igbo de Nixeria. Úsase asina, con grafíes diverses, en munchos países, ente ellos Arxelia, Tunicia (nestos dos últimos emplégase tamién el vocablu “gnawia”/“ganaouia”), Alemaña, Estaos Xuníos - a partir d'una variante de Filipines (“okro”).

El vocablu quingombó, de procedencia tamién africana - a partir de “ki-ngombo” y les sos variantes na llingua Bantú d'Angola, estendióse y deformó en munches rexones: Rusia, talo como o como “Gombo”, Portugal y Brasil (“quiabo”), parte d'Estaos Xuníos, Francia, Holanda, Caribe hispanu con “quimbombó” o “quingombó”, “chimbombó” o “guigambó" (Venezuela,^[3] Cuba, Puertu Ricu,...).

L'otru nome bien corriente ye bamia, y la so variantes ortográfica “bamya”, usáu en Grecia, Arabia, Albania, Turquía - onde empleguen igualmente'l vocablu “lalo” (esti postreru curiosamente usáu tamién en Mauriciu...), Bulgaria y Bosnia.

Esisten munchos otros nomes más locales, por casu: “m'loukhyya” en Marruecos, “therere” (Chichewa) y “derere” (Tumbuka) en Malaui, “ñajú” en Panamá, “molondrón” na República Dominicana, el nome Hindi/Urdu “bhendi”, “bhindi” o “bendai” n'India, Paquistán, Bangladex, y de cutiu en Gran Bretaña.

Na mariña caribe colombiana, recibe'l nome de “candia” y sirve como base d'un platu conocíu como “guisu de candias” el cual ye d'habitual preparación especialmente nos departamentos de Sucre, Córdoba y Madalena.

A lo último otros vocablos ensin orixe y aplicación local particular: ají turcu, algalia, angelonia, yerba de culiebra, cuernu griegu, deos de señora, candia.

Gastronomía

Les granes madures, turraes, pueden utilizase pa preparar un sucedaneu del café, como se fai en Nicoya. El frutu contién una sustanza mucilaginosa (de testura xelatinosa) útil pa entestar sopes y ragús. Encamiéntase escoyer gombos bien coloriaos de menos de 1 dm de llargu por que nun tean demasiáu duros. El gombo cómese crudu o cocíu y forma parte de los múltiples platos creoles. Utilízase especialmente na preparación del calalou o caralcu (en Cayena).

Combínase bien col tomate, la cebolla, el pimientu, l'ñame, según col curry, el cilantro, el oriéganu, el llimón y el vinagre. Ye una verdura fráxil, que se caltién de dos a tres díes nel frigoríficu nuna bolsa de papel.

Dacuando escaecíu nos restoranes d'Europa, nun asocede lo mesmo n'América y Oriente, onde'l so consumu ye masivu. Con mueyu de tomate, ye un platu típicu en Grecia.

Producción

Producción en tonelaes. Cifres 2011
Datos de FAOSTAT[1] (FAO)

Usos melecinales

Dada la so rica producción de mucílagu, ye emoliente y pectoral. Pa tratar l'anxina y les afecciones de gargüelu, un remediu ye poner a remueyu les sos fueyes mientres una nueche n'agua fervida conteniendo la so mucílagu pa faer gargarismos.

Pa curar l'ántrax (nun confundir col carbunclu), puede utilizase en cataplasmes y, contra'l resfriáu y la tos, en fervinchu.

Pa tratar les infeiciones por estafilococos nes uñes pueden utilizase, coles mesmes, cataplasmes coles sos fueyes y raigaños.

Ecoloxía

De les fueyes d'esta planta aliméntense les canesbes de la polilla Acontia nitidula.

Taxonomía

Abelmoschus esculentus describióse primero por Carlos Linneo como Hibiscus esculentus en 1753 (Species Plantarum, vol, 2, p. 696[2]) ya incluyida nel xéneru Abelmoschus por Conrad Moench y publicáu por él en Methodus Plantes Horti Botanici et Agri Marburgensis : a staminum situ describendi, 2, p. 617 en 1794.^[4]

Sinonimia

• Abelmoschus bammia Webb
• Abelmoschus longifolius (Willd.) Kostel.
• Abelmoschus officinalis (DC.) Endl.
• Abelmoschus praecox Sickenb.
• Abelmoschus tuberculatus Pal & Singh
• Abelmoschus tuberculatus var. deltoidefolius T.K.Paul & M.P.Nayar
• Hibiscus esculentus L. basónimu
• Hibiscus longifolius Willd.^[5]

Ver tamién

• Planta melecinal
• Fitoterapia
• Usos melecinales de los raigaños

Referencies

Bibliografía

1. AFPD, 2008. African Flowering Plants Database - Base de Donnees des Plantes a Fleurs D'Afrique.
2. CONABIO, 2009. Catálogu taxonómicu d'especies de Méxicu. Cap. nat. Méxicu 1.
3. Correa A., M. D., C. Galdames & M. S. de Stapf 2004. Catálogu de les Plantes Vasculares de Panamá. Cat. Pl. Vasc. Panamá 1.
4. Flora of China Editorial Committee, 2007. Fl. China Vol. 12.
5. Standley, P. C. & J. A. Steyermark 1949. Malvaceae. In Standley, P.C. & Steyermark, J.A. (Eds), Flora of Guatemala - P art VI. Fieldiana, Bot. 24(6): 324–386.

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Abelmoschus esculentus .

• Oríxenes
• Información de Abelmoschus esculentus (n'italianu)
• http://www.ville-ge.ch/musinfo/bd/cjb/africa/details.php?langue=an&id=166536

No s'ha de confondre amb ocre.

L'ocra (nom d'origen igbo), gombo, gumbo o ocro (Abelmoschus esculentus) és una planta conreada de la família de les malvàcies, originària d'Etiòpia. És una planta anual o perenne de fins a 2 m d'alt, fulles palmades i lobades, flors de fins a 8 cm de diàmetre amb pètals blancs o grocs. Fruit en càpsula que conté nombroses llavors.

Usos

Es conrea en climes tropicals o temperats càlids perquè té les tavelles immadures verdes. És un conreu molt resistent a la secada. La germinació de les llavors s'activa forçosament posant-les en remull unes hores.

Producció d'ocra al món.

Tavelles d'ocra crues

Sopa de miso japonesa a base d'ocra. Es pot veure molt bé la secció pentagonal d'aquesta verdura.

Ocres guisades amb salsa de tomàquet

Se'n menja el fruit, sencer o tallat a llesques gruixudes. L'ocra desprèn una substància lleugerament glutinosa després de cuinada que alguns troben molt agradable. Aquestes verdures són millors quan són tendres. Si es deixen madurar a la tija, es tornen massa fibroses. Es poden menjar com a verdura o usar com a espècia per a donar gust. Es mengen bullides, fregides i empanades, en forma de bunyol, guisades, crues, amb salsa (de tomata, curri, etc.), en sopa, amanides amb oli, etc. Actualment es venen també congelades a molts països d'arreu del món.

Aquesta verdura, que té un gust suau que pot recordar el de les carxofes i el de les mongetes tendres, és molt usada en les cuines tradicionals africanes. S'hi menja en plats guisats o també, bullida o passada per la paella, com a acompanyament, sola o amb altres verdures. No és estrany d'associar-la a la ceba, al tomàquet i al sofregit, de vegades amb verdures com l'albergínia o el carbassó. A Israel i el Líban s'acostuma a menjar en estofats amb carn.

A l'Àsia es menja al Japó, en sopa o lleugerament bullida amb salses;^[1] al sud-est asiàtic (Tailàndia, Laos, etc.), on s'acostuma a menjar crua, mullada en salsa picant (naam prik); i a l'Índia, on es considera sobretot una espècia i ingredient d'alguns curris i on hi ha també una variant de ratatouille o xamfaina amb trossets d'ocra afegits a la barreja.^[2]

Va ser introduïda al sud dels Estats Units pels esclaus negres africans i actualment sovint la hi preparen fregida o a la graella. Al segle XX ha estat introduïda a França per la població de les antigues colònies africanes d'aquest país.

Referències

Enllaços externs

• Abelmoschus esculentus a floracatalana.net

Ibiškovec jedlý (Abelmoschus esculentus)^[1] je rostlina z čeledi slézovité. Je znám též jako okra, ibišek jedlý nebo pod zavádějícím názvem proskurník jedlý. Je to jednoletá bylina s dlanitě laločnými listy a velkými žlutými květy. Ibiškovec jedlý je stará kulturní rostlina, pocházející pravděpodobně z Indie. Nezralé plody, okra, jsou zejména v Asii a Africe široce využívány jako zelenina. Rostlina poskytuje také vlákna podobná jutě.

Popis

Ibiškovec jedlý je 1 až 2 metry vysoká jednoletá bylina se střídavými listy. Téměř celá rostlina je řídce pokryta špičatými chlupy. Stonek je často dutý. Listy jsou dlanitě laločnaté se 3 až 7 laloky, s čepelí 10 až 30 cm v průměru a 7 až 15 cm dlouhým řapíkem. Okraj čepele je řídce zubatý.

Květy jsou jednotlivé, úžlabní, s 1 až 2 cm dlouhou stopkou. Kalich je zvonkovitý, 2 až 3 cm dlouhý, hustě hvězdovitě chlupatý, podepřený 7 až 10 nitkovitými listeny kalíšku. Koruna je žlutá nebo zlatožlutá nebo řidčeji bílá, se sytě purpurovým středem, a dosahuje velikosti 5 až 7 cm v průměru. Tobolka je 10 až 25 cm dlouhá a 1,5 až 2 cm široká, dlouze zobanitá, se 30 až 60 kulovitými šedými semeny.^[2]

• Kvetoucí ibiškovec jedlý

• Detail květu ibiškovce jedlého

• Řez nezralým plodem ibiškovce jedlého

Rozšíření

Rostlina pochází patrně z Indie nebo z Afriky. Dnes je rozšířena do tropických a subtropických oblastí celého světa.^[3]

Plody ibiškovce jedlého

Význam

Ibiškovec jedlý je stará kulturní rostlina a byl pěstován v Egyptě již 2000 let před naším letopočtem. Lusky jsou v některých částech světa, zejména v Asii a Africe, významnou zeleninou, známou jako okra. Sklízejí se nezralé, konzumují se syrové nebo různým způsobem tepelně upravené. Ze stonků ibiškovce jedlého je získáváno hladké hnědé vlákno podobné vláknu z jutovníku.^[3][2]

Využití v kuchyni

Vařené oplodí ibiškovce je mazlavé. Ačkoliv tak mnoha lidem chutná, bývá dávána přednost způsobu přípravy, který slizkost pokrmu minimalizuje. Toho lze dosáhnout, pokud se oplodí vaří vcelku a krátce. Je též možné plodinu rychle osmahnout nebo vařit s kyselými přísadami, jako jsou citrusy, rajčata nebo ocet. Obvykle stačí několik kapek citronové šťávy. Případně se plody nakrájí a vaří dlouhou dobu, díky čemuž se mazlavá hmota rozpustí – tímto způsobem se ibiškovec připravuje například v gumbu, kde slouží jako zahušťovadlo. Nezralé plody lze též sterilovat.

V Sýrii, Tunisku, Egyptě, Řecku, Íránu, Iráku, Jordánsku, Libanonu, Turecku, Jemenu a dalších částech východního Středomoří, včetně Kypru a Izraele, se ibiškovec běžně používá v dušených pokrmech (přípravou podobných českému guláši) se zeleninou a masem. Tato zelenina je také velmi oblíbená v západní Asii, severní Indii a Pákistánu. V Karibiku se ibiškovec podává ve formě polévky, často s rybou.

Dostupnost

V České republice lze zakoupit mražený ibiškovec ve specializovaných prodejnách asijských nebo arabských specialit, naložený ibiškovec v omáčce je k dostání v mezinárodní sekci velkých supermarketů a obchodech s arabskými nebo tureckými specialitami.

Odkazy

Reference

V tomto článku byl použit překlad textu z článku Okra na anglické Wikipedii.

1. ↑ SKALICKÁ, Anna; VĚTVIČKA, Václav; ZELENÝ, Václav. Botanický slovník rodových jmen cévnatých rostlin. Praha: Aventinum, 2012. ISBN 978-80-7442-031-3. (česky)
2. ↑ ^{a b} TANG, Ya; GILBERT, Michael G.; DORR, Laurence J. Flora of China: Abelmoschus esculentus [online]. Dostupné online. (anglicky)
3. ↑ ^{a b} VALÍČEK, Pavel a kol. Užitkové rostliny tropů a subtropů. Praha: Academia, 2002. ISBN 80-200-0939-6. (česky)

Externí odkazy

• Obrázky, zvuky či videa k tématu ibiškovec jedlý ve Wikimedia Commons
• Taxon Abelmoschus esculentus ve Wikidruzích
• Okra neboli ibišek jedlý

Okra (Abelmoschus esculentus) er en art i Katost-familien. Det er en årlig eller flerårig urt med oprindelse i tropisk Afrika.

Tidligere placeret i slægten hibiscus, hvorfor du nogle gange støder på den med dets synonym navn Hibiscus esculentus.

Rå okra-frugter

Okra i blomst og med frøstand

Der Titel dieses Artikels ist mehrdeutig. Andere Bedeutungen siehe Ocra.

Okra-Pflanze

Die Okra (Abelmoschus esculentus), auch Gemüse-Eibisch, ist eine Pflanzenart aus der Familie der Malvengewächse.

Es sind verschiedene Namen für die Pflanze bekannt: Gombobohne oder Okolo, Ägyptische Bohne, Gambo, Gombo, Griechenhorn, Grünschnabel, Hibiskusfrucht, Ibisco, Lady(s)finger, Pappelrose, Rosenapfel. Weitere sind quiabo (Brasilien), ladys' fingers oder bhindi (Südasien), quimbombó (Kuba) und bamya(h) (arabische Länder, Albanien, Türkei, Iran, Afghanistan, Bulgarien, Griechenland, Bosnien und Kroatien).^[1][2]

Sie ist eine aus dem Hochland von Abessinien stammende Gemüsepflanze.

Beschreibung

Okra-Pflanze mit Früchten und einer Blüte

Okra-Blüte

Okra blüht mit kleiner Kapselfrucht

Okra in Tomaten-Öl-Sauce

Getrocknete Okra, Westafrika

Okra-Samen

Der Strauch erreicht Wuchshöhen von ca. 2,50 m, aber auch höher. Der Stängel ist hellgrün bis rötlich, anfänglich mit spärlichen, steifen Haaren, später verkahlend. Er hat einfache, gezahnte, gekerbte bis gesägte, handförmig gelappte bis schnittige, drei- bis siebenlappige, bis ca. 35 cm große, spiralig angeordnete Blätter. Die Blätter sind anfangs feinborstig, die Blattbasis ist oft herzförmig. Die langen, spärlich behaarten Blattstiele werden bis ca. 40 cm lang. Die bis 2 cm langen und behaarten Nebenblätter sind fadenförmig.

Die einzelnen, achselständigen weißen bis hellgelben auch purpurnen, feinnervigen, kurz gestielten Blüten sind etwa 5 cm groß. Die bis 15 schmalen, länglichen bis lanzettlichen, steifhaarigen bis 2,5 cm langen und bis 3 mm breiten Außenkelchblätter sind abfallend. Die zugespitzten, haarigen Kelchblätter sind ca. 3–5 cm lang und oft nur auf einer Seite der Corolla zusammengefasst. Die fünf spiralig überlappenden, freien Kronblätter sind ca. 4–7 cm lang mit einer innen und außen purpur-violett gefärbter Basis.

Der feinhaarige, hellgrüne Fruchtknoten ist oberständig mit 5–10 verwachsenen Griffelarmen mit dunkelvioletten, feinhaarigen Narben. Wie bei allen Vertretern der Unterfamilie Malvoideae sind die vielen weißlichen Staubblätter zu einer den Stempel umgebenden Röhre verwachsen, der Columna.

Die gurkenförmigen, längsrippigen, 5–10-eckigen, leicht gebogenen und spitz zulaufenden Kapselfrüchte (umgangssprachlich „Schoten“) zählen zu den Fruchtgemüsen, sie werden bis 25 cm lang und ca. 2–5 cm dick. Ihre Schalen sind zuerst hell- bis dunkelgrün, es gibt aber auch rötliche Variationen, mit einem feinen Flaum, ausgereift sind sie trocken und bräunlich. Die im Querschnitt zumeist fünf- bis siebeneckigen Früchte enthalten etwa 50–100 Samen. In jungen Früchten sind die etwa 4–6 mm großen Samen perlenartig, rundlich und weißlich, ausgereift sind sie grünlich, bräunlich bis gräulich mit einer konzentrisch linierten Samenschale. Die Tausendkornmasse beträgt ca. 30–80 Gramm, sie sind epigäisch keimend.

Die Chromosomenzahl beträgt 2n = 120 oder 130.^[3]

Verwendung in der Küche

Die Okra ist eine der ältesten Gemüsepflanzen. Sie wurde schon vor mindestens 3000 Jahren von den Ägyptern an den Ufern des Nils kultiviert, angebaut wird sie aber wohl schon seit 4000 Jahren. Heute ist sie als Gemüsepflanze fast auf der ganzen Welt verbreitet. In die USA gelangte sie beispielsweise im Zusammenhang mit dem Sklavenhandel. Das Wort „Okra“ ist einer westafrikanischen Sprache entlehnt, vermutlich dem Igbo oder dem Akan.

Die wichtigsten Anbauländer sind Indien, Nigeria und Sudan. Die kalorienarmen Schoten der Okra erinnern geschmacklich an grüne Bohnen (Fisolen) und werden als Gemüse gegessen. Es wird vor allem im arabischen, afrikanischen und asiatischen Raum verwendet, ist aber auch im Nordosten von Brasilien, den Südstaaten der USA, der Karibik, in der Türkei und in Griechenland (griech. Μπάμια) sehr beliebt. Es wird zum Beispiel in einem kreolischen Eintopf, dem Gumbo, verwendet, kann aber auch frittiert, als normales Gemüse gereicht oder roh gegessen werden. In Japan wird Okra (jap. オクラ) häufig in Scheiben geschnitten und mit Nattō vermengt gegessen.

