Herb Robert

Smjerdźaca pyskawa^[3] (Geranium robertianum) je rostlina ze swójby pyskowničkowych rostlinow (Geraniaceae). Druhe serbske mjeno je smjerdźace baćonki^[3].

Kćenje

Symjenja a katapultowy mechanizm

Ilustracija (Jacob Sturm, 1796)

Synonymy

• Geranium foetidum Gilib.
• Geranium rubellum Moench
• Geranium graveolens Stokes
• Geranium rupertianum Beckh.
• Robertium vulgare Piccard
• Robertiella robertisanum Hanks

Etymologija

Botaniske mjeno Geranium wotwodźuje so wot grjekskeho słowa γερνιον. Słowo je diminutiw słowa γρανος. Woznjamjenja telko kaž žoraw a poćahowa na podobu płoda.

Wopis

Smjerdźaca pyskawa je jednolětna, njepřijomnje ćehnjaca, rozpjeršenje kosmata rostlina, kotraž docpěwa wysokosć wot 20 hač do 40 cm.

Najprjedy rostlina wuwiwa łopjenowu rozetu. Zwjetša łopjena rozety wuschnyja po wuhone stołpika.

Stołpik docpěwa wysokosć wot 20 hač do 60 cm. Často stołpik a łopjena je karminčerwjeny. Łopjena maja 3 hač 7 stołpikatych wotrězkow.

Čopojty korjeń je krótki a hałuzaty.

Kćenja

Smjerdźaca pyskawa kćěje wot meje hač do oktobra. Róžojte abo purpurne kćenja su najčasćišo po porach a krótkostołpikate. Kćenjowe stołpiki a keluchi maja žałzate a nježałzate włosy. Keluškowe łopješka docpěwaja dołhosć mjezy 6 a 8 mm a maja stajeny kónčk. Kćenjowe łopješka docpěwaja dołhosć mjezy 9 a 12 mm a su prědku skulojćene. Próšniki su oranžojte.

Płody

Płody docpěwaja dołhosć mjezy 1,5 a 2,5 cm a maja kosmowe postronki, z kotrymiž při dalezmjetanju na murjach, skorach atd. so njepušća.

Wóń a wolije

Wóń rostliny je njepřijomny.

Eteriske wolije móžeja mole a muchi zaćěrić.

Stejnišćo

Je smjerdźaca pyskawa w lisćowych a měšanych lěsach. Rostlina preferuje chłódkojtu, włóžnu, wutkatu pódu. Runje tak rosće na słónčnych, suchich stejnišćach.

Rozšěrjenje

Smjerdźaca pyskawa je w nimale cyłej Europje rozšěrjena. Rozšěrjenje saha wuchodźe hač do Japanskeje a na juhu hač do centralneje Afriku. Nimo toho rostlina rosće w dźělach sewjerneje Ameriki.

W rostlinskim lěkowanstwje

W rostlinskim lěkowanstwje wužiwaja so zelko z kwětach (Herba Ruperti). Zběraja zelko wot meje do oktobra.

Nóžki

1. ↑ Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 410.
2. ↑ W internetowym słowniku: Storchschnabel
3. ↑ ^{3,0 3,1 3,2} W internetowym słowniku: Ruprechtskraut

Žórła

• GU Maxi-Kompaß Blumen, ISBN 3-7742-3852-9, strona 115 (němsce)
• GU Naturführer Blumen, ISBN 3-7742-1507-3, strona 120 (němsce)
• Dörfler, H.-P., Roselt, Gerhard: Heilpflanzen. Gestern und Heute. Urania, Leipzig - Jena - Berlin 1989, ISBN 3-332-00112-4 (němsce)
• Spohn, Aichele, Golte-Bechtle, Spohn: Was blüht denn da? Kosmos Naturführer (2008), ISBN 978-3-440-11379-0, strona 50 (němsce)

Eksterne wotkazy

Hlej wotpowědne dataje we Wikimedia Commons:
Smjerdźaca pyskawa

• Botanický herbář (čěsce)
• atlas-roslin.pl (pól.)
• G. Madaus: Lehrbuch der biologischen Heilmittel (němsce)
• ARKive (jendź.)
• USDA plants database (jendź.)
• crescent bloom (jendź.)
• Plants for a Future (jendź.)
• Gartendatenbank (němsce)
• Flora of Northern Ireland (jendź.)