Zubereitung

Beim Kochen gibt die Schote Pektin, eine schleimige Substanz, ab, die sich zum Eindicken von Speisen eignet. Möchte man auf sie verzichten, kann man die Okras entweder fünf Minuten in Essigwasser blanchieren (vorher Spitze kappen und Stielansatz entfernen) und danach mit kaltem Wasser abschrecken oder vor der Verarbeitung ein bis zwei Stunden in kaltem Zitronenwasser wässern.

Eine weitere Methode, die Schoten ohne Schleimproduktion zu garen, besteht darin, den Stiel nur so weit abzuschneiden, dass die Schote unverletzt bleibt (oder den Stiel vollständig zu lassen) und die Okras im Ofen nur so lange zu garen, bis sie weich sind. Anschließend können sie z. B. mit anderem, fertig gegartem Gemüse vermengt werden. Klassisch ist die Vermengung der gegarten Schoten mit Tomatensauce und Knoblauch.

Getrocknete Okra-Stücke werden auch zum Binden von Ragouts oder Saucen benutzt, indem man sie mitkochen lässt. Die reifen Samen der Früchte können auch geröstet gegessen oder als Kaffeeersatz verwendet werden. Aus den Samen kann auch Öl gewonnen werden.

Weltproduktion

2020 betrug die Welternte etwa 10,55 Millionen Tonnen. Das Land mit der größten Okraproduktion der Welt war Indien, das 60,4 % der weltweiten Ernte produzierte. Die zehn größten Produktionsländer brachten zusammen etwa 95,2 % der Welternte ein.^[4] Okra wird nahezu ausschließlich in Asien und Afrika angebaut.

Die zehn größten Okra-Produzenten waren 2020:^[4]

Literatur

• Nadja Biedinger: Die Welt der Tropenpflanzen. DuMont Reiseverlag, Köln 2000, ISBN 3-7701-5294-8.
• G. J. H. Grubben, O. A. Denton: Plant Resources of Tropical Africa. 2: Vegetables, Prota, 2004, ISBN 90-5782-147-8, S. 25–29, online.
• Abelmoschus esculentus in der Flora of Pakistan.

Einzelnachweise

1. ↑ R. T. J. Cappers, R. M. Bekker: Digital Atlas of Economic Plants. Vol. 1, Barkhuis, 2009, ISBN 978-90-77922-59-0, S. 93.
2. ↑ Food. Teubner, Gräfe und Unzer, 2015, ISBN 978-3-8338-4898-8, S. 107.
3. ↑ Abelmoschus esculentus bei Tropicos.org. In: IPCN Chromosome Reports. Missouri Botanical Garden, St. Louis.
4. ↑ ^{a b} Crops> Okra. In: Produktionsstatistik der FAO für 2020. fao.org, abgerufen am 20. Februar 2022 (englisch).

Bamja ili okra, poznata i kao bamija i bamnja (lat. Abelmoschus esculentus), jest biljka cvjetnica iz porodice Malvaceae, red Malvales, iz tropskih i suptropskih krajeva. Životni vijek joj je jednu godinu. Hermafrodit, čiji su oprašivači (polinatori) pčele.^[1]

Geografsko porijeklo bamje je sporno: Zapadna Afrika, Etiopija ili Južna Azija. Biljka se uzgaja u tropskim, suptropskim i toplim umjerenim regijama širom svijeta.^[2][3]

Dlačice na sjemenu mahuna mogu biti nadražujuće za neke ljude. Vlakna dobivena iz stabljike služe kao zamjena za jutu i izradu papira i tekstila.

Sirova bamija sadrži 90% vode, 2% bjelančevina, 7% ugljikohidrata i zanemariv sadržaj masnoća. U 100 grama sadrži 20% ili više dnevnih potreba vlakana, viramina C i vitamina K, a nešto manje ima vitamina B1, folne kiseline, i magnezija.

Detalji cvijeta

Plod bamije

Sinonimi

• Abelmoschus bammia Webb
• Abelmoschus longifolius (Willd.) Kostel.
• Abelmoschus officinalis (DC.) Endl.
• Abelmoschus praecox Sickenb.
• Abelmoschus tuberculatus Pal & Singh
• Abelmoschus tuberculatus var. deltoidefolius T.K.Paul & M.P.Nayar
• Hibiscus esculentus L.
• Hibiscus esculentus var. praecox (Forssk.) A.Chev.
• Hibiscus esculentus var. textilis A.Chev.
• Hibiscus ficifolius Mill.
• Hibiscus hispidissimus A.Chev. [Illegitimate]
• Hibiscus longifolius Willd.
• Hibiscus praecox Forssk.^[4][5]

Reference

Bamiya, Gambo (Hibiscus esculentus L.) — gulxayridoshlar oilasiga mansub bir yillik oʻsimlik. Boʻyi 2,5 m gacha boradi. Tashqi koʻrinishi va gullashi bilan gʻoʻzaga oʻxshaydi. Vatani — Sharqiy Afrika. Navlari sabzavot va tola beradigan guruhlarga boʻlinadi. Hindiston, Afrika va AQShda tola olinadigan navlari ekiladi. Yetilmagan koʻsaksimon mevasi sabzavot koʻkat tarzida suyuq ovqat va salatlarga ishlatiladi. Mevasida 3% oqsil, 0,5% yogʻ, 8% uglevodlar, pishgan urugʻi tarkibida 18% moy bor. Mevasini xomligicha yeyish, pishirish, qovurish, konservalash mumkin. Poyasi oq dagʻal tola beradi; qovurilgan urugʻidan sunʼiy kofe tayyorlanadi. Tropik, subtropik mamlakatlarda, Shim. Amerika, Jan. Yevropa, Zakavkazye, Krim, Ukrainaning janubi, qisman Oʻrta Osiyoda, asosan, sabzavot ekini sifatida yetishtiriladi.

Adabiyotlar

• OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil

Fruti i bamjes së vjelur nga fusha

Bima e bamjes ne fushe

Bamja - Abelmoschus esculentus - bimë me fruta dhe një lule

Klasifikimi shkencor

Domeni Eukaryota Mbretëria Plantae Nënmbreteria Tracheobionta Filiumi Magnoliophyta Klasa Magnoliopsida Rendi Malvales Familja Malvaceae Gjinia Abelmoschus Lloji A. esculentus Emri Abelmoschus esculentus Sinonime Hibiscus esculentus 

Bamja (Abelmoschus esculentus (L.) Moench) është një specie që i përket Malvaceae-ve dhe është e ngjashme me speciet Abelmoschus moschatus dhe Hibiscus. Ajo është vendase në Afrikën tropikale dhe kultivohet në vendet e ngrohta. Ajo është e njohur edhe në gjuhë të tjera si gombeau, Gombault, okra madje edhe bāmiyā në Egjipt dhe në Etiopi.

Ajo kultivohet në zonat tropikale e në zonat subtropikale, veçanërisht në Azi (sidomos perëndimore dhe qendrore e Jugut) dhe në Azinë e Vogël ; bamja jep fruta që hahen në Afrikë, por edhe në Indi, ndërsa zamka me te cilën janë të pasura rrënjët e saj përdoret si zbutës. Fibrat e bamjes te tretura dhe të përpunuara sigurojnë një fije të tekstilit të njohur si fibër e Okras.

Bamja ne kuzhinë përdoret si një perime.

Bamja përdoret shumë në kuzhinën indiane dhe kuzhinën Cajun. Ajo është gjithashtu i pranishme në kuzhinën shqiptare, bullgare (бамя), greke (bamies), boshnjake (bamije), në ushqimin brazilian (bamje), në Turqi (Bamya), në kuzhinën japoneze, në atë rumune (Bame) dhe në Gana.

Kultivimi

E parë nga pikëpamja botanike bamja është një e afërme e familjes Hibiscus dhe Mallow , lulet e saj janë të mrekullueshme, me petalet e tyre të bardha-verdhë dhe me qendrat te kuqe granatë. Ajo që na intereson nga kjo bimë, megjithatë, është baçeli, i cili gatuhet si një perime. Kjo është një perime e ngjashme me një spec te gjatë djegës të gjelbër, e pasur me veti ushqyese. Bima rritet shumë, me një pamje të tipit të lulediellit dhe një qime pak thumbuese.

Toka dhe klima e përshtatshme

Klima

Duke qenë një bimë me origjinë tropikale, nuk e duron motin e ashpër dhe ngricat. Është shumë e rëndësishme që ajo te mbillet në toka që i rreh dielli për të për të arritur pjekurinë.

Toka

Bamja është një perime me pak kërkesa, mund të kultivohet praktikisht në çdo lloj terreni. Si për shumicën e perimeve është mirë të shmangen toka me ujë të ndenjur dhe të zgjidhen vende të mbrojtura dhe me diell. Para mbjelljes mjafton vetëm një punim standard i tokës, ndërsa nuk do te ishte keq një plehërim i lehtë (me humus apo pleh stalle).

Si të mbjellim bamjen

Mbjellja

Farave të bamjeve u duhet ngrohtësi për të buisur, kështu që gjëja më e mirë është të mbillen farat në në një vaskë dhe pastaj, mbas buisjes, të bëhet transplanti i tyre në tokë. Bamjet mund të mbillen në shkurt dhe mars në shtretër të nxehtë dhe të transplantohen pas dy muajsh në tokë, apo mbillen direkt në fushë në muajin prill. Farat vendosen në rreth dy cm thellësi.

Mënyra e mbjellës

Bimët e bamjeve rriten shumë, duke arritur deri në dy metra lartësi, prandaj është mirë të mbillen rreth 70 cm larg nga njëra-tjetra. Mund të mbillen farat dhe më afër dhe më pas të rrallohen, duke lënë fidanët më të fuqishme.

Kultivimi i bamjeve ne kopsht

Operacionet bujqësore

Kultivimi i bamjes nuk ka shumë kërkesa, bima zhvillohet shumë e harlisur, me një kërcell të fuqishëm si ai i lulediellit, për këtë arsye ajo nuk kërkon mbështetje. Barërat e këqija është mirë të hiqen edhe pse, duke qenë një bimë e gjatë dhe e fortë, bamja nuk ka frikë konkurrencën e tyre. Ujitjet janë të dobishme vetëm në periudha të nxehta dhe të thata, duke shmangur dhënien në sasi të mëdha të ujit, mundësisht me i ujitur shpesh dhe nga pak.

Bashkëjetesa dhe rotacionet

Bamja është një bimë që nuk është pjesë e familjeve të zakonshme botanike te cilave u përkasin perimet tradicionale, pra nuk ka aspak probleme të mëdha të afërsisë ose trashëgimisë.

Vjelja

Frytet zhvillohen pas lulëzimit dhe zgjidhen kur ato janë akoma te njomë, më pas baçeli rritet por drunjëzohet dhe bëhet e vështirë dhe jo të përshtatshme për t'u konsumuar. Zakonisht cikli i kultivimit të bamjes deri tek fryti është 75-90 ditë.

Përdorimi : si të gatuajmë bamjet

Bamjet mund të hahen të papërpunuara në sallatë, por janë perime për të gatuar gjellë, e shkëlqyer në kuzhinat etnike të tilla si couscous, ose në gatimin e një përzierje te perimeve (turli). Në qoftë se ju nuk keni probleme diete, mund t’i përdorni edhe të skuqura. Bamjet e vogla mund të bëhen edhe turshi të shijshme. Bamja është e pasur në vetitë ushqyese: përmban shumë vitamina (A, C, B6) kalcium, zink, kalium dhe acid folik (i dobishëm për gratë shtatzëna).

Varietetet e bamjes

Ashtu si të gjithë perimet edhe bamja gjithashtu ka disa lloje, të cilat ndryshojnë në gjatësinë dhe në ciklin e kultivimit, në madhësinë dhe ngjyrat e frutave. Disa shembuj janë bamjet Hill Country Red, Red Burgundy, Clemson. Ky i fundit është ndoshta më i përshtatshmi për kultivarët tone.

Vlerat ushqyese te bamjes sasia 100 g

Kalori 33 Cal Yndyrë 0.2 g Acide yndyrore 0 g Kolesterol 0 mg Natrium 7 mg Kalium 299 mg Karbohidrate 7 g Fibra ushqimore 3.2 g Sheqer 1.5 g Proteina 1.9 g Vitamine A 716 IU Vitaminë C 23 mg Kalcium 82 mg Hekur 0.6 mg Vitaminë D 0 IU Vitaminë B6 0.2 mg Vitaminë B12 0 µg Magnezium 57 mg 

Projekte të tjera

• Literaturë

  Weblinks

  • Mbjellja e bamjeve (me foto)

  Ky artikull në lidhje me biologjinë është i cunguar. Ndihmoni dhe ju në përmirsimin e tij.

Bamye

Bamî yan jî bamye nebateke ji malbata baqilan e. Bi giştî, ji bo xwarinê tê çandin. Gelek cureyên wê hene.

Xwarin

Ji bamiyê gelek xwarinên goşt û bê goşt tên çêkirin.

Beyt: Îlahî meke qismetê min tu car evan bamiyeê mirarê mirar... Şêx Muhyedînê Hênî. M. Birhanê Tarînî.

Bendi utawa okra (Abelmoschus esculentus Moench, (Inggris: lady's fingers utawi Inggris: gumbo) inggih punika salah satunggaling jinis tuwuhan kanggé wiji tertutup ingkang kalebet saking suku Malvaceae ingkang asalipun saking laladan kawasan Ethiopia. Kala rumiyin, tuwuhan punika kalebet ing génus Hibiscus, nanging sak punika sampun kalebet génus Abelmoschus ingkang kathah kapanggih ing laladan tropis. Tuwuhan bendi inggih kalebet tuwuhan ingkang saged nyehataken badan amargi tuwuhan punika ngewrat kandhungan gizi ingkang inggil kados ta fiber, vitamin C, lan folate. Tuwuhan bendi ugi misuwur gahdah antioxidant ingkang inggil. Bendi ugi dados sumber kalsium saha potassium ingkang saé.^[1] Agengipun tuwuhan bendi punika sak ageng lombok ijo ingkang ageng- ageng, déné ing sak kiteripun nglekuk - nglekuk, wonten wulunipun ingkang alus lan wernanipun ijem. Manawi tuwuhan punika dipunkethok - kethok badhé katingal wiji- wijinipun ingkang alit- alit. Lan manawi dipunmangsak badhé medal yiyid saking lebetipun. Raosipun eco, renyih, teksturipun kados terong. Janganan punika padatanipun saged dipunolah dados kari, balado, campuran salad utawi dados tumis.

Titikanipun

Tuwuhan bendi inggih kalebet spésies taunan, lan saged tuwuh ngantos dhuwuripun 2 mèter. Spesies jinis punika inggih kados jinis kapas, kakao, lan kembang sepatu. Ron bendi ambanipun kirang langkung 10 - 20 cm, lan diameter kembangipun kirang langkung 4 – 8 cm, kanthi kelopak kembangipun ingkang warna pethak radi jene wonten gangsal, lan asring winten bentol- bentol abrit utawi ungu ingkang mapan wonten ing dhasaring kelopak kembang. Wohipun inggih kados kapsul ingkang dawanipun saged ngantos 18 cm, lan ngewrat kathah wiji.^[2] Abelmoschus esculentus asring dipunrembakakaken wonten ing sadaya laladan ingkang gadhah iklim tropis kanthi suhu ingkang anget, kanthi woh- wohanipun gadhah serat utawi polong- polangan ingkang bunder- bunder, lan wijinipun pethak wernanipun. Tuwuhan punika saged gesang ing pundi kemawon papan, kalebet ing siti ingkang benter kados ta ing lemah lempung lan ugi lemah ingkang lembab, nanging jinising siti saged paring pangaribawa dhateng polong- polongan ingkang dados wosing tuwuhan bendi punika. Kangge mbudidaya wenih tuwuhan bendi punika, langkung rumiyin winihipun dipunkum rumiyin sak dalu ngantos lebetipun 1– 2 cm. Masa perkecambahan dangunipun udakawis 6 dinten (dados wiji teles) ngantos tigang minggu. Winih tuwuhan bendi punika mbetahaken toya ingkang cekap. Polong saking tuwuhan bendi punika bandhe rikat sanget wonten serat lan kayu, lan manawi badhé dipundhahar kedah dipunpanen ing wekdal sak peken sasampunipun bendi dipunparingi serbuk. Woh bendi dipunpanèn sadèrèngipun mateng lan saged dipundhahar kados ta janganan ing padatanipun.^[3]

Cathetan suku

Bindi atawa bendi/okra (Abelmoschus esculentus Moench, (Basa Inggris: lady's fingers, okra, atawa gumbo) nyaéta salah sahiji tutuwuhan anu ngahasilkeun buah, mibanda siki anu katutup ku kulit buaha. dina order Malvaceae asalna muasalna ieu tangkal perenahna ti sabudeureun hiji daérah anu kiwari katelah Ethiopia. Ieu tangkal baheulana kaasup kana genus Hibiscus, tapi kiwari dirobah jadi genus Abelmoschus. Loba dipelak di daérah tropis.

Buah

Ukuran buahna méh sarua jeung cabé gedé, dipinuhan ku bulu lemes sakurilingna, kelirna héjo. Upama dipotong, dijerona bakal katémbong loba siki sakurilingna. Rasana sarua waé jeung térong. Buah bendi biasana diolah pikeun disayur, dijieun balado, campuran salad atawa ditumis. Aya ogé anu mibanda kayakinan cenah buah ieu mibanda hasiat pikeun kaséhatan jeung bisa ngubaran sabaraha panyakit saperti: mersihkeun organ ati (lever), ngajaga kasaimbangan gula dina getih, ngalancarkeun kahampangan jeung miceun, ngariksa tur nyageurkeun kasakit hésé miceun utamana pikeun anu geus umuran atawa kolot, ngarojong kana tumuwuhna baktéri anu hadé pikeun saluran usus baik aya ogé anu ngadahar pikeun ngadatangkeun rasa tingtrim, ngurangan rasa capé, sedih jeung rarasaan anu henteu genah dina pikiran, miara ulcer tur ngurangan rasa hareuras dina tulang sendi, bisa ogé pikeun nyaimbangkeun asam lambung, ngurangan kasakit paru-paru, nyeuri tikoro, ambeien atawa wasir jeung sajabana.

Struktur jeung fisiologi

Kembang tangkal bindi keur mekar ligar

Spésiés ieu hirupna taunan, jangkung nepi ka 2 méter. Hal ieu patali jeung spésiés kawas kapas, kakao, jeung waru. Panjang daunna 10–20 cm sarta rubak, diaméter kembangna aya 4–8 cm, kalawan mibanda lima palapah kembang anu kelirna bodas nepi ka rada konéng. Dina kembangna mindeng kapanggih titik beureum atawa gandaria nu aya dina dasar unggal lakopna, dijeroeun lakop kembangna ngandung loba siki. Buah mangrupa kapsul anu panjangna nepi ka 18 cm ngawujud pentagonal.

Abelmoschus esculentus dibudidayakeun di sakabéh daérah anu mibanda iklim tropis jeung haneut, ieu mangrupa salah sahiji spésiés sayuran anu pangkuatna nyanghareupan iklim panas, jeung bisa dipelak dina taneuh liat anu beueus jeung intermiten, tapi henteu kuat dina iklim tiis ku lantaran buahna bisa ruksak, antukna moal bisa kaala. Di leuweung hujan di wétaneun Nigéria,^[1] patanina geus ngamekarkeun hiji sistem multi-tanaman anu nyayagikeun diversifikasi produksi pikeun kalumangsungan kabutuhan pangan, mekarkeun spesies hui , sampeu, taleus, orka, waluh, cau jagong jeung sajabana ogé sayuran jeung dangdaunnan pikeun nyubadanan kabuhuna kadaharan. Ieu ogé bisa méré jalan kaluar pikeun pola diet jeung ngurangan biaya pikeun panyimpanan jeung karugian dinamangsa hiji daera keur lumangsung panen raya.^[2]

Melak tangkal bendi bisa disebut gampang jeung henteu rudet dina miarana. Mimitina binih tangkal bendi anu mangrupa sikina dikeueuman heula sapeuting, isukna kakara binih di ruang dina taneuh kurang leuwih jerona 1 – 2 cm. Biasana dina waktu saminggu ieu bibit mimiti kaluar sirung. Tangkal bendi téréh jangkung jeung buahan utamana kabutuhan caina mayeng jeung cukup. Buah bendi biasana diala dina mangsa geus rada kolot, biasana dipanén pikeun bahan sayureun.^[2]

Panyakit anu paling umum dirandapan ku tangkal bindi nyaéta Verticillium layu, ieu panyakit ngabalukarkeun layu daun-daun ngonéngan ^[3]

Asal muasal

Tangkal Okra/Bindi mangrupa turunan tina allopolyploid (kasebut kana Abelmoschus ficulneus, A. tuberculatus "diploid" wujudna okra), bener-bener liar nu populasina henteu dipikawanoh jeung spesiésna bisa waé mangrupa hiji cultigen .

Asal muasal tempat géografis okra masih jadi paguneman kénéh, ayana data anu ngarojong ti Asia kalér, bisa ti Ethiopia jeung Afrika Kulon. Bukti anu ngarojong jeung nguatkeun ogé aya di Asia Kidul dumasar kana carita ti kolot baheula. Di Afrika Kulon Beja anu leuwih ngarojong kana asal muasal ieu okra leuwih gede.

Di Saudi, ieu tangkal nyebar disabudeureun basisir laut Meditérania wétan diwanohkeun ka Amérika ku kapal-kapal anu mawa budak beulian di Atlantik,^[4] dina taun 1658 ieu tangkal kacatet nepi ka Brazil. Saméméh abad ka -18. Dina taun 1748, geus loba dipelakeun di kalereun Philadelphia. Thomas Jefferson nyatet dina taun 1781 ieu tangkal loba di Virginia. Taun 1980 sakabéh Amérika Sarikat beulah kidul.

Tutumbu Kaluar

• Abelmoschus esculentus
• Abelmoschus esculentus (L.) Moench Tatangkalan ubar di sakola Cina

Dicutat tina

Citakan:Tumbuhan-stub

1. ↑ J. C. Okafor & E. C. M. Fernandes (1987). "Compound farms of southeastern Nigeria: a predominant agroforestry homegarden system with crops and small livestock". Agroforestry Systems 5 (2): 153–168. doi:10.1007/BF00047519.
2. ↑ ^{a b} "Non-wood Forest Products and Nutrition". Diakses tanggal 2012-10-17.
3. ↑ "Growing okra". Department of Primary Industries and Fisheries, Queensland. 19 September 2007. Diakses tanggal 24 June 2012.
4. ↑ " Okra gumbo and rice" by Sheila S. Walker, The News Courier, unknown date

Hoe kap hio̍h

Kak-tāu (ha̍k-miâ: Abelmoschus esculentus)

Kalalou se yon legim.

Kalalou se yon plant kreyòl. Li soti nan fanmi plant Malvaceæ. Non syantifik li se Abelmoschus esculentus.

Se pa sèlman sa li ye, se yon remèd ki bon pou chalè, fyèv, yo fè rafrechi avèk li tou.

Kalalou a enpòtan kòm legim, nou ka manje li ak diri, ak mayi, ak viv tou. Nan Grandans, yo prepare li avèk tonmtonm. An Ayiti, pwodui sa chanje non suivan yon rejyon ak yon lòt. Kalalou pote non gombo tou. Yo fè sòs kalalou avèk li.

Referans

Lyen deyò

Kuɓewa

Kuɓewa (Abelmoschus esculentus)

Mbamia au mbinda (Abelmoschus esculentus) ni kichaka ambacho matunda yake (mabamia au mabinda) huliwa sana katika kanda za tropiki, mara nyingi kama supu yenye kuteleza.

Picha

• Ua na majani

• Mabamia mabichi

• Mabamia

• Bamia lililokatika

Ang okra ay isang uri ng halamang gulay na malawakang itinatanim sa tropiko at may katamtamang lamig na mga Rehiyon.Kilala ito sa katawagang Bhindi,Bamia at Gumbo sa ibang bansa at kinalala bilang isa sa mahalagang halamang gulay sa lahat ng Kultura sa Amerika, Aprika, timog at Silangang Asya maging sa katimugang Yuropa. Ang Okra ay may makinis at gahatang uri, mayron ding lunti at pulang kulay na kinawiwilihan sa malalamig na bansa dahil sa malinamnam na lasa nito at di gaanong madulas sa bibig. Itinuturing itong isang brain food o "pagkaing pangkaisipan" sapagkat taglay nito ang elementong posporo (hindi ito ang posporong pansindi, para sa paninding posporo tingnan ang posporo). Maaaring gawing adobo,ginat an at iba pang sinabawang lutuin ang okra at kinilala na likas na pagkain na pang iwas diabetes. Ang binabad na hilaw na okra sa tubig sa loob ng 12 oras ay isang mabisang pampababa sa blood glucose sa katawan ng tao. Iniinom ito araw araw. Tinatagurian din ito kung minsan ng mga katutubong Dumaget bilang gulay na Ygos at Pandih sa Bulakan.^[1]

Mga talasanggunian

Ang lathalaing ito na tungkol sa Gulay ay isang usbong. Makatutulong ka sa Wikipedia sa nito.

Le okra (Abelmoschus esculentus) es un specie de Abelmoschus. Illo produce okra[*], okra seed oil[*].

Η μπάμια είναι αγγειόσπερμο , ποώδες, ετήσιο φυτό, ανήκει δε στο γένος Ιβίσκος (Hibiscus) και στην οικογένεια των Μαλαχοειδών (Malvaceae). Η επίσημη ονομασία του είδους είναι Abelmoschus esculentus^[1] (Ιβίσκος ο εδώδιμος).

Η καταγωγή της είναι από την Αφρική και σήμερα καλλιεργείται σε όλες τις τροπικές και εύκρατες περιοχές για τον ομώνυμο καρπό της.

Χαρακτηριστικά

Ο βλαστός της φτάνει τα δύο μέτρα ύψος, τα φύλλα της είναι σε σχήμα καρδιάς, με μακριούς μίσχους και έχουν 3-5 λοβούς. Τα άνθη της έχουν κίτρινο χρώμα, ενώ το κέντρο τους είναι σκούρο κόκκινο.

Οι καρποί του φυτού,οι μπάμιες

Καλλιέργεια

Υπάρχουν δύο τύποι καλλιέργειας της μπάμιας, η ποτιστική και η ξερική. Οι ξερικές μπάμιες, που χρειάζονται ελάχιστο πότισμα, είναι και οι πιο νόστιμες. Η μπάμια δεν αντέχει το ψύχος. Ευδοκιμεί σε καλοδουλεμένα δροσερά εδάφη. Ο πολλαπλασιασμός της γίνεται με σπορά και στην Ελλάδα σπέρνεται μέσα Μαρτίου με αρχές Απριλίου. Η συγκομιδή γίνεται δυο μήνες αργότερα και συνεχίζεται μέχρι και το μήνα Αύγουστο. Κατά το μάζεμα χρειάζεται ο συγκομιστής να φορά οπωσδήποτε γάντια, γιατί προκαλείται έντονος κνησμός (φαγούρα) και ερεθισμός, ίδιος με αυτόν της τσουκνίδας. Στην Ελλάδα καλλιεργούνται 27.000 στρέμματα περίπου και η ετήσια παραγωγή φτάνει τους 25.000 τόνους. Το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής καταναλώνεται εγχώρια.

Κατανάλωση

Ο καρπός είναι μακρύς, τριχωτός, με γωνίες και μήκος από 5-15 εκατοστά και τρώγεται μόνο όταν είναι άγουρος. Το τοίχωμα του καρπού είναι σαρκώδες και βλεννώδες, ενώ, όταν ωριμάσει, ο καρπός γίνεται ξυλώδης.

Οι μπάμιες τρώγονται μαγειρεμένες, σκέτες ή με κρέας, γίνονται κονσέρβες ή τουρσί με πίκλες. Πριν μαγειρευτούν συνηθίζεται να μουλιάζονται σε ξύδι και νερό, προκειμένου να μην έχουν βλεννώδη υφή όταν τρώγονται.

Στις ΗΠΑ συνηθίζεται να τρώγονται και τηγανιτές ή σε ένα είδος "σούπας" με κρέας και μπάμιες που ονομάζεται "gumbo", ενώ σε μερικές χώρες τα σπόρια χρησιμοποιούνται ως υποκατάστατο του καφέ. Στις χώρες της ανατολής τα παλιά χρόνια χρησιμοποιούσαν τα φύλλα και τους άγουρους καρπούς για κατάπλασμα κατά του πόνου.

Αναφορές

Бамја (науч. Abelmoschus esculentus) е едногодишно растение од фамилијата Слезови (Malvaceae). Се одгледува заради младите (4-5 дена) плодови, кои се консумираат зготвени. Позната е од пред 3.000 години во Египет и во Азија. Кај нас е застапена на многу мали површини. Бамјата е една од најтоплољубивите градинарски култури. Почнува да никнува на 15 степени целзиусови а оптимални се 25 степени. Активната вегетација е при температура меѓу 26 и 28 степени. Исклучиво е светлољубива припадничка на долгиот ден.^[1]. Бамјата се користи во кулинарството ширум светот, а во македонската традиционална кујна бамјата е состојка која се користи во специјалитетот турлитава.

Галерија

• Плод на бамја

• Растенија на бамји посадени во бавча

• Растенија на бамји посадени во бавча

• Растенија на бамји посадени во бавча

• Растенија на бамји посадени во бавча

Извори

1. ↑ Македонска енциклопедија. Скопје: МАНУ. 2009. стр. 129. ISBN 978-608-203-023-4.

भिण्डी (अंगरेजी: Okra) एगो सब्जी हवे।

Food and uses

Stir fried okra with diced chili peppers

संदर्भ

भिण्डी

भिण्डी एक सब्जी है। इसका वृक्ष लगभग १ मीटर लम्बा होता है। बनारस में इसे 'राम तरोई' कहते हैं और छत्तीसगढ में इसे 'रामकलीय' कहते हैं। बंगला में स्वनाम ख्यात फलशाक, मराठी में 'भेंडी', गुजराती में 'भींडा', फारसी में 'वामिया' कहते हैं।

उपयोग

भिंडी का फूल 2 तोला पीस कर पावभर गाय के मठा में मिलाकर पीने से गिरती हुई धात बन्द हो जाती है | मिश्री 1 तोला भिंडी की जड 3 तोल, सफेद इलायची 1 माशा, काली मिर्च 1/2 माशा घोट कर पीने से, अथवा कच्ची भिंडी मिश्री के साथ खाने से सुजाक रोग शांत हो जाता है | भिंडी की तरकारी भंरवा और भुंजियाँ दोनों प्रकार से बहुत स्वादिष्ट बनती है और अरूचि को दूर करती है |

औषधि

भिंडी की जड का चूर्ण बराबर शक्कर के साथ धातुदौर्बल्य और आमवात को दूर करता है।

वैश्विक उत्पादन

उत्पादन (टन में). सन् 2003-2004
Données de FAOSTAT (FAO)

सन्दर्भ

बाहरी कड़ियाँ

• भिंडी की खेती (उत्तम खेती)
• Okra medical uses, forms, and general details
• ITIS 21770
• भिण्डी दो प्याजा (सुचि की रसोई)
• भिण्डी के लाभ अनेक (पत्रिका)
• बड़े काम की भिंडी (लाइव हिन्दुस्तान)
• भिण्डी की खेती (कृषि प्रौद्योगिकी प्रबन्ध अभिकरण, विदिशा)
• भिण्डी के लिये एकीकृत कीत प्रबन्धन

भेंड्या

भेंडी चपाती सोबत

भेंडी (इंग्रजी नावे: Okra, okro, ladies' fingers व ochro) ही एक फळभाजी आहे. ही भाजी जवळ जवळ वर्षभर बाजारात उपलब्ध असते. भेंडीच्‍या फळात कॅलशियम व आयोडिन ही मूलद्रव्‍ये आणि क जीवनसत्‍वे भरपूर प्रमाणात असते. महाराष्‍ट्रामध भेंडीचे पीक हलक्‍या मध्‍यम तसेच भारी जमिनीत घेता येते. परंतु जमीन पाण्‍याचा चांगला निचरा होणारी असावी. भेंडीचे पीक वर्षभर घेतले जात असले तरी खरीप व उन्‍हाळी हंगामात पीक चांगले येते. पिकास २० ते ४० सेल्सिअस तापमान चांगले मानवते. पाण्‍याची कमतरता असताना इतर भाज्‍यांपेक्षा भेंडीचे पीक चांगले येते. उन्‍हाळयात भाज्‍यांची चणचण असताना तर भेंडीला बाजारात फारच मागणी असते. भेंडी हे एक उत्‍तम फळभाजी पिक आहे भेंडीच्‍या फळात कॅलशियल व आयोडिन ही मुलद्रव्‍य आणि क जीवनसत्‍वे भरपूर प्रमाणात असतात. महाराष्‍ट्रामध्‍ये भेंडीखाली ८१९० हेक्‍टर क्षेत्र लागवडीखाली आहे. भेंडीचे पिक हे वर्षभर घेतले जाते.भेंडीची भाजी सहज उपलब्ध होत असल्याने ती सर्वत्र खाल्ली जाते. भेंडीची भाजी चिकट आणि बुळबुळीत असली तरी ती चविष्ट व पोषक असते. भेंडीचे भेंडी फ्राय, भेंडी मसाला असे वेगवेगळे प्रकार करून खाल्ले जातात. कोवळी भेंडी कच्ची खाणेही आरोग्यासाठी चांगले असते.^[१]

लागवड

भेंडी लागवड खरीप (जून – जुलै) आणि उन्हाळी (जानेवारी – फेब्रुवारी) हंगामात करतात. कोकण विभागात भेंडीची लागवड रब्बी हंगामात करता येते. निर्यातीसाठी सतत पुरवठा करण्याकरिता पीक टप्प्या टप्प्यात १५ – २० दिवसाच्या अंतराने पेरावे.भेंडी हे भाजीपाला पीक मूळचे दक्षिण आफ्रिकेतील किंवा आशिया खंडातील मानले जाते. भेंडीची लागवड वर्षभर केली जाऊ शकते. अधिक उत्पादनासाठी खरीप व उन्हाळी हंगामात भेंडीची लागवड करणे फायद्याचे ठरते. भेंडीमध्ये विविध जीवनसत्वे, लोह तसेच खनिजे मुबलक प्रमाणात उपलब्ध असतात. भेंडीच्या झाडाचा वापर कागद तयार करण्यासाठी केला जातो. या अशा विविध कारणांमुळे मागणी असलेल्या भेंडीची लागवड करणे शेतकरी बांधवांसाठी फायद्याचे ठरू शकते.^[२]

फायदे

• भेंडी सेवन केल्याने कॅन्सर होत नाही
• भेडी हृदयाला देखील स्वस्थ ठेवते
• डायबेटीज होण्याची शक्यता नसते
• भेंडी ॲनिमियामध्ये फारच लाभदायक असते
• पोटफुगी, बद्धकोष्ट, पोट दुखणे आणि गॅस सारख्या समस्या होत नाही.
• हाडे मजबूत होतात
• वजन घटण्यास मदत होते
• रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवते
• मेंदूचे कार्य सुधारते
• गरोदर स्त्रियांसाठी उत्तम

संदर्भ आणि नोंदी

ਭਿੰਡੀ (ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ: okra) ਕਈ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾਈ ਮੁਲਕਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਲੇਡੀ ਫਿੰਗਰ (ਔਰਤਾਂ ਦੀਆਂ ਉਂਗਲੀਆਂ), ਓਚਰੋ ਜਾਂ ਗੁੰਬੋ, ਮੋਲੋ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਫੁੱਲਾਂ ਦਾ ਪੌਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇਸਦੇ ਖਾਣੇ ਵਾਲੇ ਹਰੇ ਪੱਤੇ ਦੇ ਬੂਟੇ ਲਈ ਮੁਲਾਂਕਿਆ ਹੈ। ਪੱਛਮੀ ਅਫ਼ਰੀਕੀ, ਇਥੋਪੀਅਨ ਅਤੇ ਦੱਖਣ ਏਸ਼ੀਆਈ ਮੂਲ ਦੇ ਸਮਰਥਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਭਿੰਡੀ ਦਾ ਭੂਗੋਲਿਕ ਉਤਪਤੀ ਵਿਵਾਦਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਪੌਦਾ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਗਰਮ ਦੇਸ਼ਾਂ, ਉਪ ਉਪ੍ਰੋਕਤ ਅਤੇ ਨਿੱਘੇ ਤਪਸ਼ਾਨ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬੀਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

^[1]

ਮੂਲ ਅਤੇ ਵਿਤਰਣ

ਭਿੰਡੀ ਦਾ ਸਾਰਾ ਪੌਦਾ

ਭਿੰਡੀ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦਾ ਇੱਕ ਅਲੌਕਪੋਲਪਲਾਈਡ ਹੈ (ਪ੍ਰਸਤਾਵਿਤ ਮਾਪਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹਾਬਲਵੋਸਸ ਫਾਈਕਲੀਨੇਸ, ਏ. ਟਿਊਬਰਕਲੈਟਸ ਅਤੇ ਭਿੰਡੀ ਦਾ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ "ਡਿਪਲੋਇਡ" ਰੂਪ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ)। ਵਾਸਤਵ ਵਿੱਚ ਜੰਗਲੀ (ਕੁਦਰਤੀ ਆਵਾਜਾਈ ਦੇ ਉਲਟ) ਆਬਾਦੀ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਚਤਤਾ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਅਤੇ ਸਪਸ਼ਟ ਇੱਕ cultigen ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਅਨ, ਇਥੋਪੀਅਨ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਅਫ਼ਰੀਕੀ ਮੂਲ ਦੇ ਸਮਰਥਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਭਿੰਡੀ ਦਾ ਭੂਗੋਲਿਕ ਉਤਪਤੀ ਵਿਵਾਦਿਤ ਹੈ। ਦੱਖਣ ਏਸ਼ੀਆਈ ਮੂਲ ਦੇ ਸਮਰਥਕਾਂ ਨੇ ਉਸ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਪ੍ਰਸਤਾਵਿਤ ਮਾਪਿਆਂ ਦੀ ਹਾਜ਼ਰੀ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕੀਤਾ। ਪੱਛਮੀ ਅਫ਼ਰੀਕਨ ਮੂਲ ਦਾ ਸਮਰਥਕ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਭਿੰਡੀ ਦੀ ਵੱਡੀ ਭਿੰਨਤਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।

12 ਵੀਂ ਅਤੇ 13 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਮਿਸਰੀਆਂ ਅਤੇ ਮੂਰਤਾਂ ਨੇ ਅਰਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਬਮਿਆ ਲਈ ਵਰਤਿਆ, ਜਿਸ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਮਿਸਰ ਤੋਂ ਮਿਸਰ ਆਇਆ ਸੀ, ਪਰ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਸ਼ਾਇਦ ਇਥੋਪੀਆ ਤੋਂ ਅਰਬ ਤੱਕ ਲਈ ਗਿਆ ਸੀ। ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਇਸਦੇ ਉੱਤਰ ਜਾਂ ਸਹਾਰਾ ਤੋਂ, ਜਾਂ ਭਾਰਤ ਤੋਂ, ਪੌਦੇ ਸ਼ਾਇਦ ਲਾਲ ਸਾਗਰ ਜਾਂ ਬਾਬ-ਏਲ-ਮੈਦੇਬ ਦੇ ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਸਿੱਧੇ ਪਹੁੰਚੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦਾ ਇਕ ਖਾਤਾ ਸਪੇਨ ਦੀ ਮੂਰ ਦੁਆਰਾ 1216 ਵਿਚ ਮਿਸਰ ਆਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕਾਸ਼ਤ ਦੇ ਤਹਿਤ ਪੌਦੇ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਜੋ ਖਾਣੇ ਦੇ ਨਾਲ ਨੌਜਵਾਨ ਕਾਕ ਨੂੰ ਖਾਂਦੇ ਸਨ।

ਅਰਬ ਤੋਂ, ਇਹ ਪੌਦਾ ਭੂਮੱਧ ਸਾਗਰ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਅਤੇ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਪਲਾਂਟ ਅਮਰੀਕਾ ਨੂੰ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜੋ 1658 ਤਕ ਅਟਲਾਂਟਿਕ ਸਲੇਵ ਵਪਾਰ ਨੂੰ ਚਲਾਉਂਦੇ ਸਨ, ਜਦੋਂ ਇਸਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਬ੍ਰਾਜ਼ੀਲ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਹ ਹੋਰ 1686 ਵਿਚ ਸੂਰੀਨਾਮ ਵਿਚ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ. 18 ਵੀਂ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਉੱਤਰੀ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚ ਹੋੱਕੂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। 1748 ਤਕ, ਇਹ ਉੱਤਰੀ ਉੱਤਰ ਫਿਲਾਡੇਲਫੀਆ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਉਗਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਥਾਮਸ ਜੈਫਰਸਨ ਨੇ ਆਖਿਆ ਕਿ ਇਹ 1781 ਵਿੱਚ ਵਰਜੀਨੀਆ ਵਿੱਚ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਥਾਪਿਤ ਸੀ. ਇਹ 1800 ਤਕ ਸਮੁੰਦਰੀ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਆਮ ਗੱਲ ਸੀ ਅਤੇ 1806 ਵਿੱਚ ਵੱਖ ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਜ਼ਿਕਰ ਸੀ।

ਬਨਸਪਤੀ ਅਤੇ ਕਾਸ਼ਤ

ਭਿੰਡੀ ਦੇ ਫੁੱਲ ਦੀ ਨੇੜਿਉਂ ਦਿੱਖ

ਇਹ ਸਪੀਸੀਜ਼ ਬਹੁਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਹੈ, ਜੋ ਅਕਸਰ ਸਮਰੇਸਤਾ ਵਾਲੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਸਲਾਨਾ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਬੀਜਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਅਕਸਰ 2 ਮੀਟਰ (6.6 ਫੁੱਟ) ਲੰਬਾ ਲੰਬਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਅਜਿਹੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਪਾਹ, ਕੋਕੋ ਅਤੇ ਹਿਬਿਸਕ। ਪੱਤੇ 10-20 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ (3.9-7.9 ਇੰਚ) ਲੰਬੇ ਅਤੇ ਵਿਆਪਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਸਾਰਹੀਨ 5-7 ਲੋਬਾਂ ਨਾਲ ਲੇਬੋ ਹੋਏ ਹੁੰਦੇ ਹਨ. ਫੁੱਲ 4-8 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ (1.6-3.1 ਇੰਚ) ਵਿਆਸ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਚਿੱਟੇ ਪੀਲੇ ਰੰਗ ਦੀਆਂ ਪੱਟੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਅਕਸਰ ਹਰ ਇੱਕ ਪੱਥਰੀ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਲਾਲ ਜਾਂ ਜਾਮਨੀ ਸਥਾਨ ਨਾਲ। ਭਿੰਡੀ ਦਾ ਫ਼ਲ ਇਕ ਕੈਪਸੂਲ ਹੈ ਜੋ 18 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ (7.1 ਇੰਚ) ਤਕ ਹੈ ਜੋ ਪੰਜਵੇਂ ਕਾਸੜੇ-ਸੈਕਸ਼ਨ ਦੇ ਨਾਲ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਈ ਬੀਜ ਹਨ।

ਕਾਸ਼ਤ ਵਿੱਚ, ਬੀਜ 1-2 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਦੀ ਡੂੰਘਾਈ (0.39-0.79 ਇੰਚ) ਵਿੱਚ ਬੀਜਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਰਾਤ ਭਰ ਭਿੱਜ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕੜਾਈ ਛੇ ਦਿਨਾਂ (ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਬੀਜ) ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਹਫਤਿਆਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਬੀਜ਼ ਨੂੰ ਕਾਫੀ ਪਾਣੀ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਬੀਜ ਦੀ ਬੂਟੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਰੇਸ਼ੇਦਾਰ ਅਤੇ ਲੱਕੜੀ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ, ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਖਾਣਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ, ਆਮ ਤੌਰ ' ਭਿੰਡੀ ਦੋ ਕਿਸਮਾਂ, ਹਰੇ ਅਤੇ ਲਾਲ ਵਿੱਚ ਉਪਲਬਧ ਹੈ ਲਾਲ ਭਿੰਡੀ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਸੁਆਦੀ ਹਰੇ ਭਿੰਡੀ ਵਾਂਗ ਹੀ ਸੁਆਦ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਿਰਫ ਰੰਗ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਕਾਏ ਜਾਣ ਤੇ, ਲਾਲ ਭਿੰਡੀ ਦਾ ਬੂਰਾ ਹਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ.^[2]

ਭੋਜਨ

ਕੱਟੀ ਹੋਈ ਭਿੰਡੀ

ਪੌਦੇ ਦੇ ਉਤਪਾਦ ਐਮਕੂਗਲਗਨਸ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਬੀਜਾਂ ਦੇ ਪੋਜ ਪਕਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਇਹ ਗੁਣ "ਗੋ" ਜਾਂ ਝਿੱਲੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ; ਐਮੁਕਿਲੇਜ ਵਿਚ ਘੁਲਣਸ਼ੀਲ ਫਾਈਬਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਪੌਡਾਂ ਨੂੰ ਪਕਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕੱਚੀ ਖਾਧੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਾਂ ਸਲਾਦ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਭਿੰਡੀ ਕੁਪੋਸ਼ਣ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਅਤੇ ਭੋਜਨ ਅਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਪੋਸ਼ਣ

ਕੱਚੀ ਭਿੰਡੀ 90% ਪਾਣੀ, 2% ਪ੍ਰੋਟੀਨ, 7% ਕਾਰਬੋਹਾਈਡਰੇਟਸ ਅਤੇ ਚਰਬੀ (ਸਾਰਣੀ) ਵਿੱਚ ਨਾਮਾਤਰ ਹੈ। 100 ਗ੍ਰਾਮ ਦੀ ਰਾਸ਼ੀ ਵਿੱਚ, ਕੱਚੇ ਭਿੰਡੀ ਨੂੰ ਦੁੱਧ ਦੀ ਫਾਈਬਰ, ਵਿਟਾਮਿਨ ਸੀ ਅਤੇ ਵਿਟਾਮਿਨ ਕੇ, ਵਿੱਚ ਥਾਈਮਿਨ, ਫੋਲੇਟ ਅਤੇ ਮੈਗਨੀਸ਼ੀਅਮ (ਸਾਰਣੀ) ਦੇ ਮੱਧਮ ਸਮਗਰੀ ਦੇ ਨਾਲ ਅਮੀਰ (ਡੇਲੀ ਵੈਲਯੂ ਦਾ 20% ਜਾਂ ਵੱਧ, ਡੀਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ)।

ਪੱਤੇ ਅਤੇ ਬੀਜ਼

ਮਿਰਚ ਦੇ ਨਾਲ ਤਲੀ ਹੋਈ ਭਿੰਡੀ।

ਭਿੰਡੀ ਪੱਤੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਬੀਟਸ ਜਾਂ ਡਾਂਡੇਲੀਅਸ ਦੇ ਗ੍ਰੀਨਜ਼ ਦੇ ਸਮਾਨ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਪਕਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਲਾਦ ਵਿਚ ਪੱਤੇ ਕੱਚੇ ਖਾ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕੌਕ ਲਈ ਇੱਕ ਕੈਫੀਨ ਮੁਕਤ ਅਦਾਇਗੀ ਕਰਨ ਲਈ ਭਿੰਡੀ ਬੀਜਾਂ ਨੂੰ ਭੂਨਾ ਅਤੇ ਜਮੀਨ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। 1861 ਵਿਚ ਅਮਰੀਕੀ ਘਰੇਲੂ ਯੁੱਧ ਦੁਆਰਾ ਕਾਪੀ ਦੀ ਦਰਾਮਦ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਆਟਿਨ ਰਾਜ ਗਜ਼ਟ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ, "ਭਿੰਡੀ ਦਾ ਇਕ ਏਕੜ ਬੀਜ ਨੂੰ ਪੌਦੇ ਲਗਾਏਗਾ ਤਾਂ ਕਿ ਉਹ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰਿਓ ਤੋਂ ਆਯਾਤ ਕੀਤੇ ਬਰਾਬਰ ਦੇ ਨਾਲ ਪੌਦੇ ਲਗਾ ਸਕੇ।" ^[3]

ਗ੍ਰੀਨਿਸ਼-ਪੀਲੇ ਖਾਧ ਭੰਡਾਰ ਦਾ ਤੇਲ ਭਿੰਡੀ ਬੀਜਾਂ ਤੋਂ ਦਬਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ; ਇਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੁਹਾਵਣਾ ਸੁਆਦ ਅਤੇ ਸੁਗੰਧ ਹੈ, ਅਤੇ ਓਲਿਕ ਐਸਿਡ ਅਤੇ ਲਿਨੋਲੀਏਕ ਐਸਿਡ ਵਰਗੇ ਅਸੰਤ੍ਰਿਪਤ ਚਰਬੀ ਵਿੱਚ ਉੱਚ ਹੈ ਬੀਜ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਤੇਲ ਦੀ ਸਮੱਗਰੀ ਲਗਭਗ 40% ਹੈ। 794 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਹੈਕਟੇਅਰ ਤੇ, ਇਕ ਮੁਕੱਦਮੇ ਵਿਚ ਸਿਰਫ ਉਪਜ ਸੂਰਜਮੁਖੀ ਦੇ ਤੇਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਗਈ ਸੀ। 1920 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਕਿ ਇੱਕ ਨਮੂਨਾ ਵਿੱਚ 15% ਤੇਲ ਹੈ। 2009 ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਵਿਚ ਜੈਰਾਇਲ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਢੁਕਵੀਂ ਭਿੰਡੀ ਤੇਲ ਪਾਇਆ ਗਿਆ।

ਬਾਸਟ ਫਾਈਬਰ (ਰੇਸ਼ੇ)

ਪੌਦੇ ਦੇ ਤਣੇ ਵਿਚਲੇ ਬਾਸਟ ਫਾਈਬਰ ਕੋਲ ਉਦਯੋਗਿਕ ਵਰਤੋਂ ਹੈ। ^[4]

ਹਵਾਲੇ

ભીંડા એ એક શાકભાજી છે. સામાન્ય રીતે ભીંડા ચોમાસાનાં પાછલા મહિનામાં એટલે કે ભાદરવો અને આસો મહિનામાં થતા હતા, પરંતુ કૃષિક્ષેત્રે થયેલી ક્રાંતિના પરિપાકરૂપે ભીંડા બારેમાસ વેચાતા જોવા મળે છે.

ભીંડાનો છોડ કદમાં નાનો હોય છે. તેના પાંદડાં થોડાં મોટાં હોય છે તથા ફૂલ પીળા રંગનાં હોય છે. ભીંડાનાં ફૂલ ૨ તોલા જેટલા વજનનાં લઈ તેને પીસીને પા શેર જેટલા ગાયના મઠામાં મેળવીને પીવાથી શરીરમાંથી ધાતુ જતી બંધ થઈ જાય છે. સાકરનો ૧ તોલો, ભીંડાનાં મૂળ ૩ તોલા, સફેદ ઇલાયચી ૧ માસા, કાળી મિર્ચ ૧/૨ માસા ઘુંટીને પીવાથી અથવા કાચા ભીંડા સાકર સાથે ખાવાથી સુજાક રોગ શાંત થઈ જાય છે. ભીંડાનું શાક રવૈયાંની જેમ ભરીને અને તેલમાં ચડાવીને એમ બંન્ને પ્રકારે ખુબજ સ્વાદિષ્ટ બનાવી શકાય છે અને અરૂચિને દૂર કરે છે.

વિસ્તાર પ્રમાણે ઓળખ

બનારસમાં ભીંડાને રામ તરોઈ કહેવામાં આવે છે, અને છત્તીસગઢમાં તેને રામકલી કહેવામાં આવે છે. અન્ય ભાષામાં નામ આ પ્રમાણે છે: સંસ્કૃત-ભિંણ્ડી, હિંદી-ભિંડી, બંગાળી- સ્વનામ ખ્યાત ફલશાક, મરાઠી- ભેંડે , ફારસી-વામિયા.

ઔષધ

ભીંડાના મૂળનું ચૂર્ણ એટલા જ વજન જેટલું સાકર સાથે લેવાથી ધાતુદૌર્બલ્ય અને આમવાત દૂર થાય છે.

સંદર્ભ

ଭେଣ୍ଡି ଏକ ଗୁଳ୍ମ ଜାତୀୟ ସପୁଷ୍କପ ଉଦ୍ଭିଦ। ଏହା ଏକ ଭଲ ପରିବା ଭାବେ ଲୋକପ୍ରିୟ। ଏହି ଗଛ ସିଧା ବଢେ, ଏହାର କାଣ୍ଡ ଶକ୍ତ, ପତ୍ର ଗୁଡ଼ିକ ଟାଉଁସିଆ ଓ ବଡ, ଫୁଲ ହଳଦିଆ ରଙ୍ଗର ଓ ଏହା ମଝିରେ ନାଲି ଚିହ୍ନଥାଏ। ଏହାର ଫଳ ଲମ୍ବା ଓ ସବୁଜ ରଙ୍ଗର। ଏହାର ଉତ୍ପତ୍ତିସ୍ଥଳ ବିବାଦୀୟ। କେହି କେହି ଏହା ଦକ୍ଷିଣ ଏସୀୟ, କେହି ଇଥିଓପୀୟ ଓ କେହି ଏହା ପଶ୍ଚିମ ଆଫ୍ରିକୀୟ ବୋଲି ମତ ପ୍ରଦାନ କରିଥାନ୍ତି। ଏହା ଗ୍ରୀଷ୍ମମଣ୍ଡଳୀୟ ଜଳବାୟୁରେ ଭଲ ବଢ଼ିଥାଏ। ^[୧]

ବିବିଧ ଭାଷାରେ ନାମ

ଗୁଣ

ଖାଦ୍ୟନଳୀର ସୁରକ୍ଷା ଓ ଆରୋଗ୍ୟକାରୀ, ବ୍ୟଥା ପ୍ରଶମକ, ବାୟୁ ନାଶକ ଓ ପେଟବ୍ୟଥା ନିବାରକ, କୋଷ୍ଠ ପରିସ୍କାରକ, ନିମୁନିଆ, ବ୍ରୋଙ୍କାଇଟିସ୍, ମୂତ୍ରସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ରୋଗ ଓ ହୃଦୟରୋଗ ନିବାରକ।

ବ୍ୟବହାର

ଭେଣ୍ଡି

ଔଷଧୀୟ

ଏହାର ସର୍ବାଙ୍ଗ ଔଷଧୀୟ କାମରେ ଲାଗିଥାଏ।

• ନିମୁନିଆ ଓ ବ୍ରୋଙ୍କାଇଟିସରେ ଏହାର ପତ୍ରକୁ ଗରମ ସେକ ଦେବାପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ। ଏହି ରୋଗପାଇଁ ଭେଣ୍ଡିର ଫୁଲ ଓ ଫଳକୁ ପାଣିରେ ସିଝାଇ ତା’ର କ୍ୱାଥକୁ ପାଣିକୁ ମହୁ ସହିତ ନେଲେ ଉପକାର ମିଳେ।
• ମୂତ୍ରନଳୀ ଓ ଯୋନିର ସଂକ୍ରମଣରେ ଏହାର ଚେର ସିଝା ପାଣି(ଅର୍କ)କୁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ।
• ଭେଣ୍ଡିର ମଞ୍ଜି ହୃଦୟ ରୋଗରେ ଉପଯୋଗ କରାଯାଏ। ଏହି ମଞ୍ଜିକୁ ଭାଜି ଗୁଣ୍ଡକରି ସେହି ଗୁଣ୍ଡକୁ ଚା’ ପରି ପାଣିରେ ସିଝାଇ ଦିନକୁ ଚାରି ପାଞ୍ଚ ଗିଲାସ ପିଇଲେ ଉପକାର ମିଳେ।
• କଞ୍ଚାଫଳ ଯକ୍ଷ୍ମାରୋଗର ଚିକିତ୍ସାରେ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ।

ଅନ୍ୟାନ୍ୟ

• ଭେଣ୍ଡି ଏକ ଭଲ ପରିବା। ଏହା ପୁଷ୍ଟିକାରକ ଓ ସ୍ୱାଦିଷ୍ଠ। ପୃଥିବୀର ବିଭିନ୍ନ ଦେଶରେ ଏହାକୁ ପରିବାରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ। ଓଡ଼ିଆ ରାନ୍ଧଣାରେ ଭେଣ୍ଡି ଗୋଟା ଭଜା, ଭେଣ୍ଡି ଭଜା ଓ ଭେଣ୍ଡି ପଥୁରିବସା(ତାଟିଆବସା) ଖୁବ୍ ଲୋକପ୍ରିୟ। ଦକ୍ଷିଣଭାରତୀୟ ବ୍ୟଞ୍ଜନରେ ସମ୍ବରର ଏକ ମୁଖ୍ୟ ଉପାଦାନ ହେଲା ଭେଣ୍ଡି।

ଆଧାର

வெண்டி அல்லது வெண்டை சமையலிற் பயன்படும் வெண்டைக் காய்களை அல்லது வெண்டிக் காய்களைத் தரும் செடியினமாகும். வெண்டி (வெண்டை) மல்லோ என்றழைக்கப்படும் மால்வேசியே (மால்வேசியே) குடும்பத்தைச் சேர்ந்த, பூக்கும் செடியாகும் (தாவரமாகும்). இதன் அறிவியற் பெயர் அபெல் மோஷஸ் எஸ்க்யுலென்டஸ் (Abelmoschus esculentus) என்பதாகும். அமெரிக்காவில் இதனை ஓக்ரா என்று அழைக்கின்றனர்.^[1]

வளர்ச்சி

இவ்வினம் ஆண்டுத் தாவரமாகவோ பல்லாண்டுத் தாவரமாகவோ இருக்கலாம். இது 2 மீ உயரம் வரை வளர்கிறது. வெண்டைக் காய் பெருமளவு விதைகளைக் கொண்டதாக நீண்டு காணப்படும். 10 - 20 சதம மீட்டர்கள் வரை நீள அகலங்களைக் கொண்டுள்ள இதன் இலைகள், அங்கை வடிவம் கொண்டவை. 5 - 7 வரையான நீட்சிகளோடு கூடியவை. இத் தாவரத்தின் பூக்கள் 4 - 8 சமீ விட்டங் கொண்டவை. வெள்ளை, மஞ்சள் ஆகிய நிறங்களுக்கு இடைப்பட்ட பல சாயல்களில் காணப்படும் இவற்றின் இதழ்களில் செந்நிறம் அல்லது ஊதா நிறத்தில் புள்ளிகள் இருக்கும்.

வாளி நிறைய வெண்டைக் காய்கள்

வெண்டியின் பூ

ஊட்டச்சத்துக்கள்

பாதியளவு வேக வைக்கப்பட்ட வெண்டையின் ஊட்டச்சத்துக்களின்^[2] விவரம் :

• கலோரிகள் = 25
• ஊட்ட நார்சத்து = 2 கிராம்
• புரதம் = 1.5 கிராம்
• கார்போஹைட்ரேட் = 5.8 கிராம்
• வைட்டமின் A = 460 IU
• வைட்டமின் C = 13 மி.கி
• ஃபோலிக் அமிலம் = 36.5 மை.கி
• சுண்ணாம்புச்சத்து = 50 மி.கி
• இரும்பு = 0.4 மி.கி
• பொட்டாசியம் = 256 மி.கி
• மெக்னீசியம் = 46 மி.கி

பரவல்

எத்தியோப்பிய உயர்நிலப்பகுதியே இத்தாவரத்தின் தாயகம் எனப்படுகிறது. இந்தியா^[3], இலங்கை உட்பட உலகின் பல பகுதிகளிலும் வெண்டைக்காய் சமையலில் பயன்படுத்தப்படுகிறது. இந்தியாவில் கோ 2. எம்டியு 1, அர்கா அனாமிகா, அர்கா அபஹாப், பார்பானி கிராந்தி, கோ 3, பூசா சவானி, வர்சா உப்கார் போன்ற பல வெண்டை ரகங்கள் உள்ளன^[4].

மேற்சான்றுகள்

బెండకాయలు

అమెరికా ఖండమందలి ఉష్ణ ప్రదేశములు బెండకు (Okra, Lady Finger) జన్మ స్థానము అని ఒక అభిప్రాయం ఉంది. గోగు, ప్రత్తి, మందార, గంగరావి, మొదలగు పెక్కు జాతులును బెండయు జేరి బెండ కుటుంబముగా వ్యవహరింపబడును. బెండ వార్షిక కూరగాయ పంట. ఉష్ణ సమశీతోష్ణ మండల ప్రాంతాల్లో ప్రపంచ వ్యాప్తంగా దీనిని పండిస్తారు. లేత బెండకాయలను కూరగా వండుతారు. బెండకాయల్లో ఎ, బి, సి విటమిన్లు, పలు పోషక పదార్థాలతోపాటు అయోడిన్‌ ఎక్కువగా ఉన్నందువల్ల గాయిటర్‌ వ్యాధి రాకుండా చేస్తుంది. బెండకాయలను కూరగాయగా, సలాడ్‌గా ఎండబెట్టి వరుగులను తయారుచేయడంలో వాడతారు. వీటి కాండాన్ని కాగితపు పరిశ్రమలో, నారతీయటానికి ఉపయోగిస్తారు. బెండకాయలను క్యానింగ్‌ చేసి, ఎండబెట్టిన వాటిని ఎత్తయిన ప్రాంతాల్లో వున్న సైనికులకు అవి దొరకని కాలంలో కూడా ఎగుమతి చేస్తారు. తాజా బెండకాయలకు గల్ఫ్‌ దేశాల్లో మంచి గిరాకీ ఉంది. బెండను భారతదేశంలో వ్యాపార సరళిలో గుజరాత్‌, మహారాష్ట్ర, ఆంధ్రప్రదేశ్, ఉత్తరప్రదేశ్, తమిళనాడు, కర్ణాటక, హర్యానా, పంజాబ్ రాష్ట్రాల్లో పండిస్తున్నారు. 2007 సంవత్సరానికి ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో సుమారు 21,569 హెక్టార్లలో సాగువుతూ 1.72 లక్షల టన్నుల దిగుబడి లభిస్తోంది. సగటు దిగుబడి హెక్టారుకు 8 టన్నులు. బెండను చలికాలం తప్ప సంవత్సరం పొడవునా సాగు చేసుకోవచ్చు. వేడి వాతావరణం ఈ పంటకు అనుకూలం.

చెట్టు భౌతికముగా

బెండ మొక్క సామాన్యముగా 1 నుండి రెండు మీటర్లు ఎత్తు పెరుగును. అనుకూల పరిస్థితులలో నాలుగు మీటర్లల వరకూ పెరుగును. మొక్క యందలి లేత భాగములందు బిరుసుగా ఉండు నూగు ఉండును. పై అంచులయందు తాళ పత్ర వైఖరి చీలి సంయుక్తమౌగా ఉండును. అండాశయము ఐదు అరలు కలిగి ఉండును. కీలము కొన ఐదుగా చీలి నిడివిగ ఉండును. కాయము ఐదు గదులు కలిగి ఉండును. ఒక్కొక్క గదిలో ఒక్కొక్క వరుస గింజలు ఉండును. ఎండిన వెనుక కాయ పై నుండి క్రిందికి క్రమముగా ఐదు (అప్పుడప్పుడూ 10) భాగములుగ పగులు ఉండును. గింజలు చిన్న కందిగింజలంతేసి యుండును. గ్రామునకు 12 15 తూగును. నీల వర్ణముతో కూడిన ధూమ్రవర్ణము కలిగి బొడ్డు వద్ద మాత్రము తెల్లగ ఉండును.

అనువైన వాతావరణం

చల్లటి వాతావరణంలో పంట సరిగా రాదు. పగటి ఉష్ణోగ్రత 25-40 డిగ్రీల సెం.గ్రే. రాత్రి 22 డిగ్రీల సెం.గ్రే. ఉంటే మొక్క పెరుగుదల బాగుంటుంది. 40 డిగ్రీల సెం.గ్రే. కన్నా ఎక్కువైతే పిందె కట్టడం తగ్గి పూత రాలి, దిగుబడులు తగ్గిపోతాయి. అందువల్ల ఈ పంట వర్షాకాలం, వేసవిలో పండించటానికి అనువైనది.

బెండకాయలు/పాకాల సంతలో తీసిన చిత్రము

నేలలు

సారవంతమైన నీరు ఇంకే తేలికపాటి నేలలు, మురుగునీరు పోయే సౌకర్యం గల తేలికపాటి నల్లరేగడి నేలలు, గరుప నేలలు బెండ సాగుకు అనుకూలం. గుల్లగా ఉండే సారవంతమైన ఒండ్రు నేలల్లో అధిక దిగుబడి వస్తుంది. నేల ఉదజని సూచిక 6 నుంచి 6.8 వరకు ఉండాలి.

పంటకాలం

ఖరీఫ్‌ పంటను జూన్‌-జులై (వర్షాధారపు పంట) మాసాల్లోను, వేసవి పంటగా ఫిబ్రవరి - మార్చి మాసాల్లోనూ విత్తుకోవాలి. వర్షాకాలంలో ఆలస్యంగా (ఆగస్టులో) విత్తుకుంటే మొక్కలు సరిగా పెరగవు. బూడిద తెగులు ఎక్కువగా ఆశిస్తుంది. వేసవిలో ఆలస్యంగా పంట విత్తితే మొక్క పెరుగుదల తగ్గి, పల్లాకు తెగులు ఎక్కువగా ఆశిస్తుంది.

పోషక పదార్థాలు

బెండకాయలో 90 శాతం నీరు, 6.4 శాతం పిండి పదార్థాలు, 1.9 శాతం మాంసకృత్తులు, 0.2 శాతం కొవ్వుపదార్థాలు, 1.2 శాతం పీచు, 0.7 శాతం ఖనిజలవణాలు ఉండి, 33 కిలో కేలరీలు శక్తిని ఇస్తాయి. 66 మి.గ్రా. సున్నం, 56 మి.గ్రా. భాస్వరం, 0.30 మి.గ్రా. ఇనుము ఉన్నాయి. కెరోటిన్‌ 52 మైక్రోగ్రాములు, 0.07 మి.గ్రా. థయమిన్‌, 0.1 మి.గ్రా. రైబోఫ్లేవిన్‌, 0.6 మి.గ్రా. నియసిన్‌, పోలిక్‌ ఆమ్లం 105 మైక్రో గ్రాములు, 'సి' విటమిను 13 మి.గ్రా.లు ఉన్నాయి. ఇవేగాక సూక్ష్మధాతువులైన మెగ్నీషియం (53 మి.గ్రా.), సోడియం (6.9 మి.గ్రా.), పొటాషియం (103 మి.గ్రా.), రాగి (113 మి.గ్రా.), మాంగనీస్‌ (149 మి.గ్రా.), జింక్‌ (417 మి.గ్రా.) లాంటి సూక్ష్మ పరిమాణంలో ఉంటాయి.

బెండకాయ ఆరోగ్యకర ఉపయోగాలు :

బెండకాయలోని మ్యూకస్ వంటి పదార్ధము కడుపులో మంటనుంచి ఉపశమనాన్ని ఇస్తుంది. పీచు, విటమిన్‌ ' సి ' దీనిలో చాలా ఎక్కువ . మ్యూకస్ పదార్ధము గాస్ట్రిక్ సమస్యలను, ఎసిడిటీకి చక్కని పరిష్కారము . దీనిలోగల డయూరిటిక్ లక్షణాలవల్ల యూరినరీ ట్రాక్ట్ ఇంఫెక్షన్‌ను నయము చేయడములో సహకరిస్తుంది. బెండకాయ డికాక్షన్ తాగితే జ్వరము తగ్గుతుంది. చిన్న చిన్న ముక్కలుగా కోసి నీటిలో మరిగించి చల్లారేక తాగితే టెంపరేచర్ తగ్గును . చెక్కెర (డయాబిటీస్ ) నియంత్రణలోనూ సుగుణం చూపుతుంది. బెండకాయ నిలువుగా చీల్చి రెండు సగాల్ని గ్లాసు నీటిలో రాత్రంతా ఉంచి, మరునాటి ఉదయము ముక్కలు తీసివేసి ఆ నీటిని త్రాగాలి. ఇలా రెండు వారాలు పాటు త్రాగితే సుగర్ స్థాయిలు తగ్గుతాయి. దీనిలో ఉండే పెక్టిన్‌ .. బ్లడ్ కొలెస్టిరాల్ ను తగ్గించును. బెండకాయ విటమిన్ సి కలిగి ఉంటుంది. ఇది ఆస్తమా వంటి శ్వాసకోశ సమస్యలు తగ్గించడంలో సహాయపడుతుంది.

రకాలు

సాధారణ రకాలు

బెండలో హైబ్రిడ్‌ (సంకర) రకాలకు దీటుగా సాధారణ రకాలు దిగుబడినిస్తాయి.

• పూసా సవాన
• పూసా ముఖమలి
• పంజాబ్‌ పద్మిన
• అర్క అనామిక
• అర్క అభయ
• కో-1
• ఎం.డి.యు-1
• గుజరాత్‌ బెండ-1
• హర్భజన్‌
• పర్భని క్రాంతి
• పి-7
• పి-8

సంకరజాతి రకాలు

శంఖు రోగాన్ని తట్టుకునే రకాలు

• వర
• విజయ
• విశాల్
• నాథ్‌శోభ
• ప్రియ
• సుప్రియ
• మహికో హైబ్రిడ్‌ నెం. 1, 6, 7, 8

మిగిలిన రకాలు

• ఐశ్వర్య మిస్టిక
• ఎస్‌-008
• ఎస్‌-040
• ఎస్‌-073

ఎగుమతి రకాలు

ఎగుమతికి కాయలు లేతగా, ఆకుపచ్చగా 6-8 సెం.మీ. పొడవుతో ఉండాలి.

• పంజాబ్‌ పద్మిని
• వర్ష
• విశాల్‌
• నాథ్‌శోభ

ఉప జాతులు

• పెద్ద బెండ - ఇది చాల చోట్ల సాగునందున్న రకము. మొక్క పెద్దదిగా పెదురుగున్‌. కాపు ప్రారంభించుట కొంచెము ఆలస్యము. కాయ పలుకలు తీరి లేబసిమి వర్ణము కలిగి 12 - 18 సెంమీ పొడవుండును.
• ఏడాకుల బెండ
• నున్న బెండ
• పొడుగు బెండ
• ఎర్ర బెండ

చీడపీడలు

బెండకాయల పంటను వివిధ రకాల పురుగులు, తెగుళ్లు ఆశించి నష్టపరుస్తుంటాయి. వీటిని సకాలంలో గుర్తించి నివారించుకోవాలి.

పురుగులు

• కాయతొలుచు పురుగు
• పచ్చ పురుగు
• తెల్ల దోమ
• పచ్చదోమ
• బూజు నల్లి (మీలీబగ్స్‌)

తెగుళ్ళు

• పల్లాకు వైరస్‌ తెగులు
• బూడిద తెగులు
• ఆకు మచ్చ

వంటలు

బెండకాయలు

బెండకాయ కాయలుతో వేపుడు

బెండకాయ కాయలుతో వేపుడు

బెండ పైత్యాన్ని తగ్గిస్తుందని, వాతాన్ని నివారిస్తుందని, వీర్య వృద్ధిచేస్తుందని ఆయుర్వేద నిపుణులు చెప్తున్నారు. బెండకాయలో జిగురు ఉండటంవల్ల విరివిగా అన్ని వంటలలో వీటిని వాడటం కుదరకపోయినా ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో బెండకాయను చాలా ఎక్కువగా వంటలలో వాడతారు.

1. బెండకాయ వేపుడు
2. బెండకాయ కుర్మా
3. బెండకాయ కూరు
4. బెండకాయ పచ్చడి
5. బెండకాయ ఒరుగులు
6. బెండకాయల సాంబారు
7. బెండకాయ పులుసు
8. బెండకాయ కూర

సామెతలు

• బెండకాయలు ముదిరినా బ్రహ్మచారులు ముదిరినా ఎందుకు పనికిరారు అని సామెత.

సూచన

• ముదిరిన బెండకాయలు చివర్లు వంచితే త్వరగా పుటుక్కున తెగవు, అవి వేలాడబడతాయి, చివర్లు పుటుక్కున విరుగుతే అదే లేత బెండకాయలు .

Lady's finger - Abelmoschus esculentus, N.O. Malvaceae

తమిళము వెండై; కన్నడము బెండె; మలయాళము వెండ; హింది ఖిండీ, ఖేండా, ఓక్రా; సంస్కృతము చతుష్పద.

ఇవి కూడా చూడండి

మూలాలు

ಬೆಂಡೆ (ಅಬೆಲ್‍ಮಾಸ್ಕಸ್ ಎಸ್ಕ್ಯುಲೆಂಟಸ್ ಮಾಂಕ್) ಮ್ಯಾಲೊ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿನ ಒಂದು ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯ. ಅದನ್ನು ಅದರ ತಿನ್ನಬಹುದಾದ ಹಸಿರು ಬೀಜಕೋಶಗಳಿಗಾಗಿ ಮಹತ್ವ ಕೊಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಬೆಂಡೆಯ ಭೌಗೋಳಿಕ ಮೂಲ ವಿವಾದಾತ್ಮಕವಾಗಿದೆ, ದಕ್ಷಿಣ ಏಷ್ಯಾ, ಈಥಿಯೋಪಿಯಾ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ಆಫ಼್ರಿಕಾ ಮೂಲಗಳದ್ದೆನ್ನುವ ಬೆಂಬಲಿಗರಿದ್ದಾರೆ.

ಬೆಂಡೆಯು ಮಾಲ್ವೇಸೀ ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ದ್ವಿದಳ ಸಸ್ಯ. ಇದರ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಹೆಸರು ಹೈಬಿಸ್ಕಸ್ ಎಸ್ಕ್ಯುಲೆಂಟಸ್ ಅಥವಾ ಅಬಲ್‍ಮಾಸ್ಕಸ್ ಎಸ್ಕ್ಯುಲೆಂಟಸ್. ಇದನ್ನು ಹಿಂದಿಯಲ್ಲಿ ಬಿಂಡಿ. ಇಂಗ್ಲಿಷಿನಲ್ಲಿ ಲೇಡಿಸ್ ಫಿಂಗರ್ ಮತ್ತು ಸ್ಪ್ಯಾನಿಷ್ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಗೂಂಬೊ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಬೆಂಡೆಯ ಉಗಮಸ್ಥಾನ ಆಫ್ರಿಕಾ ಖಂಡದ ಉಷ್ಣವಲಯವೆಂದು ಸಸ್ಯ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ಅಭಿಪ್ರಾಯ. 1216ಕ್ಕಿಂತ ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ ಯೂರೊಪಿಯನ್ನರು ಇದನ್ನು ಬೆಳೆಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಅಲ್ಲಂದೀಚೆಗೆ ಇದನ್ನು ಉಷ್ಣವಲಯ ಮತ್ತು ಸಮಶೀತೋಷ್ಣವಲಯಗಳೆರಡರಲ್ಲೂ ಬೆಳೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಸುಮಾರು 2 ಮೀ. ಎತ್ತರದವರೆಗೆ ಬೆಳೆಯುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕವಲೊಡೆಯದಿರದ ಉದ್ದನೆಯ ನೀಳವಾದ ಕಾಂಡ ಮತ್ತು ತಾಯಿ ಬೇರು ಸಮೂಹ ಇರುವುವು. ಕಾಂಡದ ಮೇಲೆ ಸಣ್ಣ ರೋಮಗಳಿವೆ. ಕಾಂಡದಲ್ಲಿ ಸರಳವಾದ ಮತ್ತು ಅಂಗೈಯಾಕೃತಿ ಹೋಲುವ ಅನೇಕ ಎಲೆಗಳಿವೆ. ಎಲೆಯ ಅಲಗು ಭಾಗದಲ್ಲಿ ರೆಟಿಕ್ಯುಲೇಟ್ ನಾಳವಿನ್ಯಾಸ ಇದೆ.

ಸಸ್ಯ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಬೆಳೆದ ಬಳಿಕ ಎಲೆಯ ಕಂಕುಳಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಕಾಂಡದ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಬಿಡಿ ಬಿಡಿಯಾಗಿ ಹೂ ಬಿಡುತ್ತದೆ. ಈ ಮಾದರಿಯ ಹೂವಿಗೆ ಸಾಲಿಟರಿ ಸೈರ್ಮ ಎಂದು ಹೆಸರು. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಹೂವಿನಲ್ಲೂ ಪುಷ್ಪ ಪಾತ್ರೆ, ಪುಷ್ಪದಳ ಮಂಡಲ, ಪುಂಕೇಸರ ಮಂಡಲ ಮತ್ತು ಸ್ತ್ರೀ ಭಾಗ ಎಂಬ ನಾಲ್ಕು ಮುಖ್ಯ ಭಾಗ ಉಂಟು. ಎಂದೇ ಇದು ಪೂರ್ಣ ಪುಷ್ಪ. ಇದುದ್ವಿಲಿಂಗ ಪುಷ್ಪ. ಇದರಲ್ಲಿ ಆಕ್ಟಿನೋಮಾರ್ಫಿಕ್ ಸಿಮೆಟ್ರಿ ಇದೆ. ಪಾತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಎಪಿಕೇಲಿಕ್ಸ್ ಉಂಟು. ಪಾತ್ರೆ ಹೂವಿನ ಹೊರವಲಯ. ಇದು ಒಟ್ಟಿಗೆ ಕೂಡಿಕೊಂಡಿರುವ ಐದು ಪುಷ್ಪ ಪತ್ರಗಳಿಂದಾಗಿದೆ. ದಳಗಳು ಕೆಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕೂಡಿಕೊಂಡೊ ಮೇಲ್ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಬಿಡಿಬಿಡಿಯಾಗಿಯೂ ಇವೆ. ಇವುಗಳಿಗೆ ಆಕರ್ಷಣೀಯ ಬಣ್ಣ ಇದೆ. ಪುಷ್ಪ ಪತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಪುಷ್ಪದಳಗಳು ಕ್ರಮವಾಗಿ ವಾಲ್ವೇಟ್ ಮತ್ತು ಟ್ವಿಸ್ಟಡ್ ಈಸ್ಟೈವೇಷನ್ನನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿತ್ತವೆ.

ಮೂರನೆಯ ವಲಯವಾದ ಪುಂಕೇಸರ ಮಂಡಲ ಹೂವಿನ ಗಂಡು ಭಾಗ. ಇದು ಅನೇಕ ಪುಂಕೇಸರ ಗಳಿಂದಾಗಿದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಪುಂಕೇಸರದಲ್ಲಿಯೂ ಪರಾಗಕೋಶ ಮತ್ತು ಪುಂಕೇಸರದಂಡವಿದ್ದು ಎಲ್ಲ ದಂಡಗಳೂ ಒಟ್ಟಿಗೆ ಕೂಡಿಕೊಂಡು ಪುಂಕೇಸರ ನಳಿಕೆಯಾಗಿವೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಮಾನಡಲ್ಫಸ್ ಸ್ಥಿತಿ ಎಂದು ಹೆಸರು. ಪರಾಗಕೋಶಗಳಿಗೆ ಹುರುಳಿ ಬೀಜದ ಆಕಾರವಿದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದೂ ಬಿಡಿ ಬಿಡಿಯಾಗಿದ್ದು ಅನೇಕ ಪರಾಗರೇಣುಗಳನ್ನು ಉತ್ಪತ್ತಿ ಮಾಡುತ್ತವೆ.

ಸ್ತ್ರೀ ಭಾಗ ಪುಷ್ಪದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಅಂಡಾಶಯ, ಶಲಾಕೆ ಮತ್ತು ಶಲಾಕಾಗ್ರ ಎಂಬ ಮೂರು ಮುಖ್ಯ ಭಾಗ ಉಂಟು. 5 ರಿಂದ 10 ಕಾರ್ಪೆಲುಗಳಿಂದಾಗಿರುವುದು. ಎಲ್ಲ ಕಾರ್ಪೆಲುಗಳೂ ಕೂಡಿ ಕೊಂಡಿರುವುವು ಈ ಸ್ಥಿತಿಗೆ ಸಿನ್‍ಕಾರ್ಪಸ್ ಎಂದು ಹೆಸರು. ಹೂವಿನಲ್ಲಿ ಅಂಡಾಶಯ ಉಚ್ಛ್ರಾಯ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿವೆ.

ಬೆಂಡೆ ಸಸ್ಯದಲ್ಲಿ ಕೀಟಗಳಿಂದ ಪರಕೀಯ ಪರಾಗಸ್ಪರ್ಶ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಈ ವಿಧಾನಕ್ಕೆ ಎಂಟಮೋಫಿಲಿ ಎಂದು ಹೆಸರು. ಬೆಂಡೆ ಸಸ್ಯ ದ್ವಿಲಿಂಗ ಪುಷ್ಪಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟರೂ ಇದರಲ್ಲಿ ಸ್ವಕೀಯ ಪರಾಗಸ್ಪರ್ಶ ನಡೆಯುವುದಿಲ್ಲ. ಕಾರಣ ಹೂವಿನ ಗಂಡು ಮತ್ತು ಹೆಣ್ಣು ಭಾಗಗಳು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಬಲಿಯುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಮೊದಲು ಪುಂಕೇಸರಗಳು ಬಲಿಯುವುದರಿಂದ ಈ ಸ್ಥಿತಿಗೆ ಪ್ರಿಟ್ಯಾಂಡ್ರಿ ಎಂದು ಹೆಸರು. ಪರಾಗ ಸ್ಪರ್ಶ ಕ್ರಿಯೆ ಆದಮೇಲೆ ಪರಾಗರೇಣುಗಳು ಬೆಳವಣಿಗೆ ಹೊಂದಿ ಒಂದೊಂದು ಎರಡೆರಡು ಗಂಡು ಬೀಜಾಣುಗಳನ್ನು ಉತ್ಪತ್ತಿ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಇವು ಗರ್ಭಧಾರಣೆಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಕ್ರಿಯೆ ಓವ್ಯೂಲಿನಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಗರ್ಭಧರಿಸಿದ ಓವ್ಯೂಲಿಗೆ ಬೀಜ ಎಂದು ಹೆಸರು. ಬೀಜಕ್ಕೆ ಕವಚ ಮತ್ತು ಭ್ರೂಣ ಇವೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಬೀಜಗಳಲ್ಲಿ ಭ್ರೂಣಾಹಾರ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಬಲಿತ ಅಂಡಾಶಯಕ್ಕೆ ಹಣ್ಣು ಎಂದು ಹೆಸರು.

ಬೆಂಡೆಕಾಯಿ (ಹಣ್ಣು) ಸರಳ ಮತ್ತು ಶುಷ್ಕ ಫಲ. ಇದಕ್ಕೆ ಕ್ಯಾಪುಲಾರ್ ಫ್ರೊಟ್ ಎಂಬುದು ಸರಿಯಾದ ಹೆಸರು. ಎಳೆಯ ಬೆಂಡೆ ಕಾಯಿಯಲ್ಲಿ ಲೋಳೆ ವಸ್ತು ಇರುವುದು. ಕಾಯಿಗಳನ್ನು ಮೇಲೋಗರ ಮಾಡಲು ಹಸಿರು ತರಕಾರಿಯಾಗಿ ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ. ಬಲಿತ ಕಾಂಡ ಮತ್ತು ಹಣ್ಣುಗಳಿಂದ ನಾರು ತೆಗೆಯುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಗಣನೀಯ ಪ್ರಮಾಣದಷ್ಟು ನಾರು ಪಡೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದು. ಅಲ್ಪ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ದೊರೆಯುವ ಈ ನಾರನ್ನು ಕಾಗದ ಮತ್ತು ಬಟ್ಟೆ ತಯಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಬೆಂಡೆಗಿಡ ಹತ್ತಿ ಬೆಳೆಯುವ ಹವೆ ಮತ್ತು ಮಣ್ಣಿನಲ್ಲಿ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತದೆ. ಇದರ ಬೆಳೆವಣಿಗೆಗೆ ಕಪ್ಪು ಮಣ್ಣು ಹಾಗೂ ಅಲ್ಯೂಮಿನಿಯಮ್ ಮಣ್ಣು ಪ್ರಶಸ್ತವಾದುದು. ಇಂಥ ಮಣ್ಣು ಇದ್ದು ವಾರ್ಷಿಕವಾಗಿ 75 ರಿಂದ 250 ಸೆಂ.ಮೀ. ಮಳೆ ಮತ್ತು 21 ಯಿಂದ 45 ಉಷ್ಣತೆ ಇರುವ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಬೆಂಡೆ ಹುಲುಸಾಗಿ ಬೆಳೆದು ಹೆಚ್ಚಿನ ಇಳುವರಿ ಕೊಡುತ್ತದೆ.

[[ವರ್ಗ:ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ವಿಶ್ವಕೋಶ]]

ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು

• Abelmoschus esculentus at ITIS
• Abelmoschus esculentus (L.) Moench Medicinal Plant Images Database (School of Chinese Medicine, Hong Kong Baptist University) ಟೆಂಪ್ಲೇಟು:Zh-hant (English)
• Abelmoschus esculentus in West African plants - A Photo Guide.

ಚಿತ್ರಗಳು

• ಬೆಂಡೆಕಾಯಿ, ಗಿಡದಲ್ಲಿ

• ಬೆಂಡೆಕಾಯಿಗಳು

ಉಲ್ಲೇಖಗಳು



ရုံးပသီပင် (အင်္ဂလိပ်: Okra) အား အင်္ဂလိပ်စကားပြောသော နိုင်ငံအများစုတွင် ladies' fingers ဟု ခေါ်ဆိုကြပြီး ပန်းပွင့်သော အပင်မျိုးဖြစ်သည်။ ရုံးပသီပင်၏ မူလဒေသများမှာ အနောက်အာဖရိက၊ အီသီယိုပီယားနှင့် တောင်အာရှတို့ ဖြစ်သည်။ ယင်းအပင်သည် ပူနွေးစိုစွတ်သော ရာသီရှိသည့် ကမ္ဘာအနှံ့တွင် ပေါက်ရောက်သည်။^[၂]ရုံးပတီပင်ကို ရုက္ခဗေဒ အလိုအရ ဟိဗိစကပ် အက်စကူလင်တပ်ဟု ခေါ်သည်။ ရုံးပတီစေ့များကို မိုးမစမီ မေလ၊ သို့မဟုတ် ဇွန်လဆန်းစလောက်တွင် စိုက်ပျိုးသင့်သည်။ အစေ့များကို မစိုက်ပျိုးမီ မြေများကို ဆွ၍ မြေပေါင်ဖြစ်အောင် ပြုပြင်ပေးသင့်သည်။ ထိုမြေပေါင်၏ အကျယ်ကို နှစ်ပေမျှ ထားသင့်၍ မြေဘောင်တစ်ခုနှင့် တစ်ခုကို တစ်ပေစီ ခြားထားသင့်သည်။သို့မဟုတ် ခြောက်လက်မနက်သည့် ကျင်းများကို တူး၍ စိုက်ပျိုးသင့်သည်။ အစေ့များကို ဆွထားသည့် မြေကြီးတွင် တင်ရုံသာသာမျှ ထားရသည်။ တစ်စေ့နှင့် တစ်စေ့ကို နှစ်ပေမျှစီ ခြား၍ စိုက်သင့်သည်။ ထိုနောက် အစေ့များပေါ်တွင် မြေဆီလွှာ၊ သို့မဟုတ် နွားချေး မြေ0x100သဇာဖြင့်ဖုံး၍ ရေလောင်းပေးရသည်။ ထိုနောက်တွင် ရေကို ရက်သတ္တပတ်အတွင်းနှစ်ကြိမ်၊ သို့မဟုတ်သုံးကြိမ်မျှသာ လောင်းပေးရလေသည်။ ရုံးပတီသီး ၁ဝဝ ရှိ အစေ့များကို မြေဧက တစ်ဧကတွင် စိုက်ပျိုးနိုင်လေသည်။ အပင်ကလေးများ သုံးလက်မခန့် ကြီးမြင့်လာသောအခါ တစ်ပင်နှင့်တစ်ပင် တစ်တောင်ခန့် ကွာ၍ ပေါက်နိုင်စေရန်နှင့် သန်စွမ်းကြီးထားသော အပင်များသာ ကျန်ခဲ့စေရန် အပင်များကို ပါးပေးရသည်။ ရုံးပတီပင်ကလေးများ ရှစ်လက်မခန့် မြင့်လာကြသောအခါတွင် အပင်ကလေးများ၏ အခြေတွင် ပြာများဖြစ်စေ၊ နွားချေးများ ဖြစ်စေ၊ ထိုနှစ်မျိုး ရောထားသည်ကို ဖြစ်စေ ဖြူးသိပ်၍ ပေးရသည်။ အပင်ကလေးများ နှစ်ပေမျှ မြင့်လာကြသောအခါတွင် အပင်ကလေးများ၏ ခေါင်ညွန့်များကို နှိမ်ပေးရသည်။ အပွင့်များ ပွင့်လာသောအခါတွင် ရေများများ လောင်းပေးရသည်။ သို့မဟုတ်လျှင် ပိုးကောင်များ ကျရောက်လာတတ်သည်။ ပိုးကောင်များ ကျရောက်လာသည်ကို တွေ့လျှင် ပြာများဖြင့် ဖြူးပေးလျှင် အပင်များ ကောင်းလာသည်ကို တွေ့နိုင်ပေသည်။ ငှက်စာသော်ဖြစ်သော လက်ဦးသီးများသည် စိုက်ပြီးနောက် သုံးလခန့် ကြာသည်တွင် ခူးယူစားသုံးနိုင်လောက်အောင် ကြီးထွားလာကြသည်။

ရုံးပတီသီးကို မီးကင်၍၎င်း၊ ရေနွေးဖျော၍၎င်း ငါးပိရည်နှင့် တို့စားကြ၏။ သနပ်လုပ်၍လည်း စားကြ၏။ ကြော်ချက် ချက်၍လည်း စားကြ၏။ထိုပြင် ဟင်းချိုချက်၍၎င်း၊ ခရမ်းသီး၊ အာလူး၊ ပဲသီး စသည်တို့နှင့် ရောနှောကာ ချဉ်ရေဟင်းချက်၍၎င်း စားကြသည်။

မြန်မာဆေးကျမ်းအလိုအားဖြင့် ရုံးပတီသီးသည် ကျိချွဲ၏။ လေ၊ သလိပ်ကို ပျက်စေတတ်၏။အကြောအခြင်တို့ကို လေးလံတောင့်တင်းစေတတ်၏ဟု ဆိုလေသည်။ ^[၃]

ရခိုင်လို ချောတောက်သီးဟု ခေါ်သည်။ ^[၄]

ဓာတ်ပုံများ

ကိုးကား

Derere idzinde rinokura richiita zvimapodzi zvinodyiwa semurirwo. Derere rinodyiwa Pasirose kusanganisira kuEurope neNorth America.

Panochekwa derere panoonekwa mucherechedzo wegonyoshanu.

Mhando dzeDerere

Dzinde reGomaranga

• Gomaranga, gombo, magombo kana Nyatando (Okra variety Abelmoschus esculentus).
• Jekwa imhando yederere.

Mhandamareva imhando yederere.

• Hundi kana hwindi (Chaff of threshed millet and sorghum) apa kureva magufu erukweza kana mhunga.

Mitauro yeBantu

• VaNyungwe vanoti therere (n. okra) kureva derere.

Ekɔlɔ́ ya dɔngɔ́dɔngɔ́

Dɔngɔ́dɔngɔ́, kati na bokúsé

Dɔngɔ́dɔngɔ́ ezalí nzeté ya lómbé mpé mbuma.

An Okra (E.U. /ˈoʊkrə/ or UK /ˈɒkrə/; Abelmoschus esculentus Moench), na bisto sa apod na ladies' fingers, bhindi, bamia, o gumbo, sa Ingles, sarong tinanom na nagbuburak asin kabali sa pamilyang mallow. An halaga kaini iyo an bunga niyang berde na matilaba mapanas saka napatos sa mga pisog-pisog kaini. Sinasabing guminikan ini posible sa Guatemala, West Africa, Etopya o Banglades pero dai pang gayo determinado. An tinanom na ini tubang na natalubo sa mga tropikal, subtropikal asin sa mga rona na mainit an temperatura.

Mga ladawan

• An tinanom na okra

• An burak

• Lilang okra

• Berdeng okra

Mga luto

An okra pag linuto mapulot-pulot asin nagdadamilot sa kagat. Nasirbi ining berdura sa sinabawan alagad an pakangana kaini sa pagkakan naresulta sa pagkulog kan mga ngalo-ngaloan huli sa pagkusog kan mate sa arthritis ta sobra an uric acid kan tinanom na ini. An dahon kaini pwede man kakanon hilaw siring sa salad asin pwede man isalak na gulay sa mga lutong karne o sira na may sabaw o may guta. An mga pisog nasasanlag asin runoton na masirbing inomon arog kan kape siring kan nangyaring maipo an kakaw kan panahon nin gera sibil sa Estados Unidos.^[2]

Mga iba-ibang apod

• Ingles Caribbean ------------------ okro
• Igbo ------------------------------ ọkwurụ
• Sa lenggwahe kan Bantu ------------ kingombo
• Portuges -------------------------- quiabo
• Espanyol -------------------------- quimbombo, guigambo
• Pranses --------------------------- gombo
• Indya, Pakistan (Urdu/Hindi) ------ bhindi, bhendi, bendai, bhinda
• Banglades, West Bengal, Indya ----- dherosh
• Tamil Nadu, Kewrala, Indya ------- vendai kai
• Andhra Pradesh asin Karnataka, Indya --- bende kayi
• Odisha ---------------------------- bhendi
• Tsina ----------------------------- giu kui
• Arabe, Farsi, Hebrew, Turko ------- bamia, bamyeh
• Bosnia asin Herzegovina ----------- bamija
• Dominican Republic ----------------- molondron

Mga panluwas na takod

• http://www.almanac.com/plant/okra Kinua 14-06-14
• http://www.nutrition-and-you.com/okra.html Kinua 14-06-14
• http://www.snopes.com/medical/homecure/okra.asp Kinua 14-06-14

Toltolan

ಬೆಂಡೆ

ಬೆಂಡೆ ಕಾಯಿ ಪಂಡ ಕಜಿಪುತ ಕಾಯಿ ಬೆಂಡೆ ಕಾಯಿದ ದಯಿಟ್ ಪೂ ಬುಳೆದ್ ಕಾಯಿ ಆಪುಂಡು. ಉಂದೆನ್ ತರಕಾರಿ ಆದ್ ಗಳಸುವೆರ್. ಉಂದೆನ್ ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ಡ್ ಲೇಡಿಸ್ ಫಿಂಗರ್, ಹಿಂದಿಡ್ ಬಿಂಡಿ ಬೊಕ್ಕ ಸ್ಪ್ಯಾನಿಷ್ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಗೂಂಬೊ ಪಂದ್ ಪನ್ಪೇರ್. ಉಂದೆತ ವೈಜ್ನಾನಿಕ ಪುದರ್ ಅಬೆಲ್‍ಮಾಸ್ಕಸ್ /ಹೈಬಿಸ್ಕಸ್ ಎಸ್ಕ್ಯುಲೆಂಟಸ್. ಈ ತರಕಾರಿನ್ ಹೆಚ್ಚಾದ್ ಇಲ್ಲಡ್ ಬುಲೆಪಾವೆರ್. ಬೆಂಡೆದ ಸಾರು, ಸುಕ್ಕಾ, ಪಲ್ಯ, ಬಜೆ, ಪೋಡಿ ಇತ್ಯಾದಿಲೆನು ಮಲ್ಪುವೆರು. ಉಂದು ಆರೋಗ್ಯಗು ಎಡ್ಡೆ. ಅಂಚೆನೆ ದೇಹೊಗು ನಾರ್‍ದಂಶೊನು ಒದಗಾವುಂಡು ಉಂದೆತ ಬಣ್ಣ ಗಿಳಿಪಚ್ಚೆ. ಈ ತರಕಾರಿದ ಉಲಾಯಿಡ್ ಇಪ್ಪುನ ಬೀಜೊನು ಅಂಚೆನೆ ಪೆಜ್‍ದ್ ತಿನ್ಪೆರ್. ಈ ತರಕಾರಿ ಪೂರಾ ಕಾಲೂಡು ಬುಲೆವುಂಡು.^[೧]

ಬೇತೆ ಬೇತೆ ಬಾಷೆದ ಪುದರ್

• ಇಂಗ್ಲೀಷ್‌ಡ್ - ಲೇಡಿಸ್ ಫಿಂಗರ್
• ಹಿಂದಿಡ್ - ಬಿಂಡಿ
• ಸ್ಪ್ಯಾನಿಷ್ - ಗೂಂಬೊ ಪಂದ್ ಪನ್ಪೇರ್.
• ವೈಜ್ನಾನಿಕ ಪುದರ್ - ಅಬೆಲ್‍ಮಾಸ್ಕಸ್/ಹೈಬಿಸ್ಕಸ್ ಎಸ್ಕ್ಯುಲೆಂಟಸ್
• ಕನ್ನಡ- ಬೆಂಡೆಕಾಯಿ

ಬೆಂಡೆದ ಮೂಲ

ವಿಜ್ಞಾನಿಲೆನ ಅಂದಾಜಿದ ಲೆಕ್ಕೊ ಬೆಂಡೆದ ಉಗಮ ಆಫ್ರಿಕಾ ಖಂಡದ ಉಷ್ಣವಲಯ ಆದಿತ್ತ್‌ದ್ 1216 ಡ್ದ್ ದುಂಬು ಯುರೋಪ್ ದಕುಲು ಉಂದನ್ ಬುಳೆಪಾವೊಂದಿತ್ತೆರ್. ಬೆಂಡೆ ಉಷ್ಣವಲಯ ಬೊಕ್ಕ ಸಮಶೀತೋಷ್ಣವಲಯ ಇಂಚ ರಡ್ದ್ ಜಾಗೆಗ್‍ಲಾ ಹೊಂದೊಂದು ಬುಳೆವುನ ದೈ.

ರೂಪೊ

ಬೆಂಡೆದ ದಯಿ ಅಂದಾಜಿಡ್ 2 ಮೀ. ಎತ್ತರ ಮುಟ್ಟ ಬುಳೆವುಂಡು. ಅಪ್ಪೆ ಬೇರ್‌ದ ಸಮೂಹ ಬೊಕ್ಕ ಉದ್ದದ ದಂಡ್ ದಂಚ ಉಪ್ಪುನ ಈ ದೈತ ದಂಟ್‍ದ್ ಮೆಲ್‍ಡ್ ಎಲ್ಯ ಎಲ್ಯ ಮಕ್ಕ್ ದಂಚ ಉಪ್ಪುಂಡು. ದೈ ಬುಳೆವೊಂದು ಬತ್ತಿನಂಚನೆ ಇರೆತ ಇಡೆಟ್ಟ್ ಇಜ್ಜಂಡ ದಂಡ್‌ದ ಕೊಡಿಟ್ ಬೆಂಡೆದ ಪೂ ಬುಳೆವುಂಡು. ವೈಜ್ಞಾನಿಕವಾದ್ ಈ ರೀತಿದ ಪೂ ಬುಳೆಪುನೆಕ್ಕ್ ಸಾಲಿಟರಿ ಸೈರ್ಮ ಪನ್ಪೆರ್.

ಬೆಂಡೆದ ವಿದೊಕ್ಕುಲು

• ಊರುದ ಬೆಂಡೆ
• ಗಾಟಿ ಬೆಂಡೆ
• ಕೆಂಪು ಬೆಂಡೆ

ಉಲ್ಲೇಕೊ

1. ↑ https://kannada.boldsky.com/health/wellness/2015/health-benefits-lady-finger-010393.html

Okra or okro (US: /ˈoʊkrə/, UK: /ˈɒkrə/), Abelmoschus esculentus, known in some English-speaking countries as lady's fingers,^[2][3] is a flowering plant in the mallow family. It has edible green seed pods. The geographical origin of okra is disputed, with supporters of West African, Ethiopian, Southeast Asian, and South Asian origins. Cultivated in tropical, subtropical, and warm temperate regions around the world, okra is used in the cuisines of many countries.^[4]

Etymology

Abelmoschus is Neo-Latin from Arabic أَبُو المِسْك (ʾabū l-misk, "father of musk"),^[5] while esculentus is Latin for being fit for human consumption.^[6]

The first use of the word okra (alternatively; okro or ochro) appeared in 1679 in the Colony of Virginia, deriving from the Igbo word ọ́kụ̀rụ̀.^[7] The word gumbo was first used in American vernacular around 1805, deriving from Louisiana Creole,^[8] but originates from either the Umbundu word ochinggômbo^[9] or the Kimbundu word ki-ngombo.^[10] Despite the fact that in most of the United States the word gumbo often refers to the dish, gumbo, many places in the Deep South may have used it to refer to the pods and plant as well as many other variants of the word found across the African diaspora in the Americas.^[11]

Origin and distribution

Whole plant with blossom and immature pod

An Okra field in Senegal

Okra is an allopolyploid of uncertain parentage. However, proposed parents include Abelmoschus ficulneus, A. tuberculatus and a reported "diploid" form of okra.^[12] Truly wild (as opposed to naturalised) populations are not known with certainty, and the West African variety has been described as a cultigen.^[13]

Humans have known okra since ancient times, and in the Greek and Roman eras that passed through Egypt, okra was planted and carved images of it were found on Pharaonic temples, and it is endemic in generally hot regions in Africa and Asia. Okra originated in tropical Africa and was cultivated in the Middle East and India for a long time, and in the nineteenth century AD wild okra plants were seen on the banks of the White Nile in Sudan. Okra was introduced for the first time to Europe by the Umayyad conquest of Hispania, One of the earliest European accounts is by Abu al-Abbas al-Nabati who visited Egypt in 1216 and described the plant under cultivation by the locals who ate the tender, young pods with meal.^[14] From Arabia, the plant spread around the shores of the Mediterranean Sea and eastward.^[15]

Plants about one week after germination (Oklahoma, USA)

The plant was introduced to the Americas by ships plying the Atlantic slave trade^[16] by 1658, when its presence was recorded in Brazil. It was further documented in Suriname in 1686. Okra may have been introduced to southeastern North America from Africa in the early 18th century. By 1748, it was being grown as far north as Philadelphia.^[17] Thomas Jefferson noted it was well established in Virginia by 1781. It was commonplace throughout the Southern United States by 1800, and the first mention of different cultivars was in 1806.^[14]

Botany and cultivation

Pollen grains

Cross-section of a pod

The species is a perennial, often cultivated as an annual in temperate climates, often growing to around 2 metres (6 ft 7 in) tall. As a member of the Malvaceae, it is related to such species as cotton, cocoa, and hibiscus. The leaves are 10–20 centimetres (4–8 in) long and broad, palmately lobed with 5–7 lobes. The flowers are 4–8 centimetres (1+5⁄8–3+1⁄8 in) in diameter, with five white to yellow petals, often with a red or purple spot at the base of each petal. The pollens are spherical and approximately 188 microns in diameter. The fruit is a capsule up to 18 centimetres (7 in) long with pentagonal cross-section, containing numerous seeds.

Abelmoschus esculentus is cultivated throughout the tropical and warm temperate regions of the world for its fibrous fruits or pods containing round, white seeds. It is among the most heat- and drought-tolerant vegetable species in the world and will tolerate soils with heavy clay and intermittent moisture, but frost can damage the pods. In cultivation, the seeds are soaked overnight prior to planting to a depth of 1–2 centimetres (3⁄8–13⁄16 in). It prefers a soil temperature of at least 20 °C (68 °F) for germination, which occurs between six days (soaked seeds) and three weeks. As a tropical plant, it also requires a lot of sunlight, and it should also be cultivated in soil that has a pH between 5.8 and 7, ideally on the acidic side.^[18] Seedlings require ample water. The seed pods rapidly become fibrous and woody and, to be edible as a vegetable, must be harvested when immature, usually within a week after pollination.^[19] The first harvest will typically be ready about 2 months after planting, and it will be approximately 2–3 inches (51–76 mm) long.^[18]

The most common disease afflicting the okra plant is verticillium wilt, often causing a yellowing and wilting of the leaves. Other diseases include powdery mildew in dry tropical regions, leaf spots, yellow mosaic and root-knot nematodes. Resistance to yellow mosaic virus in A. esculentus was transferred through a cross with Abelmoschus manihot and resulted in a new variety called Parbhani kranti.^[20]

In the United States much of the supply is grown in Florida, especially around Dade in southern Florida.^[21][22] Okra is grown throughout the state to some degree, so okra is available ten months of the year.^[21] Yields range from less than 18,000 pounds per acre (20,000 kg/ha) to over 30,000 pounds per acre (34,000 kg/ha).^[21] Wholesale prices can go as high as $18/bushel which is $0.60 per pound ($1.3/kg).^[21] The Regional IPM Centers provide integrated pest management plans for use in the state.^[21]

Production

In 2021, world production of okra was over 10.8 million tonnes, led by India (about 60%), Nigeria (about 18%), and Mali (over 6%); see table.

Uses

Nutrition

Raw okra contains 90% water, 2% protein, 7% carbohydrates and negligible fat. In a 100 gram reference amount, raw okra is a rich source (20% or more of the Daily Value, DV) of dietary fiber, vitamin C, and vitamin K, with moderate contents of thiamin, folate and magnesium (table).

Culinary

Okra is one of three thickeners that may be used in gumbo soup from Louisiana.^[24] In Cuba and Puerto Rico, the vegetable is referred to as quimbombó, and is used in dishes such as quimbombó guisado (stewed okra), a dish very similar to gumbo.^[25][26] It is also used in traditional dishes in the Dominican Republic, where it is called molondrón.^[27] In the Brazilian state of Bahia, okra is known as quiabo and is used to prepare caruru, a dish of cultural and religious importance - in addition to being a symbol of Afro-Brazilian cuisine. ^[28] In South Asia, the pods are used in many spicy vegetable preparations as well as cooked with beef, mutton, lamb and chicken.^[29][30]

Pods

Stir-fried sliced okra fruits

The pods of the plant are mucilaginous, resulting in the characteristic "goo" or slime when the seed pods are cooked; the mucilage contains soluble fiber.^[31] One possible way to de-slime okra is to cook it with an acidic food, such as tomatoes, to minimize the mucilage.^[32] Pods are cooked, pickled, eaten raw, or included in salads. Okra may be used in developing countries to mitigate malnutrition and alleviate food insecurity.^[31]

Leaves and seeds

Young okra leaves may be cooked similarly to the greens of beets or dandelions, or used in salads. Okra seeds may be roasted and ground to form a caffeine-free substitute for coffee.^[14] When importation of coffee was disrupted by the American Civil War in 1861, the Austin State Gazette said, "An acre of okra will produce seed enough to furnish a plantation with coffee in every way equal to that imported from Rio."^[33]

Greenish-yellow edible okra oil is pressed from okra seeds; it has a pleasant taste and odor, and is high in unsaturated fats such as oleic acid and linoleic acid.^[34] The oil content of some varieties of the seed is about 40%. At 794 kilograms per hectare (708 lb/acre), the yield was exceeded only by that of sunflower oil in one trial.^[35] A 1920 study found that a sample contained 15% oil.^[36]

Industrial

Bast fibre from the stem of the plant has industrial uses such as the reinforcement of polymer composites.^[37] The mucilage produced by the okra plant can be used for the removal of turbidity from wastewater by virtue of its flocculant properties.^[38][39] Having composition similar to a thick polysaccharide film, okra mucilage is under development as a biodegradable food packaging, as of 2018.^[40] A 2009 study found okra oil suitable for use as a biofuel.^[41]

Gallery

• 

  Large okra plants

• 

  A giant okra pod

• 

  Flower close-up

• 

  Young seedling showing cotyledons

• 

  Sautéed fruits with coriander

• 

  Bamia, stewed okra with tomatoes

• 

  Bhindi bharta, a South Asian dish

• 

  Fresh-picked fruits (grown in Eastern Oklahoma, US)

• 

  Deep-fried fruit pieces

References

Gombo estas planto el la angiospermoj, en la familio malvacoj, kiu originus ie apud moderna Etiopio. Antaŭe oni konsideris ĝin esti specio de genro Hibiscus (hibisko) sed nun ĝi estas en la genro Abelmoschus. La angla nomo okra devenas de Afriko kaj signifas "fingroj de virino" en la igba lingvo parolata en Niĝerio.

Ĝi estas unujara planto aŭ staŭdo, kies alto povas atingi 2 metrojn. La folioj longas je 10-20 cm. La floroj havas diametron de 4-8 cm, kun kvin blankaj/flavaj petaloj, ofte kun ruĝa aŭ purpura makulo je la bazo de ĉiu petalo. La frukto estas kapsulo, 5-20 cm, kun multaj semoj.

Kultivado kaj uzoj

Krudaj kapsuloj de gombo

Oni kreskigas gombon tra la varmaj regionoj de la mondo por la fibraj kapsulaj fruktoj. La junaj fruktoj estas manĝataj. Oni portis ilin al Usono dum la afrika sklava komercado, kaj ili ankoraŭ popularas en suda Usono, kie oni fritas aŭ peklas aŭ vaporumas ilin, aŭ uzas en supo. Ili ankaŭ estis inter la plej popularaj legomoj de japana kuirarto en la malfrua 20-a jarcento. En Israelo, Jordanio, Grekio, kaj aliaj areoj de la orienta Mediteraneo oni nomas ĝin en la araba bamia, kaj oni kuiras densan supon per ĝi. Ĝi ankaŭ oftas en barata kuirado, aŭ fritata aŭ aldonata al saŭcoj.

Oni kutime manĝas gombon kiam ĝi junas, ĉar ĝi ligneciĝas dum ĝi pli maljuniĝas.

Interne estas semoj kaj mucilago, kiu povas helpi densigi supon, ekzemple gumbo en suda Usono. La nomo de tiu dika supo gumbo devenas de la usona/franca gombo, kiu devenas de la bantua lingvo, kiu rilatas al vorto ochinggômbo en la umbunda lingvo.

Vidu ankaŭ

• Kaĵuna kuirarto

Flor, detalle.

Abelmoschus esculentus es una planta fanerógama tropical de fruto comestible, originaria de África y perteneciente a la familia de las malváceas. Es conocida con los nombres de quimbombó, quingombó, gombo, molondrón, ocra, okra^[1]​ o bamia, candia en Cuba, Venezuela, Colombia y Senegal, en México se le llama también abelmosco^[2]​ y en Perú se le conocía como ñajú.^[3]​

Descripción

Es una planta anual o perenne de porte erguido. Su robusto tallo central puede alcanzar los 1,75 m de altura y hasta 3 m en zonas tropicales. Generalmente desarrolla ramas que nacen de las axilas de las hojas del tallo central. Las hojas son palmeadas, pentalobuladas las superiores, trilobuladas las intermedias y acorazonadas con hendidura en la pared basal y borde festoneado las inferiores.El haz presenta color verde oscuro en las hojas más adultas y verde claro en las jóvenes. El envés puede ser verde claro en las variedades de fruto verde, verde amarillento en las de fruto amarillo y de un color granate para las de fruto rojo.

Las flores, axilares, solitarias, pentámeras y con breve pecíolo, son de color blanco-amarillento y con mácula color púrpura o malva en la base de los pétalos. El fruto, erecto y pedunculado, es una cápsula polilocular de forma cónica que puede llegar a alcanzar los 30 cm de longitud y los 3,5 cm de diámetro en su base. Pueden ser asurcados o lisos, con dehiscencia longitudinal en su madurez, de color verde, amarillo o rojo según las variedades. La semilla madura es de color gris oscuro, de forma prácticamente esférica y unos 3 mm de diámetro.^[4]​

Los frutos se deben cosechar antes de su plena maduración, pues si no, se ponen rápidamente fibrosos y endurecen.

Frutos, variedad verde.

Flor con vainas de semillas.

Nombres vernáculos

El nombre 'ocra/okra ' parece proceder de la lengua Nvi del Oeste de África, concretamente del vocablo “nkruman” y “okwuru” en lengua igbo de Nigeria. Se usa así, con grafías diversas, en muchos países, entre ellos Argelia, Túnez (en estos dos últimos se emplea también el vocablo “gnawia”/“ganaouia”/“Gnawiya”), Alemania, Estados Unidos - a partir de una variante de Filipinas (“okro”).

El vocablo quingombó, de procedencia también africana - a partir de “ki-ngombo” y sus variantes en la lengua Bantú de Angola, se extendió y deformó en muchas regiones: Rusia, tal cual o como “Gombo”, Portugal y Brasil (“quiabo”), parte de Estados Unidos, Francia, Holanda, Caribe hispano con “quimbombó” o “quingombó”, “chimbombó” o “guingambó" (Venezuela,^[5]​ Cuba, Puerto Rico,...).

El otro nombre muy corriente es bamia, y su variantes ortográfica “bamya”, usado en Grecia, Arabia, Albania, Turquía - donde emplean igualmente el vocablo “lalo” (este último curiosamente usado también en Mauricio...), Bulgaria y Bosnia.

Existen muchos otros nombres más locales, por ejemplo: “m'loukhyya” en Marruecos, “therere” (Chichewa) y “derere” (Tumbuka) en Malaui, “ñajú” en Panamá, “molondrón” en la República Dominicana,^[6]​ el nombre Hindi/Urdu “bhendi”, “bhindi” o “bendai” en India, Pakistán, Bangladés, y a menudo en Gran Bretaña.

En la costa Caribe colombiana, recibe el nombre de “candia” de la palabra kànje en Wolof y sirve como base de un plato conocido como “guiso de candias” el cual es de habitual preparación especialmente en los departamentos de Sucre, Córdoba y Magdalena.^[7]​

En fin, otros vocablos sin origen y aplicación local particular: guiabo de África,^[8]​ ramturi de la India,^[8]​ ají turco, algalia, angelonia, yerba de culebra, cuerno griego, dedos de señora.

Historia

Hay indicaciones que ya en 2000 a. C. los egipcios usaron la planta. Con el comercio atlántico de esclavos la planta llegó al continente americano.^[9]​

Gastronomía

Las semillas maduras, tostadas, pueden utilizarse para preparar un sucedáneo del café, como se hace en Nicoya. El fruto contiene una sustancia mucilaginosa (de textura gelatinosa) útil para espesar sopas y ragús. Se recomienda elegir gombos bien coloreados de menos de 1 dm de largo para que no estén demasiado duros. El gombo se come crudo o cocido y forma parte de los múltiples platos creoles. Se utiliza especialmente en la preparación del calalou o caralcu (en Cayena).

Se combina bien con el tomate, la cebolla, el pimiento, el ñame, así como con el curry, el cilantro, el orégano, el limón y el vinagre. Es una verdura frágil, que se conserva de dos a tres días en el frigorífico en una bolsa de papel.

Ignorado en los restaurantes de Europa, no ocurre lo mismo en América y Oriente Medio, donde su consumo es masivo. Con salsa de tomate, es un plato típico en Grecia.

Hasta finales del siglo XIX era cultivado en Perú donde fue el ingrediente principal del sanguito de ñajú.^[3]​

Producción

Usos en la medicina popular

^{[cita requerida]} Dada su rica producción de mucílago, es emoliente y pectoral. Para tratar la angina y las afecciones de garganta, un remedio es poner a remojo sus hojas durante una noche en agua hervida conteniendo su mucílago para hacer gargarismos.

Para curar el ántrax (no confundir con el carbunco), puede utilizarse en cataplasmas y, contra el resfriado y la tos, en infusión.

Para tratar las infecciones por estafilococos en las uñas pueden utilizarse, asimismo, cataplasmas con sus hojas y raíces.

Ecología

De las hojas de esta planta se alimentan las larvas de la mariposa nocturna Acontia nitidula.

Taxonomía

Abelmoschus esculentus fue descrita primero por Carlos Linneo como Hibiscus esculentus en 1753 (Species Plantarum, vol, 2, p. 696[2]) e incluida en el género Abelmoschus por Conrad Moench y publicado por él en Methodus Plantas Horti Botanici et Agri Marburgensis : a staminum situ describendi, 2, p. 617 en 1794.^[10]​

Sinonimia

• Abelmoschus bammia Webb
• Abelmoschus longifolius (Willd.) Kostel.
• Abelmoschus officinalis (DC.) Endl.
• Abelmoschus praecox Sickenb.
• Abelmoschus tuberculatus Pal & Singh
• Abelmoschus tuberculatus var. deltoidefolius T.K.Paul & M.P.Nayar
• Hibiscus esculentus L. basónimo
• Hibiscus longifolius Willd.^[11]​

Referencias

Bibliografía

1. AFPD, 2008. African Flowering Plants Database - Base de Donnees des Plantes a Fleurs D'Afrique.
2. CONABIO, 2009. Catálogo taxonómico de especies de México. Cap. nat. México 1.
3. Correa A., M. D., C. Galdames & M. S. de Stapf 2004. Catálogo de las Plantas Vasculares de Panamá. Cat. Pl. Vasc. Panamá 1.
4. Flora of China Editorial Committee, 2007. Fl. China Vol. 12.
5. Standley, P. C. & J. A. Steyermark 1949. Malvaceae. In Standley, P.C. & Steyermark, J.A. (Eds), Flora of Guatemala - P art VI. Fieldiana, Bot. 24(6): 324–386.

Okra ehk söödav muskushibisk­ ehk baamia (tuntud ka kui daami sõrmed), on õistaim muskushibiski perekonnast, kassinaeriliste sugukonnast­.

Okrat kasvavatakse köögiviljana söödavate roheliste kaunte pärast. Okra päritolumaa ei ole täpselt teada, kuid arvatakse olevat Lääne-Aafrika, Etioopia või Lõuna-Aasia päritolu. Seda kasvatatakse paljudes troopilistes, lähistroopilistes ja soojema parasvöötme piirkondades Lõuna-Euroopas, Ameerikas, Aafrikas ja Aasias. Austraalias kasvatatakse okrat peamiselt põhjaterritooriumil. Söödava muskushibiski kodumaaks peetakse troopilist Aafrikat, metsikult kasvab seda Antilli saartel.

Põlvnemine ja levik

Okra taim

Okra on ebaselge põlvnemisega allopolüploid, ehk polüploid, millel on kahest või enamast liigist pärit geneetiliselt erinevad kromosoomikomplektid. Oletatavad lähteliigid on Abelmoschus ficulneus, A. tuberculatus ja "diploidne" okra vorm. Tõeliselt metsikuid (algupäraselt looduslikke, mitte metsistunuid) okra populatsioone ei ole kindlalt teada ja see liik võib olla inimaretuse vili.

Okra geografiline päritolu on vaidlusalune, leidub toetajaid nii Lõuna-Aasia kui ka Etioopia ja Lääne-Aafrika päritolule. Lõuna-Aasia päritolu pooldajad rõhuvad sellele, et piirkonnas esinevad okra oletatavad lähteliigid. Lääne-Aafrika päritolu pooldajad rõhuvad okra variatsioonide suuremale mitmekesisusele selles piirkonnas.

12. ja 13. sajandi egiptlased ja maurid kasutasid okra jaoks araabiakeelset sõna bamya, mis vihjab sellele, et see saabus Egiptusesse Araabiast, kuid varem oli see arvatavasti viidud Etioopiast Araabiasse. Taim võis Etioopia aladelt Edela-Aasiasse sattuda üle Punase mere või Bab-el-Mandeb väina Araabia poolsaare kaudu, mitte põhjast üle Sahara kõrbe või Indiast. Üks varasemaid märke okrast on ühe 1216. aastal Egiptust külastanud Hispaania mauri kirjeldus sealsete kohalike poolt kasvatatavast taimest, mille õrnu noori kaunu söödi koos nisujahuga.^[1]

Araabiast levis okra üle kogu Vahemere ranniku ja ka ida suunas. Ameerikasse viidi see orjalaevadega 1658. aasta paiku^[2], sellest ajast pärinevad dokumentaalsed tõendid okra olemasolust Brasiilias. 1686. aastast pärinevad dokumentaalsed tõendid okra levikust Suriname aladele.

Okra võis Aafrikast Põhja-Ameerika kaguossa sattuda juba 18. sajandi alguses. 1748. aastaks oli see levinud põhja poole kuni Philadelphiani. Thomas Jefferson märkis 1781. aastal, et okra on hästi kohanenud Virginias. 1800. aastaks oli okra kasvatamine levinud üle kogu USA lõunaosa ja 1806. aastast mainitakse juba erinevaid sorte.^[1]

Kirjeldus ja kasvatamine

Okrakaunad

Kodune lihtne karriga valmistatud okra Indias

Okra õis, lähivõte

Toore okra lõigud

Vokitud okra jämedalt hakitud tšillipipraga

Okra õis koos noorte seemnekaunadega

Tegemist on püsikuga, mida parasvöötmes sageli kultiveeritakse üheaastase köögiviljakultuurina, ja mis tihti kasvab 2 meetri kõrguseks. Ta on sugulane sellistele taimedele, nagu puuvillapõõsas, kakaopuu ja hibisk. Lehed on 10–20 cm pikad ja laiad, sõrmjalt lõhenenud 5–7 hõlmseks. Õied on 4–8 cm läbimõõduga, 5 kollaka või valge kroonlehega, sageli punase või lillaka laiguga iga kroonlehe alaosas. Vili on umbes 10–20 cm pikkune ja u 2 cm läbimõõduga terava otsaga kõder, millel on viisnurkne ristlõige ja mis sisaldab arvukalt umbes 5mm läbimõõduga ümmargusi söödavaid seemneid.

Okrat kultiveeritakase kõikjal troopilises ja sooja klimaga parasvöötmes oma kiudaineterikaste seemnekaunade pärast. See on üks kõige kuuma- ja põuakindlamaid köögivilju, mis kannatab ka raskeid savimuldi ja vahelduvat niiskusrežiimi, kuid ei talu öökülmi. Rohke saagi saamiseks vajab okra siiski piisavalt niiskust ja eelistab kasvada kergematel vett hästi läbi laskvatel huumusrikastel muldadel. Soodne temperatuur kasvuperioodil on püsivalt üle 20 kraadi, kuid sügisel võib saaki anda ka jahedamas, kuni öökülmade saabumiseni.

Okra kultiveerimiseks leotatakse seemneid ühe öö ja külvatakse siis 1–2 cm sügavusele. Idanemine võtab aega 6 päevast (leotatud seemned) kolme nädalani. Tõusmed vajavad ohtralt vett. Seemnekaunad muutuvad kiiresti kiulisteks ja puisteks, mistõttu köögiviljana tarvitamiseks tuleb kaunad korjata väga noorelt, harilikult ühe nädala jooksul pärast tolmlemist.^[3] Okra on saadaval kahes variandis, roheline ja punane. Punane okra on sama maitsega kui rohkem levinud roheline okra ja erineb üksnes värvi poolest. Kuumutamisel muutuvad punased okrakaunad roheliseks.^[4]

Okra peamisteks taimehaiguseks on verticillium perekonna seened, mis põhjustavad tihti lehtede kolletumist ja närbumist. Muude haiguste hulgas on kuivas troopikas levinud jahukaste, lehelaiksus ja juurenematoodid.^[5]

Tarvitamine toiduks

Looduslik kiud

Looduslik kiud taime vartest on leidnud tööstuslikku kasutust.^[12]

Viited

Abelmoschus esculentus

Okrako miso zopa

Okra (Abelmoschus esculentus) Malvaceae familiako landare belarkara da, barazki mota. Klima tropikaletan eta azpitropikaletan landatzen da eta Etiopiar jatorria du. 2 m garai izatera irits daiteke.

Sukaldean

Okra, Asiako eta Afrikako sukaldaritzan erabiltzen da. Prestatuta jan ahal da, frijitua eta gordina ere.

Okra (Abelmoschus esculentus) on hieman palkohernettä tai palkopapua muistuttava vihreä kotahedelmä. Se on peräisin tropiikin alueelta, luultavasti Afrikasta^[1] tai Aasiasta. Okra levisi mustien orjien mukana ensin uudelle mantereelle, jossa sillä on edelleen vankka jalansija sekä kreolilaisessa että cajun-keittiössä.

Okra kasvaa noin 1,8 metriä korkeaksi. Sen kukat ovat keltaisia, mutta keskusta on punainen. Okra vaatii pitkän ja kuuman kesän menestyäkseen, joten Suomessa sitä ei voi viljellä.

Okran hedelmässä on pieniä siemeniä ja tärkkelyspitoista kasvilimaa. Keitettäessä okralima saostaa pataruoat perunajauhojen tapaan.^[2]

Okrapensas

Kukkiva okra hedelmäkodilla.

Lähteet

• Botanica. The illustrated A - Z of over 10000 garden plants. 1999, Könemann, Cologne.

Viitteet

Aiheesta muualla

• ITIS: Abelmoschus esculentus (englanniksi)
• United States Department of Agriculture (USDA): Abelmoschus esculentus (englanniksi)
• Flora of China: Abelmoschus esculentus (englanniksi)
• Protabase: Abelmoschus esculentus (englanniksi)
• Dr. Duke's Phytochemical and Ethnobotanical Databases: Abelmoschus esculentus (englanniksi)

Abelmoschus esculentus

Le gombo (Abelmoschus esculentus), appelé lalo à l'île de La Réunion et à l'île Maurice, calou en Guyane, calalou en Haïti ou okra en Louisiane^[1] et plus généralement dans le sud des États-Unis, lady finger dans les pays anglophones, est une espèce de plante tropicale à fleurs originaire d'Afrique ou d'Inde, proche de l'hibiscus, appartenant à la famille des Malvaceae^[2].

Son fruit est une capsule de forme pyramidale récoltée verte et employée comme légume et comme condiment. Sa section transversale montre cinq carpelles qui forment un pentagone régulier. Sa peau est couverte de soies duveteuses.